მაღალი აკადემიური მოსწრების ბავშვებს უყალიბდებათ განცდა, რომ ყველაფერს ადვილად დაძლევენ და არ უკვირდებიან ერთი შეხედვით უმნიშვნელო დეტალებს. მაგალითად, დაწყებითი კლასების მოსწავლე მათემატიკაში ძლიერია და მიიჩნევს, რომ უცებ შეასრულებს დავალებას, ამ დროს კი გამორჩება, რას ეკითხება ამოცანა და ამოხსნის პროცესში „გზიდან გადაუხვევს“. არ უვარგა კალიგრაფიაც, რაც აძნელებს ამოკითხვას მასწავლებლისთვის. ამისთვის შეიძლება ნიშანიც დააკლონ. პირობის გააზრებასა და მის ლამაზად გადაწერაზე ყურადღების კონცენტრირება წვრილ მოტორიკას ავითარებს, შესაბამისად გონებასაც ავარჯიშებს, რაც „ათოსან“ ბავშვებსაც მუდმივად სჭირდებათ. პირველივე კლასებიდანვე მოსწავლის ზედმეტად თავდაჯერებულობა და უყურადღებობა ბადებს მშობელში შიშს, რომ მასალის გართულებასთან ერთად ზედა კლასებში მას პრობლემები შეექმნება როგორც დასწავლასთან, ისე დროის მენეჯმენტთან დაკავშირებით. საჭიროა როგორც კონტროლი, ისე დისტანცირებაც, რომ ბავშვი დამოუკიდებლობას მიეჩვიოს. როგორ მოვიქცეთ?
- მოვუყვანოთ მაგალითები თუნდაც წიგნებიდან / ფილმიდან, რომელთა მიხედვითაც გმირმა წარმატებას მიაღწია შრომით, დავალების ზედმიწევნით შესრულებით და არა მხოლოდ ნიჭიერებით. მახსენდება სტივენ კონრადის სცენარის მიხედვით გაბრიელე მუჩინოს მიერ გადაღებული, ნამდვილ ამბავზე დაფუძნებული ფილმი „ბედნიერების დევნაში“ (“The Pursuit of Happyness”, მთავარ როლში უილ სმიტი). ფინანსურ კრიზისში მყოფი მარტოხელა მამა კრის გარდნერი სანუკვარი სამსახურის მოსაპოვებლად ცხრამეტ სხვა კანდიდატთან ერთად იბრძვის. გამოსაცდელი ერთთვიანი ვადის გასვლის შემდეგ ვაკანსიის პრეტენდენტებს უტარდებათ შემაჯამებელი ტესტი, რომელსაც კრისი ერთ-ერთი პირველი ასრულებს. ირკვევა, რომ კოლეგას, რომელმაც ადვილად გაართვა თავი დავალებას და პირველმა დატოვა საგამოცდო ოთახი, უყურადღებობით სულ ბოლო გვერდის შევსება გამორჩა. ფილმის მთავარ გმირს შრომა და ღამეების მაცადინეობაში თენება სავარაუდოდ დიდი პასუხისმგებლობის გრძნობის გამო ჩამოყალიბებული დეტალებისადმი ინტერესით უფასდება. შედეგად ის სამსახურში აჰყავთ.
- მოსწავლემ უნდა დაინახოს, რისთვისაა საჭირო სუფთა წერა, როგორი მნიშვნელოვანია პუნქტუაცია. მაგალითისთვის გამოდგება ცნობილი წინადადება, სადაც სასვენი ნიშნების გადაადგილება სრულიად ცვლის მის შინაარსს:
„შეწყალება არ შეიძლება, ჩამოხრჩობა!“
და
„შეწყალება, არ შეიძლება ჩამოხრჩობა!“
სიტყვებში ასოების გამორჩენას ან შ-ს ნაცვლად წ-ს დაწერასაც კურიოზულ ამბებამდე მივყავართ. გარდა ამისა, უსუფთაო წერის გამო ხშირად მოსწავლეები რვეულებიდან ფურცლებს ხევენ. მათთვის ქაღალდის, ხის, ჟანგბადის და ჯანმრთელობის ურთიერთდამოკიდებულების ახსნა ადრეული ასაკიდანვე ჯობს, შემდეგ წლებში ეკოლოგიას მეტ ყურადღებას დაუთმობენ.
- სასურველია მოსწავლეს ჰქონდეს სწავლის შესაბამისი გარემო, მინიმუმ კომფორტული მაგიდა. ხანდახან ეს ვერ ხერხდება, მაგრამ მან უნდა იცოდეს, რომ მსოფლიოში სწავლას მოწყურებული უამრავი ბავშვია, რომელიც ომისა თუ შიმშილის გამო ამ სიკეთეს მოკლებულია. ინტერნეტში მასალის მოძიება არ გაგიჭირდებათ. ბოლოს ნანახი: ბავშვი ლამპიონის ქვეშ ტროტუარზე ზის და ისე ასრულებს სკოლის დავალებას, რადგან სახლში დენი არ აქვს.
- სპორტის საყვარელი სახეობიდან (ფეხბურთი, კალათბურთი და სხვ.) დავუსახელოთ ვუნდერკინდები და შრომისმოყვარე სპორტსმენები, რომელთაც ხშირად თანაბარი შედეგები აქვთ. მსოფლიო ჩემპიონი ანდრეა პირლო თავის ავტობიოგრაფიულ წიგნში იხსენებს, როგორ ცდილობდა ჟუნინიო პერნამბუკანოს სტილში საჯარიმოს დარტმის ტექნიკის დაუფლებას – რამდენი მარცხი იწვნია, რამდენ ხანს უტრიალებდა თავში ამ „საფირმო საიდუმლოს“ ამოხსნაზე ფიქრი და საბოლოოდ თავადაც როგორ იქცა უბადლო შემსრულებლად. მთავარია მონდომება და ყველა დასახული მიზნის მიღწევა შესაძლებელია.
- მშობლების/ბავშვისათვის ნაცნობი უფროსების მაგალითიც გამოდგება: ჩვენც გვეშლება ბევრი რამ სამსახურში და მის გამოსასწორებლად და იდეალურამდე მისაყვანად დიდ დროსა და შრომას ვდებთ. მარტივად ცოტა რამ თუ მოდის ამ ქვეყანაზე.
- თამაზ ჭილაძისგან გამიგია, რომ ოთარ ჭილაძის გენიალური რომანების რედაქტირებისას, რომლებსაც დიდი მწერალი წლების განმავლობაში ხანდახან თვეობით ოთახიდან გამოუსვლელად წერდა, ბატონ თამაზს – ძმის პირველ მკითხველს – ისეთი ვრცელი ფრაგმენტები ამოუღია, ცალკე რომანს რომ უდრიდაო. გალაკტიონის რითმებში ყოველდღიური „მეცადინეობაც“ ყველასათვის ცნობილია. ვან გოგს წლები დასჭირდა საოცარ ტონებამდე მისაღწევად. მანამდე მისი ფერწერა საკმაოდ მრუმე ფერებში იქმნებოდა. გენიოსებიც კი სრულყოფილებამდე დაუღალავი შრომით მიდიან.
- „წესრიგი ქაოსში“ – ეს ფრაზა ფიზიკოს ოთარ გუგუჩიასგან მსმენია. შემოქმედ ადამიანებს მართლაც შეიძლება ჰქონდეთ არეული ოთახი, დათქმულ დროში ვერ ასრულებდნენ დავალებას, მაგრამ შედეგებით მაინც ჯობდნენ სხვებს. ბავშვს ავუხსნათ, რომ ამის მიუხედავად, სასურველია გარკვეულ სტანდარტებს მოერგოს, რაც მას შემგომში ცხოვრებას გაუადვილებს.
- სანამ ჩვენს სკოლებში დროის მენეჯმენტის შესახებ რაიმე ტიპის სწავლება დაინერგება, საწყის ეტაპზე მოსწავლეებს უამრავი დავალებიდან შეგვიძლია ჩვენვე გამოვუყოთ ულუფები, ასევე დავეხმაროთ მიმდევრობის განსაზღვრაშიც. კატეგორიზაცია რამდენიმენაირად შეიძლება მოხდეს: რთული, საშუალო და მარტივი; დროში გაწელილი და მალე შესასრულებელი და ა. შ. გეგმა როცა კარგადაა დასახული და ბავშვზეც ზუსტადაა მორგებული, ვფიქრობ, შედეგის მიღწევაც იოლდება.
- დავალების შესრულებისას მნიშვნელოვანია განტვირთვის დრო როგორც სკოლაში, ისე სახლში. გონების გადაღლისას ძალის აღსადგენად კარგი საშუალებაა ბავშვს შევთავაზოთ ძუნძული ან ორ-სამ წუთიანი ფიზიკური ვარჯიში.
- არ უნდა დაგვავიწყდეს შექება პატარა წარმატებაზეც კი. ამას სპეციალისტები კარგი ქცევის განმამტიცებელსაც უწოდებენ. განმამტკიცებლად გამოდგება სტიკერები, მისთვის სასურველი საჩუქარი და სხვ.
ეს რჩევები ჩემი, როგორც პირველკლასელის დედის, დაკვირვებებზეა აგებული. სიამოვნებით გავეცნობი სხვა მშობლებისა თუ მასწავლებლების გამოცდილებასაც.
