დამეთანხმებით, რომ პოეზიის სწავლება სკოლებსა და უნივერსიტეტებში განსხვავებული უნდა იყოს სხვა სილაბუსებისგან; პოეზიის სწავლება არ გულისხმობს ლექსის ზეპირად დასწავლას და მის განხილვას სახელმძღვანელოების მიხედვით. პოეზიის სწავლება საერთოდ არ არის სწავლება კლასიკური გაგებით. ეს უფრო შემეცნება, რეფლექსია და ემოციური გამოცდილებების მიღებაა ტექსტისგან.
პოეზიის სწავლება პოეზიით თავდავიწყებაა! ეს ნიშნავს, რომ ისე ღრმად შეხვიდე ენის სიღრმეებში, რომ დროის შეგრძნება დაგეკარგოს და ენერგიის მორევში თავისუფალ ცურვაში აღმოჩნდე.
პოეტური თავდავიწყება არის ხელოვნების/პოეზიის გზით საკუთარი ინდივიდუალური მე-ს, ეგოს გადალახვა, როცა მინებებული ხარ ენის პოეტურ მაგიას და იძირები პოეტურ სახეებში, ემოციებში, განცდებში, სიღრმესა და უნივერსალურობაში.
ეს პროცესი რაღაცით ჰგავს კიდეც მედიტაციას და, ამავე დროს, განსხვავებულიცაა; რადგან პოეზიით ბუნებრივად ხდება შენი საზღვრების გაბუნდოვანება და პოეტურ ენერგიასთან თანაზიარობა.
ამ მდგომარეობაში ადამიანი ნაკლებად ზრუნავს პიროვნულ იდენტობაზე, რადგან პოეზიის მეშვეობით თავად ენისა და პიროვნულობის საზღვრები ირღვევა და გადადიხარ ყოფიერების უთქმელ საიდუმლოებებში, სადაც სიტყვები აღარ არსებობენ.
პოეტური თავდავიწყება არის პოეზიის მაგიასა და უნივერსალურობაში საკუთარი თავის დაკარგვის ტრანსფორმაციული გამოცდილება; ინდივიდუალური მე-ს საზღვრების გადალახვა, რათა დაუკავშირდე საკუთარ თავზე უფრო დიდს.
მაგრამ, ბუნებრივია, სულ ამ მდგომარეობაში არ რჩები… ამ მდგომარეობიდან გამოსვლის შემდეგ სიტყვები, საგნები, ემოციები, მთელი სამყარო – უფრო კაშკაშა ხდება. უფრო მძაფრად განიცდი ენის/სიტყვის გავლენას, უფრო მეტად იწყებ ენის/სიტყვის გამოკვლევას, მოგზაურობ განსხვავებულ ავტორებში, განსხვავებულ სტილებში, კულტურებში და ემოციური გამოცდილებით მდიდრდები პიროვნულადაც…
მაგრამ როგორ მივაღწიოთ პოეზიით თავდავიწყებას?
ამ დროს მასწავლებლის ხმაც კი განსაკუთრებული ხდება… ტვინის სიხშირეები იცვლება და ბეტა სიხშირიდან ალფაზე ბუნებრივად გადადის. ხმა ამ შემთხვევაში არის უნივერსალური აგენტი, გადამრთველი, რომელიც მაგიურად მოქმედებს მსმენელზე. ამისთვის წინასწარ შეგიძლიათ მოამზადოთ და თავად წაუკითხოთ ლექსი ან შეარჩიოთ მასალა და მოასმენინოთ აუდიტორიას.
ცნობილმა ნეირომეცნიერმა, რიჩარდ დევიდსონმა გამოიკვლია ტვინზე პოეტური თავდავიწყების/მედიტაციის გავლენა. დევიდსონის შრომებმა აჩვენა, თუ როგორ იცვლება ტვინის აქტივობა პოეტური შთაგონებისა და მედიტაციის დროს.[1]
ტვინს ახასიათებს ელექტრული აქტივობა, რომლის გაზომვა შესაძლებელია ელექტროენცეფალოგრაფიით (EEG). ეს აქტივობა იყოფა სხვადასხვა სიხშირეებად, თითოეული სიხშირე დაკავშირებულია გონებრივი აქტივობის სხვადასხვა მდგომარეობასთან.
ტვინის ტალღების პირველადი სიხშირეებია:
ბეტა (14-30 ჰც): ასოცირდება სიფხიზლესთან და აქტიურ აზროვნებასთან.
ალფა (8-13 ჰც): ასოცირდება შემოქმედებით, მშვიდი გონების მდგომარეობასთან;
ტეტა (4-7 ჰც): ასოცირდება ღრმა რელაქსაციასთან, მედიტაციასთან;
დელტა (0,5-3 ჰც): ასოცირებულია ღრმა ძილთან, უგონო მდგომარეობასთან და რეგენერაციასთან.
ტვინი ნეიროპლასტიურია, რაც ნიშნავს, რომ მას აქვს უნარი შეიცვალოს და ადაპტირდეს ცოდნის, გამოცდილების საპასუხოდ; ტვინის ალფა სიხშირე ხელს უწყობს ყურადღების გაუმჯობესებას, არეგულირებს ემოციებს, ამცირებს სტრესის ჰორმონებს სწორედ ეს არის პოეზიის სიხშირე! სწორედ ამიტომ პოეზიის სწავლება ავითარებს ინტელექტუალურ, ემოციურ და შემოქმედებით უნარებს;
უფრო დაწვრილებით კი უმჯობესდება:
ენისა და წიგნიერების უნარები: პოეზია აცნობს სტუდენტებს მდიდარ და მრავალფეროვან ენას, მათ შორის ლექსიკას, სინტაქსს და ფიგურალურ ენას, როგორიცაა, მეტაფორები, ფრაზეოლოგიზმები და სხვა. პოეზიის ანალიზი ეხმარება მოსწავლეებს/სტუდენტებს განივითარონ წაკითხულის გააზრების უნარები, გააუმჯობესონ ინტერპრეტაციის შესაძლებლობები და გაიფართოონ ლექსიკა. გარდა ამისა, პოეზია სტიმულს აძლევს სტუდენტებს, ჩაატარონ ექსპერიმენტები და დახვეწონ კომუნიკაციის უნარი.
კრიტიკული აზროვნება და ანალიზი: პოეზიის სწავლებისას მსმენელები ბუნებრივად არიან ჩართული კრიტიკულ ანალიზშიც, როცა მუშაობენ სიტყვების მეტაფორულ მნიშვნელობებზე და ავლენენ ლექსის სიმბოლურ და სხვა შინაარსებს სხვადასხვა ეპოქის და კულტურისა ლექსების შესწავლით; ისინი ავითარებენ კრიტიკული აზროვნების უნარს – აფასებენ ინტერპრეტაციებს, პოეტური ტექსტების ანალიზი აძლიერებს მოსწავლეების კრიტიკულ აზროვნების და ტექსტურ ელემენტებს შორის კავშირების დამყარების უნარს.
ემოციური ინტელექტი და თანაგრძნობა/ემპათია: პოეზია იწვევს მრავალფეროვან ემოციას. პოეზიის კითხვის/სწავლების საშუალებით მოსწავლეები იკვლევენ რთულ ემოციებს, ხდებიან განსხვავებული ემოციის თანამგრძნობნი და ავითარებენ ემოციურ ინტელექტს. პოეზია საშუალებას აძლევს სტუდენტებს დაფიქრდნენ საკუთარ გამოცდილებაზე და გაიგონ სხვების გამოცდილებაც, განივითარონ თანაგრძნობის უნარი.
კრეატიულობა და თვითგამოხატვა: სტუდენტებს/მოსწავლეებს პოეზიის მეშვეობით შეუძლიათ თვითგამოხატვა: წაიკითხონ ლექსები სხვადასხვა პლატფორმაზე, შექმნან ვიდეო, ანიმაციური პოეზია სხვების ტექსტებზე ან საკუთარ ტექსტებზე;
კულტურული და ისტორიული კონტექსტი: სხვადასხვა დროისა და კულტურული ტრადიციის პოეზიის ტექსტების შესწავლა ხელს უწყობს კულტურულ შეფასებას, ინკლუზიურობას და აფართოებს სტუდენტების მსოფლმხედველობას.
ესთეტიკა და პიროვნული ზრდა: პოეზია არის ხელოვნების ფორმა, რომელიც ეფუძნება ენის სილამაზესა და სიტყვის ძალას. პოეზიის სწავლება მოსწავლეებს აცნობს ლიტერატურის ესთეტიკურ განზომილებებს. პოეზიის კითხვასა და განხილვას შეუძლია გაამდიდროს სტუდენტების ცხოვრება ემოციებით: შიშის, აღფრთოვანების, სიყვარულის, და სხვა ადამიანურ გამოცდილებას ისინი უფრო ღრმად ეცნობიან და ამით იზრდებიან პიროვნულადაც.
მოკლედ, პოეზიის სწავლება არა მხოლოდ აძლიერებს ენისა და წიგნიერების უნარებს, არამედ ხელს უწყობს კრიტიკულ აზროვნებას, ემოციური ინტელექტის განვითარებას, კრეატიულობას, კულტურათა გაგებას და პიროვნულ ზრდასა და გამდიდრებას.
პოეზიაში ჩართვით და თანაზიარობით მოსწავლეები/სტუდენტები უფრო ღრმად აფასებენ ენის/სიტყვის ძალას და მისი მეშვეობით სამყაროს შეცნობის პერსპექტივას.
[1] Richard Davidson, The Neuroscience of Happiness;
https://centerhealthyminds.org/assets/files-publications/Davidson-Neuroscience-of-happiness.pdf
