მასწავლებლები ხშირად ვფიქრობთ მოსწავლეების წახალისებაზე, მათ ქცევებზე ყურადღების გამახვილებასა და აღნიშვნაზე. ხანდახან ხდება ისე, რომ გამოგვრჩება რომელიმე მოსწავლის შექება ან პირიქით, ხშირად ვამახვილებთ ყურადღებას რთული ქცევის მოსწავლეზე. რა შეიძლება გაკეთდეს ამ პრობლემის მოსაგვარებლად? გთავაზობთ ჟეტონებისა და კუპიურების წახალისების სისტემას, რომლის გამოყენებაც დაწყებით კლასებში აქტიურად შეიძლება.
რაში მდგომარეობს აღნიშნული სისტების უპირატესობა? ის არ ითხოვს:
- თითოეული ბავშვის ქცევის აღრიცხვას იმისათვის, რომ ისინი დაისაჯონ ან წახალისდნენ;
- გაიხსენოთ, რომელი მოსწავლე იქცეოდა კარგად მთელი კვირის განმავლობაში;
- ქცევის ერთიანი სტანდარტის დაწესებას ყველა მოსწავლისათვის;
- თქვენს დამატებით დროსა და ენერგიას;
- ფინანსურ რესურსებს;
- მთელი ყურადღების გადატანას რთული ქცევის მოსწავლეებზე;
- სასჯელის არსებობას.
ეს ყოველივე კი თავის მხრივ უზრუნველყოფს:
- შემთხვევითი წესით დაჯილდოებას ისე, რომ თითოეული ბავშვი იყოს წახალისებული სისტემატიურად;
- ფაქტს, რომ ბავშვებს არ აქვთ უსამართლობის განცდა იმის გამო, რომ სულ ერთი და იგივე მოსწავლეა წახალისებული;
- გამოიკვეთოს წინსვლა და პროგრესი;
- ყურადღება გადატანილია დადებით და არა უარყოფით ქცევაზე;
- სასჯელი შეიძლება მხოლოდ ის იყოს, რომ შესაძლოა ჟეტონის ერთი ან რამდენიმე დღით არ მიღება.
ამისათვის თქვენ დაგჭირდებათ შემდეგი რესურსი:
- ჟეტონები, კუბები ან გამოჭრილი ფურცლები; (სადაც ეწერება ყველა მოსწავლისათვის განსაზღვრული რიცხვი ან სახელი და გვარი.)
- ქისა, რომელშიც ჩაიყრება მოსწავლეებისათვის მინიჭებული ჟეტონები;
- სახალისო ფერადი კუპონები.
სისტემის მიმდინარეობისას თქვენ შეგიძლიათ აღნიშნოთ მხოლოდ დადებითი ქცევა და ის წაახალისოთ. ამისათვის საჭიროა მოსწავლეებთან ერთად განსაზღვროთ, თუ რა იგულისხმება დადებით ქცევაში. ასევე ჟეტონების გაცემის არჩევანი თქვენზეა, გამოიყენებთ მას მხოლოდ ქცევისთვის, ან აკადემიური მოსწრებისთვის. რა თქმა უნდა, ამ ყველაფერს წინასწარ ათანხმებთ მოსწავლეებთან. აუხსენით მოსწავლეებს, რომ ჟეტონებს არ მიიღებენ დადებითი ქცევის გამოვლენის ყველა ჯერზე, არამედ მისი გაცემა იქნება მოულოდნელი სიურპრიზი მათთვის, აგრეთვე განუმარტეთ, რომ თუ რომელიმე მოსწავლე მოითხოვს რაიმე ქცევისთვის ჟეტონის მიღებას, ისინი არ მიიღებენ მას, რადგან მხოლოდ მასწავლებელი განსაზღვრავს ვინ, რას და როდის მიიღებს.
მაგ: უთხარით მოსწავლეს, რომ მოგეწონათ თუ როგორ შემოვიდა საკლასო ოთახში და უცებ დაიწყო მოწესრიგება გაკვეთილისთვის, შეაქეთ თუ კი რომელიმე მოსწავლე დროულად გამოცხადდება სკოლაში, თუ შეამჩნევთ, რომ დერეფანში მშვიდად გადაადგილდება, მიეცით კონკრეტული წაქეზება თითოეულ ბავშვს კლასში და დემონსტრაციულად ჩადეთ მათთვის კუთვნილი ჟეტონი ქისაში. აუხსენით მოსწავლეებს, რომ მათ შეუძლიათ მთელი დღის განმავლობაში რამდენჯერმე მიიღონ ჯილდო.
დაჯილდოების პროცესი:
ჩადეთ ჟეტონები ქისაში, როდესაც ხედავთ ისეთ ქცევას, რომლის წახალისებაც გსურთ. ამოიღეთ ქისიდან ჟეტონები იმ შემთხვევაში, როდესაც გსურთ მისცეთ მოსწავლეს პრივილეგია ან კონკრეტული საქმე და მიეცით მას ერთი კუპონი.
სახალისო კუპონების შესაძლო შინაარსი შეიძლება იყოს:
- დამატებითი შესვენება;
- დაფაზე ხატვა;
- მასწავლებლის საწერი კალამის არჩევა და მისი გამოყენება;
- დახასიათების ფურცელი მშობელთან, სადაც დადებით სიახლეებზე ისაუბრებთ;
- მეგობრებთან ერთად დაჯდომა ნებისმიერ ადგილას;
- დღის ლიდერი;
- ზღაპრის არჩევა, რომელსაც მასწავლებელი წაიკითხავს;
- 15 წთ კომპიუტერთან;
- მასწავლებლის მაგიდასთან დაჯდომის უფლება;
- სამაგიდე თამაშით თამაშის უფლება;
- ფილმის არჩევის უფლება;
- დამატებითი ჟეტონი და ა.შ.
მას შემდეგ, რაც ამოიღებთ ჟეტონს ქისიდან, აღარ ჩააბრუნოთ უკან. დაცალეთ ქისა თქვენი განსაზღვრული დროის შემდეგ და თავიდან დაიწყეთ. მოსწავლეებმა იციან, რომ რაც უფრო ხშრად მოიქცევიან კარგად, უფრო გაიზრდება ქისიდან მათი ჟეტონის ამოღების შანსი.
გამოიყენეთ თქვენს კლასში ჟეტონების მარტივი წახალისების სისტემა და იგრძნობთ, როგორ იმატებთ დღითი დღე თქვენს კლასში დადებითი ქცევები, არასასურველი კი- იკლებს.
