ცოტა ხნის წინ, როცა ყველასთვის კარგად ცნობილი PISA-ს ტესტების შედეგები გამოქვეყნდა და ქვეყანა მღელვარებამ მოიცვა, მე ჩემს კოლეგას ვუხსნიდი, რომ პირველ ათეულში მყოფ ქვეყნებს სასკოლო განათლების ერთმანეთისგან რადიკალურად განსხვავებული სისტემები აქვთ; და ჩემთვის სკანდინავიური ქვეყნების მიდგმა უფრო მისაღებია, ვიდრე, მაგალითად, სინგაპურის, სადაც ბავშვები უფრო მეტ დროს ანდომებენ დავალებების მომზადებას და სასწავლო პროგრამაც უფრო გადატვირთულია. ჩემი ცოდნა სხვადასხვა ქვეყნის განათლების სისტემის შესახებ ძირითადად იმ დოკუმენტურ ფილმებს ემყარება, რომლებსაც იუტუბზე ვუყურებ ხოლმე მოცალეობისას ან რუტინული საქმეების შესრულების დროს.
დოკუმენტური ფილმები არის ხოლმე პასუხი ჩემი შვილების ინტერესებზეც – ხან ოკეანის ბინადრების სამყაროს ვიკვლევთ, სხვა ჯერზე იაპონურ ხელოვნებაში ვიღრმავებთ ცოდნას ან სულაც ჩვენი საყვარელი მწერლების ან მუსიკოსების სამყაროს უკეთ აღქმას ვცდილობთ მათი ცხოვრებისეული დეტალების გახსენებით. არის საღამოები, როცა უბრალოდ ვუყურებთ ხოლმე, როგორ იბრძვიან შვედეთის პატარა დასახლებებში გადასარჩენად, რაც გამალებული ურბანიზაციის ფონზე უფრო და უფრო რთული ხდება; როგორ აშენებენ თამბაქოსა და ზეთისხილის პლანტაციებს საბერძნეთის ზღვისპირეთში ახალგაზრდა ოჯახები; როგორ იბრძვიან გერმანიის დიდ ქალაქებში ურბანული ბაღჩების გადასარჩენად სამეზობლოები; და ხან იმას, როგორ იმატა ვარშავის გარეუბნებში ასანთის კოლოფებივით პატარა ბინიანი კორპუსების რაოდენობამ – ეს ამბები გვეხმარება სკოლისა და სამსახურების მერე დაღლილებს, როცა აღარც კითხვის და აღარც სეირნობის თავი არ გვაქვს სხვა ხალხის ამბები გავიგოთ, სხვა ადგილები ვნახოთ, სხვების ფანჯრებსა და ცხოვრებაში შევიხედოთ, მსგავსებები და განსხვავებები ვიპოვოთ და ნამდვილი მოგზაურობების გეგმებიც დავაწყოთ. და კიდევ, ეს არის სავარჯიშო სხვადასხვა კულტურის გაცნობისთვის, განსხვავებული ადამიანების მოსმენის კულტურის გამომუშავებისთვის.
ამ წერილის დაწერამდე ბევრი ადამიანის მოსაზრებას გავეცანი იმის შესახებ, როგორ შეიძლება იყოს დოკუმენტური ფილმები გამოყენებული სასწავლო პროცესში, როგორც დამატებითი რესურსი ან საგაკვეთილო პროცესის ნაწილი. თანამედროვე ტექნოლოგიებით გაჯერებულ სამყაროში ყველა თანხმდება იმაზე, რომ მხოლოდ ტექსტური მასალა და ნახატი ილუსტრაციები საკმარისი აღარ არის მოზარდების ყურადღების დასაჭერად – მაღალხარისხიანი, თუნდაც სატელევიზიო დოკუმენტური ფილმები კონცენტრირებულად გვთავაზობენ ვიზუალურ მასალასაც და ვერბალურ ინფორმაციასაც იმ საკითხებზე, რომლებსაც სხვადასხვა საგანში შეიძლება გადიოდეს ბავშვი. მაგალითად, თითქმის არ მეგულება სასკოლო სახელმძღვანელო, რომელსაც შეუძლია მეორე მსოფლიო ომის ამბები ისე თანმიმდევრულად, დეტალურად და საინტერესოდ გადმოსცეს, როგორც ეს netflix-ის 2019 წელს საარქივო მასალებზე დაყრდნობით მომზადებულ დოკუმენტურ სერიალშია.
მე რამდენიმე ამოჩემებული პლატფორმა მაქვს, სადაც დოკუმენტურ ფილმებს ვუყურებ ხოლმე: DW Documentary, Arte, National Geographic, Smithsonian Channel იუტუბზე და ნეტფლიქსი. აქ თავმოყრილი ფილმები უფრო სატელევიზიო, მასობრივი პროდუქციაა და მაღალმხატვრულ დოკუმენტურ კინოზე ეგზისტენციალური საკითხებით ვერ გამოირჩევა, თუმცა არც მდარე პროდუქციის კატეგორიაში გადის. მათი ყურება ბევრად უფრო სასიამოვნო და ინფორმაციულია, ვიდრე სტანდარტული სატელევიზიო პროდუქცია ან სოციალური ქსელების უკონტროლო „სქროლვა”.
ბავშვებისთვის სანახავი და სასწავლო პროცესში დასაინტეგრირებელი დოკუმენტური ფილმების არაერთი სია არსებობს. ნამუშევრების თემატიკა, რომლებსაც ამ სიებში შეხვდებით ფართოა – ბულინგიდან გარემოს დაცვამდე. ამ სიებს ჩემი დახმარების გარეშეც მარტივად ნახავთ ინტერნეტში.
მე ორი რეკომენდაცია მაქვს:
- თბილისში რამდენიმე თვეა ფუნქციონირებს დოკუმენტური კინო-კლუბი, რომელიც ყოველ ორშაბათს კინოთეატრს „ამირანში“ აჩვენებს სხვადასხვა თემატიკის მაღალხარისხიან დოკუმენტურ ფილმს;
- ნიუ-იორკ თაიმსს აქვს სასწავლო პროგრამა, რომელიც მოიცავს კინო-კლუბსაც. გამოცემა ყოველკვირეულად საკუთარი პროდუქციიდან ერთ ნამუშევარს არჩევს და მას სთავაზობს მოზარდებს, მათ მშობლებსა და მასწავლებლებს.
