რამდენად კარგად ესმით ბავშვებს გარშემომყოფი ადამიანების

უფროსების, პედაგოგებისა და მშობლების მხრიდან ხშირად ისმის საყვედურები მოზარდების მისამართით -„ეგოისტები და უგრძნობლები არიან, სულ არ ცდილობენ გაუგონ სხვასაც, მხოლოდ საკუთარ თავზე ფიქრობენ“. ალბათ, ასეთი კომენტარები უცხო არ უნდა იყოს ბავშვებისთვის, რომლებიც არცთუ იშვიათად საყოველთაო გაკიცხვის ობიექტად არიან გადაქცეული  უფროსებისთვის.

იმაში გასარკვევად, თუ როგორ ახერხებენ ბავშვები მათ გარშემო და მათთან ურთიერთობაში მყოფი ადამიანების  – მასწავლებლების, თანატოლების და მშობლების ემოციებსა და გრძნობებში გარკვევას, შევეცადე შემესწავლა V-X კლასების მოსწავლეთა აზრები და შეხედულებები აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით. გამოკითხვა წერილობით ტარდებოდა და ანონიმურ ხასიათს ატარებდა. მოზარდებს უნდა დაეფიქსირებინათ საკუთარი აზრი, თუ ბავშვის რა ქმედებები და გამონათქვამები სტკენს ყველაზე მეტად გულს მასწავლებელს, მათ თანატოლს და მშობლებს. აი, რას ვკითხულობთ მათ ნაწერებში:

     ბავშვის ქმედებები და გამონათქვამები, რომლებიც ყველაზე მეტად სტკენს გულს მასწავლებელს: „მისი გაკვეთილის, საგნის და პროფესიის იგნორირება“; „ბავშვის ცუდი ქცევა და უსწავლელობა“; „მისი შრომის დაუფასებლობა“; „მის მიმართ უარყოფითი დამოკიდებულების გამოხატვა მთელი კლასის თანდასწრებით“; „გაკვეთილის გაცდენა და მისი საგნის სიძულვილი“; „დაცინვა მისი პაროდიის გაკეთებით. თუმცა, ხშირად მასწავლებელი ცდილობს ეს არ შეიმჩნიოს და უკმაყოფილება დამალოს“; „მასწავლებელზე ჭორაობა თანატოლებთან და მშობლებთან“; „როცა თავის საქციელზე ბავშვი მასწავლებელს ამტყუნებს, ადანაშაულებს“; „გაკვეთილის სისტემატურად მოუმზადებლობა“; „უმადურობა“; „როცა ბავშვი არ არის მოტივირებული, უაზროდ იმართლებს თავს და ატყუებს მასწავლებელს“; „ბავშვის ურჩობა, გაუგონრობა და მისი თხოვნის გაუთვალისწინებლობა“; „უყურადღებობა, ცუდად სწავლა“; „დავალებების მოუმზადებლობა და გაკვეთილის არმოსმენა“; „მოსწავლეებს შორის ჩხუბი და კონფლიქტები“; „როცა ბავშვს შეღავათს უკეთებს და არ უფასდება“; „როცა ვაგრძნობინებთ, რომ არ გვიყვარს“; „უპატივცემულობა და მისი არაფრად ჩაგდება“; „გაკვეთილზე ბავშვების ცუდად მოქცევა და ხმაური“; „უხეშობა, უყურადღებობა, უპატივცემულობა, მასთან უზრდელური ტონით ლაპარაკი“; „მისი კეთილი საქმის არდაფასება“; „ტლიკინი, არმოსმენა, საგნისადმი აგდებული დამოკიდებულება“; „მისი პედაგოგიური შესაძლებლობების და პროფესიონალიზმის ეჭვქვეშ დაყენება“; „სხვა მასწავლებლებთან მასზე ჭორაობა და მისი ცუდად მოხსენიება“; „მასწავლებლისთვის საწყენია, როდესაც ბავშვი გაკვეთილით არ ინტერესდება და მისი შრომა წყალში იყრება“; „სხვა მასწავლებლებთან შედარება და იმის თქმა, რომ ის სხვებზე ცუდია“; „ბავშვის არასერიოზული ქცევა სერიოზულ თემაზე საუბრის დროს“; „მასწავლებლისთვის საწყენია, როდესაც ბავშვები არ გამოხატავენ მის მიმართ პატივისცემას, სიყვარულს და მის საგანს არასერიოზულად და აგდებულად უყურებენ“; „ენის ტლიკინი, საუბარში ჩაჭრა, შეპასუხება“; „მასწავლებლისთვის საწყენია, როცა ბავშვი მას მოიხსენიებს, როგორც არაპროფესიონალსა და უსამართლოს“.

     ბავშვის ქმედებები და გამონათქვამები, რომლებიც ყველაზე მეტად სტკენს გულს თანატოლს: „მასზე ჭორაობა, მის ზურგს უკან ჩურჩული“; „შეურაცხყოფა, დაცინვა, ცუდი სიტყვების მოსმენა“; „უყურადღებობა“; „ღალატი“; „დამცირება, შერცხვენა, ჩაშვება, „უსამართლოდ რამის დაბრალება“; „მოაჩვენო, რომ მისი საუკეთესო მეგობარი ხარ, სინამდვილეში კი მის ზურგს უკან ჭორაობ“; „იგნორირება და მასთან მეგობრობის სურვილის არქონა“; „მისი შეუმჩნევლობა და მასთან საუბარზე უარის თქმა“; „იმის თქმა, რომ მას მეგობრობა არ შეუძლია“; „კლასელის მიერ მისი ისეთი სალანძღავი სიტყვებით დახასიათება, როგორიცაა: დებილი, იდიოტი, სულელი, ჩამორჩენილი, ჩამოუყალიბებელი და ა.შ.“; „ბავშვს სწყინს, როცა თანატოლები მას ეჩხუბებიან, დასცინიან, უყვირიან, ნერვებს უშლიან, ცუდ სიტყვებს ეუბნებიან, მასზე ჭორაობენ“; „როცა რაიმე არ გამოსდის და დასცინიან“; „როდესაც რაიმე საიდუმლოს გაანდობ და ჩაგიშვებს“; „საუბარს, რომ აწყვეტინებენ და ლაპარაკს არ აცდიან“; „თანაკლასელის დაცინვა შეცდომის დაშვებისას“; „უსიამოვნო, უხეში მოპყრობა“; „ტყუილი, ღალატი“; „მისი ინტელექტის უპატივცემულობა და საკუთარი თავის მასზე მაღლა დაყენება“; „უნდობლობა, ჩხუბი, ღალატი“; „ტყუილი, შეურაცხყოფის მიყენება“; „უნდობლობა, ჩხუბი, ღალატი“; „ტყუილი, შეურაცხყოფის მიყენება“; „გვერდში არდადგომა“; „ოჯახის წევრების დაცინვა და გაკრიტიკება“; „იგნორი, დამცირება“; „მის გარეგნობასა და შესაძლებლობებზე უარყოფითად ლაპარაკი და ჭორაობა“; „მის სისუსტეებზე ყურადღების სპეციალურად გამახვილება და დაცინვა“; ორპირობა, საიდუმლოს გამხელა“; „მისი გრძნობების, მისი მდგომარეობის არგათვალისწინება და უდიერად მოპყრობა“; „როცა მთელი გულით უყვები მეგობარს რამეს და ის არც კი გისმენს და ლაპარაკი სხვა თემაზე გადააქვს, ან უბრალოდ გეუბნება, რომ არ იფიქრო ამაზე; ძალიან ადვილად აღიქვამენ შენს პრობლემებს“; „როცა მთელი გულით ცდილობ, რომ კარგი მეგობარი იყო და ის ამ ყველაფერს არც კი აფასებს, გცვლის სხვა მეგობრებში უმიზეზოდ“.

ბავშვის ქმედებები და გამონათქვამები, რომლებიც ყველაზე მეტად სტკენს  გულს მშობელს: „ტყუილის თქმა“; „სიჯიუტე“; „ისე რომ ელაპარაკები, როგორც თანატოლს“; „ბავშვის ცუდად სწავლა, სიზარმაცე“; „გაუგონრობა“; „როცა შვილი ცუდად ფიქრობს მშობელზე, არ მოსწონს, არ უყვარს ის და ამას არ მალავს და ეუბნება კიდეც“; „როცა ბავშვი სხვის მშობლებს ადარებს საკუთარს და ეუბნება, რომ სხვებს უკეთესი მშობლები ჰყავთ“; „უზრდელობა, ცუდი სიტყვების ხმარება მშობელთან საუბრისას“; „შვილი დედას ან მამას, რომ ეტყვის არ მიყვარხარ და არ მჭირდებიო, ვფიქრობ, მშობლისთვის ძალიან გულსატკენი უნდა იყოს”; „ცუდი ნიშნების მიღება“; „მშობლის იგნორირება და არაფრად ჩაგდება“; „როცა ბავშვი არ ასრულებს, რასაც ეუბნებიან და დიდ დროს ატარებს კომპიუტერთან  ან ტელევიზორთან, მშობლებს ძალიან სწყინთ და ბრაზობენ“; „ცუდი ტონით საუბარი“; „მშობლების შენიშვნების და რჩევების არგათვალისწინება, ურჩობა“; „უპატივცემულობა, ყვირილი, მისი არდაფასება“; „მშობელს ძალიან სწყინს, როცა ბავშვს შეუძლია და არ სწავლობს“; „აზრთა სხვადასხვაობა“; „ნდობის გაქრობა“; „როდესაც ბავშვი აკეთებს იმას, რასაც მშობელი კატეგორიულად უკრძალავდა“; „ბავშვის მიერ წარმოთქმული უზრდელური სიტყვები და უზრდელური საქციელი“; „თუ ბავშვი ისე არ ვითარდება, როგორც საჭიროა, თუ გზიდან გადაუხვია, თუ არ არის წარმატებული, თუ უშვებს ისეთ შეცდომებს, რომლებიც მისთვისვეა ცუდი. თუ ვერ გრძნობს სიყვარულს და დაფასებას  შვილისაგან“; „მშობელს შეიძლება შვილის უპატივცემულო გამოხედვაც კი სტკენდეს გულს“; „უარყოფითი განწყობა ყველაფრის მიმართ, არასერიოზულობა, დიდი ხანი კომპიუტერთან ჯდომა და ინტერნეტში ყოფნა“; „უმადურობა და მშობლის შრომის არდაფასება“; „თუ ბავშვი ისეთ რაღაცას გააკეთებს, რაზეც მშობელმა გააფრთხილა, რომ არ გაეკეთებინა“; „მშობლის თხოვნის იგნორირება, მისი არ მოსმენა“; „როცა ბავშვი არ უყვება მშობელს იმას, რაც მის ცხოვრებაში ხდება“; „როცა ბავშვისთვის ოჯახი მეორეხარისხოვანია და როცა ამის გამოსწორებას არ ცდილობს“; „როცა ბავშვი ჩაკეტილია, მშობელთან არ არის გახსნილი და არაფერს უყვება“; „როცა შვილი არ აფასებს მშობლის მისდამი სიყვარულს და პატივისცემას“.

როგორც ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან ჩანს, მოზარდები არცთუ ისე ცუდად ერკვევიან იმაში, თუ რა შეიძლება გახდეს საწყენი და გულსატკენი პედაგოგისთვის, თანატოლისა და მშობლისთვის. თუმცა, უმრავლეს შემთხვევაში ისინი არანაირ ძალისხმევასა და მცდელობას არ იჩენენ იმისათვის, რომ მოარიდონ მასთან ურთიერთობაში მყოფი ადამიანები გულისტკენას. შესაძლებელია, ამის მიზეზი უფროსების მოლოდინებსა და შეფასებებში იმალებოდეს. როდესაც ბავშვი მათგან ყოველდღიურად ისმენს ისეთ ფრაზებს, როგორიცაა: „ამისგან მაინც არაფერი გამოვა“; „გენეტიკა მაინც თავისას აკეთებს“; „მისგან სხვას რას უნდა მოელოდე“ და ა.შ., საეჭვოა, რომ მათ საკუთარ ქცევაში სერიოზული ცვლილებების სურვილი გაუჩნდეს. იქიდან გამომდინარე, რომ ბავშვს, ისევე როგორც ნებისმიერი ასაკის სხვა ადამიანს, სიამოვნებს დადებითი კომენტარების მოსმენა, კარგი იქნება, თუ ჩვენ, უპირველეს ყოვლისა, ორიენტირებული ვიქნებით იმაზე, რაც მოსაწონი და დასაფასებელია და მხოლოდ ამის შემდეგ, თანაც კეთილგანწყობით გავამახვილებთ ყურადღებას იმაზე, რაც ცვლილებას და შემდგომ განვითარებას საჭიროებს.