პარასკევი, მაისი 9, 2025
9 მაისი, პარასკევი, 2025

ხმამაღალი ფიქრი, როგორც მოდელირების სტრატეგია

0

 

ფიქრი ადამიანის ის თვისებაა, რომლითაც ის განსხვავდება ყველა დანარჩენი ცოცხალი არსებისაგან. ეს საკმაოდ რთული პროცესია. კიდევ უფრო რთულია საკუთარი ფიქრების სწორად და ნათლად გადმოცემა. მაგრამ მიზანი მიღწევადია, რადგან არსებობს მიდგომები, წესები, “გასაღებები” და კანონებიც კი, რომლებიც გვეხმარებიან, ჩვენი მოსაზრებებიდან გონივრულად ავაგოთ მსჯელობები, ტექსტები.

  • და მაინც რა არის ფიქრი?
  • რა ნიშნებით გამოირჩევა აზროვნების ეს ტიპი?
  • რაშია მისი განსაკუთრებულობა?
  • როგორიამისი აგებულება?
  • როგორია მისი მთავარი კითხვები?

ფიქრი ადამიანის გონებაში მიმდინარე უხილავი პროცესია, რომელიც მნიშნელოვანი ინსტრუმენტია ტექსტის გაგება- გაზრებისათვის.   ფიქრი იგივე სიტყვაა, რომელიც მხოლოდ შენ გესმის, სანამ გაახმოვანებ, სანამ სხვას გაუზიარებ.

მნიშვნელოვანია მოსწავლეებს “ვასწავლოთ ფიქრი” და ამის  საუკეთესო საშუალებაა  მასწავლებლის მიერ ფიქრის მოდელირება – ,, ხმამაღალი ფიქრის მეთოდი“.  იგი  გამჭვირვალეს ხდის კოგნიტურ პროცესებს. გაკვეთილებზე მასწავლებლის მიერ ხმამაღალი ფიქრის დემონსტრირება ფრიად საინტერესო პროცესია მოსწავლეთათვის; განსაკუთრებით, თუ ეს პროცესი პაუზებით კითხვის დროს მიმდინარეობს. ხოლო თუ მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს შემდეგი პაუზების დროს თვითონ გააგრძელონ ხმამაღლა ფიქრი, მაშინ ისინი აცნობიერებენ ამ სტრატეგიის მნიშვნელობას და ასიტყვებენ თავიანთ ფიქრებს, განცდებს,   ,,აგემოვნებენ“  წაკითხულის გაგების პროცესს.

მოსწავლის ხმამაღალი ფიქრი ანელებს კითხვის პროცესს და მასწავლებელს ეხმარება დააკვირდეს მოსწავლის გააზრების პროცესს,  თუ რამდენად სწორი და ლოგიკურია ის. აქვე იბმება ძაფები ფიქრს, კითხვასა და წერას შორის. ამავდროულად, მოსწავლე ხდება ეფექტური მოდელი მეორე მოსწავლისთვის.  ხმამაღალი ფიქრის მეთოდის გამოყენება დადებითად აისახება მოსწავლის შედეგებზე.

ხმამაღალი ფიქრის მეთოდით მოდელირება ეფექტურად შეიძლება გამოიყენო ნებისმიერ გაკვეთილზე. წარმოგიდგენთ ხმამაღალი ფიქრის გამოყენების ნიმუშებს ქართულისა და მათემატიკის გაკვეთილებზე დაწყებით კლასებში:

იაკობ გოგებაშვილი – მეზობლები

ერთხელ ივანეს ცხენი მეზობლის ყანაში გადავიდა. მეზობელი გაბრაზდა, დაიჭირა ცხენი და პატრონს ზარალი ერთი სამად გადაახდევინა.

გავიდა რამდენიმე დღე. ახლა იმ მეზობლის ხბო გადმოვიდა ივანეს ბოსტანში და მწვანილი სულ გაუოხრა.

ივანემ დაიჭირა ხბო, მიუყვანა მეზობელს და უთხრა: – აი შენი ხბო, ჩემი ბოსტნიდან მოგიყვანე. ჩაიბარე, მეზობლებს ჩხუბი არ შეგვშვენისო .

გაახსენდა მეზობელს თავისი საქციელი, შერცხვა და ივანეს გადახდილი ფული უკანვე დაუბრუნა.

ბავშვებო, დღეს მე გამოგზაურებთ ჩემი ფიქრების სამყაროში, დაგანახებთ, რა ხდება ჩემს გონებაში, როცა მე ვიწყებ კითხვას. ყველა კარგი მკითხველი სათაურზე ფიქრით იწყებს კითხვას.

ფიქრები სათაურთან დაკავშირებით   იაკობ გოგებაშვილის მოთხრობის სათაურია ,,მეზობლები“, ალბათ,  ეს მოთხრობა მეზობლების ურთიერთობაზე იქნება, სად ცხოვრობენ? სოფელში თუ ქალაქში? ჩემი მეზობლები ძალიან მიყვარს და მეიმედება. თავისუფალ დროს მათთან ერთად ვატარებ.
I ეპიზოდი.ერთხელ ივანეს ცხენი მეზობლის ყანაში გადავიდა. ალბათ გააოხრებს ყანას, მეზობელი კი ძალიან გაბრაზდება, წაეჩხუბება ივანეს. ერთი წამით თვალები დავხუჭოთ და წარმოვიდგინოთ სოფელი, სიმინდის ყანა, რამდენი მოვლა ჭირდება და მერე ცხენი რომ გაგვიოხრებს, როგორ ხასიათზე დავდგებით? მაინტერესებს , გამართლდება ჩემი ვარაუდი? მოდი, წავიკითხავ.
II ეპიზოდი.მეზობელი გაბრაზდა, დაიჭირა ცხენი და პატრონს ზარალი ერთი სამად გადაახდევინა. ასეც ვიცოდი, რომ გაბრაზდებოდა, მაგრამ სამმაგად თუ გადაახდევინებდა ზარალს, არ მეგონა! მე ასე ვერ გავაკეთებდი, ვერ გავიმეტებდი მეზობელს, მასთან ურთიერთობა ხომ უნდა გავაგრძელო?

გავაგრძელებ კითხვას.

III ეპიზოდი

გავიდა რამდენიმე დღე. ახლა იმ მეზობლის ხბო გადმოვიდა ივანეს ბოსტანში და მწვანილი სულ გაუოხრა.

 ძალიან მაინტერესებს, ივანე როგორ მოიქცევა. ალბათ ისიც წაეჩხუბება და ზარალს აანაზღაურებინებს.    შეიძლება აპატიოს კიდეც, ან ის მეზობელი რას იტყვის, ნეტა თუ შერცხვება?

როგორ მაინტერესებს! ერთი სული მაქვს გავიგო…

 

 

                                                                                                                                                    

V ეპიზოდი

ივანემ დაიჭირა ხბო, მიუყვანა მეზობელს და უთხრა: – აი შენი ხბო, ჩემი ბოსტნიდან მოგიყვანე. ჩაიბარე, მეზობლებს ჩხუბი არ შეგვშვენისო

 

რა კეთილშობილი ადამიანი ყოფილა ივანე, ნამდვილი მეზობელი, გონიერი და წინდახედულია, იცის, რომ მეზობელი კარისა- სინათლეა თვალისა. მეზობელთან ისე არ უნდა მოიქცე, რომ შენვე შეგრცხვეს.  მაინტერესებს, თუ მიხვდება შეცდომას მეზობელი?

VI ეპიზოდი

გაახსენდა მეზობელს თავისი საქციელი, შერცხვა და ივანეს გადახდილი ფული უკანვე დაუბრუნა.

 

თურმე მიხვდა და გამოასწორა თავისი დანაშაული.  რა ბედნიერებაა ივანესნაირი მეზობლები რომ გყავს!

ვიყოთ კეთილები და არ ვაწყენინოთ მეზობლებს! ადამიანებს შორის თბილი დამოკიდებულება  ძალიან მნიშნელოვანია, რადგან ჩვენ ერთმანეთს ვჭირდებით!

              მათემატიკის გაკვეთილზე ხმამაღალი ფიქრის  მეთოდის გამოყენებისას  მასწავლებელს ზედაპირზე ამოაქვს რთული სააზროვნო პროცესები. იგი მოსწავლეებს უჩვენებს, რომ პრობლემის/ამოცანის გადასაჭრელად შეიძლება დასჭირდეს ერთზე მეტი ნაბიჯის განხორციელება, რამდენიმე ოპერაციის თანმიმდევრულად  შესრულება, და თუ ის ამას მასწავლებლის მსგავსად განახორციელებს, ამოცანის ამოხსნა სულაც არ იქნება მისთვის შეუძლებელი  და მიუწვდომელი.

მნიშვნელოვანია, მასწავლებელი ხმამაღლა ფიქრისას განიხილავდეს რამდენიმე ალტერნატიულ გზას, ან რაიმეს დაშვებას, რომლის გამორიცხვაც შეიძლება  გზადაგზა მოუხდეს.

 

1 ამოცანა 1-ელი კლასი

 

8+4

როგორ მივუმატო 8-ს    4? ერთის ბიჯით რომ მივუმატო: 9,10,11,12. პასუხი 12-ია. უი, ასე შარშან ვაკეთებდი, გამახსენდა! ათეულამდე შევსებით უფრო მაგარია!   8  ათეულამდე რომ შევავსო,  მჭირდება 2. აგერ მეორე შესაკრები  4 უნდა დავშალო:  4 შედგება 1-ისა  და 3-სგან, მაგრამ 8 რომ ათამდე შევავსო, ამისთვის 2 გამომადგება,  ანუ 8 +4=8+2+2.  10-თვის 2-ის მიმატება ადვილია, მივიღე 12.

 

2. ამოცანა  მე-2 კლასი

 

დაასახელე 27-ის უახლოესი ათეული.

როგორ ვიპოვო 27 -ის უახლოესი ათეული? გამოვიყენებ რიცხვით სხივს, აი, რიცხვით სხივზე 27 მდებარეობს 20-სა და 30-ს შორის. ანუ მისი მეზობელი ათეულებია 20 და  30.  27 დან 30-მდე რომ მივიდე,  3 ნაბიჯია, 27 დან 20-თან რომ დავბრუნდე – 7. სწორი იქნება: 27 -ის უახლოესი ათეული არის 30.
3. ამოცანა მე-6 კლასი

ნავის სიჩქარე ტბაზე  17         კმ/სთ-ია, მდინარის სიჩქარე  2კმ/სთ.

რამდენ კმ-ს გაივლის ნავი მდინარის საწინააღმდეგო მიმართულებით 3 საათის განმავლობაში?

 

ტბაში წყალი არ მოძრაობს, მდინარის წყალი კი დაღმართს მიყვება, ესე იგი, მდინარის წყალს აქვს სიჩქარე. მაშინ გამოდის, რომ ნავის სიჩქარე ტბაზე იგივეა, რაც მისი საკუთარი სიჩქარე- 17 კმ/სთ.

მაგრამ როცა ნავი მდინარეში მიცურავს,   მას მდინარის სიჩქარე ეხმარება, რომ უფრო სწრაფად იმოძრაოს. ამოცანაში წერია  მდინარის სიჩქარე 2 კმ/სთ-იაო, ეტყობა არც ისე დამრეცი კალაპოტი აქვს და მდორედ მიედინება.  მაგრამ რადგან ნავი მდინარის საწინააღმდეგოდ მიცურავს, წყლის სიჩქარე მას ხელს კი არ უწყობა, არამედ უშლის, ანელებს 2 კმ/სთ-ით.

აქ უკვე ნავის სიჩქარე 17-2 , ანუ 15 კილომეტრი იქნება, 3 საათში კი ნავი მდინარის დინების საწინააღმდეგოდ გაივლის 15 x 3=45 კმ-ს.

4. ამოცანა   მე2 კლასი

ოთახის სიგრძე მეორეკლასელი ნინოს 14  ნაბიჯის ტოლია, გადაზომა სიგრძე მაღაზიაში 14 ნაბიჯით დედამ და  მოიტანა ხალიჩა, რომელიც ოთახში არ დაეტია! თუ არის შესაძლებელი  ასეთი რამ? რატომ?

 

 

 

 

 

 

ამოცანაში წერია, რომ ოთახის სიგრძე   ნინოს 14 ნაბიჯის ტოლია.   ხალიჩის სიგრძეც 14 ნაბიჯია,  მაშინ რატომ არ დაეტია ხალიჩა? მაგრამ ეს  ხომ დედის ნაბიჯებითაა გაზომილი. დედის ნაბიჯები უფრო დიდი იქნება.  დავფიქრდი, გამახსენდა,მე რომ პატარაობისას დედას გვერდით მივყვებოდი, მის თითო ნაბიჯზე მე ორის გადადგმა მიწევდა, რომ დავწეოდი. ამიტომაც არ დაეტია ხალიჩა ოთახში, შესაძლებელი ყოფილა ასეთი რამ. სხვა დროს ჯობია ზუსტი საზომით- მეტრით გაზომონ ოთახის და ხალიჩის სიგრძე.

 

ხმამაღალი ფიქრის სტრატეგია ეფექტურად შეიძლება გამოიყენონ სხვადასხვა საგნის მასწავლებლებმა, ასევე,  შესაძლებელია მასალის ვიზუალიზება ტექნოლოგიების გამოყენებით,  რაც კიდევ უფრო  გაუადვილებს მოსწავლეებს მიღებული ინფორმაციის გაგება-გააზრებას.

 

 

 

კომპლექსური დავალებების ეფექტიანი გამოყენება ბიოლოგიის სწავლებაში

0
Young people group reading books. Study, learning knowledge and education vector concept

განათლების სფეროში მიმდინარე ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში, უკვე რამდენიმე წელია აქტიურადაა ჩართული ყველა მასწავლებელი.  შემოვიდა ახალი მიდგომები, ცნებები, ტერმინები. განხორციელდა უამრავი კომპლექსური დავალება ყველა საგანში, რომელთა შედეგების შესახებ ჩატარდა და კვლავ ჩატარდება სამუშაო შეხვედრები და კონფერენციები. პრაქტიკამ აჩვენა, რომ ყველაზე პრობლემური, თემის დამუშავების დასკვნითი ეტაპი – გასიტყვებაა. გამომდინარე იქიდან, რომ, პროდუქტის შექმნისა და წარდგენისშემდგომი აუცილებელი განმავითარებელი შეფასება, ყველა მოსწავლემ თანაბრად უნდა მიიღოს, ამის სრულფასოვნად განხორციელება კი, თითქმის შეუძლებელია.

აღნიშნული პრობლემის ერთგვარი ეფექტური გამოსავალი გასიტყვების არა ვერბალურად, არამედ წერით გადმოცემაა, მით უფრო, რომ წერით აზრის თანმიმდევრულად გადმოცემის უნარის განვითარება, არანაკლებ მნიშვნელოვანია სწავლების პროცესში. აქედან გამომდინარე, კომპლექსური დავალების პროდუქტად ესე, ანუ თხზულების დაწერა ძალიან მომგებიანია. პროცესი უნდა განხორციელდეს გაკვეთილზე, დავალების ხანგრძლივი და ღრმა დამუშავების დასკვნით გაკვეთილზე და შესაბამისად, ამ სამუშაოზე შემაჯამებელი სამუშაოს კვალიფიკაციის მინიჭებაც, უფრო სამართლიანი იქნება.

ქვემოთ წარმოდგენილია კომპლექსური დავალება – ფერმენტების „ფაბრიკა“

ერთი ნიმუში, თემაზე: საჭმლის მომნელებელი სისტემა. კლასი მე-8.

საკვანძო კითხვა: როგორ წარმოვადგინო  ესეს  საშუალებით,   საჭმლის მომნელებელი სისტემის აგებულება და მნიშვნელობა?

სამიზნე ცნებები: სტრუქტურა და ფუნქცია

                                სასიცოცხლო თვისებები

                                კვლევა

პირობა:

წარმოიდგინე, რომ  პაწაწინა ფერმენტი ხარ, სახელად ,,ამილაზა’’, რომელიც საჭმლის გადამამუშავებელ ფაბრიკაში მუშაობს. შენთან ერთად მუშაობენ შენი მეგობარი ფერმენტებიც (მაგ ,ლიპაზა, პროტეაზა და სხვები). ისინი თავდაუზოგავად შრომობენ, რომ საკვები ზედმიწევნით კარგად გადამუშავდეს. გაეცანი საჭმლის მომნელებელი სისტემის აგებულებასა და ფუნქციებს, კვების თავისებურებას, გაეცანი    საჭმლის მომნელებელ სისტემაზე დამატებითი ინფორმაციას და  აღწერე  ერთი სამუშაო დღე საკვების მიღებიდან მის საბოლოო გადამუშავებამდე. აღწერა წარმოადგინე თხზულების სახით.

 

თხზულებაში ხაზგასმით წარმოაჩინე:

  • რა ნაწილებისაგან შედგება საჭმლის მომნელებელი ტრაქტი? (სტრუქტურა და ფუნქცია.მკ.წ.1)
  • როგორია საჭმლის მომნელებელი სისტემის აგებულების თავისებურება? (სტრუქტურა და ფუნქცია.მკ.წ.1)
  • როგორ შეესაბამება საჭმლის მომნელებელი სისტემის სტრუქტურა მის ფუნქციას? (სტრუქტურა და ფუნქცია.მკ.წ.1)
  • რატომ ითვლება კვება სასიცოცხლო თვისებად? (სასიცოცხლო თვისება. კვ.წ.1)
  • რატომ არის მნიშვნელოვანი დაბალანსებული კვება ადამიანის ჯანმრთელობისთვის? (ჯანმრთელობა და დაავადება. მკვ..4)

 

მოსწავლის ნამუშევარი.       

გამარჯობა, მე ფერმენტი ვარ, სახელად ამილაზა. ვცხოვრობ პირის ღრუში, კერძოდ, ენისქვეშა, ყბისქვეშა და ყბაყურა ჯირკვლებში. მყავს პატარა ოჯახი, რომელსაც მეორენაირად ,,ნერწყვი“ ჰქვია. ოჯახში ყველას ჩვენ-ჩვენი ფუნქცია გვაქვს გადანაწილებული: დედას წყალს ვეძახით, ის ჩვენი ოჯახის ძირითად საყრდენს წარმოადგენს და ყველაზე დიდი წილი (98%) სწორედ მისია ნერწყვში. მამა ლიზოციმია. ის ჩვენ და ადამიანის ორგანიზმს იცავს საკვებიდან შემოღწეული არასასურველი ბაქტერიებისგან და შლის მათ კედელს. ჩემს პატარა ძმას კი – მუცინი ჰქვია. ის ნერწყვს სიბლანტეს ანიჭებს, რისი მეშვეობითაც დარბილებულ საკვებს ხახაში გადასვლისას უმცირდება ხახუნის ძალა.

პირის ღრუში გვყავს მეგობრებიც. მათ კბილები ჰქვიათ. ისინი სამსართულიან ,,კორპუსებს“ წარმოადგენენ. პირველი და მეორე სართულები არ ჩანს, რადგანაც მათ ღრძილი ფარავს. პირველ სართულს ფესვი ჰქვია, მეორეს ყელი, ხოლო მესამეს, რომელსაც ჩვენ ვხედავთ – გვირგვინი. ამ სართულებს მაცხოვრებლებიც ჰყავთ, რომლებიც მეტად პრეტენზიულები გახლავთ. ისინი სისხლძარღვებსა და ნერვულ დაბოლოებებს წარმოადგენენ და პულპებს ვეძახით.

სწორედ აქ, პირის ღრუში ხდება საკვების მექანიკური დამუშავება, ნერწყვით დასველება და ნახშირწყლების დაშლა ტრისაქარიდებად და დისაქარიდებად (ნახშირწყლებს მე ვშლი, ხშირად ვიკვეხნი კიდეც ამ ფუნქციისა და უნარის გამო.). ამის შემდეგ, საკვები მიემართება საყლაპავისკენ, სადაც პერისტალტიკით მიემართება კუჭისკენ.  აქ მოხვედრა ყველაზე ნაკლებად მიყვარს, რადგანაც აქ მჟავა გარემოა, მე კი თავს კომფორტულად მხოლოდ ტუტე გარემოში ვგრძნობ. აქ, კუჭში ხდება ცილების დაშლა. ეს პროცესი ჩემი ნაცნობი პროტეაზა – პეფსინის მეშვეობით ხდება. მარილმჟავა პეფსინს ააქტიურებს, ,,ააგიზგიზებს“ და ისე ,,დაერევა“ ხოლმე გაცელქებული პეფსინი ცილებს.   ოღონდ, არც ცილები იშლება აქ ბოლომდე.

მას შემდეგ, რაც პროტეაზები გულს იჯერებენ ცილების ,,წვალებით“, გადამუშავებული საკვები მიემართება თორმეტგოჯა ნაწლავში. აქ იწყება ყველაზე ჭირვეული ორგანული ნივთიერების –  ცხიმის დაშლა, ანუ ემულგირება. ამას ნაღვლის  წვენი გააკეთებს.  თორმეტგოჯაში ცხიმის დაშლის პროცესში მონაწილეობს პანკრეასის წვენიც. ეს პროცესი ყველაზე მეტად მიყვარს. აქ ჩვენ ვეცნობით უამრავ ფერმენტს, გავდივართ ბევრ საინტერესო გზას და ბევრი მილით გვესხურება სხვადასხვა წვენი და ფერმენტი. აქ ისევ ტუტე გარემო იქმნება, ამიტომ მე ისევ გავაქტიურდები და ნახშირწყლების მოკლე ფრაგმენტებს უკვე გლუკოზამდე დავშლი.                                                                                                                როდესაც ნივთიერებების გარდაქმნა დასრულდება, საკვების მასა მიემართება წვრილი ნაწლავებისკენ, სადაც ხდება საჭირო ნივთიერებების შეწოვა ხაოებით. ის ერთგვარი ხალიჩასავით აკრავს ნაწლავს შიგნიდან და მასში გავლისას ცოტა ,,გვეღუტუნება“ კიდეც. რადგანაც ყველა ნივთიერება სასარგებლო არაა და მათი სისხლში გაწოვა ორგანიზმს კარგს არაფერს მოუტანს, ღვიძლი ახერხებს და ამ არასასურველ ნივთიერებებს უვნებლად გარდაქმნის. ამ პროცესს დეტოქსიკაცია ეწოდება. ღვიძლის ამ თვისების გამო, ყველა მისი მადლიერი ვართ. წვრილი ნაწლავების შემდეგ, საკვები პერისტალტიკით გადადის მსხვილ ნაწლავებში. აქ არ ხდება აქტიური გარდაქმნები, თუმცა წარმოიქმნება ვიტამინები, რადგან მუშაობას იწყებენ სასარგებლო ბაქტერიები. სულ ბოლოს, ნარჩენები გამოიდევნება ორგანიზმიდან, რასაც დეფეკაცია ჰქვია.

პროცესების სრულყოფილი წარმართვისთვის, ჩვენ გვჭირდება დაბალანსებული კვება, საჭირო რაოდენობით ცილები, ცხიმები (ლიპიდები), ნახშირწყლები, მინერალური მარილები და ყველაზე მთავარი – წყალი!  როდესაც ადამიანი არ გვაწვდის საკმარის საკვებს, ან თუნდაც არასწორი შეფარდებით იღებს ორგანულ ნივთიერებებს, ამ დროს ჩვენ, ორგანიზმის მაცხოვრებლები ვცდილობთ, რომ სხვადასხვა გზით მივახვედროთ ადამიანს, რომ ჩვენ გასაჭირში ვართ და დასახმარებლად ,,რაზმი“ გამოგზავნოს, რომელიც ხშირად ვიტამინის პატარა აბებია-ხოლმე. ისინი ბიოლოგიურად აქტიური, ძალიან ცელქი ნივთიერებებია. როგორც კი ორგანიზმში მოხვდებიან, მაშინვე აქტიურდებიან და მალევე გაიცნობენ, დაუახლოვდებიან ხოლმე ყველას.

ცოტა ხნის წინ, ჩემი მეზობელი კბილები იყვნენ შეუძლოდ. რადგანაც მათ არ მიეწოდებოდათ საკმარისი ოდენობის C ვიტამინი. ამ დროს ძვლები ხშირად ტირიან და წუწუნებენ ხოლმე.                                                                                                                                 ადამიანის ორგანიზმს ესაჭიროება ენერგია იმისთვის, რომ გადაადგილდეს, შეასრულოს მუშაობა, რაც პირდაპირკავშირშია არსებობის უნართან. ამ ენერგიას კი სწორედ რომ, მიღებული საკვების დაჟანგვით ვიგებთ, ასე რომ, მოვუწოდებდი ადამიანებს, ჯანმრთელობა მათი ინტერესებისა და მიზნების ყველაზე პირველ საფეხურზე მოაქციონ!

თამარ იორდანიშვილი.

მე-8-ბ კლასი.

დასკვნააღნიშნული თხზულება სრულად მოიცავს პირობაში მოცემულ კრიტერიუმებს. მათი შეფასების რუბრიკებად გამოყენება, ასევე, საშუალებას იძლევა მოსწავლე შეფასდეს განმსაზღვრელი  შეფასებით.  აგრეთვე უნდა ითქვას, რომ ესეს დაწერა საბუნებისმეტყველო საგნებში ავითარებს შემოქმედებით უნარებს და კიდევ უფრო შესაძლებელს ხდის საგანთაშორისი ინტეგრირების გაგებას, რაც კარგად ჩანს კიდეც აქ წარმოდგენილ მოსწავლის ნამუშევარში.

ელექტრონული რესურსების  გამოყენება გაკვეთილზე

0

პედაგოგი ყოველთვის ოროენტირებული უნდა იყოს, რომ მოსწავლეებში გაზარდოს მოტივაცია, ინტერესი და ჩართულობა. მიმაჩნია რომ,  ციფრული ტექნოლოგიები ჩვენი მომავალი თაობისთვის  ძირითად ინტერესის სფეროს წარმოადგენს, ამიტომ ვთვლი, რომ ელექტრონული რესურსების შექმნა და მისი გამოყენება საგაკვეთილო პროცესში არამარტო სახალისოა მოსწავლეებისთვის, არამედ ამ დროს შეძენილი ცოდნა დიდხანს ამახსოვრდებათ მოსწავლეებს, რაც საწინდარია მყარი და საფუძვლიანი განათლების. პედაგოგის მიზანიც ხომ ესაა, რომ მოსწავლეს საშუალება მისცეს  პროცედურული ცოდნა გადააქციოს პირობისეულად.

ელექტრონული რესურსები შედგენილი მაქვს wordwall.net პროგრამაში, მოსწავლესთვის ძალზედ ადვილად  გასაგები ინსტრუქციით, ასევე აქტივობის დასრულებისთანავე მოსწავლე ამოწმებს საკუთარ ნამუშევარს და არასწორი პასუხის შემთხვევაში შეუძლია კიდევ სცადოს.

ჩემს მიერ წარმოდგენილი ელექტრონული რესურსები მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს, როგორც ახალი მასალის ახსნის დროს, ასევე ცოდნის განმტკიცების ფაზაზე და მასალის შეჯამების დროს.

რესურსი 1.   ცხოველური უჯრედი        კლასი- 10

ეს რესურსი  განკუთვნილია მეათე კლასის მოსწავლისათვის. ის ითვალისწინებს ცხოველი უჯრედის ვიზუალური მასალაში  სტრუქტურების ამოცნობასა და მის დაკავშირებას ფუნქციებთან. მოგეხსენებათ, რომ იმას რასაც მოსწავლე თვალით ვერ ხედავს უჭირს აღქმა და დამახსოვრება, ჩვენ თუ ამ სახით მივაწვდით მასალას, ვფიქრობ, რომ სახალისოც იქნება და ადვილად დასამახსოვრებელიც.

 

რესურსი 2.    ადამიანის ჩონჩხი

ეს რესურსი მერვე კლასის მოსწავლისთვისაა განკუთვნილი.  მოსწავლემ უნდა ამოიცნოს ძვლები და წარმოდგენილ ფოტოს ხაზებით სწორად  დაუკავშიროს  მისი  დასახელება.

რესურსი 3.    პოლიმერები და მონომერები 

წარმოდგენილი რესურსი პედაგოგმა შესაძლებელია გამოიყენოს როგორც მე-9,   ასევე  მე-10 კლასში. ამ აქტივობით  მოსწავლე ამოწმებს  ცოდნას და აჯგუფებს მარტივ და რთულ ორგანულ ნივთიერებებს.

რესურსი 4.   ყურის ანატომია.

ეს რესურსი შესაძლებელია გამოვიყენოთ  მერვე კლასში, როგორც ახალი მასალის ახსნის დროს, ასევე გამოკითხვის დროს.   ეს საშუალებას მოგვცემს მოსწავლემ ადვილად აითვისოს ყურის  ანატომიური აგებულება, სიტყვებს  ხაზებით  დაუკავშირებს   ვიზუალურ მასალაზე მონიშნულ წრეებს.

რესურსი 5.  მიტოზი.

აღნიშნული რესურსი,  განკუთვნილია მერვე და მეცხრე კლასებითვის. ის, როგორც წინა რესურსები საინტერესოა მოსწავლეებისთვის,  მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს ორივე ეტაპზე, მოსწავლემ უნდა ამოიცნოს ფოტოზე მიტოზის ფაზები და სწორად დაუკავშიროს მეორე სვეტში ჩამოთვლილ სიტყვებს, რომელიც მიტოზის ფაზებს შეეხება.

ყველა აქტივობას მოტივაცია უდევს საფუძვლად. მოტივაცია არის ქცევის განხორციელების ფსიქოლოგიური საფუძველი. რაც უფრო მეტად მოტივირებულნი არიან მოსწავლეები, მით მეტია სწავლის ხარისხი, რაც ნაკლებად არიან – შესაბამისად, სწავლის ხარისხიც იკლებს.  მოსწავლის სასწავლო აქტივობები შეიძლება განპირობებული იყოს მისი შინაგანი და გარეგანი მოტივაციით. შინაგანად მოტივირებული მოსწავლისათვის უფრო მნიშვნელოვანია თავად აქტივობა, ვიდრე მოსალოდნელი ჯილდო.

გარეგან მოტივაციას კი მაშინ აქვს ადგილი, როცა მოსწავლე შესრულებული სასწავლო აქტივობისათვის მოელის წახალისებას, ჯილდოს (კარგი ქულა, შექება, კლასში გარკვეული სტატუსის მოპოვება და ა.შ.) ამ დროს განხორციელებული სასწავლო აქტივობა შესაძლებელია მოსწავლისთვის არ იყოს საინტერესო.

ზოგიერთი მოსწავლე დიდი ენთუზიაზმით ეკიდება სწავლას, რადგან მას აინტერესებს საგანი და სწავლის პროცესი. მაგრამ არიან ისეთი მოსწავლეები, რომლებიც მასწავლებლის მხარდაჭერის გარეშე სწავლისადმი დიდ ინტერესს არ იჩენენ. მათ მუდმივად სჭირდებათ შექება, სტიმული და თანადგომა.

ამრიგად მოსწავლის სასწავლო აქტივობას განაპირობებს როგორც გარეგანი, ისე მისი შინაგანი მოტივაცია. ამიტომ პედაგოგმა სასწავლო პროცესის დაგეგმვისას უნდა გაითვალისწინოს მოსწავლის მოტივაცია, რაც ხელს შეუწყობს მოსწავლის წარმატებებს.

ელექტრონული, სასწავლო რესურსები საუკეთესო საშუალებაა მოსწავლეთა მოტივირებისთვის გაკვეთილის ნებისმიერ ეტაპზე და ეხმარება მასწავლებელს უფრო მეტად მოსწავლეზე ორიენტირებული გახადოს სასწავლო პროცესი.

 

დამოკიდებულებები, რომლებიც სწავლაში ხელს გვიშლის

0

ახალი ტექნოლოგიების განვითარებასთან ერთად გაჯეტები უფრო ღრმად აღწევს ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში. დღეს წარმოუდგენელია ცხოვრება შეტყობინებების, სოციალური ქსელების, ელფოსტის, ახალი ამბების გარეშე. ამ ყველაფერში მობილურ ტელეფონებს განსაკუთრებული ადგილი უკავია. სმარტფონებს თითქმის ყველა იყენებს გამონაკლისის გარეშე, განურჩევლად სოციალური და ფინანსური მდგომარეობისა. მობილური ტელეფონი, ფაქტობრივად, აუცილებლობად იქცა. მეორე მხრივ, სტატისტიკის მიხედვით, მსოფლიოს მოსახლეობის დაახლოებით 40% იტანჯება ნომოფობიით – ტელეფონზე პათოლოგიური დამოკიდებულებით, რომელთა შორისაა ბავშვები და მოზარდები. როგორ ამოვიცნოთ დაავადება დროულად? რა უნდა გავაკეთოთ, როდესაც დამოკიდებულების სიმპტომები ჩნდება?

ტელეფონზე დამოკიდებულება ძირითადად ბავშვებსა და მოზარდებში გვხვდება და ეს გასაკვირი არ არის, რადგან მყიფე ფსიქიკა ძალიან მგრძნობიარეა ინფორმაციის ნაკადის მიმართ. ამიტომ, ბავშვისთვის ასეთი „სათამაშოების“ შეძენისას, წინასწარ უნდა ვიფიქროთ პრევენციაზე, ყურადღება გავამახვილოთ იმაზე, რომ სმარტფონი მხოლოდ კომუნიკაციის, ახალი ცოდნის მიღებისა და საგანმანათლებლო საკითხების გადაჭრის საშუალება იყოს. გარდა ამისა, ბევრ ქვეყანაში არსებობს მშობლის მიერ ბავშვების კონტროლის დისტანციური მართვის პროგრამები, რომლებიც ზღუდავს გაჯეტზე დახარჯული დროსა და დაინსტალირებული აპლიკაციების რაოდენობას.

არსებობს ასეთი ცნებაც „ციფრული დეტოქსი“, რაც არის ინტერნეტთან, კომპიუტერებთან და ტელეფონებთან მოშორებით გატარებული დრო, როდესაც შეგიძლიათ დაისვენოთ ინფორმაციის გაუთავებელი და უკონტროლო ნაკადისგან. ინტერნეტის უნივერსალური ხელმისაწვდომობის ფონზე, ადამიანებს მუდმივად უვითარდება ახალ-ახალი სინდრომები, მათ შორის, ნომოფობია – ტელეფონთან განშორების შიში, ან „ხელიდან გაშვებული სიახლის სინდრომი“ – რაიმე მნიშვნელოვანის ხელიდან გაშვების, ინფორმაციის ნაკადისგან გარკვეული ხნით გათიშვის შიში. ბევრი ტელეფონში მაშინაც კი თავჩარგულია, როდესაც ვინმეს ცოცხლად ესაუბრება. ამ ჩვევას ფუბინგი ჰქვია. ზოგს შეიძლება განუვითარდეს ფანტომური ვიბრაციის სინდრომი, როდესაც გეჩვენება, რომ ტელეფონი რეკავს და ვიბრირებს.

ამბობენ, რომ ნომოფობიის სტრესის ხარისხი უტოლდება საქორწილო მღელვარებას. როდესაც ტელეფონი მიუწვდომელია, ადამიანი ღიზიანდება და მას უჩნდება სტრესორის ზემოქმედების ფიზიკური ნიშნები – ოფლიანობა, ჰაერის უკმარისობა, აჩქარებული გულისცემა. ახალგაზრდა თაობა განსაკუთრებით დაუცველია ნომოფობიისგან. ის ტექნოლოგიებთან ჩვილობიდან მეგობრობს. მაგალითად, მოზარდები მოწონების დოზას სოციალური ქსელებიდან იღებენ, რაც თანატოლების თვალში მათ სტატუსს ზრდის. ტელეფონის ქონა მათთვის გადამწყვეტად მნიშვნელოვანია.

ნებისმიერ ინდივიდს, რომელიც მუდმივად იყენებს ტელეფონს, შეიძლება ჰქონდეს ზემოაღნიშნული სტრესის ნიშნები, მაგრამ თუ ისინი ზედმეტად არის გამოხატული, მაშინ საჭიროა დავფიქრდეთ იმაზე, რომ შესაძლოა ადამიანს არც აქვს ნომოფობია. ფობია ხომ არარაციონალური პასუხია კონკრეტულ მოვლენაზე. შესაბამისად, აუდიოწიგნის მოსმენის ან ზარის განხორციელების შეუძლებლობის გამო უკმაყოფილება არ შეიძლება ჩაითვალოს ნომოფობიად. პირებს, რომლებსაც ტელეფონის დაკარგვის შიში ნამდვილ ფობიაში აქვთ გადაზრდილი, უნდა ჰქონდეთ აშლილობის კლასიკური გამოვლინებები – პანიკური შიში, დაბნეულობა, ჰიპერჰიდროზი, გახშირებული გულისცემა, შემცივნება.

გამოძახებული აბონენტის ხელმიუწვდომლობამ, ქსელის არქონამ, დაცლილმა ბატარეამ, გაჯეტის უნებლიე დაბლოკვამ – შეიძლება მოზარდი ისეთ პანიკაში ჩააგდოს, რომ გამოიწვიოს სომატური გამოვლინებები. ფიქსირდება ასობით შემთხვევა სმარტფონის არაადეკვატური აღქმისა, რაც მოზარდებში იწვევს წნევის დავარდნას, თავის ტკივილს, გულისრევას. ფობიის გაანალიზებული ვარიაციით დაავადებული ადამიანი ვერ დამშვიდდება მანამდე, სანამ მოწყობილობას არ აიღებს ხელში.

ყველასათვის ცხადია, რომ ვირტუალური სივრცეები, რომლებიც მუდმივად ხელმისაწვდომია სმარტფონების წყალობით, ბევრად უფრო ფერადოვანი და მიმზიდველია, ვიდრე თანამედროვე რეალობა. „ქსელის“ სამყაროში შეგიძლიათ მოირგოთ ნებისმიერის როლი, გახდეთ ცნობილი, გახდეთ „სხვა“. მკაცრი რეალობა კი ასეთ შესაძლებლობებს არ იძლევა საფუძვლიანი მუშაობის გარეშე. თინეიჯერებისთვის ინტერნეტსამყარო საკუთარი თავის განმტკიცების, რეალიზების, შემოქმედებითად გამოხატვის შესაძლებლობაა, თუმცა ასევე მას შეუძლია მათი შემოტყუება ვირტუალურ ქსელებში, დამონება, რეალური ცხოვრების ჩანაცვლება სუროგატით.

ნომოფობია, ისევე როგორც ფობიური აშლილობის სხვა ვარიაციები, თავისთავად შეიცავს საფრთხეს, მათ შორისაა: ინტელექტის დაქვეითება, მუდმივი დაღლილობა, სოციალური ფობია, ნევროზულობა, შრომისუნარიანობის დაქვეითება, აღქმისა და თვითშემეცნების დამახინჯება, უძილობა, აგრესიულობა და სხვა.

ინფორმაციის არასისტემური შთანთქმა, სხვების სავარაუდო წარმატებულ ცხოვრებაზე სოციალურ ქსელებში დაკვირვება, ონლაინკომუნიკაციის ხელმისაწვდომობა ზრდის შფოთვას, საკუთარი თავით უკმაყოფილებას, სტრესის დონეს და დეპრესიის რისკფაქტორიც კი ხდება. ამიტომ ზოგჯერ ტელეფონი უნდა გადავადებინოთ არა მხოლოდ ბავშვებსა და მოზარდებს, არამედ მშობლებსა და მასწავლებლებსაც. როგორ გავაკეთოთ ეს?

  1. დავალებების რანჟირება

რა თქმა უნდა, შეუძლებელია კომუნიკაციაზე მთლიანად უარის თქმა. საბოლოო ჯამში, ბევრისთვის სწავლა და მუშაობა ინტერნეტთან არის დაკავშირებული. სანამ ტელეფონს გამორთავთ, ჩაიწერეთ ყველაფერი, რასაც აკეთებთ თქვენს გაჯეტებზე: უყურებთ ფილმებს, დაპოსტეთ სოციალურ ქსელებში, გქონდეთ ურთიერთობა, იმუშავეთ. შემდეგ გადახაზეთ ის ამოცანები, რომლებზეც შეგიძლიათ უარი თქვათ დღეს, ხვალ, რამდენიმე დღით ან თუნდაც ერთი კვირის განმავლობაში.

  1. იფიქრეთ იმაზე, რით შეგიძლიათ ჩაანაცვლოთ ინტერნეტი

დაიწყეთ მცირედით: იმის ნაცვლად, რომ თქვენს პლანშეტზე უყუროთ ვიდეოებს, უყურეთ ფილმს. თუ ჩართავთ მას დიდ ეკრანზე, ეს კიდევ უკეთესია და თუ მთელ ოჯახთან ერთად შეიკრიბებით, შემდეგ ასევე განიხილავთ პერსონაჟებსა და სიუჟეტს, ჩათვალეთ, რომ დღის დავალება შესრულებულია.

მეგობრებთან მიმოწერის ნაცვლად, დაურეკეთ ან შეხვდით. სოციალური ქსელების ნაცვლად, წაიკითხეთ, დახატეთ ან იპოვეთ სხვა საინტერესო აქტივობა.

  1. გამოწერებისა და აპების გაფილტვრა

გააუქმეთ გამოწერა, რაც ქმნის ფონურ ხმაურს და ქმნის წაუკითხავ და დაუთვალიერებელ შინაარსს თქვენს ვოლზე. მინიმუმამდე შეამცირეთ გამოწერების რაოდენობა. დაიტოვეთ ერთი საინფორმაციო არხი ხუთის ნაცვლად, წაშალეთ ზოგიერთი აპი, რომელიც თქვენს დროს ხარჯავს და სანაცვლოდ არაფერს გაძლევთ, მოიშორეთ თამაშები თქვენს ტელეფონსა და ტაბლეტზე.

  1. გამორთეთ შეტყობინებები

როგორც კი სმარტფონის ეკრანი განათდება, მაშინვე ვიღებთ ტელეფონს შესამოწმებლად – რა მოხდა? ვიღაცამ ატვირთა სასაცილო სურათი, ვიღაცამ მოიწონა, ზოგიერთმა აპლიკაციამ ავტომატური შეტყობინება გამოაგზავნა… და ასე უსასრულოდ. თუ წაშლით არასაჭირო გაფრთხილებებს და დატოვებთ ყველაზე მნიშვნელოვანს – მაგალითად, მხოლოდ სამსახურის ან სკოლის ამბებს – ტელეფონი ნაკლებ ყურადღებას მიიპყრობს.

  1. დააინსტალირეთ ბლოკერი

არსებობს არაერთი ვებსაიტისა და აპლიკაციის ბლოკერი. ყველა მათგანი ასრულებს მნიშვნელოვან ფუნქციას: ისინი დროებით ბლოკავენ ვებსაიტებსა და აპლიკაციებს თქვენს კომპიუტერსა ან სმარტფონზე. შეგიძლიათ დაბლოკოთ სოციალური ქსელები მთელი დღის განმავლობაში, რათა ყოველ ნახევარ საათში არ შეამოწმოთ ვინ, რა და სად დაწერა. ეს დაგეხმარებათ სამსახურზე ფოკუსირებაში, ეკრანთან გატარებული დროის შემცირებაში. თქვენც თანდათანობით თავს დააღწევთ მუდმივ ონლაინ ყოფნას.

  1. ჩართეთ მონოქრომული რეჟიმი

ეს მეთოდი შემოგვთავაზა Google-ის ყოფილმა დეველოპერმა ტრისტან ჰარისმა, რომელმაც დააარსა ორგანიზაცია Time Well Spent. მონოქრომული ეკრანი ამცირებს სმარტფონზე გამოსახულების მიმზიდველობას და თქვენ აღარ გინდებათ დიდხანს უყუროთ სურათებს და ვიდეოებს ონლაინ. შავ-თეთრი რეჟიმის ჩართვა თქვენი ტელეფონის პარამეტრებში შეგიძლიათ.

  1. არ გამოიყენოთ გაჯეტები ძილის წინ და ჭამის დროს

ეკრანის შუქი ხელს უშლის დაძინებას და მელატონინის გამომუშავებას, ხოლო ძილის წინ ინფორმაციის, ვიდეო და ხმის ჭარბი შემცველობა ზრდის აგზნებადობას, რის გამოც ცუდად გვძინავს. ხოლო როცა ჭამის დროს ვკითხულობთ ახალ ამბებს ან ვუყურებთ ვიდეოებს, ვერ ვამჩნევთ როგორ, რა სიჩქარით და კონკრეტულად რას ვჭამთ – ამის გამო იზრდება ჭარბი ჭამის რისკი. ძილის წინ ეცადეთ წაიკითხოთ ქაღალდზე ნაბეჭდი ან სპეციალური ელექტრონული წიგნები (ისინი არ ასხივებენ ასეთ ნათელ შუქს). ხოლო ჭამის დროს ყურადღება მიაქციეთ კვების პროცესს. ძალიან კარგია, თუ შეგიძლიათ ვინმეს გაუზიაროთ სადილი ან ვახშამი და ისიამოვნოთ ამ დროით.

  1. გადადეთ გაჯეტები თქვენგან მოშორებით

თუ არ ელით სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან ზარებს და ელ.წერილებს, გადაიტანეთ თქვენი ტელეფონი და ტაბლეტი რაც შეიძლება შორს, რომ თვალში არ გეჩხირებოდეთ. ტეხასის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა დაამტკიცეს, რომ კონცენტრაცია მცირდება, მაშინაც კი, თუ სმარტფონი მისაწვდომ ადგილას დევს. ჩატარდა ექსპერიმენტი, რომლის დროს 800 სტუდენტი სამ ჯგუფად დაიყო: პირველმა გადართო ტელეფონი ჩუმ რეჟიმში, მეორემ ჯიბეში ჩაიდო, მესამემ კი სხვა ოთახში წაიღო. ამის შემდეგ ყველა სუბიექტს ტესტირება ჩაუტარდა. მონაწილეებმა, რომლებსაც ტელეფონები სხვა ოთახში ჰქონდათ, უკეთესად გაართვეს თავი ამოცანებს, ვიდრე დანარჩენებმა.

ძნელია ახალი ჩვევების ჩამოყალიბება, ამიტომ სჯობს ეტაპობრივად იმოქმედოთ – უარი თქვით ერთ რამეზე, გაძელით ერთი დღე, შემდეგ სამი, შემდეგ ერთი კვირა. რა თქმა უნდა, ინტერნეტსა და გაჯეტებზე უარის თქმა არ გამოვა. ასეთი მიზანი არც არსებობს. მიზანი სტრესის შემცირებაა. შეეცადეთ, ფოკუსირება მოახდინოთ დადებით ცვლილებებზე: შფოთვის დონის შემცირებაზე, მეტ თავისუფალ დროზე, რომელსაც ბავშვებთან გაატარებთ ან უბრალოდ მარტო იქნებით, მეტს ისეირნებთ, მიხედავთ პირად საქმეებს. გაჯეტებზე ცოტა ხნით უარის თქმით, ბავშვებს უჩვენებთ, რომ შეგვიძლია გავერთოთ ტელეფონის გარეშეც, ვისწავლოთ რაიმე ახალი კომპიუტერის გარეშე და მეგობრებთან ტაბლეტის გარეშე გავაგრძელოთ ურთიერთობა.

 

სახალისო–შემოქმედებითი  აქტივობები

0

მოსწავლეთა აზროვნების დონის ან მასალის ფლობის ხარისხის განსაზღვრა  ძირითადად წერითი და ზეპირი აქტივობების საშუალებით ხდება, მასწავლებელი ვალდებული გახდა, შექმნას ელექტრონული რესურსი და მოსწავლე დააინტერესოს, რაც  არც ისე მარტივია.

სააზროვნო შემოქმედებითი ხასიათის რესურსების შექმნაზე წლებია ვმუშაობთ, ისინი სახალისო და საინტერესოა.  ერთ-ერთი რესურსი გახლავთ ტექსტის აღდგენა (ორი ტექსტის გაერთიანება და შემდგომ მათი შრეების ერთმანეთისგან გამორჩევა), რაც მასწავლებელს შესაძლებლობას აძლევს, შეაფასოს მოსწავლის საკვლევაძიებო დაკვირვების უნარი. დავალება შეიძლება იყოს ინდივიდუალურიც და ჯგუფურიც.

ამ დავალების შესრულებისას აუცილებელია წინარე ცოდნის გააქტიურება, მაგალითად; მოსწავლეებთან ერთად გავიხსენოთ, რა ვიცით ჟანრების (მოთხრობა, იგავ-არაკი) შესახებ.

მას შემდეგ, რაც მოსწავლეები გაიაქტიურებენ აღნიშნულ ინფორმაციას, კლასს ვთავაზობთ დავალებას:

ნაბიჯი პირველი: შევარჩიოთ მცირე მოთხრობა და იგავ- არაკი (ტექსტები წარმოდგენილია ცხრილში N1);

 

ცხრილი N1.

ი.გოგებაშვილის მოთხრობა-„უსუნო ყვავილი“ სულხან-საბა ორბელიანის იგავ- არაკი-„უგუნური მცურავი“

 

მინდორში გაშლილიყო მშვენიერი უსუნო ყვავილი.

 

ყმაწვილს ძალიან მოეწონა, მოგლიჯა და თავის ვარდის კონაში ჩაარჭო.

 

პატარა ხანს უკან ისევ ამოაძრო კონიდან, უსუნა და იგრძნო, რომ იმ უბრალო ყვავილს ვარდის საამური სუნი მისცემოდა.

 

ყმაწვილი დაფიქრდა და თქვა: – ჰო, ახლა კი კარგად მივხვდი, რად მირჩევს დედაჩემი კარგ ამხანაგებში ყოფნასო.

მცურავი ერთი მოჰქონდა წყალსა. თქვა: ღმერთო მიშველეო!

 

მეორე ამხანაგმა უთხრა: ხელი გაიქნიე, გახვალ და ნაშველები იქმნებიო.

 

 

– მოვნახოთ და ვპოვოთ.

 

– დია კეთილგონიერი ხარ. თუცა უღთოთ ცდით საქმე იქმნება, რად არ ეცდები სამამაკაცოთ ასოთა გამობმასა, ცოლთან და შვილთან სიხარულსა და შვებასა?

 

ნაბიჯი მეორე: მოსწავლეებს (მოსწავლეთა ჯგუფებს)  გავუგზავნოთ ჯერ შერჩეული ტექსტების საწყისი წინადადებები (ცხრილი N2);

ცხრილი N2.

 

„მინდორში გაშლილიყო მშვენიერი უსუნო ყვავილი“…

 

„მცურავი ერთი მოჰქონდა წყალსა. თქვა: ღმერთო მიშველეო“…

 

 

ნაბიჯი მესამე: ამ ტექსტების დარჩენილი ნაწილები დავანაწევროთ, ერთმანეთში ავურიოთ და ამ ფორმით მივაწოდოთ მოსწავლეებს (მოსწავლეთა ჯგუფებს), ისე, როგორც არის ნაჩვენები  ცხრილში N3;

ცხრილი N3.  

ყმაწვილს ძალიან მოეწონა, მოგლიჯა და თავის ვარდის კონაში ჩაარჭო.

მეორე ამხანაგმა უთხრა: ხელი გაიქნიე, გახვალ და ნაშველები იქმნებიო.

პატარა ხანს უკან ისევ ამოაძრო კონიდან, უსუნა და იგრძნო, რომ იმ უბრალო ყვავილს ვარდის საამური სუნი მისცემოდა.

– მოვნახოთ და ვპოვოთ.

 

– დია კეთილგონიერი ხარ. თუცა უღთოთ ცდით საქმე იქმნება, რად არ ეცდები სამამაკაცოთ ასოთა გამობმასა, ცოლთან და შვილთან სიხარულსა და შვებასა?

ყმაწვილი დაფიქრდა და თქვა: – ჰო, ახლა კი კარგად მივხვდი, რად მირჩევს დედაჩემი კარგ ამხანაგებში ყოფნასო.

 

 

მოსწავლეებმა უნდა დაახარისხონ ცხრილში (N3) მოცემული წინადადებები და მოთხრობასა და იგავ-არაკს დაუბრუნონ პირვანდელი სახე.

გამოცდილებამ აჩვენა, რომ აღნიშნული აქტივობა საინტერესო გამოწვევაა მოსწავლეებისთვის, ისინი ტექსტების შრეებს (იმის გათვალისწინებით, თუ რომელი ჟანრისთვის დამახასიათებელი თხრობაა ასახული ტექსტებში, რომლებზეც მუშაობენ) ხალისით აცალკევებენ და უკეთ იაზრებენ, როგორ უნდა  გაარჩიონ ერთმანეთისგან იგავ-არაკი და მოთხრობა, ნოველა და ზღაპარი, ლიტერატურული ზღაპარი და კლასიკური ზღაპარი.

 

ასევე საინტერესოა სემიოტიკური უნარების განვითარებაზე ორიენტირებული დავალება, თუმცა, გასათვალისწინებელია, რომ ამგვარი დავალება მაღალ სააზროვნო უნარებსა და გარკვეულ ლიტერატურულ გამოცდილებას ემყარება, ამიტომ ისინი უფროსკლასელებს შეიძლება შევთავაზოთ.

პირველ ყოვლისა მოსწავლეებს ვაცნობთ საგნის რაობას;

სემიოტიკა (ბერძნულად sēmeiotikon < sēmeion – ნიშანი), , დისციპლინა, რომელიც იკვლევს ნიშანთა ზოგად კანონზომიერებას. მისი შესწავლის ობიექტია ყველანაირი ტიპის ნიშანი (დაწყებული სიგნალიზაციის უმარტივესი სისტემებიდან  ენების ჩათვლით).

ქვემოთ მოცემული ნიმუში მიზნად ისახავს იმის ჩვენებას, თუ როგორ შეიძლება ერთ წინადადებაში  (ფრაზაში, გამონათქვამში, ანდაზაში, აფორიზმში) ამოვიკითხოთ რამდენიმე აზრი, თუ სართებს/აფიქსებს შევუცვლით.

 მაგალითად; ვიღებთ სიტყვას და მოსწავლეებს შევახსენებთ, რომ ამ სიტყვის მსგავსად, უამრავ სხვა სიტყვას აქვს უნარი, გამოხატოს სულ სხვა ვითარება, სხვა მნიშვნელობა, შეცვალოს სათქმელის არსი.

მათ თვალწინ სიტყვა ხდება სემიოტიკური ერთეული, რომელიც განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ატარებს.

 

სახლი (და)სახლ(და)             გადა(სახლ(და)                ჩაუ(სახლ)და

 

ამის შემდეგ ამოცანას ვართულებთ: ვიღებთ ცნობილ მითს სიზიფეს ლოდის შესახებ და ვცდილობთ, დავანახოთ მოსწავლეებს ამ მითის მთავარი სათქმელი. ლოდი მძიმეა, მაგრამ სიზიფე მას აიტანს, რამდენჯერაც არ უნდა დაგორდეს.

 შესაძლო ინტერპრეტაციები

პირველი ინტერპრეტაცია: სიზიფე, (მო)ლოდი(ნი) აუტანელია, მაგრამ ვიცით, რომ შენ (შე)ძლებ!

მოსწავლეების თვალწინ  სიტყვებით იხატება ორი ამბავი:

  1. სიზიფეს ლოდის შესახებ;
  2. სიზიფეს მოლოდინის შესახებ;
  • სიზიფე, მოლოდინი აუტანელია, მაგრამ ვიცით, რომ შენ შეძლებ!
  • სიზიფე, ლოდი აუტანელია, მაგრამ ვიცით, რომ შენ ძლებ!

 

 

მეორე ინტერპრეტაცია: სიზიფე, ლოდი სხ(ეულია), შენ ის  უნდა ა(ზიდო)!

  • სიზიფე, ლოდი ეულია, შენ ის უნდა ზიდო;
  • სიზიფე, ლოდი სხეულია, შენ ის უნდა აზიდო;

მეორე ინტერპრეტაციაში ლოდი ალეგორიულ მნიშვნელობას იძენს;  ლოდი კი არ არის, სხეულია, რომელიც ლოდივით მძიმეა, ან მარტოობის ტვირთია, რომელიც სულს ავნებს, მაგრამ სხეულს აძლიერებს.

 

მსგავსი აქტივობები მოსწავლეების გონებას  შემოქმედებითი აზროვნებისკენ მიმართავს. ისინი დაინახავენ, რომ აფორიზმი, ანდაზა, თქმულება,  მკვდარ გამონათქვამებად  კი არ უნდა აღიქვან, რომლებიც  ზეპირად უნდა იცოდე, არამედ დაინახავენ, რომ სხვადასხვა დროს თითოეულ მათგანში ცხოვრება აირეკლა და ამ ანარეკლის დანახვა და გააზრებაა საჭირო.

 

 

 

დაიჭირე ამბები

0

ჩვენი ყოველდღიურობა სავსეა ამბებით. მთავარია, მათი დანახვა და გაზიარება შევძლოთ. ამბავს სურათ-ხატებად აღვიქვამთ, სიტყვებით ვფუთავთ, ფოტოკადრებად ვაფიქსირებთ. სასწავლო პროცესის რუტინის, მოსწავლეთა სიმრავლის, სწრაფი რიტმის ფონზე რთულია ერთმანეთის მოსმენა. სწორედ ამიტომ გთავაზობთ ძალიან კარგ მეთოდს, რომელსაც მე და ჩემმა მოსწავლეებმა „დაიჭირე ამბები“ ვუწოდეთ. ამბების მოსაგროვებლად უბანში სიარულიც კი საკმარისია. აუცილებლად გაეცანით თემო სუყაშვილის სტატიას ფეხტურის შესახებ. ტერმინი “ფეხტური” თემოს შემეცნებით სტატიაში ამოვიკითხე და ძალიან მომეწონა. არაფორმალური და ფორმალური გარემოების მონაცვლეობა სასწავლო პროცესს ხალისს მატებს, ბავშვებს სიხარულით ავსებს და ყოველივე ეს მათ აკადემიურ მიღწევებზეც აისახება.

შემოდგომის მიწურულს ვირუსი რომ გავრცელდა, მოსწავლეთა რაოდენობამ იკლო. თუკი მასწავლებლობის საწყის ეტაპზე ვწუწუნებდი მოსწავლეთა სიმრავლის გამო, ბოლო დროს მივხვდი, რომ გუნდურობის განცდისთვის, მრავალი აქტივობის წარმატებით განსახორციელებლად სწორედ რომ მოსწავლეთა სიმრავლეა საჭირო. ერთ დღეს კლასში შესულს მხოლოდ შვიდი მოსწავლე დამხვდა. ასეთ დროს თითქოს საკლასო ოთახიც კარგავს თავის როლს. ბოლო გაკვეთილი იყო, გარეთ მზიანი ამინდი იდგა და მოსწავლეებს გაკვეთილის სკოლის ეზოში ჩატარება შევთავაზე. სკოლის კარს რომ გავცდით, ახალი იდეა დამებადა. ვფიქრობ, თემოს სტატიამ, არაფორმალური გარემოს სიყვარულმა, მოსწავლეების ახალი შთაბეჭდილებებით ავსების სურვილმა თავი ერთად მოიყარა და უბნის ფეხტურის იდეა დამებადა. მსგავსი აქტივობა ადრეც შემითავაზებია უფროსკლასელებისთვის, თუმცა ბევრი ბავშვის ღია სივრცეში მარტო გაძღოლას თავი ვერ მოვაბი.

ჩვენი სკოლა თბილისის გარეუბანშია. მდინარეც კი ჩამოუდის – გლდანულა. იქვეა ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესია, ავტობუსების გაჩერება, სასურსათო მაღაზიები, კერძო სახლები, რამდენიმე კორპუსი, ულამაზესი სკვერები, ფეხსაცმელების შემკეთებლის ჯიხური, აქა-იქ – “ლარიანი” მაღაზიები, პატარა სალონები, თონე და სამკერვალოები – დაკვირვებისთვის მშვენიერი, მყუდრო, უსაფრთხო გარემო გვაქვს და სწორედ ამიტომ გადავწყვიტე, მოსწავლეებისთვის საგანმანათლებლო მიზნებს მორგებული აქტივობებით სავსე ფეხტური შემეთავაზებინა. რამდენიმე თვის წინ სკოლის გვერდით ჩემი მოსწავლის დედამ ავტოფარეხის შენობაში კაფეც გახსნა. “ჰაკუნა მატატამ” ხელმისაწვდომი ფასებითა და ულამაზესი გარემოთი მალევე შეგვაყვარა თავი.

სკოლის ჭიშკარს რომ გავცდით, გზადაგზა ფეხტურის მიზანი ავუხსენი. ვთხოვე, დაჰკვირვებოდნენ ადამიანებს, შენობებს, მოვლენებს. ასეთ დროს ყველაფერი მნიშვნელოვანი ხდება. ხმამაღალი ფიქრის გამოყენებით ჩემი თვალით დანახულ გარემოს აღვწერდი, სიტყვებად ვაჟღერებდი. ვჩერდებოდით, ვაკვირდებოდით. ჩვენი უბნის შუაგულში ერთი უზარმაზარი შენობაა, შორიდან უსახური და შეუხედავია, ახლოს რომ მიხვალ, სულ სხვაგვარად დაინახავ. ამ შენობასთან მისულებმა ვისაუბრეთ ორ შუშებჩამსხვრეულ ფანჯარაზე. ერთი მათგანიდან ხე ამოზრდილიყო და ნოემბრის მიწურულს მწვანე ფოთლები გამოესხა. აქტიური სიცოცხლის მეტაფორად მივიჩნევ და ვცდილობ, ბავშვებსაც ავუხსნა, დავაფიქრო, სხვაგვარად დავანახო. ამ დღის შესახებ დაწვრილებით ჩემი დღის ჩანაწერში გაეცნობით, რომელსაც სტატიას ბოლოს დავურთავ.

რა არის საჭირო ფეხტურისთვის?

  • მოსანახულებელი ადგილის წინასწარ შერჩევა;
  • მოსწავლეებისთვის მიზნისა და სამოქმედო გეგმის გაცნობა;
  • რვეული და კალამი;
  • დანახულის ერთმანეთისთვის გაზიარება;
  • ხალისიანი განწყობა;
  • 20-30 წუთის განმავლობაში ფეხით სიარული;
  • შთაბეჭდილებების გაზიარებისთვის მყუდრო ადგილის შერჩევა, სადაც დღის ჩანაწერს დავწერთ.

მოსწავლეებთან ერთად მასწავლებლებიც გულმოდგინედ ვწერთ და მერე ხმამაღლა ვუკითხავთ ერთმანეთს.

ერთი კვირის შემდეგ მეორე მეექვსე კლასშიც 7 მოსწავლე დამხვდა და მათთანაც მოვაწყვე ფეხტური, სახელად „დაიჭირე ამბები“. ჩვენი დაკვირვებით, ამ პროცესში უფროსებიც ებმებიან, მაგალითად, რეზის დედა, რომელიც შვილებს სკოლასთან ელოდა, მომსწრე გახდა ჩვენი საინტერესო ამბებისა; თინა, სანდროს დედა და კაფეს მეპატრონე, ხომ არაფორმალურ დამკვირვებლად იქცა და ყველაზე მეტად მან დაინახა, რა არაჩვეულებრივი თავგადასავლები გადაგვხდა; ნათია, ინგლისურის მასწავლებელი, რომელიც კაფედან გამოსულებს შემოგვხვდა – ბავშვებს ქართულის შემდეგ სწორედ მისი გაკვეთილი ჰქონდათ, მეც მშვიდად გადავაბარე 7 მოსწავლე და სხვა გაკვეთილის ჩასატარებლად გავიქეცი; შოთას და გელას მზრუნველი ბიძები; გამვლელები, რომლებმაც ღიმილი გვაჩუქეს და ჩვენი კარგად ყოფნაც იგრძნეს. დაბოლოს, დაუვიწყარი იყო „გლოვოს“ კურიერთან შეხვედრა. შორიდან დავინახეთ ბიჭი სადარბაზოსთან მოტოციკლზე დამაგრებული „გლოვოს“ ყუთით. გადავწყვიტეთ, გვეკითხა, რა შეკვეთა მოიტანა და ჩვენი ამბებისთვის მიგვემატებინა, თავქუდმოგლეჯილები გავიქეცით მისკენ –  ქუსლებზე ამხედრებული მასწავლებელი და მისი შვიდი მოსწავლე. გზადაგზა სიცილი წაგვსკდა. ცისკენ თავგადაგდებულები, მთელი გულით ვიცინოდით. ხშირად ვიხსენებთ ამ მომენტს და ისევ სიცილი გვიტყდება. ნეტავი, რა იფიქრა „გლოვოს“ კურიერმა? ნეტავი, თუ ვახსოვართ?

როცა სკოლაში სხვა მოსწავლეებიც დაბრუნდნენ, სინანულით აღნიშნეს, მაინცდამაინც მაშინ ხდება კარგი ამბები, როცა ვაცდენთო. მათი განცდები კი ჩემთვის იმის მანიშნებელია, რომ მასწავლებლობისას სწორი გზით მივდივარ.

თქვენც გირჩევთ ამბების დასაჭერად უბანში ხეტიალს, დღის ჩანაწერის დაწერას, ერთმანეთისთვის გაზიარებას და სკოლის დღეების დაუვიწყარი თავგადასავლებით ავსებას. გარდა ამისა, ხელს შეუწყობთ ზეპირმეტყველებითი და წერითი უნარების განვითარებას, ამბის თხრობის უნარის გამომუშავებას, ღირებულებების განვითარებას (საკუთარი იდენტობის გააზრება საცხოვრებელი მიკროსოციუმის გაცნობითა და შეყვარებით, გარემოს დაცვის მნიშვნელობაზე ფიქრი, ადამიანების შრომის დაფასება).

ფეხტურის ბოლოს დროს ვინიშნავთ და პირადი მაგალითის გამო მოსწავლეებთან ერთად ვწერ დღის ჩანაწერს. მეც ერთი სული მაქვს, როდის წავუკითხავ მათ ჩემს ნაწერს. ამავე დროს, საინტერესოა ერთი და იმავე ამბების შესახებ რამდენიმე ადამიანის მიერ დაწერილი ტექსტი.

გიზიარებთ მოსწავლეებთან ერთად დაწერილ ჩემს ორ ჩანაწერს, მეექვსეკლასელების დაჭერილი ამბების შესახებ კი შეგიძლიათ წაიკითხოთ ბლოგზე.

 

18 ნოემბერი, 2022 წელი

ბოლო, მეხუთე გაკვეთილი დაიწყო. პირველი სართულისკენ მივრბივარ. მე-6 კლასში მხოლოდ 7 მოსწავლე მხვდება. მზე ჩახჩახებს. გარეთ გვიხმობს. ბავშვებს ეზოში გასვლასა და  გაკვეთილის იქ ჩატარებას ვთავაზობ. აჟრიამულდნენ. ელვის უსწრაფესად ჩაალაგეს ჩანთები. ეზოში რეზის დედა გვხვდება. ჩავუარეთ კაფეს ჰაკუნა მატატა“. სანდროს დედა დავინახეთ და გაგვიხარდა. წითელი ძაფით რაღაცას ქსოვდა. ნეტავი, რას? მიტოვებული შენობისკენ მივდივართ. ერთად ყოფნა გვიხარია. „2 ნაბიჯის“ წინ ნარინჯისფერი მანქანა კვახითა და კარტოფილით არის სავსე. ვფიქრობთ, რა ხდებოდა იმ დღეს ოჯახში, რომელმაც კარტოფილი დათესა მინდვრად. შენობა ძველი, დანგრეული, ცოტა საშიში და ამავე დროს ძალიან ლამაზია. წარმოვიდგინე, რა საინტერესო სივრცის მოწყობა შეიძლება აქ. რკინის ჭერს შუშით ამოვავსებდი. ორი ბნელი ფანჯარა გვერდიგვერდ მიტუზულა. ერთ-ერთიდან ხე ამოზრდილა. ნოემბრის ბოლოა და ხეს მწვანე ფოთლები გამოუსხამს. უცნაური სანახავია. მწვანეფოთლებიან ხეზე ბეღურა ჩამოსკუპებულა. ფოტოებს ვიღებთ წიგნებთან ერთად და მერე მდინარე გლდანულას სანახავად მივდივართ. შოთიკოს და სევგის საკუთარ უბანში მდინარე არასდროს უნახავთ. მდინარე რუს ჰგავს და ნაგვით არის ამოვსებული.

– გინდათ, დავასუფთაოთ, მასწავლებელო? – მეკითხებიან.

351 ნომერ ავტობუსთან თეთრი ძაღლი წევს. ანასტასიამ მითხრა, მამა ავტობუსის მძღოლიაო. მამაჩემიც ავტობუსის მძღოლი იყო-მეთქი, ვუპასუხე და ავტობუსის მძღოლების შვილ გოგოებს გულიანად გაგვეცინა. ვამჩნევთ ხილის ყუთებისგან აშენებულ ძაღლის ბუნაგს, სადაც ლეკვები გვხვდებიან. სკოლაში კიბით ვბრუნდებით. სკოლის სახურავზე ყვავები სხედან. „ჰაკუნა მატატაში“ ვასრულებთ ფეხტურს. სანდროს დედა რძიან ყავაზე გვეპატიჟება. ვწერთ თემას სახელად „დაიჭირე ამბები“. კედლებს ვათვალიერებ. ძალიან მომწონს ავტოფარეხში გახსნილი პატარა კაფე მოხატული კედლებით და საინტერესო გარემოთი. კედელზე ნახატს ვამჩნევ – ვიღაცას თინა დაუხატავს. ხმამაღლა გამოვხატავ მოწონებას და თინა სევგისკენ მანიშნებს, მან დამხატაო. კაფეში მოგვაკითხეს გელას და შოთიკოს ბიძებმა, სხვა მეექვსეკლასელებმა… წავედით, სანამ დედები, მამები, მამიდები, დეიდები და ბებიებიც არ მოსულან.

 

1 დეკემბერი, 2022 წელი

უბნის პატარა კაფეში ვართ მე და ჩემი 7 მეექვსეკლასელი. წარმოიდგინეთ, მესამე გაკვეთილია და ჩვენ უკვე დაუვიწყარი თავგადასავლები გადაგვხდა თავს. თავქუდმოგლეჯილებმა ვდიეთ „გლოვოს“ კურიერს, ვიყიდეთ ერთი ცალი ბროწეული და ვისაუბრეთ აჰმეტისთვის ნაყიდ ბროწეულზე. მიტოვებულ შენობაში ფოთლებშემხმარი ხე დავინახეთ. ვიღაც ქალი მომესალმა, მომიკითხა. ახლაც არ ვიცი მისი ვინაობა. იქნებ ჩვენმა ამაღლებულმა განწყობამ მიიქცია მისი ყურადღება? გულიანმა მოკითხვამ დღე გამილამაზა. მერე ველოსიპედიანი მამაკაცი დავინახეთ. გამოველაპარაკეთ. ჯუმბერ ლეჟავას თანასოფლელი აღმოჩნდა. ახლა რძიან ყავას ველოდებით. თინა, ნეონისფერსვიტერიანი გოგონა, თეთრი ძაფით ქუდს ქსოვდა და გიომ გაიხსენა ტომ და ტაპენს ბერესფორდები აგათა კრისტის წიგნიდან „ნ თუ მ“. ერთ პერსონაჟს უთქვამს, ვინც ქსოვს, ყველაზე მაგარი ადამიანები არიანო. თქვენ რას ფიქრობთ? მე ვეთანხმები.

ერთი ფიქრით

0

***

მარტი იყო და არც იყო. ერთი ფიქრით გათავდა ეს თვე.

***

მარსელ გ. ლამის ყოველდღე დებს ნაირფერი ზამბახების ფოტოებს.  წარმომიდგენია, როგორ ელოდა გაზაფხულს.

***

ერთ სანერგეში შარშან პატარა ცაცხვი ვიყიდეთ და მებაღემ, მერე რა, შვილო, პატარა რომ არის, გაიზრდება და გასიამოვნებთო. ისე, ამ ზომას ბევრი არ ყიდულობს, როდის ეს ჩრდილს გაიკეთებს, ან მოვესწრები ან არაო. აბა, ეგრე ლაპარაკი როგორ შეიძლება, ადამიანმა ყველაფერს იმედით უნდა შეხედოო. შენ თვალწინ რომ გაიზრდება, ეგ კიდევ სხვა ამბავიო. მეტი რა ეთქვა, გული მოგვეცა, პატარა ცაცხვის დარგვისაც და ცხოვრებისაც.

წელსაც იმავე სანარგეში წავედით კოპიტისთვის. ის ქალი ისევ საქმეში იყო, იარლიყებს ამაგრებდა ნარგავებს. ეგ ხე ჯერ აქ არავის მოუკითხავს, პირველები ხართო და სხვა ფოთლოვანი აყლაყუდები შემოგვთავაზა. აბა, ესენი არა ჯობია, პატარა როდის გაიზრდება, ახლა იმას ელოდეო.

ღმერთო, მომეცი ნიშანი, როგორ გავარჩიო ერთმანეთისგან ვაჭარი და ქოუჩი.

***

ჰოთმეილს იშვიათად ვამოწმებ ხოლმე და დამხვდება ოდესღაც გამოწერილი საინფორმაციო ფურცლები, მაგალითად, 2002 წლიდან მომდის National Cherry Blossom Festival-ის ახალი ამბები. ყოველ წელს ვიცი, როდის დაიწყება ვაშინგტონში ალუბლების ყვავილობა.

***

იმერეთისკენ მიმავლებს ავტობანზე საბურავი დაგვეშვა. მანქანა გაჩერებული არ იყო, მძღოლის მხარეს ვიღაც გაჩნდა, ფანჯარა ჩაწიეო და ლევანს ჰკითხა:

– დედმამიშვილი გყავს?

– ერთი ძმა.

– დღეიდან ორი გეყოლება.

***

ჩემი იმერელი ბებია ხელჩანთით ატარებდა ფრონტიდან გამოგზავნილ ბარათებს. ერთ წერილში ბაბუა ემშვიდობებოდა თურმე, ალბათ ცოცხალი ვერ ჩამოვალ, ბიჭებს მიხედე და გაზარდეო. მეორე წერილი ბოდიშის ყოფილა, მაპატიე, შევშინდი, თორემ აბა, ის რამ მომაწერინაო. წლების მერე მატარებელში ხელჩანთა მოპარეს და წერილებიც დაიკარგა. ბაბუა არ დაბრუნებულა. ბებია ელოდა სიბერემდე, ჭრელი კაბით, ქვრივი ხომ არ ვარო.

 

***

რიგის და ჭავჭავაძის კუთხეში პურის მაღაზია იყო, ეწერა კიდეც – „პური“. იქ გვაგზავნიდა ხოლმე დედაჩემი და გვაფრთხილებდა, იცოდეთ, ხურდაში არ მოგატყუონო. მე და ჩემმა დამ თვლა კარგად ვიცოდით, მაგრამ მაინც ყოველთვის გვერიდებოდა თეთრწინსაფრიანი გამყიდველისთვის გვეთქვა, რომ კაპიკები კიდევ გვეკუთნოდა. თან ძალიან არ გვინდოდა, რომ დედაჩემს ადვილად გასაბრიყვებლები ვგონებოდით. ამიტომაც ყოველთვის გვქონდა მცირე დანაზოგი ნაკლული ხურდის შესავსებად.

 

***

 

ერთი კლასელი მყავდა. ნიშნის გამოსასწორებლად მთელი გაკვეთილი ხელაწეული იჯდა. ბოლოს მასწავლებელი შეწუხდა და უსაყვედურა, ჟურნალი მეტყვის, ვინ გავიძახოო. ამან, აგერ, მე განიშნებთ და ვერ მიგახვედრეთ და ჟურნალი რას გაგაგებინებთო.

***

ოდესღაც ჯიპაში სწავლისას, ტელევიზიის კურსისთვის მომზადებული სიუჟეტის ტექსტი უნდა გვეთარგმნა ჩვენი ფრანგი ლექტორისთვის. ყველაფერი კარგად მიდიოდა, სანამ არ მივადექით სიმწრით მოპოვებული რესპონდენტის ფრაზას –  „დაგვეცნენ ბიჭები აქა.“

***

ჟამი ქანისნა?  – დედაჩემს შემოაწვება ხოლმე ავლაბრის მონატრება. ორი ხდება-მეთქი.

***

ბებიაჩემის სახლს ავლაბარში ძველი თბილისური კარი ჰქონდა, ორნამენტული „რეშოტკით“. ხვეულებს შორის ერთი ჯადოსნური ადგილი იყო, სადაც ხელს ვატევდით დასაბრახუნებლად  – ოღონდ მუშტს კი არა, არამედ გაშლილი მტევნის კიდეს. საღებავიც ეგრე მოგრძოდ ჰქონდა გადაქექილი. მომხდარა ისეც, რომ იმ კარზე ბრახუნს სიზმრიდან ცხადში გადმოვუგდივარ და ძილიდან აყოლილი სევდით გამღვიძებია.

***

იყო ისეთი დღეები, როდესაც დედას სამსახურიდან აგვიანდებოდა. ორთაჭალიდან ავლაბრისკენ გზას ფეხით აუყვებოდა ხოლმე. ჩვენ ბებიას დავურეკავდით, ვითომ მოსაკითხად. ხმაში ისეთი სიხარული ეტყობოდა, პასუხი უკითხავადაც ცხადი იყო. ჯერ გაგვეთამაშებოდა და დაგვიმალავდა, მერე გვეტყოდა –  აქ არის, აქა, მაშ, სად წავიდოდა. მერე დედას გადასცემდა ყურმილს და ისიც ხალისიანად გვკითხავდა –  რა იყო, ვერ ძლებთ უჩემოდ? იმ დღეს განსხვავებული ბრუნდებოდა, უფრო ლაღი, ალბათ ისეთი, როგორიც ჩვენამდე იყო.

***

შავი თაროები, თეთრი თაროები, ნიშა, საძინებლების თაროები, ტუმბოები, საწერი მაგიდა, ნიჩბისის თაროები, სამზარეულოს თაროები, კიბის საფეხურები – ერთ წიგნს ვეძებ და გონებაში თვალს ვავლებ სათავსოებს.

***

წამლის ძველ კოლოფზე ერთი ქალის ტელეფონის ნომერი მიწერია. ნაილი ხანუმი რამდენიმე წლის წინ ბაქოში, ძველ უბანში ბოდიალისას გავიცანი. დიდი ბებია მყავდა ქართველი, ჩემმა დიდმა ბაბუამ რომ მოიყვანა ცოლად, მონათლეს და სახელიც შეუცვალეს, გაზაფხულის ყვავილი უწოდეს, მაგრამ თვალები მაინც ქართული დარჩაო. თუ კიდევ ჩამოხვალ, შეეშვი ამ park inn-ებს და ჩემთან იცხოვრეო. ბევრი ვილაპარაკეთ. სად წამსვლელი და დამრჩენი ვარ, მაგრამ იმ კოლოფს  იშვიათი შეხვედრის სახსოვრად ვინახავ.

 

იმ წამალს მხოლოდ ასეთი ადამიანები ანაცვლებენ.

 

***

მომცრო დოქს უნგრულად „შესვი, გაამოს“ თუ რაღაც ამდაგვარი აწერია, ძირზე – 73 წელი. საჩუქარია, გულით მიძღვნილი. წამოუღიათ ჩვენს ვაჭრებს ბელგია-ჰოლანდიიდან და ჩამოუტანიათ მცხეთაში. ძალიან მიყვარს მოხეტიალე ნივთების შეფარება.

***

განმარტება ორნითოფობებისთვის – ჩემს ბოლო წიგნში ბევრი ჩიტია, მაგრამ არცერთი ნამდვილი.

***

გოგოს უხდება ყურები და კუდი, – ერთ ჯგუფში თემო წერს ინესას.

 

ძაღლებზეა ლაპარაკი.

 

***

სამედიცინო უნივერსიტეტის ქირურგიის დეპარტამენტის საათობრივი დატვირთვა მომდის მეილზე, შეცდომით. ქალბატონო რუსუდან, ასე და ისეო. ეს იმიტომ, რომ ყველა ჭეშმარიტი რუსუდან რუხაძე ჯანდაცვის სფეროშია.

***

შენი ძმაკაცი მოვიდა, წარბის აწევით მანიშნებს ექთანი, რადგან მე და მ. ალიევი ბევრს ვმუსაიფობთ ხოლმე.

***

ერთმა შეწუხებულმა პაციენტმა რიგის მოწესრიგება ითავა, თან ყველას ეკითხება ჩივილებს. მოაგროვა ამბები და ბოლოს ყველას გასაგონად დაიძახა  – ხალხო, გათიშეთ ტელევიზორი! სულ რომ იადერნი აფეთქდეს, არ გაინტერესებთ! აიღეთ ასფურცლიანი და წერეთ!

***

სააღდგომოდ, საფლავებზე გასვლის წინ, წითელ კვერცხებს გადავთვლი და ვიტყვი – ეს ხოტელაშვილისთვის, ესეც პოლიაკოვისთვის. კუკიის „მეზობლები“ არიან, მიტოვებულები.

***

ხანდახან შეიძლება ისიც საკმარისი იყოს დღე-ღამის შესაჯამებლად, ბოლოს რა დაგუგლე.

***

სანამ ტელევიზორიდან საძაგელი ჟურნალისტის ხმა გესმით, დედამიწა ცოცხალია!

 

 

მოსწავლეთა სამართლებრივი კულტურის ფორმირება  სკოლის საგანმანათლებლო პროცესში

0

ახალგაზრდები ფსიქოლოგიურად და პრაქტიკულად მზად უნდა იყვნენ საზოგადოებაში მიმდინარე ცვლილებებისთვის. ასევე მზად უნდა იყვნენ სოციალური პასუხისმგებლობისა და დამოუკიდებელი ქცევისთვის  სამართლებრივი ნორმების საზღვრებში.

აღნიშნული პრობლემის გადაწყვეტა გამოისახება ახალგაზრდების სამართლებრივი კულტურის დონის მიზანმიმართულ ზრდაში, რაც ხელს შეუწყობს სოციალურად აქტიური პიროვნების ჩამოყალიბებას, რომელსაც შეუძლია კომპეტენტურად დაამყაროს ურთიერთობა საზოგადოებასთან, სახელმწიფოსთან და სხვა ადამიანებთან. ამ საკითხის აქტუალობა განისაზღვრება იურიდიული კულტურის განსაკუთრებული დომინანტური როლით ინდივიდის სოციალიზაციის პროცესში. თანამედროვე საზოგადოებაში იურიდიული კულტურა წარმოადგენს ადამიანის ზოგადი კულტურის უმნიშვნელოვანეს კომპონენტს. განათლების მთავარ შედეგად განიხილება სკოლადამთავრებული ახალგაზრდების მზადყოფნა და უნარი იკისრონ პირადი პასუხისმგებლობა, როგორც საკუთარი კეთილდღეობისთვის, ასევე საზოგადოების კეთილდღეობისთვის. განათლების მნიშვნელოვან ამოცანებად უნდა გახდეს სამართლებრივი კულტურის მაღალი დონის ფორმირება, ფუნდამენტური სამართლებრივი ნორმების ცოდნა და სახელმწიფოს სამართლებრივი სისტემის შესაძლებლობების გამოყენების უნარი, საკუთარი უფლებების დაცვის უნარი.

როგორც პიროვნების სოციალიზაციის ერთ-ერთი მთავარი ინსტიტუტი, საგანმანათლებლო დაწესებულება განსაკუთრებულ როლს ასრულებს სტუდენტის სამართლებრივი კულტურის ფორმირების პროცესში, მიზანმიმართულად აყალიბებს საზოგადოების სრულფასოვან წევრს, რომელსაც შეუძლია იურიდიულ გარემოში ორიენტირება და მოქმედება საკუთარ გადაწყვეტილებებზე და ქმედებებზე პასუხისმგებლობის სრული გაცნობიერებით. სამართლებრივი ცოდნის ათვისება უფრო ეფექტური ხდება, თუ ისინი ცხოვრებისეულ რეალიებთან ერთად შეისწავლება. ახლა მნიშვნელოვანია განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმოს სამართლებრივი ინფორმაციის მოპოვებასა და მის გამოყენების უნარს, რაც გულისხმობს აზროვნებას, გადაწყვეტილების მიღებას, ცხოვრებისეული პრობლემების ეფექტურად და უკონფლიქტო გადაწყვეტას, რაც მოსწავლეს აჩვევს სკოლის შემდეგ დამოუკიდებელ და ავტონომიურ არსებობას.

სკოლის მოსწავლის სამართლებრივი კულტურის ჩამოყალიბება წარმოადგენს მის სოციალურ და სამართლებრივ გარემოში გაცნობის კომპლექსურ პროცესს, რომელზეც მრავალი განსხვავებული ფაქტორი ახდენს გავლენას. სოციალურ-სამართლებრივი ცნობიერება იწყებს ფორმირებას მოზარდობის ასაკში. თავდაპირველი იდეა და გაგება ისეთი ცნებების შესახებ, როგორიცაა კანონი, წესრიგი, თავდაპირველად ოჯახში ვითარდება, ხოლო შემდეგ კი  სკოლაში. არასრულწლოვანთა სამართლებრივი განათლება მნიშვნელოვან როლს თამაშობს თანამედროვე საზოგადოებაში. მოზარდებში სამართლებრივი კულტურის სწორი და დროული განათლება და, შესაბამისად, მორალურად ზნეობრივი ორიენტირები ხელს შეუწყობს ბავშვში ინდივიდუალობის გამომუშავებას, მისი ძლიერი სამოქალაქო პოზიციის ჩამოყალიბებას და ადეკვატურ განვითარებას.

 

სკოლის მოსწავლისა და მასწავლებლის სამართლებრივი კულტურის მოდელი

 

სამართლებრივი კულტურის კომპონენტები კრიტერიუმები მაჩვენებლები
პედაგოგები მოსწავლეები
კოგნიტური ნორმატიულ-სამართლებრივი დოკუმენტების ცოდნა;

– ცოდნა ადმინისტრაციული, სისხლის სამართლის, სამოქალაქო სამართლის სფეროდან

–  საკუთარი კანონიერი უფლებებისა და ინტერესების იურიდიული დაცვის შესაძლებლობების, პროცედურებისა და მოთხოვნების ცოდნა.

ცოდნის სწორი გამოყენება, მათი ურთიერთკავშირი და გადაყვანა (ცოდნის გამოყენება სხვადასხვა სიტუაციებში). სამართლებრივი ცოდნისა და წარმოდგენების ათვისების მოცულობა და სიღრმე
ემოციურ-ფსიქოლოგიური სამართლებრივი შეხედულებებისა და მოსაზრებების არსებობა, რაც საშუალებას აძლევს საზოგადოების სამართლებრივი სფეროს, საკუთარ საქმიანობაში სამართლებრივი ასპექტების ამოცანებისა და მნიშვნელობის ადეკვატურ გაგებას, სწორად განმარტოს უფლებები და მოვალეობები, გაიგოს მათი საზღვრები, სამართლებრივი პასუხისმგებლობა და მათი საქმიანობის განხორციელების აუცილებლობა კანონების დარღვევის გარეშე.

 

კანონის მოთხოვნების აღიარება, მათი პატივისცემა, როგორც უმაღლესი ღირებულებების, რომლებიც ნორმატიულად ადასტურებენ მორალს და იცავენ ადამიანის უფლებებსა და თავისუფლებებს, მდგრადი მოტივაცია განახორციელონ საკუთარი საქმიანობა სამართლებრივი დარღვევების გარეშე, ასევე აქტიური ცხოვრებისეული პოზიცია.

  – დამოკიდებულება სამართლისადმი, სამართალდამცავი ორგანოების საქმიანობისადმი;

– დამოკიდებულება სამართლებრივი ნორმების დარღვევისა და სამართალდამრღვევთა მიმართ ;

– მოსწავლის სამართლებრივი იდეალები;

მოტივაციურ ღირებულებითი სამართლებრივი სწავლების, სამართლებრივი განათლების და სამართლებრივი თანააღზრდის მიზანმიმართული საქმიანობის მიზნებზე ორიენტირებული საქმიანობის არსებობა სამართლებრივ სწავლებაში, სამართლებრივი განათლებასა და სამართლებრივი თვითგანათლებაში, რომელიც ეფუძნება ჰუმანურ დამოკიდებულებას და პიროვნულ მზადყოფნას ამ სახეობის საქმიანობის მიმართ. დადებითი ემოციური დამოკიდებულება კანონის მოთხოვნების შესაბამისი საქმიანობის მიმართ, სამართლებრივ საკითხებზე ცოდნის გაღრმავების, პიროვნული თვისებებისა და უნარების გაუმჯობესების სურვილი. მოსწავლის სამართლებრივი იდეალები;

– რწმენა საკუთარი სამართლებრივი პოზიციის სისწორეში

ქცევითი სამართლებრივი ცნობიერების განვითარების დონე, ჩამოყალიბებული პიროვნული თვისებების არსებობა, რომლებიც უზრუნველყოფენ სამართლებრივ ქცევას; სამართლებრივი კულტურის დამოუკიდებლად ჩამოყალიბების მოტივები, საკუთარ თავზე მუდმივი მუშაობა, ასევე სამართლებრივი კომპეტენციისა და კულტურის უწყვეტი გაუმჯობესების აუცილებლობა. შეძენილი სამართლებრივი ცოდნისა და უნარების ეფექტური გამოყენება, მიზანშეწონილობა, სიცხადე, სიზუსტე, მოვალეობების დროული შესრულება, სასკოლო განათლების განსახორციელებლად აუცილებელი იურიდიული უნარ-ჩვევების ფლობა, მათი განხორციელების შემოქმედებითი მიდგომა. – სამართლებრივი ქცევა;

– სამართლებრივი აქტივობა

 

ზემოაღნიშნულზე დაფუძნებით, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ სკოლის მოსწავლის სამართლებრივი კულტურის კომპონენტებია ერთიანობაში მყოფი კოგნიტური, ემოციურ-ფსიქოლოგიური, მოტივაციურ-ღირებულებითი, ქცევითი კომპონენტები.

ამასთან დაკავშირებით, პრაქტიკა მკაცრად კარნახობს სკოლის მოსწავლეებისთვის სამართლებრივი განათლების სისტემის შექმნის აუცილებლობას, რომელიც მიზნად ისახავს მორალური და სამართლებრივი ღირებულებებისა და პრინციპების ათვისებაზე დაფუძნებული დემოკრატიული სამართლებრივი კულტურის ჩამოყალიბებას.

გასათვალისწინებელია, რომ მოსწავლის სამართლებრივი კულტურა არის თვისება, რომელიც ყალიბდება: არსებული სამართლებრივი ცოდნის, წარმოდგენების,  შეხედულებების, ინტერესებისა და იდეალების, მოთხოვნილებების, მოტივების საფუძველზე. მოსწავლის სამართლებრივი კულტურა   გამოიხატება –  მოსწავლის სამართლებრივ ურთიერთობებში საზოგადოების, კოლექტივის მიმართ.

ამგვარად, სკოლის გამდიდრებული საგანმანათლებლო სივრცე სამართლებრივი კულტურის კომპონენტებით უზრუნველყოფს სკოლის მოსწავლეების მიერ სამართლის საფუძვლების ათვისებას, იურიდიული წიგნიერებით გამდიდრებას, ნასწავლის ყოველდღიურ ცხოვრებაში გამოყენების უნარს, ვინაიდან აღნიშნული ცოდნა თან ახლავს მოსწავლეებს მთელი სასწავლო პროცესის განმავლობაში, ასევე იქნება წიგნიერი და კომპეტენტური პიროვნების განვითარების განუყოფელი პროცესი. სკოლის მოსწავლეების სამართლებრივი კულტურის ფორმირების პროცესი შეიძლება განხორციელდეს სხვადასხვა ფორმით. აქ მოცემულია რამდენიმე  მაგალითი:

  • სწავლება სკოლაში სამოქალაქო განათლებისა და სამართლის საფუძვლების გაკვეთილებზე. ამ გაკვეთილებზე მოსწავლეები იძენენ ცოდნას კანონებისა და სამართლებრივი სისტემის მუშაობის შესახებ, სწავლობენ თეორიული ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენებას.
  • განათლება კლასგარეშე აქტივობების დროს: კლუბები, წრეები, ექსკურსიები, სასწავლო ტურები, ტრენინგები, კურსები, სემინარები. ასეთ მეცადინეობებზე იმართება დისკუსიები, მრგვალი მაგიდები, სამართლის სხვადასხვა დარგის დეტალური მიმოხილვა და შესწავლა.
  • სამართლებრივი თვითგანათლება. მაღალი კლასის მოსწავლეებს შეუძლიათ დამოუკიდებლად მიიღონ ინფორმაცია სასწავლო ლიტერატურის, საცნობარო სისტემებისა და ელექტრონული რესურსების კითხვით. ასევე მათ შეუძლიათ მიღებული ინფორმაციის დამოუკიდებლად გააზრება და სამართლებრივი ფენომენების არსში ჩაღრმავება.

 

გამოყენებული წყაროები:

  1. სამართლებრივი კულტურა, PH International, https://iuristebi.files.wordpress.com/2012/12/e183a1e18390e1839be18390e183a0e18397e1839ae18394e18391e183a0e18398e18395e18398-e18399e183a3e1839ae183a2e183a3e183a0e18390-e1839b.pdf
  2. სამართლებრივი კულტურა, დამხმარე სახელმძღვანელო საჯარო და კერძო სკოლების უფროსკლასელთათვის, ლია გიგაური, მაკა ფერაძე, გიორგი გახელაძე, გიორგი მშვენიერაძე, თბილისი 2015, https://elfiles.emis.ge/uploads/39343/conversions/IX-კლასი-მოსწავლის-სახელმძღვანელო-სამართლებრივი-კულტურა-compressed.pdf
  3. დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციები – თანაცხოვრება კულტურულად მრავალფეროვან დემოკრატიულ საზოგადოებაში © მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი https://rm.coe.int/georgie-competences-for-democratic-culture-geo/16808b391a

 

როგორ დავეხმაროთ მოზარდებს ჰობის პოვნაში

0

მოზარდებისთვის საინტერესო ჰობის შერჩევა არც ისე ადვილია. ყველა მოზარდი განსხვავებულია, გატაცება კი ძალიან პირადი ამბავია. ჰობი საინტერესო უნდა იყოს ბავშვისთვის, რათა მან ცოტა ხნის შემდეგ არ მიატოვოს ის, რაც საკმაოდ ხშირად ხდება, რადგან მოზარდები თავიანთ არჩევანში არასტაბილური არიან. გარდა ამისა, მოზარდების უმეტესობას შინაგანი ბრძოლები აქვს საპირისპირო სურვილებთან: მათ თან უნდათ, რომ ყველასავით იყვნენ, თან იყვნენ გამორჩეულებიც. მათთვის უჩვეულო ჰობი თითქოს მაგარია, მაგრამ, მეორე მხრივ, მოსაწყენია თანამოაზრეების გარეშე. შესაბამისად, მოზარდების პოპულარული ჰობი არა იმდენად თავად საქმიანობას, არამედ საზოგადოებას ეხება. სპორტი იქნება ეს თუ მუსიკა, მთავარია, რომ ისინი ერთად გრძნობდნენ თავს კომფორტულად.

ერთი სიტყვით, ჰობის პოვნა თინეიჯერული ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილია. ეს არის როგორც კარგი გარემოს პოვნის შესაძლებლობა, ასევე შესაძლებლობა, საფუძველი ჩაუყარო მომავალ პროფესიას ან უბრალოდ, დროებით მაინც განერიდო ტელეფონში ტოტალურ ჩართულობას, რომელიც არცთუ სასარგებლო ინფორმაციულ ქარბორბალებში დაგაქროლებს. საბედნიეროდ, დაეხმარო მოზარდს ჰობის არჩევაში განხორციელებადი ამოცანაა. ზოგჯერ საკმარისია მოზარდისთვის საინტერესო აქტივობის ჩვენება და ადამიანების გაცნობა, რომლებიც მას მოხიბლავენ და შთააგონებენ.

 

მოზარდისთვის ჰობის არჩევ

მნიშვნელოვანია, გვახსოვდეს, რომ თინეიჯერები იშვიათად გრძნობენ თავს ახალგაზრდებად, რომლებსაც მთელი ცხოვრება წინ აქვთ. მოზარდების უმეტესობა თავს ისე გრძნობს, თითქოს ბევრი იცხოვრა და ბევრი ნახა, თან აქვს რამდენიმე ცრურწმენა, მაგალითად, ასეთი: რომ უკვე გვიანია რაღაცის კეთება დაიწყოს, ის პატარა აღარ არის. ასევე ის ამბობს, რომ მისთვის ზოგადად ყველაფერი მოსაწყენია, ყველაფერი, გარდა ფართებისა. ამიტომ იმისათვის, რომ მოზარდს ჰობის არჩევაში დავეხმაროთ, ჯერ ეს მითები უნდა დავუნგრიოთ.

პროფესიონალურად ბევრი კონკურენტული რამ მართლაც შეიძლება ცოტათი დაგვიანებული იყოს მოზარდობის ასაკისთვის. სამწუხაროდ, მოზარდი ვერ გახდება ბალეტის მოცეკვავე ან მსოფლიო დონის მუსიკოსი, თუ ამას ადრეული ბავშვობიდან არ დაიწყებს. მაგრამ თქვენ უნდა შეახსენოთ, რომ ჰობი გატაცებაა და მასზე მომავალი დიდი მიღწევების იმედებს არ ამყარებენ. თუ მოზარდი ოცნებობს გიტარაზე ან დასარტყამ ინსტრუმენტზე დაკვრა ისწავლოს, მისი სწავლა გვიანი არ არის. მისნაირი ბევრია. ამის დადასტურება ინტერნეტითაც შეიძლება, სადაც ეს ყველაფერი საკმაოდ მოთხოვნადია.

რაც შეეხება მითს „პატარაობის“ შესახებ, ესეც სადავო საკითხია. მაგალითად, მოზაიკის კეთება თითქოს პატარების გასართობია, მაგრამ სინამდვილეში არსებობს მოზაიკის შემსწავლელი კოლეჯები, სადაც ამ იშვიათ სპეციალობას სიღრმისეულად ასწავლიან და არსებობენ შემკვეთები, რომლებიც ასეთ სამუშაოში დიდ ფულს იხდიან. ამიტომ არც ამის დაწყებაა გვიანი. უბრალოდ, იპოვეთ ის ჰობი, რომელიც მოზარდს მიიზიდავს.

„ფართიც“ ცალკე თემაა. თუ ბავშვს არ უნახავს ადამიანები, რომლებსაც საერთო გატაცება აქვთ, ის ბევრ რამეს ვერ გაიგებს. მაგალითად, შეიძლება მოზარდმა არ იცოდეს, რომ არსებობენ ზრდასრული მამაკაცები, რომლებიც სათამაშო რკინიგზებს აწყობენ და ეს მათთვის ძალიან სერიოზული გატაცებაა. მეტიც, ამ ადამიანებს ჰობისთვის კარგადაც უხდიან, მაგალითად, გერმანიის რკინიგზის სადგურების მუზეუმები რკინიგზის გრანდ მაკეტებს უკვეთენ. ბევრი ჰობი დაკავშირებულია მოგზაურობებთან და ლაშქრობებთან, ვთქვათ, არქეოლოგია და ბიოლოგია. უბრალოდ, გააცანით თქვენ შვილებს საინტერესო ადამიანები, რომლებიც მზად იქნებიან აჩვენონ მათ, რა უნდა გააკეთონ და მითები თავისთავად გაქრება.

 

ჰობის იდეები მოზარდისთვის

ხშირად თინეიჯერები ჩვენ გარეშეც მშვენივრად ახერხებენ ჰობის შერჩევას, მაგრამ თუ თქვენი შვილი აშკარად მოწყენილია და არ იცის, საიდან დაიწყოს, ან ეშინია ახალი ადამიანების, დაეხმარეთ მას. შედეგად ის იპოვის ახალ მეგობრებს და გააქტიურდება. თქვენ შეგიძლიათ ურჩიოთ:

 

სპორტული ჰობი

ჰობი არ ნიშნავს პროფესიონალურად რაღაცის შესწავლას, მაღალი დონის სპორტს. რა თქმა უნდა, ნებისმიერ სპორტში, თუნდაც სამოყვარულოში, არის შეჯიბრის მომენტი. ბევრი სპორტი, რომელსაც ადრე სერიოზულად არ აღიქვამდნენ, ახლა უკვე ოლიმპიური გახდა, მაგრამ მაინც ღირს, რომ მოზარდმა აირჩიოს სპორტი, რომელიც განავითარებს და ემოციურად მიიზიდავს მას.

  • სროლა. ეს სპორტი შესაფერისია მათთვის, ვისაც არ უყვარს ფიზიკური კონტაქტი. ის ავარჯიშებს გამძლეობასა და ყურადღების კონცენტრაციას. ძალადობის აზრისგან განსხვავებით, სროლა ნამდვილად არ გიბიძგებთ, აიღოთ იარაღი და მოკლათ ყველა. ის უბრალოდ ასწავლის ემოციების კონტროლს. და თუ ბავშვს უყვარს რაიმე სახის ფენტეზი, მას შეიძლება მოეწონოს მშვილდოსნობა და მისი სხვა ანალოგები, რომლებიც ფანტასტიკურ სამყაროებს მოგვაგონებენ.
  • ცხენით ჯირითი. ეს არ არის იაფი სპორტი, მით უფრო, თუ საქმე დიდ ქალაქებს ეხება, მაგრამ ძალიან სასარგებლოა ბავშვის ფსიქოლოგიური ბალანსის თვალსაზრისით. ცხოველთან კონტაქტი მოითხოვს გამძლეობასა და ყურადღებას. ეს არის ასევე კარგი ფიზიკური დატვირთვა და ემოციური აქტივობა.
  • სკეიტბორდი. გაგიკვირდებათ, მაგრამ ყველაფერი, რაც ჩვენთვის სკეიტბორდია, სპორტის სამყაროში დაყოფილია მრავალ სხვადასხვა სპორტად. ზოგიერთი დაფა ბორბლებით გრძელი გზისთვისაა, ზოგი ტრიუკებისთვის და თითოეულ დაფას ჰყავს თავისი თაყვანისმცემლები, ფანკლუბები სუბკულტურით. სავსებით შესაძლებელია, რომ მოზარდი ერთ-ერთ მათგანით დაინტერესდეს.
  • სკუტერები, ველოსიპედები არა მშვიდად ტარებისთვის, არამედ ტრიუკებისთვის. რატომ მოსწონს ერთს სკეიტბორდი, მეორეს სკუტერი, მესამეს კი BMX – თქვენ უბრალოდ ამას ვერ გაიგებთ, მაგრამ ღირს ბავშვის წაყვანა სპეციალურ პარკში და ნახვა, როგორ ვარჯიშობენ სხვა გოგო-ბიჭები. იქნებ ეს მისთვის შთაგონებად იქცეს.
  • კლდეზე ცოცვა. ეს არის ძალიან მიმზიდველი სპორტის სახეობა. ის ძალიან კარგად არის გააზრებული უსაფრთხოების თვალსაზრისით და აერთიანებს როგორც სპორტსმენებს, ისე ინტელექტუალური პროფესიის ადამიანებს, რომლებსაც დასვენება სჭირდებათ. როგორც ამბობენ, მთაში ყველა თანასწორია.

 

შემოქმედებითი ჰობი

ატარეთ თქვენი შვილი ბაზრობებზე, სადაც ადამიანები თავიანთ პროდუქტებს ყიდიან: ნახატებიდან და ნაქარგებიდან დაწყებული, ფეხსაცმლითა და ჩანთებით დამთავრებული. ხშირად ასეთ ბაზრობებზე მოვაჭრეები ატარებენ მცირე მასტერკლასებს დამწყებთათვის. არ არის გამორიცხული, რომ მოზარდს რამე მოეწონოს.

  • მინის ნაწარმი. ბევრ ბავშვს სიამოვნებს ჩირაღდნით შუშის დნობა და ფორმირება. ცეცხლის ყურება დამამშვიდებლად მოქმედებს, გამდნარი შუშის დანახვა კი სასიამოვნოა და შეიძლება თვითგამოხატვის ორიგინალურ საშუალებად იქცეს.
  • დეკუპაჟი. გარედან ჩანს, რომ ყველას შეუძლია ხელსახოცების სადმე დაწებება. სინამდვილეში, დეკუპაჟი შეიძლება იქცეს ხელოვნებად. და ეს, რა თქმა უნდა, საინტერესო ჰობი იქნება გოგოებისა და ბიჭებისთვის, რადგან ის შეგიძლიათ ავეჯსაც ჩაუტაროთ.
  • ბიჭებსაც და გოგოებსაც უყვართ საავტორო წიგნებისა და ხელნაკეთი ალბომების დამზადება. აქ თავის გამოჩენა ნებისმიერ მოზარდს შეუძლია.
  • ჭედურობა. ბევრს მოსწონს მეტალთან მუშაობა. ქალაქში სამჭედლოს პოვნა არც ისე ადვილია, მაგრამ თუ იპოვეთ, ძალიან მოიხიბლებით.
  • ძერწვა, თიხასთან მუშაობა – საკუთარი თავის გამოხატვის შესაძლებლობაა. ამავე დროს მოითხოვს ყურადღების მაღალ კონცენტრაციას.

 

უჩვეულო ჰობი

  • გადამუშავების ხელოვნება. ნივთების დამზადება იმისგან, რაც გამოუსადეგარია. მაგალითად, პლასტმასის ბოთლებისგან დამზადებული ტანსაცმელი ან სამკაულები.
  • ფრინველებზე დაკვირვება. იშვიათი ფრინველების ძებნა, მათი ყურების დროს ძალიან საინტერესო ადამიანების გაცნობა.
  • Trainspotting – მატარებლებზე დაკვირვება, მოგზაურობა გარკვეულ წერტილში, რათა ნახოთ და გადაიღოთ რომელიღაც მატარებლის შემადგენლობა. ეს ძალიან უჩვეულო და გაატაცებადი ჰობია.
  • Planespotting – იგივე ჰობი, ოღონდ თვითმფრინავებზე. ამ ჰობით გატაცებული ადამიანები ხანგრძლივად უთვალთვალებენ თვითმფრინავების აფრენასა და დაშვებას, იღებენ მათ ფოტოებს, თვალყურს ადევნებენ სპეციალური სატელეფონო აპლიკაციების გამოყენებით. აქ არის ექსტრემის ელემენტიც – ხანდახან კარგი კადრისთვის ისინი წესებს არღვევენ და კანონით აკრძალულ ზონაში გადადიან.
  • სათამაშოს მოგზაურობა. ბევრი ადამიანი ყოველთვის თან ატარებს საყვარელ სათამაშოს, უხსნის გვერდს სოციალურ ქსელში და იღებს მის მოგზაურობას. ეს ჰობი მოუხდება კრეატიულ თინეიჯერებს, რომლებიც სიამოვნებით იგონებენ და იძირებიან ვირტუალურ სამყაროში.

ჰობი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროფესია

ზოგადად, ნებისმიერი ჰობი შეიძლება გახდეს პროფესია. კაცი მავთულისგან სამკაულებს ქსოვდა, შემდეგ კი მათი გაყიდვა დაიწყო; ვიღაც ძაღლებზე ზრუნავდა და ცხოველების სასტუმრო გახსნა. აი, რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება.

  • რობოტექნიკა. ყველაფერი იწყება მღელვარებით იმის გამო, რომ მუყაოს რობოტს თვალები გაუნათდა, შემდეგ კი ბავშვი ელოდება შეჯიბრებებს, ოლიმპიადებს, ჩაბარებასა და პროფესიულ კარიერას. მას მოსწონს იმ სასკოლო საგნების შესწავლა, რომლებიც საჭიროა რობოტის შესაქმნელად.
  • კომპიუტერული თამაშები. ბევრი მშობელი ჩივის, რომ მათი შვილები დიდხანს თამაშობენ. მაგრამ ახლა კარიერა კიბერსპორტში რეალობაა. ადამიანები თამაშობენ და ამაში იღებენ ფულს როგორც სტრიმინერები, ისინი აარსებენ გუნდებს, ატარებენ ჩემპიონატებს, იღებენ პრიზებს მათ რეკლამებში. ყოველთვის ადვილი არ არის იმის გაგება, როგორ მოქმედებს კომპიუტერული თამაშები ბავშვის ფსიქიკასა და განვითარებაზე, მაგრამ ნამდვილად ღირს ყურადღებით დავაკვირდეთ, არის თუ არა ეს მისი მდგრადი ჰობი.
  • ჩაცმა. ბევრი მშობელი ამბობს, რომ მათ შვილს აწუხებთ მისივე გარეგნობა. მაგრამ თუ ბავშვი ატარებს ტანსაცმლის გადაკეთების ექსპერიმენტებს და აშკარად ავლენს ფანტაზიას – ეს უკვე სერიოზული განაცხადია პროფესიისთვის. ნუ გაუწყრებით მეორადი ტანსაცმლის უჩვეულო კომბინაციის გამო, იქნებ სახლში მომავალი დიზაინერი გყავთ?

სინამდვილეში, ბევრი ვარიანტია საინტერესო ჰობისთვის, მაგრამ მოზარდის ნაცვლად არჩევანს ჩვენ ვერ გავაკეთებთ. მშობლების ამოცანაა მხოლოდ შვილის თანადგომა და მისი ცოდნის თვალსაწიერის გაფართოება, როცა ის თავად ვერ პოულობს ჰობის. უაღრესად მნიშვნელოვანია ყურადღების მიქცევა მის მიდრეკილებებზე, რაც შეიძლება გახდეს გატაცების წყარო ან მომავალი პროფესიაც კი.

 

 

 

აკაკი

0

აკაკი მონუმენტური ფიგურაა ქართული პოეზიისთვის. რუსთაველის მერე ის იყო პირველი, ჭეშმარიტად სახალხო პოეტი. „ვეფხისტყაოსნის“ მრავალსაუკუნოვანი მიმბაძველობის შემდეგ გურამიშვილის, „კლასიცისტებისა“ და „რომანტიკოსების“ შემოქმედებაში პოეზია მკვეთრად ელიტური გახდა, მას აღარაფერი ჰქონდა საერთო უბრალო მკითხველ-მსმენელთან. გრიგოლ ორბელიანს და ალექსანდრე ჭავჭავაძეს ჰქონდათ მცდელობა, რომ ელიტურობის საბურველი ჩამოეხსნათ პოეზიისთვის და „გაეხალხურებინათ“, მაგრამ მათი წარმატებული მცდელობები მხოლოდ პოეზიის წიაღშივე დარჩა მნიშვნელოვან თემატურ თუ ფორმობრივ ნოვაციებად. აკაკიმ კი ეს ყველაფერი პრაქტიკაში განახორციელა, მან პოეზია უბრალო ხალხამდე მიიტანა. ეს არ ყოფილა დეკლარირებული, გააზრებული რეფორმა, აკაკი არ იყო თეორიული ცოდნით აღჭურვილი კაცი, მას, უბრალოდ, ასე ეწერებოდა. აკაკიმ პოეტური მეტყველება უკიდურესად გაამარტივა და მისი პოეზიის ორ უმთავრეს პოეტურ საზომს – მაღალ და დაბალ შაირს – სრულიად მოდერნიზებული ინტონაცია შესძინა. ამ ყველაფერმა კი განაპირობა მისი უსაზღვრო პოპულარობა, მიმბაძველების მთელი არმია ჰყავდა. აკაკის ლექსი იქცა ერთგვარ პოეტურ მოდუსად, ლექსს თუ წერდი, აკაკისებურად უნდა გეწერა, სხვანაირად თუ წერდი, საერთოდ არ უნდა გეწერა. ადრინდელ გალაკტიონშიც, როცა ის მაღალი შაირით წერს, მკვეთრად საცნაურია, ლამის ეპიგონიზმამდე მისული, ინტონაციური გავლენა აკაკისეული მაღალი შაირისა. მეტიც, გვიანდელი, ასაკოვანი გალაკტიონის მაღალ შაირშიც მძაფრად ისმის აკაკი ალაგ-ალაგ. რამდენადაც გალაკტიონის მხრიდან ბარათაშვილის რეცეფცია სრულიად გააზრებული იყო, იმდენადვე გაუაზრებლად ჰბაძავდა ის აკაკის და ეს ჩანს მის ადრინდელ ლექსებში. ცხადია, ის მალევე დასხლტა აკაკის ორბიტიდან და საკუთარი რეფორმა განახორციელა, რომელიც მტკივნეული გახლდათ, რადგან მკითხველთა უმეტესობისთვის, რომლებიც ჩვეულებრივი კონფორმისტები და რეტროგრადები იყვნენ, აკაკისა და ვაჟას პოეტიკებიდან გადახვევა ჩვეულებრივ მკრეხელობას და თავხედობას ნიშნავდა (აბა, ვნახოთ, დღესაც რამდენი ასეთი კონფორმისტი და რეტროგრადი მკითხველია, რომლებისთვისაც, ამჯერად უკვე თვითონ გალაკტიონის და ცისფერყანწელების პოეტური ორბიტებიდან გადახვევა ითვლება გაუგონარ მკრეხელობად. როგორც თვითონ ლიტერატურას ახასიათებს მემკვიდრეობითობა-სუქცესიურობა, ასევე ახასიათებს სხვადასხვა თაობის მკითხველსაც. ასეთი მდარე მკითხველი სულ იქნება).

მე აკაკის რეგულარული მკითხველი ვარ. მისი სრულიად უნიკალური პოეზია ისეთივე ტკბობას მანიჭებს, როგორც შემდგომდროინდელი რომელიმე ჩემი საყვარელი პოეტის კითხვა. ჩემი ნება რომ იყოს, ყველა დამწყებ პოეტს, სხვა რამდენიმე პოეტთან ერთად, სწორედ აკაკის კითხვას ვაიძულებდი ყოველდღე, რომ გაითავისონ პოეტური მეტყველების სილაღე და „დიადი სიმარტივე“. დროითმა სიშორემ არ უნდა შეაშინოს ახალგაზრდა მკითხველი, პირიქით, ამ ქრონოსკოპული დისტანციიდან გაცილებით უფრო განსაცვიფრებელია აკაკის პოეტური ენერგეტიკისა და ექსპრესიის ემანაციის სიმძლავრე, რომლის ტალღა ისე მძაფრად აღწევს ოცდამეერთე საუკუნის მკითხველამდე, თითქოს თანამედროვე დიდ პოეტს კითხულობდეს.

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...