ნანა სვანიძე 35 წელია ფიზიკას ასწავლის. ჩვენთან ინტერვიუში ის იმ მიზეზებზე საუბრობს, რომელთა გამო ჩვენს საგანმანათლებლო ცხოვრებაში ფიზიკის საგნისადმი ინტერესი დაბალია და, მეტიც, ის არაპოპულარულ საგნად ითვლება.
რატომ გადაწყვიტეთ ფიზიკის მასწავლებლობა? ხომ არ მოუხდენია სკოლის წლებს რაიმე გავლენა თქვენს პროფესიულ არჩევანზე?
– ტყუილი იქნება, რომ ვთქვა, მასწავლებლობაზე ვოცნებობდი-მეთქი. 15 წლიდან იურისტობა მინდოდა, ოჯახმა კი გადაწყვიტა, რომ ექიმი უნდა გამოვსულიყავი. ისე მოხდა, რომ ხარკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკის ფაკულტეტის სტუდენტი გავხდი. ეს 70-იანი წლებია, როცა ფიზიკას და ფიზიკოსობას დიდი „წონა” აქვს. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ კოლხეთის ინსტიტუტში უნდა დამეწყო მუშაობა, როდესაც ჩემს ყოფილ მათემატიკის მასწავლებელს შევხვდი და სწორედ მან გადამაწყვეტინა მასწავლებლობა. ასე დავიწყე მუშაობა სკოლაში და 35 წელია ვმუშაობ. აქედან, 28 წელი ქუთაისის № 14 საჯარო სკოლაში და უკვე ორი წელია, რაც პარალელურად ანდრია რაზმაძის სახელობის ფიზიკა-მათემატიკის №41 საჯარო სკოლაში ვასწავლი.
მასწავლებლისთვის ალბათ ძალიან მნიშვნელოვანია, მოსწავლეს უყვარდეს მისი საგანი. თქვენს მოსწავლეებს თუ უყვართ ფიზიკის გაკვეთილი?
– ფიზიკა ერთ-ერთი საინტერესო დისციპლინაა იმ საგნებიდან , რაც სკოლაში ისწავლება, მაგრამ მოსწავლეების დიდი დაინტერესება არ ჩანს. ისე კი ყოველთვის მოიძებნება კლასში 2-3 მოსწავლე, რომელიც დაინტერესებულია ამ საგნით და შემდეგ უკვე დანარჩენების აყოლიებას ვცდილობ.
რამდენად აკმაყოფილებს სკოლის ლაბორატორიების მდგომარეობა განათლების თანამედროვე გამოწვევებს? საგნისადმი დაბალი ინტერესი ამითაც ხომ არ არის განპირობებული?
– სკოლებში ლაბორატორიების მდგომარეობა მართლაც არადამაკმაყოფილებელია. ე.წ აინშტაინის ლაბორატორია არ არის ქმედითი და ხელსაწყოებიც მოუხერხებელი და გამოუყენებელია. მოსწავლე ფიზიკის ყველა ნაწილში უნდა აკეთებდეს ცდებს და პრაქტიკაში ცდილობდეს ცოდნის გამოყენებას, ლაბორატორიებში კი მხოლოდ მენზურები, კოლბები და სინჯარები ვარგა. დანარჩენი ხელსაწყოების გამოყენებისას კი არის დიდი ცდომილებები. ფიქრობ ესეც ახდენს გავლენას იმაზე, რომ მოსწავლე სრულად არ არის ჩართული ცოცხალ პროცესში.
რა მეთოდები გაქვთ მოსწავლის დასაინტერესებლად?
– მოსწავლეებს ძალიან მოსწონთ, როცა გაკვეთილი მათზე ორიენტირებულია და როცა ის თავად ხდება ცენტრალური ფიგურა და მასწავლებელი მასთან ერთად ცდილობს გაკვეთილის თუ აქტივობის მიზნის შემუშავებას. განსაკუთრებით მოსწონთ ჯგუფური მუშაობა და პროექტების განხორციელება, ასეთ გაკვეთილებზე არც დაღლილობა იგრძნობა და თითქმის ყველა ჩართულია საგაკვეთილო პროცესში. გარდა ამისა, დამატებით გაკვეთილებსაც ვატარებ, როცა ვხედავ რომ, რომელიმე მოსწავლეს ძალიან აინტერესებს თემა და ჩემი დახმარება მისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.
რა პრობლემებს აწყდებიან ფიზიკის მასწავლებლები მუშაობის პროცესში?
– ესგ სტანდარტის მისაღწევად ყველა გზა კარგია, მაგრამ ფიზიკის და მათემატიკის პროგრამები ერთმანეთთან უნისონში არ მოდის. მაგალითად, ვექტორები ფიზიკის მასწავლებლებს საგნის დაწყებისთანავე სჭირდება, მათემატიკაში კი ჯერ კიდევ არაა ნასწავლი, ისევე როგორც კვადრატული განტოლება, ტრიგონომეტრიის ფორმულები და სხვადასხვა ფუნქციის გრაფიკები. ჩემი აზრით, ეს საგაკვეთილო პროცესის ერთ-ერთი ხელისშემშლელი ფაქტორია.
თქვენ ქალი ფიზიკის მასწავლებელი ხართ. ამას ხაზს იმიტომ ვუსვამ, რომ საგანმანთლებლო ცხოვრებაშიც გავრცელებულია ისეთი გენდერული სტერეოტიპი, როცა გოგოზე ამბობენ, რომ „ბიჭის ტვინი” აქვს, თუ ის კარგად სწავლობს მათემატიკას, ფიზიკას და ა.შ. თქვენი გამოცდილება ამ მხრივ როგორია, რას იტყვით ამ მოსაზრებაზე?
– მასწავლებლობა, სამწუხაროდ, არ არის პრესტიჟული პროფესია, ამიტომ მასწავლებელთა უმეტესობა ქალია, მაგრამ ეს მხოლოდ გენდერული სტერეოტიპია. ფიზიკას და მათემატიკას ერთნაირად კარგად სწავლობს გოგოც და ბიჭიც, როცა არსებობს სწავლისადმი ინტერესი. ხშირად გვესმის, რა ქალის საქმეა ფიზიკოსობა და ა.შ. მაგრამ, ეს ყველაფერი გენდერული უთანასწორობის გამოვლენაა. ჩემს კლასში ფიზიკას, მათემატიკას და სხვა საგნებსაც ბიჭებზე უკეთესად ვსწავლობდი, ასევე იყო ჩემი კლასელი გოგონებიც. თუმცა, იმ პერიოდში ბიჭებიც კარგად სწავლობდნენ ამ საგანს, რადგან თითქმის ყველა სპეციალობაზე ფიზიკა იყო ჩასაბარებელი. ახლა კი მდგომარეობა მასწავლებელთა ტრენინგების შედეგად გამოსწორდა და უკეთესი უნარ-ჩვევებით აღჭურვილი პედაგოგი უკეთეს გაკვეთილს ჩაატარებს. ფიზიკის არაპოპულარობა კი დასაქმების თემას უკავშირდება. საქართველოში დასაქმების კუთხით მოთხოვნადი სპეციალობები სამართალმცოდნეობა და ბიზნესადმინისტრირებაა, ამიტომ ახალგაზრდები მხოლოდ ისეთ საგნებს ირჩევენ, რომლის ჩაბარებაც ამ სპეციალობებზე უხდებათ. ფიზიკის გაკვეთილზე კი შესაძლებელია პატარა კვლევის ჩატარება, პრაქტიკული სამუშაოს შესრულება, რაც გაკვეთილს საინტერესოს გახდიდა. ამისათვის კი ლაბორატორიაა საჭირო, მაგიდებთან მიყვანილი ელექტროდენით, როგორც მუდმივი, ასევე ცვლადი. კომპიუტერები, საპროექციო აპარატი და ა.შ ყველაზე კარგი იქნებოდა ე.წ. სმარტბორდები, მაგრამ ეს უკვე ოცნებებში გადავარდნაა, თუმცა ასეთ ლაბორატორიაში მუშაობა არცერთი მოსწავლისთვის არ იქნებოდა უინტერესო და ფიზიკის გაკვეთილიც ერთ-ერთი საყვარელი საგანი იქნებოდა მოსწავლის საგაკვეთილო ცხრილში.
მასწავლებლობის 35–წლიანი გამოცდილება გაქვთ. რას გვეტყვით ამ პროფესიის სირთულეებსა და დადებით მხარეებზე?
– მოსწავლეებთან მუშაობა ჩემთვის მუდმივად ფორმაში ყოფნას ნიშნავს, ამიტომაც ის ჩემთვის ყველაზე საინტერესო პროფესიაა, რომელიც ყოველდღიურად გიბიძგებს იმისკენ რომ განვითარდე, თანამედროვე ცოდნით აღიჭურვო და თვითგანვითარების სხვადასხვა გზები მოძებნო, რომ ყოველ გაკვეთილზე იყო საინტერესო. და რადგან, ყოველდღიურად ვხვდები ახალგაზრდა ადამიანებს, ვწვდები მათ საფიქრალს, ვსაუბრობთ, ვარკვევ, რა მოსწონთ და რა არა, ვისმენ მათ კითხვებს და მუდმივად მზადყოფნაში ვარ მათთვის პასუხების გასაცემად, ეს კი მუდმივ განათლებას მოითხოვს. ზოგჯერ ისეც ხდება, რომ მე არ მაქვს რაღაც მზა პასუხი მათ შეკითხვაზე და ამიტომ ვეუბნები – ვნახავ, წავიკითხავ, მოვიფიქრებ და გიპასუხებთ-მეთქი. მოსწავლემ ტყუილში არ უნდა გამოიჭიროს მასწავლებელი. უმჯობესია, პასუხი 2-3 დღის მერე უთხრა, ვიდრე დაუსაბუთებელი და არასწორი პასუხი გასცე.
