პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

რამდენიმე კვლევა ბავშვთა საკითხებზე

ბავშვობაში მიღებული შთაბეჭდილებებიდან ერთ-ერთი ყველაზე ცოცხალი ის მომენტია, როცა ბავშვთა უფლებების კონვენციის შესახებ გავიგე. მანამდე სასკოლო სივრცეში ძირითადად ვალდებულებებს მახსენებდნენ და ის ფაქტი, რომ ამ უფლებების ნაწილი იმის წინააღმდეგ ბრძოლაში შემეძლო გამომეყენებინა, რაც არ მომწონდა და ნაწილი კი –  მიუღებელ ვალდებულებებზე უარის სათქმელად, ნამდვილი ბედნიერება იყო.

 

რა თქმა უნდა, მერე ისიც გავიგე, რომ ბავშვთა და სხვათა უფლებების მწყობრად ჩამოყალიბება ვერ უზრუნველყოფს ხოლმე ამ უფლებების დაცულობას და სამყაროც ხშირად უფრო უსამართლოა, ვიდრე სამართლიანი. მაგრამ რაც არ უნდა იყოს, ჩვენ გვაქვს უფლებები და როცა ვინმეს უფლება ირღვევა, ვიცით, რომ ეს ასე არ უნდა ხდებოდეს და ამის გამოსასწორებლად უნდა ვიმუშაოთ.

 

საქართველოში ბავშვების დიდი ნაწილი რომ სიღარიბეში ცხოვრობს, რაც ხშირად მათ სწავლის, განვითარებისა და ასაკის შესაბამისად ცხოვრებისთვის ბარიერი არის ხოლმე, ცნობილი ამბავია. მაგრამ ხდება კიდევ ისეთი რამეებიც, რომლებიც განსჯის საგანი იშვიათად ხდება. არადა, მათი ცოდნა და მათზე საუბარი პრინციპულად მნიშვნელოვანია.

 

მაგალითად, ვიცით, როგორც ცხოვრბენ შშმ ბავშვები, თუკი მათი მშობლები მზად იქნებიან, განათლება მისცენ და სოციალიზაციაში დაეხმარონ?

 

სახალხო დამცველის ერთ-ერთი ყველაზე ახალი ანგარიში სრულად ეძღვნება თბილისის 202 საჯარო სკოლას, რომელიც უსინათლო და მცირემხედველ მოსწავლეთა სკოლა-პანსიონს წარმოადგენს და სადაც, როგორც აღმოჩნდა, ბავშვებს არასაკმარისი საკვები, საფრთხის შემცველი გარემო და მოუმზადებელი მასწავლებლები და აღმზრდელები ჰყავთ. მაგალითად, გასულ წელს ერთი ბავშვი მეორე სართულიდან გადმოვარდა და დაშავდა მხოლოდ იმიტომ, რომ უსინათლოთა სკოლის ფანჯრებს დამცავი ბარიერები არ ჰქონდა. სხვა ბავშვი კი, 12 წლის ასაკში პირველ კლასში დასვეს, მხოლოდ იმიტომ, რომ მამა ითხოვდა ასე. ამ სკოლაში პანსიონის სერვისით მოსარგებლე ბავშვები წლების განმავლობაში არასაკმარისად იღებენ არაჰიგიენურ გარემოში მომზადებულ საკვებს, რომლის რაოდენობაც თანაბარია როგორც 6, ასევე 16 წლის ბავშვისთვის.

 

სასწავლო დაწესებულებას არ ჰყავს ოკუპაციური თერაპევტი, მეტყველებისა და ფიზიო-თერაპევტები, არ დგება ინდივიდუალური სასწავლო გეგმები, არ არსებობს ინკლუზიური განათლების დანერგვის სამოქმედო გეგმა და შიდა მონიტორინგის მექანიზმი, მასწავლებელთა ნაწილი კი უარყოფითადაა განწყობილი მრავლობითი შეზღუდვის მქონე, განსაკუთრებით, ქცევის პრობლემის მქონე მოსწავლეთა მიმართ და თვლიან, რომ ასეთი ბავშვების ადგილი მათ სკოლაში არ არის.

 

ვიცით, როგორ ფუნქციონირებს ადრეული განათლების სისტემა? ვინ ხვდება სამი, ოთხი, ხუთი წლის ბავშვებს ბაღებში, როდესაც პირველად ტოვებენ ოჯახს ხანგრძლივად და სოციალიზაციის პირველ გაკვეთილებს იღებენ?

 

გაერო-ის ბავშვთა ფონდის მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით, საბავშო ბაღების აღმზრდელთა 44% არაკვალიფიციურია. ამასთან, დირექტორთა 50% არ ფლობს ბავშვთა ადრეულ აღზრდასა და განათლებასთან დაკავშირებულ განათლებას. კვლევამ აჩვენა, რომ 13 მუნიციპალიტეტს არ ჰყავს ბავშვთა ადრეულ აღზრდასა და განათლებაში ბაკალავრის ხარისხის მქონე არცერთი აღმზრდელი. მრავალი მუნიციპალიტეტისთვის პრობლემაა შესაბამისი კვალიფიკაციის მქონე სპეციალიზებული დამხმარე პერსონალის (სპეც. პედაგოგები, ფსიქოლოგები და სხვ.) ნაკლებობაც.

 

ვერ გვაქვს საქმე საამაყოდ, მაგრამ თუ მიდგომას არ შევცვლით, ასე დიდხანს მოგვიწევს ყოფნა.  სკოლამდელი განათლების დაწესებულებებში დასაქმებული პერსონალის, მათ შორის დირექტორების ხელფასი ძალზე დაბალია. სრულ განაკვეთზე დასაქმებული აღმზრდელის საშუალო ყოველთვიური ხელფასი 336 ლარს შეადგენს, რაც თითქმის სამჯერ ნაკლებია საქართველოში დასაქმებულის საშუალო ყოველთვიურ შემოსავალზე (940 ლარი). ამასთან, არ არსებობს ხელფასის ზრდის სისტემა, რაც პროფესიონალებისთვის სრულიად არამიმზიდველს ხდის ამ სფეროს.

 

არადა, ადრეული აღზრდისა და განათლების ხარისხიანი სისტემა სიცოცხლის განმავლობაში სწავლის საფუძველია და მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ბავშვებში სწავლის მიმართ დადებითი დამოკიდებულების ჩამოყალიბებაში მათი სასკოლო განათლების დასრულებამდე. ამასთან, ადრეული და სკოლამდელი განათლება მეტად მნიშვნელოვანია საზოგადოების მდგრადი განვითარებისა და ყველა ბავშვისთვის, როგორც მოქალაქეებისთვის, თანაბარი შესაძლებლობების უზრუნველსაყოფად.

 

ვიცით, რა გამოწვევები გვაქვს ქუჩაში მცხოვრები/მომუშავე ბავშვების პრობლემების მოსაგვარებლად? რისი გადატანა უწევთ მათ იმისათვის, რომ ფიზიკურად გადარჩნენ და ეს მძიმე მოცემულობა როგორ ართულებს მათი საზოგადოებაში დაბრუნების და ინტეგრაციის საკითხს?

 

ისევ გაერო-ის ბავშვთა ორგანიზაციის კვლევას თუ ავიღებთ, აღმოვაჩენთ, რომ ქუჩაში მცხოვრები/მომუშავე ბავშვების მონაყოლის მიხედვით, ქურდობასთან ან რაიმე სხვა დანაშაულთან დაკავშირებით ბავშვების ჯგუფის დაკავების შემთხვევაში პოლიციის ოფიცრები ასკვნიან, რომ დანაშაული 14 წლამდე ასაკის ბავშვმა ჩაიდინა ან არწმუნებენ ამ ბავშვებს, დანაშაული საკუთარ თავზე აიღონ. მოზარდები ვარაუდობენ, რომ ამ გზით პოლიციელები დოკუმენტაციის გაფორმებასა და ბავშვების პასუხისგებაში მიცემასთან დაკავშირებულ შემდგომ სამუშაოს იცილებენ თავიდან.

სამართალდამცველების მუშაობის ასეთი პრაქტიკა ეჭვს აჩენს, რომ ეფექტური იქნება მათი სხვა ქმედებები ქუჩაში მომუშავე ბავშვებთან დაკავშირებით. სხვანაირად კი შეუძლებელია ებრძოლო მაგალითად იმას, რომ თბილისში მოქმედი ერთ-ერთი დაჯგუფების ყოფილი წევრების ჩვენებების მიხედვით, გოგონები ვალდებულნი იყვნენ, სექსუალური მომსახურება გაეწიათ დაჯგუფების უფროსი წევრებისთვის.

კიდევ ერთი კვლევის თანახმად, რომელიც სახალხო დამცველის აპარატმა ჩაატარა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებში ადამიანის უფლებების შესახებ არსებულ ცოდნასა და სწავლების მეთოდებს იკვლევდა, აჩვენა, რომ მასწავლებლების და, შესაბამისად, მოსწავლეების ცოდნა უფლებების შესახებ მწირი და ზედაპირულია, რის შედეგადაც ვიღებთ იმას, რომ უფლებების შელახვისას, მათ შორის, ჩაგვრისა და ძალადობის შემთხვევებში მოსწავლეთა ნაწილი ინერტულია.

თანამედროვე სამყაროში, არა მხოლოდ ჩვენთან, სხვა ქვეყნებშიც, სადაც შემცირებულია ნდობა დემოკრატიული პროცესების მიმართ, გამძაფრებულია ძალადობრივი ექსტრემიზმი და წინა პლანზეა წამოწეული სოციალური და ეკონომიკური პრობლემები. ამ პრობლემების დაძლევის  გზა განათლებაზე გადის.

მხოლოდ ისეთ საზოგადოებას შეუძლია სოციალური პრობლემების მოგვარება, ძალადობის შემცირება და სამართლიანობის უზენაესობის აღიარება, რომლის განათლების დონეც და ცნობიერებაც სხვათა უფლებების შესახებ მაღალია. განათლების საკითხებზე ევროკომისიის მიერ შექმნილი ერთ-ერთი დოკუმენტის მიხედვით, განათლება ადამიანის უფლებების შესახებ არ არის პანაცეა, რომელსაც ყველა პრობლემის მყისიერად გადაჭრა შეუძლია, თუმცა ეს არის ერთადერთი გზა პასუხისმგებლობის მქონე საზოგადოების შესაქმნელად, სადაც ადამიანები აცნობიერებენ თავიანთ სოციალურ სტატუსს და როლს საზოგადოებაში.

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი