ინოვაციური ისტორიული განათლება ყველასათვის

ინოვაციური ისტორიული განათლება ყველასათვის (Innovating History Education for All – IHEA) ევროკლიოს – ისტორიული განათლების ევროპული ასოციაციის – პროექტია, რომლის განხორციელებაც 2015 წელს დაიწყო და რომელშიც ჩართულნი არიან ისტორიული განათლების სპეციალისტები. პროექტის მიზანია ციფრული სწავლების მეთოდების დანერგვა სკოლებსა და ლოკალურ გარემოში, მოსწავლეთა დახმარება იმ უნარ-ჩვევების შეძენაში, რომლებიც ისტორიის სწავლა-სწავლებისთვის არის მნიშვნელოვანი. პროექტი ითვალისწინებს ისტორიის გაკვეთილებსა თუ ტრეინინგებზე ციფრული ტექნოლოგიების აქტიურ გამოყენებას. მის ავტორებს განზრახული აქვთ ისეთი სასწავლო რესურსების შექმნა, რომლებიც პროფესიულ განვითარებას შეუწყობს ხელს.

პროექტის სამიზნე ჯგუფი შერჩეულია არა იმის მიხედვით, რამდენად კარგად ფლობენ ტექნოლოგიებს, არამედ იმისა, რამდენად მაღალია მათი მოტივაცია, ისწავლონ და ცოდნა სხვებსაც გაუზიარონ. ავტორთა ჩანაფიქრის თანახმად, პროექტმა ხელი უნდა შეუწყოს ევროპაში ისტორიის სწავლა-სწავლების დონის ამაღლებას, სამოქალაქო ცნობიერებისა და კულტურული მემკვიდრეობის განვითარებას, ციფრული რესურსებისა და კვლევის საჭროებებიდან გამომდინარე პრაქტიკის დანერგვას.

პროექტი მიმდინარეობს ევროკლიოს ეგიდით, მისი თანაპარტნიორები არიან გერმანიის, ნიდერლანდების, პოლონეთის საგანმანათლებლო ინსტიტუტები, ხოლო კოორდინატორები – ევროკლიოს წარმომადგენლები ჯუდით გირლინგი და სტივენ სტიგერსი. ძირითადი სამიზნე ჯგუფის წევრები არიან მილენკო რადანოვიჩი (ხორვატია), ნათია ფირცხალავა (საქართველო), პასკალ ტასკი (ნიდერლანდები), რიჩარდ კენეტი (დიდი ბრიტანეთი), სუსანა მარგარეტ გესტსდოტირი (ისლანდია) და ჯგუფის კოორდინატორი ჰელენ სნელსონი.

მინდა, გაგიზიაროთ ისტორიის გაკვეთილებისთვის გამოსადეგი ერთ-ერთი ელექტრონულ–ციფრული საშუალება – Google Apps Forms. მე მისი გამოყენება მხოლოდ მეორე სემესტრიდან დავიწყე და წარმატებითაც ვიყენებ. რაც მთავარია, აშკარაა, რომ მოსწავლეები უფრო მოტივირებულნი არიან და მეტი მონდომებითაც მუშაობენ.

Google Apps Forms-ის შესაქმნელად უნდა გავხსნათ ელექტრონული ფოსტა Google Apps-ში. Google Apps-ში საკმაოდ ბევრი ნიმუშია მოცემული. ამჯერად ყურადღებას გავამახვილებ იმ აქტივობაზე, რომელზეც ამჟამად ვმუშაობ ტრეინინგებსა თუ გაკვეთილებზე.

Google Apps forms ეფექტურია რამდენიმე თვალსაზრისით:

• მოხერხებულია მოსწავლეთა ნამუშევრებისა თუ პასუხების კოლექციონირებისთვის;
• შესაძლებელია მისი ყოველდღიური გამოყენება;
• მოხერხებულია შეფასებისა თუ თვითშეფასებისთვის;
• შესაძლებელია მისი გამოყენება პროექტებზე მუშაობისას პროცესის ყოველდღიური კოორდინაციისა და მონიტორინგისთვის;
• საშუალებას გვაძლევს, შევქმნათ სხვადასხვა ტიპის – ვიზუალური თუ წერილობითი –წყაროების კოლექცია.

პროცედურა მარტივია: მოსწავლეებმა უნდა შექმნან თავიანთი Google Apps forms; მასწავლებელს შეუძლია, დაამატოს მოსწავლეები, კოლეგები, გაუზიაროს მათ ინფორმაცია და ითანამშრომლოს მათთან, ისევე როგორც ნებისმიერ ადამიანთან, ვისაც პროგრამაში დაამატებს.

პროცესი საინტერესოა და ამაღლებს მოსწავლეთა მოტივაციას (სამწუხაროდ, მასწავლებლებთან პროცესი უფრო ნელა მიმდინარეობს). პროგრამაში გაწევრება შეუძლია ყველა მსურველს – წევრთა რაოდენობა ლიმიტირებული არ არის. რაც ყველაზე საინტერესოა, ხდება ფორმებში შეტანილი ცვლილებების ავტომატური დამახსოვრება.

https://apps.google.com/learning–center/products/forms/get-started/

ამჯერად უპირატესობას მივანიჭებ Google Apps Form-ში პარაგრაფის სტრუქტურის შექმნას მხოლოდ ერთი მიზეზით – ამ ფორმის საშუალებით შეგვიძლია ვთხოვოთ მოსწავლეებს, გასცენ კითხვებსა თუ დავალებებს არა მოკლე, არამედ ვრცელი, არგუმენტირებული პასუხი (თუმცა არსებობს სხვადასხვა ვარიაცია, ქვიზი, ვორქშითი, არჩევითბოლოიანი პასუხები (რომლებსაც, სასურველია, თავი ავარიდოთ – კატები და მატები ისტორიაში ისედაც მრავლად ითხოვს დახურულ პასუხებს).

მაშ ასე – როგორ ავირჩიოთ პარაგრაფის სტრუქტურული ფორმა Google Apps Forms-ში.

სტრატეგია 1: წყაროების მოძიება

ისტორიული კვლევისთვის Google Apps Forms ძალიან ეფექტური მეთოდია. მოსწავლეებს ვთხოვე, დაედასტურებინათ ჩემ მიერ ელექტრონული ფოსტით გაგზავნილი შეტყობინება Google Apps Forms-ში გაწევრიანებაზე. მასში მოცემული მქონდა კითხვარი თითოეული წყაროს შესახებ – რომელი და რა ტიპის წყარო უნდა მოეძიებინათ და რა თემაზე (თემა ყველას ერთი ჰქონდა მიცემული წინასწარ – ის, რომელზეც ვმუშაობდით). როგორც აღვნიშნე, Google Apps Forms იძლევა სხვადასხვა ტიპის – წერილობითი, ვიზუალური და აუდიო – წყაროების გამოყენების საშუალებას. ყველა წყაროს უნდა დაერთოს ბიბლიოგრაფია.

ამ ეტაპზე ვმუშაობთ წყაროების ინდივიდუალურად მოძიების პროცესზე. მომდევნო ეტაპი იქნება კვლევა, სადაც ყოველ მოწავლეს სხვადასხვა საკვლევი თემა ექნება არჩეული. მოხდება კვლევის პროცესის მონიტორინგი მოსწავლესა და მასწავლებელს შორის, თუმცა უკეთესი იქნება, ამ პროცესს მთელი კლასი (ან სკოლა) ადევნებდეს თვალს (თვალის დევნება შეეძლება ყველას, ვინც გაწევრდება პროგრამაში ან ვისაც შემქნელისგან მიუვა გაწევრების მოთხოვნა). ინდივიდუალური კვლევის პროცესს მონიტორინგს უწევს მასწავლებელი. მონიტორინგის დროს მასწავლებელი არკვევს, რამდენად ეფექტურად მიმდინარეობს წყაროების მოძიების პროცესი, რამდენად ინტენსიურად მიმდინარეობს კვლევა, რამდენად ვალიდური და რელევანტურია წყაროები და ა. შ.

სტრატეგია 2: წყაროებზე დაფუძნებული დოკუმენტის შექმნა

სთხოვეთ მოსწავლეებს, შექმნან დოკუმენტი, რომელშიც შეიტანენ წყაროების ადაპტირებულ ვერსიებს ბიბლიოგრაფიითურთ, მიუთითებენ წყაროს ტიპს – წერილობითს (პირველადს, მეორეულს), ვიზუალურს (კარიკატურა), ვიდეოს (თუ ვიდეოჩანაწერი ხანგრძლივია, მოსწავლემ უნდა მიუთითოს, რომელ წუთებს მოიცავს მისთვს საინტერესო მონაკვეთი). მნიშვნელოვანია, წყაროები ეხებოდეს მხოლოდ ერთ, კონკრეტულ თემას (მხოლოდ ასეა შესაძლებელი ღრმა ანალიზი).

მიზანი:

• მოსწავლეებმა მოძიონ ვალიდური წყაროები;
• მოიძიონ თემატურად;
• მოახდინონ სხვადასხვა ტიპის წყაროების კლასიფიცირება;
• გააანალიზონ, რამდენად ვალიდურია წყაროები.

ამის შემდეგ მოსწავლეებმა უნდა დასვან კითხვები თავიანთ შექმნილ წყაროებზე დაყრდნობით (Google Apps Forms-ში ამისთვის საკმარისი სივრცეა (ველია)). კითხვები უნდა მოიცავდეს: გაგებას, გამოყენებას, ანალიზს (შედარებას), სინთეზს (მაგალითად, მინი ესე მოცემული წყაროების გამოყენებით).

კითხვები/დავალებების სტრუქტურა მოსწავლეებმა იციან (ჩვენ როგორც ვმუშაობთ კლასში). შესაბამისად, მასწავლებელს შეუძლია, კითხვებისა და დავალებების შექმნის სტრატეგია წინასწარ გაუზიაროს მოსწავლეებს. მნიშვნელოვანია, ყველა მოსწავლეს ჰქონდეს კითხვების დასმის ერთი სტრატეგია, წყაროების რაოდენობა კი – წინასწარ დაგეგმილი (მაგ., 5 წყარო და გაგება-გამოყენება-ანალიზი-სინთეზის შესაბამისად დასმული კითხვები თუ დავალება). 1. რა არის დოკუმენტის მთავარი სათქმელი? 2. რა არის კარიკატურის მთავარი გზავნილი/გზავნილები? 3. შეადარეთ ა და ბ წყაროები ერთმანეთს, გამოყავით მსგავსებები და განსხვავებები. 4. შეაფასეთ წყარო (წარმომავლობა, ავტორის სტატუსი და ვინაობა, მიზანი, ძლიერი მხარეები, ხარვეზები). 5. მოცემული წყაროებისა და ცოდნის გამოყენებით დაწერეთ მინი ესე.

ეს სტრატეგია ახალი არ არის, მაგრამ სიახლე მისი Google Apps Forms-ში გამოყენებაა. ყველა მოსწავლე თავის ფორმას აკეთებს, პარალელურად, ყველა, ვინც გაწევრებულია, ხედავს და სურვილისამებრ წერს კომენტარს. მასწავლებელი კი არა მხოლოდ მონიტორინგს უწევს ამ პროცესს, არამედ ამოწმებს კიდეც, დააკმაყოფილა თუ არა მოსწავლემ ყველა კრიტერიუმი. მასწავლებლის კომენტარებს ყველა ხედავს.

Google forms-ის გამოყენებას არაერთი დადებითი მხარე აქვს:

• ის უფასოა და მასში გაწევრება მარტივია;
• შესაძლებელია მუშაობა ქართული ანბანით;
• ამ ტექნიკის გამოყენება ხელს უწყობს საკლასო ოთახში პროფესიონალური გარემოს შექმნას;
• მასწავლებელს აძლევს გაკვეთილის უკეთ და უფრო ეფექტურად დაგეგმვის საშუალებას;
• ეხმარება მასწავლებელს მიიღოს კრიტიკული გამოხმაურებები მოსწავლეებისა და კოლეგებისგან;
• პასუხობს თანამედროვე გამოწვევას, ეფექტურად დაინერგოს ციფრული ტექნოლოგია ისტორიის გაკვეთილებზე.

https://euroclio.eu/projects/innovating-history-education-for-all/

https://labs.historiana.eu/author/natia/

პროექტის შესახებ ინფორმაცია იხ. ბმულზე: https://euroclio.eu/projects/innovating-history-education-for-all/