დღეს ძალიან ბევრს წერენ იმის შესახებ, რომ ტრადიციული განათლება ეპოქის მოთხოვნებს ვეღარ პასუხობს, რომ თანამედროვე ციფრული ეპოქის მოქალაქე ბავშვებისთვის უკვე უინტერესო და არაფრისმომცემია ტრადიციული განათლება. ეს პრობლემა არ არის ლოკალური და არც მხოლოდ ქართული; პრობლემა ეხება მთელს სამყაროს. პროგრესული ადამიანები გრძნობენ რა ამის საჭიროებას, აქტიურად იწყებენ მოძრაობას ალტერნატიული და პროგრესული განათლების კერების შესაქმნელად.
საყოველთაოდ აღიარებული ტრადიციული განათლების ჩანაცვლება უცებ ვერ ხერხდება, რადგან ახალი ტიპის განათლების მიმართ ყოველთვის ჩნდება ეჭვი და უნდობლობა; საბედნიეროდ, მსოფლიოში არიან ადამიანები, რომლებიც დარწმუნებულნი არიან ახალ ტექნოლოგიებზე დაფუძნებული განათლების სიკეთეში.
სწორედ ამ მიზნით მაქს ვენტილამ 2013 წელს დატოვა თავისი კარიერა Google- ში და გადაწყვიტა, რომ განათლების სფეროში გაეგრძელებინა მოღვაწეობა. მან ჰარმონიულად დაუკავშირა ერთმანეთს ციფრული ტექნოლოგიები, თანამედროვე მოთხოვნები და განათლება და შექმნა მიკრო-სკოლების ქსელი, რომელიც ცნობილია AltShool – ის სახელწოდებით. სკოლა მან დააარსა აშშ-ში, სან-ფრანცისკოში და შემდეგ სხვა ქალაქებშიც, დღემდე იზრდება და ვიათარდება ეს სკოლები ტრადიციული სკოლების გვერდით.
AltShool-ები არის ალტერნატიული და პროგრესული განათლების კერები, რომლებიც ორიენტირებულია ბავშვის ინდივიდუალურ განათლებაზე და ეფუძნება მათ ინტერესებს. სწავლებაში ჩართულები არიან: მასწავლებლები, სტუდენტები, ინჟინრები, მშობლები, რომლებიც ეხმარებიან მოსწავლეებს შეადგინონ ინტერესებსზე დაფუძნებული პროექტები.
ამგვარი კონცეფცია მრავალმხრივ საინტერესოა. მშობელი არა მხოლოდ ჩართულია შვილის სასკოლო ცხოვრებაში, ინტერნეტში ატვირთული მასალებით შეუძლია ნებისმიერ დროს თვალი ადევნოს შვილის აქტივობას და იმას, თუ როგორ ასრულებს პროექტის ამოცანებს; დამფუძნებლების თქმით, ამგვარი დამოკიდებულება შვილებიდან მშობლებზეც ახდენს გავლენას; ასე რომ პროგრესული განათლება ვრცელდება არა მშობლიდან შვილზე, არამედ, შვილიდან – მშობელზე; სტუდენტებისთვის მოსწავლეთა პროექტებში ჩართულობა არის გამოწვევაც და საუკეთესო პრაქტიკაც, რადგან ამ ყველაფერს მასწავლებელი ხელმძღვანელობს და სტუდენტი კი აქტიურად არის ჩართული და პრაქტიკით იღებს ახალ გამოცდილებას და ცოდნას.
როგორც კვლევებმა აჩვენა, ყველაზე ერთნაირად გათვლილი ტრადიციული განათლების მოდელი სულ უფრო მეტ მოსწავლეზე ვეღარ ახდენს გავლენას; მთელს მსოფლიოში განათლების ტრადიციული სისტემა ჩამორჩება ეპოქის მოთხოვნებს. ციფრულ ტექნოლოგიებზე დაფუძნებული ინდივიდუალური სწავლების მოდელით კი სულ უფრო მეტი ადამიანი ინტერესდება, რადგან ამ სკოლებში მოქმედი კონცეფციები საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს, გამოიმუშაონ ახალი უნარები პირადი ინტერესების კონტექსტში.
ტექნოლოგიებისა და განათლების ამგვარი კავშირი მოსწავლეს არ წყვეტს რეალობისგან, პირიქით, უფრო მეტად ჩართულს ხდის სოციალურ ცხოვრებაში, რასაც ვერ აკეთებს ტრადიციული განათლება, რომელსაც საერთოდ დაკარგული აქვს კავშირი ცხოვრებასთან. 12 წელი სწავლობს მოსწავლე და არ იცის, რაში სჭირდება სკოლაში მიღებული ცოდნა და სად უნდა გამოიყენოს.
როგორც ამ სკოლის დამფიუძნებლები აღნიშნავენ: ასეთ შემთხვევაში, მთავარი მაგია ტექნოლოგია არ არის. ტექნოლოგია არის კარგი ინსტრუმენტი საიმისოდ, რომ მასწავლებლებს მეტი ზეგავლენა ჰქონდეთ ბავშვებზე და ამავე დროს, შეუქმნან მეტი მოტივაცია განათლებისთვის.
AltShool-ები პერსონალური სასწავლო გეგმების შექმნით და რეალიზებით ბავშვებისთვის სასწავლო პროცესს ხდიან სახალისოს და შემოქმედებითს… მოსწავლეები ემოციურად არიან ჩართული პროექტებში (და არა ძალდატანებით და აუცილებლობით) ამავე დროს, არ არიან სოციუმისგან მოწყვეტილი და, რა თქმა უნდა, აკადემიურად წარმატებულები არიან. ბევრი მოსწავლე, რომელიც ტრადიციული განათლების სისტემაში ინფანტილური და უყურადღებო იყო, აქ პოულობს თავის თავს. არ არსებობს ბავშვი, რომელიც ცნობისმოყვარე არ იყოს, რომელსაც კითხვა არ ჰქონდეს და რაიმე არ აინტერესებდეს. განათლება თუ გაჰყვება ბავშვის ინდივიდუალურ ინტერესს, მოსწავლეს აკადემიურ განათლებასაც მისცემს და ცხოვრებისთვისაც მოამზადებს.
ინდივიდუალური სწავლება არის ალტერნატიული განათლების ახალი სტრატეგიების საკვანძო პრინციპი, რომლიც გვეხმარება სრულიად სხვაგვარად გადავიაზროთ განათლება. ინდივიდუალური განათლება საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს, გააკეთონ ის, რაც მათთვის მართლაც საინტერესოა – წერს სარა ლუში, AltShool-ის ერთ-ერთი პროგრამის კოორდინატორი.
აბსტრაქტული სწავლების იდეას (ტრადიციული განათლება) როდესაც ანაცვლებს მოსწავლის სრულიად კონკრეტული ინტერესი, ბუნებრივია, რომ შედეგი უფრო ეფექტურია. მოსწავლის მოტივაცია იზრდება, რამდენადაც ის კონკრეტული მეცნიერების გზით პასუხს სცემს მისთვის აქტუალურ კითხვას. მოსწავლის კითხვა თუ პრობლემა ყოველთვის აწმყოს უკავშირდება, მიმდინარე მოვლენებს და იმ გარემოცვას და სოციალურ გარემოს, რომელშიც ის ცხოვრობს. გამოცდილება აჩვენებს, რომ ინდივიდუალური სწავლებით განათლებამიღებული მოსწავლეები უფრო ადვილად ირჩვენ პროფესიას და ადრეულ ასაკში იციან, რისი გაკეთება სურთ და რა უხარიათ.
ინდივიდუალური სწავლებით მიღებული გამოცდილება უნიკალურია და ამავე დროს, არასდროს არ არის საკმარისი. ახალ-ახალი გამოცდილებები მოსწავლის მუდმივ ტრანსფორმაციას განაპირობებს. დიუის თეორიაც სწორედ ამას ეფუძნება. სწავლა – მოქმედებით, ჩართულობით, კეთებით – ეს არის ცოდნის მიღების საუკეთესო გზა.
ამგვარი სწავლება ეხმარება მოსწავლეს, რომ თვითაზროვნება და თვითრეფლექსია დაიწყოს, ამის საშუალებას მას აძლევს საკუთარ ინტერესებზე დაფუძნებული ინდივიდუალური განათლების მოდელი.
„აზროვნება იწყება იქ, სადაც პრობლებური სიტუაციაა“ (დიუი). ეს თეზისი უნივერსალურია არა მხოლოდ მოსწავლეებისთვის, ნებისმიერი ადამიანისთვისაც.
სწორედ ამ აზრს ავითარებს ქართულ საგანმანათლებლო სივრცეში პროფ. გიგი თევზაძე, როდესაც სწავლების „ქარხნულ“ წესზე და მის ცვლილებებზე საუბრობს.
„ადამიანები სხვადასხვანაირები არიან. შესაბამისად, მათი სწავლაც და სასწავლებლად „მიღებაც“ სხვადასხვანაირად უნდა მოხდეს. ესეც, თანამედროვე, წარმატებული განათლების თეორიის და პრაქტიკის ქვაკუთხედია. თუმცა, ჩვენში ამას არ აქცევენ ყურადღებას და ისევ, მე-19 საუკუნის „ქარხნული“, „კონვეირული“ პრინციპით ასწავლიან და იღებენ სკოლებში და უნივერსიტეტებში. (გიგი თევზაძე, რატომ აღარ არის საჭირო ერთიანი ეროვნული მისაღები გამოცდები. სტატია სრულად იხილეთ აქ: https://www.criticallog.org/blank-5/).
ვფიქრობ, რომ თუ სახელმწიფო ფიქრობს პროგრესულ მომავალზე, მან გზა უნდა მისცეს პროგრესულ განათლებასაც. ტრადიციული სკოლების გვერდით ალტერნატიული, ინდივიდუალურ განათლებაზე დაფუძნებული არაფორმალური განათლების ხელშეწყობა შედეგებს უფრო თვალსაჩინოს გახდის.
