უმცროსკლასელთა შორის სკოლაში სიარულზე უარის თქმის ერთ-ერთი მიზეზი მასწავლებლის შიშია, მასწავლებელთან დაკარგული კონტაქტი. მსგავს პრობლემას ხშირად ჯახებიან მგრძნობიარე და ნაკლებად თავდაჯერებული ბავშვები. როგორ უნდა იქცეს მშობელი შვილის დამცველად და ესაუბროს მასწავლებელსა თუ სკოლის დირექტორს ისე, რომ მათი გაღიზიანება არ გამოიწვიოს?
„ძალიან დავიღალე. მასწავლებელი თითქმის ყოველდღე უჩივის თაკოს. ბავშვსაც აღარ უნდა სკოლაში სიარული. ხან რას მოიმიზეზებს, ხან – რას. ერთხელ ლოგინიდან არ ადგა. გვეგონა, გრიპი ჰქონდა, ახლა კი ვეჭვობ, რომ უბრალოდ, ისე შეეშინდა მასწავლებლის, სიცხემაც კი აუწია…
ერთი შვილი გვყავს, სათუთად ვზრდით და საკმარისია ვინმემ ხმას აუმაღლოს, რომ ბავშვი პანიკაში ვარდება, ჰგონია, უბრაზდებიან. ამ თემაზე მასწავლებელს არაერთხელ ვესაუბრე, მაგრამ მას ეგონა, შვილის გამართლებას ვცდილობდი. არ მისმენდა, მხოლოდ მეწინააღმდეგებოდა, დარწმუნებული იყო თავისი პედაგოგიური მიდგომების სისწორეში. ათასი არგუმენტი მოჰყავდა, თითქოს ყველაფერში ბავშვი იყო დამნაშავე.
დირექტორს რომ მივმართე, გვიპასუხა: ბავშვი გაიზრდება, სხვადასხვა ტიპის ადამიანებთან მოუწევს ურთიერთობა, ამიტომ სკოლაშივე უნდა ისწავლოს პრობლემების მოგვარებაო. რასაკვირველია, დავეთანხმე, თუმცა ამით არაფერი შეცვლილა. ბავშვს მასწავლებლის ეშინია. მე კი მინდა, სწავლაზე გული არ აუცრუვდეს“, – ამბობს თაკოს დედა.
თაკო მართლაც დამფრთხალი ბავშვის შთაბეჭდილებას ტოვებს. ის საცოდავადაა მოხრილი მხრებში. როცა ლაპარაკობს, იატაკს ჩასქცერის და ხმა უთრთის. მშობელი წუხს. არ იცის, როგორ დაიცვას შვილი ისე, რომ გული არავის ატკინოს, არც ბავშვს, არც მასწავლებელს.
ამ შემთხვევაში ფსიქოლოგები მშობლებს ბავშვის ადვოკატირებას ურჩევენ. ეს რთულია, ძალისხმევას, მოთმინებას და ენერგიას მოითხოვს, მაგრამ ამ პრობლემას მშობელზე უკეთ ვერავინ მოაგვარებს. მხოლოდ მშობელს შეუძლია სიტუაციის უკეთესობისკენ შეცვლა. ის შვილთან ერთად განიცდის მორალურ სიმძიმეს, ყველაზე უკეთ იცის, რა მდგომარეობაშია ბავშვი.
ასეთ დროს მშობლები, როგორც წესი, თავდაცვით პოზიციას ირჩევენ, რაც არცთუ მისაღებია. ფსიქოლოგები ურჩევენ მათ, გაითვალისიწინონ მასწავლებლის ცხოვრების წესი, მისი დატვირთული გრაფიკი. გაიხსენონ, რომ მასწავლებელიც ჩვეულებრივი ადამიანია, რომელიც ასევე განიცდის სტრესს სამსახურში და შინ, პასუხისმგებელია ბავშვთა დიდ ჯგუფზე – კლასზე, ყოველდღიურად უწევს მძიმე სამუშაოს შესრულება. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, მშობელმა უნდა შეარჩიოს სწორი გზა მასწავლებელთან ურთიერთობისთვის, მასთან ნაყოფიერი დიალოგისთვის. აუცილებელი როდია მასწავლებელზე იერიშის მიტანა. ამაზე მეტად მშობელს საკომუნიკაციო უნარების გამომუშავება სჭირდება.
მივყვეთ ნაბიჯ-ნაბიჯ ფსიქოლოგების ინსტრუქციას:
უპირველეს ყოვლისა, მშობელი მასწავლებელს პირადად უნდა შეხვდეს. ტელეფონით და ელექტრონული ფოსტით კომუნიკაცია უეფექტოა.
იმისთვის, რომ მასწავლებელმა მოუსმინოს, მშობელი ხაზგასმით უნდა დაეთანხმოს მის რომელიმე სამართლიან არგუმენტს. მაგალითად, თუ მასწავლებელი ამბობს, რომ თაკო ზედმეტად ემოციურია, მშობელმაც უნდა დაუდასტუროს – თაკო შინაც ასეთია. როგორც კი მასწავლებელი და მშობელი შეხების წერტილს იპოვიან, მათი ურთიერთობა გამარტივდება.
მშობელს მართებს, ყურადღებით მოუსმინოს მასწავლებელს და დროებით დაივიწყოს თავისი ინტერესი. თუ რამეს ვერ გაიგებს, უნდა ჩაეკითხოს. ყურადღება უნდა მიაქციოს თავის ინტონაციას. მასწავლებელმა უნდა იგრძნოს, რომ მშობელი მას დაკითხვას კი არ უწყობს, არამედ ცდილობს გაუგოს. ვთქვათ, თუ მასწავლებელი ამბობს, რომ ბავშვი თავს ვერ ართმევს დავალებებს, მშობელმა უნდა ჰკითხოს, ხომ არ შეუძლია, თვალსაჩინოებისთვის ბოლოდროინდელი მაგალითები მოუყვანოს?
მშობელმა უნდა მიაგნოს პრობლემის სათავეს – თუ ბავშვი ცუდად იქცევა, რა არის ამის ნამდვილი მიზეზი, თუ იტყუება, რა უბიძგებს ტყუილისკენ. გარდა ამისა, შეუძლებელია, ბავშვს უმიზეზოდ ეშინოდეს მასწავლებლის. ჰკითხეთ მასწავლებელს, თვითონ რას ფიქრობს ამის თაობაზე, რა მიზეზს დაასახელებდა, რას ამჩნევს ბავშვს.
თუ ისე მოხდა, რომ მშობელმა ვერაფრით გაარკვია, რას განიცდის ბავშვი და რა აფუჭებს მის განწყობას სკოლის მიმართ, გააანალიზეთ მისი ტემპერამენტი. იქნებ მხოლოდ იმიტომ ტირის, რომ არ შეუძლია სკოლის თავგადასავლების მონელება? იქნებ, ინტროვერტია და პირადი სივრცე სჭირდება? იქნებ მასწავლებლისა იმიტომ არ ესმის, რომ ზემგრძნობიარეა? იქნებ დავალებებს ნელა იმიტომ ასრულებს, რომ ბევრ ყურადღებას უთმობს დეტალებს და მერეღა ხვდება, საიდან უნდა დაეწყო? ამ ყველაფრის დადგენა მხოლოდ მასწავლებელთან გასაუბრებით ვერ მოხერხდება. აუცილებელია ბავშვის ჩართვა. ჰკითხეთ, რას გრძნობს ამა თუ იმ სიტუაციაში. მისი პასუხი შესაძლოა მოულოდნელიც კი აღმოჩნდეს.
მასწავლებელთან საუბრის დროს მშობელს არ უნდა ჰქონდეს იმედი, რომ პედაგოგი კარგად ერკვევა ბავშვის ტემპერამენტის საკითხებში. მას შესაძლოა აზრადაც არ მოუვიდეს, რომ ბავშვის განსხვავებულობის მიზეზი სწორედ მისი ტემპერამენტია.
მასწავლებლისადმი სწორი მიდგომა, მისი მოსმენა, გაგება იმის გარანტიაა, რომ მასწავლებელიც მოუსმენს მშობელს, ისიც ეცდება დეტალურად გაერკვეს, რა ხდება ბავშვის თავს.
მასწავლებლის პრიორიტეტების გარკვევის შემდეგ მშობელმა ყურადღება მისთვის მტკივნეულ თემაზე უნდა გადაიტანოს. თავის ინტერესებზე კონცენტრირდეს და არა პოზიციაზე. მაგალითად, მშობელს შეუძლია თქვას: „მინდა,თაკო სკოლაში თავს კომფორტულად გრძნობდეს“. მან თავი უნდა არიდოს რადიკალურ განცხადებებს, მაგალითად, ასეთს: „მინდა, შვილი სასწრაფოდ გადავიყვანო სხვა კლასში!“ ამ შემთხვევაში თავდაცვითი ბარიკადების აგება მშობელს არაფერში არგებს, რადგან მასწავლებელთან ერთად გონივრულ გადაწყვეტილებამდე უნდა მივიდეს. მშობელს შეუძლია, სთხოვოს მასწავლებელს გაკვეთილზე დასწრება, რათა საკუთარი თვალით ნახოს, რა შეიძლება აშინებდეს მის შვილს.
მშობელს შეუძლია, მასწავლებელს გაუზიაროს – მეთოდი, რომელსაც თავად იყენებს და შედეგიანია.
მშობელს უნდა ახსოვდეს, რომ მასწავლებელსაც აქვს თავისი ტემპერამენტი. მისი პირველადი რეაქცია შესაძლოა ნეგატიური იყოს, ნელა ადაპტირდებოდეს ან ჯიუტობდეს. ნუ იძალადებთ მასწავლებელზე. გაუზიარეთ თქვენი იდეები. თუ პირველმა შეხვედრამ დაძაბულად ჩაიარა, ხელს ნუ ჩაიქნევთ და აუცილებლად შეხვდით მეორედ. იმავდროულად, მშობელმა საკუთარი ტემპერამენტის თავისებურებებიც უნდა გაითვალისწინოს. თუ იცის, რომ ჰიპერემოციურია და გაუჭირდება მასწავლებელთან საუბრის დროს წონასწორობის შენარჩუნება, შეუძლია, შეხვედრაზე მშვიდად მოსაუბრე ახლობელი გაიყოლოს, რომელიც საჭირო მომენტში დროულად განმუხტავს სიტუაციას.
მასწავლებელთან უშედეგო მოლაპარაკების შემთხვევაში მშობელს შეუძლია, სკოლის ფსიქოლოგს ან დირექტორს შეხვდეს და ამ გზით გამოასწოროს სიტუაცია. სასურველია, შეხვედრაში ჩართოს ადამიანები, რომლებიც მის შვილს პატარაობიდანვე იცნობენ, მაგალითად, ბაღის მასწავლებელი, ბებია, ძიძა.
თაკოს დედა ჰყვება: „ერთხელ შვილის ცურვის გაკვეთილს ვესწრებოდი. ვუყურებდი, როგორ ნავარდობდნენ ბავშვები და უცბად მივხვდი, რომ ჩვენ არ ვასწავლით მათ ღრმა წყალში ცურვას. ცურვას ისინი ჯერ წელამდე წყალში სწავლობენ, იქ, სადაც არ ეშიანიათ და იმედიანად არიან… სკოლის დირექტორს რომ შევხვდი, ამას მოვუყევი. ისიც დამეთანხმა. დიახ, ვუთხარი, ბავშვმა სკოლაში უნდა შეძლოს სხვადასხვა ადამიანებთან ურთიერთობა, მაგრამ ეს თანდათანობით უნდა მოხდეს და არა იმის შიშით, რომ მასწავლებელი და სკოლა მას მაღალი წყალივით დაახრჩობენ.
დირექტორმა ყურადღებით მისმინა. გამოიძახა მასწავლებელი და გაესაუბრა. თაკო სხვა კლასში გადავიყვანეთ, მაგრამ არა იმიტომ, რომ მისი მასწავლებელი ცუდი პედაგოგი იყო, არამედ იმიტომ, რომ თაკო სხვა მასწავლებელთან უფრო კომფორტულად იგრძნობდა თავს. ძველი მასწავლებელი ამ ამბავს მშვიდად შეხვდა…. თაკო არ არის რთული ბავშვი და სავსებით იმსახურებს ისეთ მიდგომას, რომლის შედეგად სკოლაში ცოდნას და პოზიტიურ ემოციებს მიიღებს“.ირმა
