გაეროს ბავშვთა ფონდის ახლახანს გამოქვეყნებულმა კვლევამ, რომელიც ახალგაზრდების უნარებსა და საჭიროებებს იკვლევს, აჩვენა, რომ საქართველოში მნიშვნელოვანი პრობლემაა აზრის მკაფიოდ ჩამოყალიბება, ფაქტისა და მოგონილი ამბის ერთმანეთისგან გამიჯვნა, არგუმენტირებული მსჯელობა და ზოგადად განათლებისა და ცხოვრების ხარისხი, თუმცა რაც 15-დან 20 წლამდე ახალგაზრდებს ყველაზე მეტად აღელვებთ, ეს ფსიქიკური ჯანმრთელობაა და ის, რომ მათ არ იციან, როგორ გაუმკლავდნენ ამ პრობლემას.
ამ კვლევის მიხედვით:
- ახალგაზრდები ინფორმირებული არიან ფსიკიქური პრობლემების რისკებზე, თუმცა საკითხის ცოდნა შეზღუდულია.
- მათი მნიშვნელოვანი ნაწილი საუბრობს ფსიქიკური ჯანმრთელობის მომსახურებების შეზღუდულ ხელმისაწვდომობაზე, განსაკუთრებით, ფინანსური ხელმისაწვდომობის და სტიგმის კუთხით, რაც სერიოზული დაბრკოლებებია.
- ახალგაზრდები გრძნობენ ფსიქიკური ჯანმრთელობის შესახებ მეტი განათლების საჭიროებას, განსაკუთრებით სკოლის დონეზე, რათა ცალკეულმა პირებმა შეძლონ სიმპტომების ამოცნობა და დახმარების მოძიება.
- ისინი თვლიან, რომ ბულინგი და ოჯახური პრობლემებ ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების ფართოდ გავრცელებული ხელშემწყობი ფაქტორია.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, 20 წლამდე ასაკის ახალგაზრდები ძირითადად დეპრესიით, ქცევითი ან შფოთვითი აშლილობით იტანჯებიან, 15-19 წლის ასაკი მაღალი რისკის მატარებელია სუიციდის თვალსაზრისითაც. ახალგაზრდების თითქმის 15%-ს, ანუ ყოველ მეშვიდეს ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემები აქვს. ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვას ართულებს არადიაგნოსტირებული პრობლემები – ახალგაზრდების ნახევარზე მეტის შემთხვევაში მათ პრობლემებს დიაგნოზის ფორმა არ აქვს. მოზრდობისას კეთილდღეობასა და მენტალურ ჯანმრთელობაზე გავლენას ახდენს ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა ძალადობრივი გარემო, სიღარიბე, სტიგმა, გარიყულობა, სხვადასხვა ნივთიერებებზე, მათ შორის ალკოჰოლსა და ნარკოტიკულ საშუალებებზე დამოკიდებულება, გარემოს მიმართ უნდობლობა და თვითგამორკვევის სირთულეები, ასევე მხარდამჭერი სერვისების მიღების სირთულეები.
თუკი წავიკითხავთ პროფესიულ ლიტერატურას იმის შესახებ, როგორ შეიძლება დავეხმაროთ ახალგაზრდებს ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვაში, შემდეგ რჩევებს მივიღებთ:
- მიმართეთ სპეციალისტს, რომელსაც ენდობით
- იზრუნეთ ფიზიკურ ჯანმრთელობაზეც, დაბალანსებული კვება და ფიზიკური აქტივობა მნიშვნელოვანია
- ხარისხიანად გაატარეთ დრო მათთან ერთად როგორც საოჯახო, ისე საჯარო სივრცეში
- იყავით მისი უპირობო მხარდამჭერი, დაეხმარეთ ინტერესების, სასურველი აქტივობების მოძებნაში, მოუსმინეთ და არ განსაჯოთ.
ქართველი ახალგაზრდებისთვის ამ რჩევების დიდი ნაწილი რთულად შესასრულებელია – როგორც თავად ჩივიან სკოლებში ცოდნა ნაკლებია, სერვისები ხელმიუწვდომელი, საჯარო სივრცეები მწირი, ზრდასრულებს მათ გარშემო ცოდნის დეფიციტი აქვთ და არც დაბალანსებული კვება და ფიზიკური აქტივობაა მაინცდამაინც ხელმისაწვდომი ღარიბ ქვეყანაში მცხოვრები ბავშვებისთვის, ხარისხიანად დროის გატარების ფუფუნებაზე რომ არაფერი ვთქვათ.
მაშ როგორ დავეხმაროთ მათ, ვინც ინტუიტიურად ხვდება რომ დახმარება სჭირდება?
“შენი კითხვით ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხს ეხები – აქ საქმე მარტო ერთ ადამიანს კი არა, მთელ სისტემას ეხება — სკოლას, ოჯახს, მედიას, ჯანდაცვას და ზოგადად საზოგადოებას. თუმცა, სანამ სისტემა იცვლება (რაც, სამწუხაროდ, ნელა ხდება), ძალიან მნიშვნელოვანია ვიფიქროთ იმაზე, რას შეიძლება ვაკეთებდეთ უკვე ახლა, კონკრეტულად და რეალურად” – მეუბნება ჩეტბოტი, რომელსაც პერიოდულად ველაპარაკები ხოლმე, რთულ კითხვებზე პასუხების ძიების პროცესში მყოფი.
ახალგაზრდები ინტუიციურად რომ ხვდებიან დახმარების საჭიროებას — უკვე ძალიან დიდი ძალაა. მათი გონება და ემოციური ინტელექტი ცდილობს გააგრძელოს ბრძოლა. ახლა ჩვენი ამოცანაა, არ დავტოვოთ ისინი მარტოები — თუნდაც სისტემის იდეალურობას ვერ მივაღწიოთ, აგრძელებს მსჯელობას ჩემი მოთვინიერებული ხელოვნური ინტელექტი და გვირჩევს:
- ვისაუბროთ ღიად.
- გავუზიაროთ ინფორმაცია
- მოვუსმინოთ ყურადღებით
- პროფესიონალებმა შექმნან და გაავრცელონ ადვილად გასაგები კონტენტი მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემებსა და მათთან ბრძოლის გზებზე.
- ახალგაზრდები დავინახოთ არა მხოლოდ დახმარების მაძიებლებად, თანაშემოქმედებადაც უკეთესი სისტემის, გარემოს შექმნაში, ერთმანეთის დამხმარე ძალად.
თუკი ერთ ზრდასრულს მაინც შეუძლია ოჯახში, სკოლაში ან სამეზობლოში, შეასრულოს ის როლი, რომელიც სისტემამ ვერ მოიხადა, უკვე დიდი ამბავია.
თუ შენ ან სხვა ზრდასრული ადამიანი მზად ხარ, მოუსმინო ახალგაზრდას, არ დასცინო, არ შეაფასო, არ უთხრა “შეეჩვიე” , “გაგივლის”, “ნუ ჭირვეულობ” ან “ხასიათის ამბავია”, ეს უკვე დიდი მხარდაჭერაა.
ბოლოს კი, იმის საილუსტრაციოდ, როგორი მძიმე შეიძლება იყოს ახალგაზრდებისთვის მარტო სატარებლად მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემები, ერთ კარგ პოდკასტს გირჩევთ, ჩაიხანას პროდუქტია, უკიდურესად გულწრფელი და საყურადღებო. ამ ბმულზე შეგიძლიათ მოუსმინოთ.
