იმედი მაქვს, ჩემს კოლეგებს გარკვეულ დახმარებას გავუწევ გამოცდილების გაზიარებით – როგორ დაგეგმონ და განახორციელონ ინტეგრირებული გაკვეთილი, მიზნობრივად როგორ დაგეგმონ აქტივობები, მიზნის მისაღწევად, როგორ გამოიყენონ რესურსები (სქემები, ცხრილები, აუდიო თუ ვიდეოფაილები).
ინტეგრირებული გაკვეთილი ქართულ ენასა და მუსიკაში თემაზე ,,ხალხური საკრავები ლიტერატურაში“.
ჩემი მიზანი იყო მოსწავლეებს წაეკითხათ ტექსტი, გაეგოთ და გაეაზრებინათ იგი . გამოეხატათ საკუთარი დამოკიდებულება, გამოეთქვათ ვარაუდები, დაეხარისხებინათ ინფორმაცია, ამოეცნოთ მუსიკალური საკრავები და დაეკავშირებინათ წაკითხულ ტექსტებთან, გადმოეცათ საკუთარი შთაბეჭდილებები და შეექმნათ მცირე მოცულობის ტექსტი. გავითვალისწინე ესგ -ის სტანდარტები :
ქართ.დაწყ.(I).7 სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა და გაგება-გააზრება; ტექსტში ვერბალური და არავერბალური ფორმით მოწოდებული ინფორმაციის (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის) ურთიერთდაკავშირება.
ქართ.დაწყ.(I).9. წაკითხული ტექსტის მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; ტექსტის თემის და/ან მასში განხილული კონკრეტული საკითხების შეფასება.
ქართ.დაწყ.(I).13 სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის მარტივი ტექსტების შექმნა ნაცნობ თემატიკაზე.
მუს.დაწყ.(I).4. მოსმენის დროს სახე-ხატების შექმნაში მუსიკალური ენის ცალკეული ელემენტების (მაგ.: რიტმის, ტემპის, მელოდიის და ა.შ.) როლის განსაზღვრა;
მუს.დაწყ.(I).6. ხალხური მუსიკის თავისებურებების ამოცნობა.
დრო : 40წთ+40 წთ
გავითვალისწინე მოსწავლეების კითხვის დონე (წინასწარ ჩატარებული დიაგნოსტიკური შედეგების მიხედვით) , მოსწავლეები დავყავი 4 ჯგუფად : 2 ჯგუფი – საშუალო დონის მკითხველებით და 2 ჯგუფი – აქტიური მკითხველებით. გამოვიყენე მართული კითხვის მეთოდი, რათა მოსწავლეებს მათი კითხვის უნარის დონის შესაბამისი ტექსტები წაეკითხათ და დაემუშავებინათ.
მოტივაციის შესაქმნელად და წინარე ცოდნის გასააქტიურებლად გაკვეთილი დავიწყე მოთელვით. ერთ-ერთ მოსწავლეს ჩავაწოდე ბურთი და დავასახელე პირველი მუსიკალური ბგერა, მას უნდა დაესახელებინა მომდევნო, ასე გაგრძელდა შვიდივე ბგერის დასახელებამდე. შემდეგ შევეკითხე, თუ რა იყო ბგერა, მუსიკაში რამდენი ძირითადი ბგერა არსებობდა, როგორი ბგერები იცოდნენ (მუსიკალური და არამუსიკალური) , რომელი ბგერები მოსწონდათ, სიამოვნებდათ მოსმენა, საიდან მიიღება მუსიკალური ბგერები, რისი საშუალებით გამოვსახავთ ბგერას (ნოტის) . შემდეგ შევადარეთ ქართულ ენაში არსებულ ბგერებს, დაასახელეს ანბანში არსებული ბგერათა რაოდენობა, ვკითხე, ქართულ ენაში როგორი ბგერები იცოდნენ (ხმოვანი და თანხმოვანი), რამდენი ხმოვანი და რამდენი თანხმოვანი გვაქვს, როგორ გამოვსახავთ ბგერას (ასოთი), რა განსხვავებაა ასოსა და ბგერას შორის.
ვთხოვე , გაეხსენებინათ, რომელი მუსიკალური საკრავები იცოდნენ, ჩამოთვლილთაგან რომელი იყო ხალხური საკრავები, ძირითადად რომელ სიმღერებს მღეროდნენ ამ ხალხური საკრავების გამოყენებით (ხალხურს)? ხომ ვერ გაიხსენებდნენ შესწავლილ ხალხურ სიმღერებს (,,მზე შინა“, ,,თხამ ვენახი“, ,,ცანგალა და გოგონა“, ,,მუხა წონწილებს“). ვკითხე , თუ რას აღნიშნავდა სიტყვა ხალხური, სიმღერის გარდა რა გაუგიათ ხალხური (ლექსი, ზღაპარი). ასოციაციური რუკის გამოყენებით ყურადღება გავამახვილე ზღაპარზე, რადგან გაკვეთილის ერთ-ერთი მიზანი იყო ზღაპრის წაკითხვა, გაგება,გააზრება.
| ზღაპარი |
ამის შემდეგ მოსწავლეებს გავაცანი გაკვეთილის მიზანი ( მართული კითხვის მეთოდით წაიკითხავდენ ტექსტს, გაიაზრებდნენ მის შინაარსს, შეავსებდნენ მახასიათებლის ცხრილს, სქემას, გაიღრმავებდნენ ხალხური მუსიკალური საკრავების შესახებ ცოდნას, შექმნიდნენ ოთხსტრიქონიან ლექსს)
დავურიგე ტექსტი, გამართულ მკითხველთა 2 ჯგუფს მივეცი ზღაპრის ,,მეჩონგურე“, https://animaciebi.com/zgaprebi/mechongure.html ადაპტირებული ვარიანტი,
საშუალო მკითხველთა 2 ჯგუფს- ნონა მიქელაძის ,,სალამური“ https://www.kargiskola.ge/teachers/cignebi/done/salamuri.pdf ,.
ჯგუფებმა ტექსტი წაიკითხეს მართული კითხვის მეთოდით, დიფერენცირებულად, კითხვის სხვადასხვა სტრატეგიებით: საშუალო დონის მკითხველები კითხულობდნენ წყვილებში, აქტიური მკითხველები კი- ინდივიდუალურად.
პარალელურად შეავსეს სქემები ინსტრუქციის მიხედვით :
აქტიური მკითხველების I ჯგუფი სქემა :
| ვიღაცას | უნდოდა | მაგრამ | საბოლოოდ |
საშუალო მკითხველების ჯგუფი კი სქემა :
| ვინ? რა? | რა ქნა? | რატომ? |
სქემების ,,ვიღაცას, უნდოდა, მაგრამ, საბოლოოდ“ და ,,ვინ?/რა? რა ქნა? რატომ?“ გამოყენებით მოსწავლეებმა დაამუშავეს და შეაჯამეს წაკითხული ტექსტები. ეს აქტივობები მოსწავლეებს დაეხმარა პესრონაჟთან დაკავშირებული პრობლემისა და მისი გადაჭრის გზების გააზრებაში, მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების დანახვაში, ტექსტის გააზრება-შეჯამებაში.
ტექსტზე და სქემებზე მუშაობის პროცესში მოსწავლეები წითელი და მწვანე შუქნიშნებით მაჩვენებდნენ : წითლით, თუ რამე უჭირდათ, მწვანით – ყველაფერი გასაგები იყო.
მე-2 გაკვეთილი
კვლავ დავუბრუნდით ტექსტს, დამატებითი კითხვებით დავეხმარე ტექსტის უკეთ გააზრება-გაგებაში. დაფაზე შევაჯამეთ ჯგუფებში მიცემული სქემები.
ტექსტის წაკითხვისა და დამუშავების შემდეგ მოსწავლეებს ვკითხე, თუ რომელ ხალხურ საკრავებზე იყო ტესტებში საუბარი. თუ იცოდნენ მათზე რამე.
პასუხების მოსმენის შემდეგ მივაწოდე დამატებითი ინფორმაცია ჩონგურზე და სალამურზე, გავუზიარე movie maker-ში შექმნილი ელექტრონული რესურსი საკრავების შესახებ, მოვასმენინე ფრაგმენტები ამ საკრავების გამოყენებით.
https://www.youtube.com/watch?v=blCuPc2k-TM&feature=youtu.be
ბოლოს დამატებითი ინფორმაციის მოსმენის შემდეგ ისევ ჯგუფებში შეავსეს
აქტიური მკითხველების მახასიათებლის ცხრილი :
| საგანი | როგორი საკრავია? | რისგან მზადდება? | სად გვხვდება? |
| ჩონგური |
|
საშუალო მკითხველების მახასიათებლების ცხრილი :
| საგანი | როგორი საკრავია?
|
რა ახასიათებს ? |
| სალამური |
მოსწავლეებმა movie maker -ის პროგრამით დამუშავებული კლიპისა და ჩემ მიერ მიწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე (ტექსტებში გამოყენებული საკრავების- ჩონგურისა და სალამურის შესახებ) გაიღრმავეს ცოდნა აღნიშნულ საკრავებზე და მახასიათებლების ცხრილის გამოყენებით დაახარისხეს მოსმენილი ინფორმაცია.
ვისაუბრეთ ზღაპრებში მუსიკის როლზე, მოსწავლეებს ვკითხე, ხომ არ იცოდნენ სხვა ზღაპრები, სადაც საკრავები იყო გამოყენებული. გავაცანი ზოგიერთი მათგანი ( ,,წიქარა“, ,,ბრმა მეჩონგურე“, ,,სამი და“)
ტექსტის დამუშავებისა და საკრავების შესახებ ცოდნის გაღრმავების შემდეგ მოსწავლეებს შევთავაზე ინტერაქტიული წერის მეთოდი:
ვთხოვე, გამოეყენებინათ შევსებული მახასითებლების ცხრილი საკრავების შესახებ, სურვილის მიხედვით აერჩიათ საკრავი და შეექმნათ ოთხსტრიქონიანი ლექსი, (ვაძლევ ინსტრუქციას) :
,,საავტორო სკამის“ საშუალებით მოსწავლეებმა წარმოადგინეს თავიანთი ნამუშევრები. საავტორო სკამს საკლასო გარემოში ერთგვარი საზეიმო განწყობა შემოაქვს და ყველა მოსწავლეს უჩენს წერის სურვილს, აძლევს შესაძლებლობას გახდეს პატარა მწერალი და ამ ზეიმის ცენტრში აღმოჩნდეს.
საშინაო დავალებად ვთხოვე დაეხატათ მოთხრობის/ზღაპრის ის ნაწილი, რომელიც თვითონ ძალიან მოეწონათ).
გაკვეთილის ბოლოს მოსწავლეები შევაფასე ზეპირი განმავითარებელი კომენტარებით, მოსწავლეებმა კი გაკვეთილი შეაფასეს ,,ავტოსადგომის“ გამოყენებით, ინდივიდუალურად ბარათების საშუალებით დაწერეს, რა მოეწონათ გაკვეთილზე და რა ვერ გაიგეს, რა კითხვები გაუჩნდათ. ეს აქტივობა დამეხმარა გამერკვია, რამდენად ეფექტურად ჩატარდა გაკვეთილი და სად ჰქონდათ მოსწავლეებს პრობლემები. მოსწავლეთა კომენტარები გავითვალისწინე მომდევნო გაკვეთილების დაგეგმვისა და წარმართვის დროს.
ვფიქრობ, აღნიშნული გაკვეთილით, ქართულისა და მუსიკის ინტეგრაციით მოსწავლეებმა ისწავლეს ერთი თემის მეორესთან დაკავშირება, ერთი სასწავლო საგნისა – მეორესთან. გაიღრმავეს საგნობრივი ცოდნა, გაიუმჯობესეს თანამშრომლობითი უნარები, გაგება-გააზრების, ინფორმაციის კატეგორიზება-დახარისხების უნარები. გაკვეთილმა ხელი შეუწყო ცოდნის გამთლიანებასა და ასევე შეძენილი ცოდნისა და უნარების ერთი სფეროდან მეორეში გადატანას.
გამოყენებული ლიტერატურა
- ესგ საგნობრივი პროგრამა
- მასწავლებლის გზამკვლევი ქართული ენა და ლიტერატურა
