მიზნების დასახვა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი პრაქტიკაა, რომელიც სპეციფიკური უნარების ერთობლიობაზეა დაფუძნებული.
მოტივაციის თეორია გვეუბნება, რომ ადამიანები ბუნებრივად არიან მიდრეკილნი მიზნების მიღწევისკენ, მაგრამ მიაღწევს თუ არა ადამიანი თავის მიზანს, დამოკიდებულია რამდენიმე ფაქტორზე, როგორიცაა მიზანი, სიტუაცია და მოტივაციის ტიპი (Urhahne & Wijnia, 2023).
დაწყებით კლასებში მიზნის მიღწევის აქტივობები ფოკუსირებული უნდა იყოს საბაზისო უნარების განვითარებაზე, თანამშრომლობის ხელშეწყობასა და პიროვნული ზრდის წახალისებაზე.
ამგვარი აქტივობები ეხმარება მოსწავლეებს კრიტიკული აზროვნების, გუნდური მუშაობისა და თავდაჯერებულობის განვითარებაში.
გთავაზობთ საგანმანათლებლო პრინციპებსა და პრაქტიკულ საკლასო სტრატეგიებზე დაფუძნებულ რამდენიმე ეფექტურ აქტივობას.
SMART მიზნის დასახვა
ვასწავლოთ მოსწავლეებს კონკრეტული, გაზომვადი, მიღწევადი, შესაბამისი და დროში შეზღუდული (SMART) მიზნების დასახვა და ეტაპებად განხორციელება. მაგალითად, მოსწავლემ შეიძლება ერთი თვის განმავლობაში ერთი ახალი წიგნის წაკითხვა დაისახოს მიზნად.
გამოვიყენოთ მარტივი სამუშაო ფურცლები, სადაც მოსწავლეები წერენ ერთ მიზანს (მაგ., „გავაუმჯობესო ჩემი მართლწერა კვირაში ათი სიტყვის დაწერით ერთი თვის განმავლობაში“).
ეს სტრატეგიები ავითარებს უნარებს, როგორიცაა: კრიტიკული აზროვნება, ორგანიზებულობა, ანგარიშვალდებულება.
კლასის საგანძურის ძიება
მოსწავლეები მუშაობენ წყვილებში ან მცირე ჯგუფებში, რათა იპოვონ საგნები ან შეასრულონ გაკვეთილთან დაკავშირებული დავალებები. მაგ., მოძებნონ საგნები, რომლებიც იწყება კონკრეტულ ასოზე ან ამოხსნან მარტივი მათემატიკური ამოცანები ოთახში; ბუნებისმეტყველების გაკვეთილზე მოძებნონ საგნები, რომლებიც წარმოადგენენ მატერიის სხვადასხვა მდგომარეობას (მაგ., ფანქარი მყარი სხეულისთვის, წყალი– სითხისთვის).
სასურველია, მივაწოდოთ მკაფიო ინსტრუქციები და განვუსაზღვროთ დროის ლიმიტი. თითოეული შესრულებული დავალება ფასდება ქულებით ან მცირე ჯილდოთი (მაგ., სტიკერებით).
ეს სტრატეგია ხელს უწყობს გუნდურ მუშაობას, პრობლემების გადაჭრას და აქტიურ ჩართულობას.
პროექტზე დაფუძნებული სწავლება (PBL)
მოსწავლეები მუშაობენ მცირე მასშტაბის პროექტზე, რომელიც დაკავშირებულია რეალურ პრობლემასთან, როგორიცაა მინი-ბაღის დიზაინი ან როგორ შეგვიძლია შევამციროთ ნარჩენები ჩვენს სკოლაში.
მოსწავლეები ჯგუფურად თანამშრომლობენ, იკვლევენ და წარმოადგენენ თავიანთ გადაწყვეტილებებს.
როლური თამაშის სცენარები
მოსწავლეები წერენ სცენარებს, რომლებიც მოითხოვს გადაწყვეტილების მიღებას ან პრობლემის გადაჭრას, როგორიცაა სათამაშო მოედანზე კონფლიქტის მოგვარება, საკლასო ღონისძიების დაგეგმვა, როგორ დახარჯონ ,,გამოგონილი კლასის ბიუჯეტი’’, სწავლობენ პრიორიტეტების განსაზღვრას და მოლაპარაკებას. ანაწილებენ როლებს (მაგ., მედიატორი, გუნდის ლიდერი) შემდეგ განიხილავენ მიღწეულ შედეგებს.
მიზანზე ორიენტირებული ხელოვნების პროექტები
მოსწავლეები ქმნიან ხელოვნების ნიმუშებს, რომლებიც დაკავშირებულია კონკრეტულ მიზანთან, მაგალითად, ილუსტრაციებით აფორმებენ მათ მიერ დაწერილ ისტორიას ან ქმნიან პოსტერს კლასის ღირებულების შესახებ (მაგ., სიკეთე); ქმნიან კლასის ფრესკას, სადაც თითოეული მოსწავლე წარმოადგენს ნამუშევარს, პირად მიზანს წლის განმავლობაში.
საკლასო მიზნის ქილა
საკლასო ოთახში მოვათავსოთ ქილა, სადაც მოსწავლეები ყოველ ჯერზე, როდესაც მცირე მიზანს შეასრულებენ (მაგ., საშინაო დავალების შესრულება, თანატოლის დახმარება), დაამატებენ პომპონს ან ჟეტონს. როდესაც ქილა გაივსება, კლასი იღებს ჯილდოს, როგორიცაა ფილმის ყურების დღე ან დამატებითი შესვენება.
განვითარებული უნარები: თანამშრომლობა, მოტივაცია, პასუხისმგებლობა.
ყოველდღიური მიზნების დღიურები:
მიზანი: ყოველდღიური რეფლექსიის და თანდათანობითი პროგრესის წახალისება.
მოსწავლეები დღის ბოლოს 5-10 წუთს ხარჯავენ ერთი მიღწეული შედეგისა და ხვალინდელი მიზნის დაწერაზე ან ხატვაზე. მასწავლებლებს შეუძლიათ მისცენ მინიშნებები, როგორიცაა „რა გააკეთე კარგად დღეს?“ ან „რას ეცდები ხვალ?“.
განვითარებული უნარები: თვითშემეცნება, წერა, თანამიმდევრულობა.
დაბრკოლებების გადალახვის გამოწვევა:
მიზანი: ფიზიკური აქტივობის საშუალებით მდგრადობისა და პრობლემების გადაჭრის უნარის განვითარება.
აქტივობა: მარტივი დაბრკოლებების გადალახვის ტრასის მოწყობა (მაგ., მაგიდების ქვეშ ძრომა, კონუსებზე ხტომა). თითოეული სადგური წარმოადგენს „მიზანს“, რომლის გადალახვაც აუცილებელია. მნიშვნელოვანია განხილვა, როგორ დაეხმარა მათ შეუპოვრობა მიზნის მიღწევაში.
განვითარებული უნარები: შეუპოვრობა, ფიზიკური კოორდინაცია, გუნდური მუშაობა.
კითხვის მარათონი:
მოსწავლეები ისახავენ მიზანს თვეში წასაკითხი წიგნების ან გვერდების რაოდენობის შესახებ. მასწავლებელი თვალყურს ადევნებს პროგრესს საკლასო ცხრილში ეტაპებით (მაგ., ყოველ 50 გვერდზე სტიკერით აჯილდოებს). სასურველია, აღვნიშნოთ მიღწევები პატარა წვეულებით ან სერტიფიკატებით.
განვითარებული უნარები: წიგნიერება, მიზნების თვალყურის დევნება, მოტივაცია.
სიკეთის მიზნების პროექტი:
მიზანი: სოციალურ-ემოციური სწავლის ხელშეწყობა სიკეთის მეშვეობით.
მოსწავლეები ისახავენ მიზანს, შეასრულონ გარკვეული რაოდენობის კეთილი საქმეები (მაგ., კვირაში ხუთი საქმე). ისინი თავიანთ ქმედებებს რვეულში იწერენ და ისტორიებს ყოველკვირეული წრის დროს უზიარებენ ერთმანეთს.
განვითარებული უნარები: თანაგრძნობა, კომუნიკაცია, სოციალური უნარები.
სიცოცხლის ბორბალი
ცხოვრების ბორბალი სახალისო გზაა ცხოვრების სხვადასხვა სფეროში მიზნების დასახვისთვის. მოსწავლეები დახაზავენ წრეს და დაყოფენ თანაბარ სეგმენტებად (თითქოს პიცას ჭრიან ნაჭრებად). თითოეულ სეგმენტზე დაწერენ ცხოვრებისეულ ერთ-ერთ მნიშვნელოვან სფეროს. მაგ: „ოჯახი“, „მეგობრები“, „სკოლა“, „ჰობი“, „ჯანმრთელობა“ და „გართობა“. თითოეული სფეროსთვის ჩამოწერენ მიზნებს, რომელთა მიღწევაც სურთ.
ეს აქტივობები შექმნილია საგანმანათლებლო კვლევის საფუძველზე, რომელიც ასაბუთებს მიზნების დასახვისა და აქტიური სწავლების მნიშვნელობას ადრეულ განათლებაში.
მათი ადაპტირება შესაძლებელია საგნობრივი მიმართულებებისა და საფეხურების მიხედვით.
მიზნების დასახვის ადრეულ ეტაპზე სწავლება უზრუნველყოფს მოსწავლეების აკადემიური და სოციალურ-ემოციური უნარების განვითარებას.
გამოყენებული რესურსი:
მოტივაცია და მიზნები
