ტანზანია ბიომრავალფეროვნებით გამორჩეული ქვეყანაა და ცხოველთა მრავალფეროვან ჰაბიტატებს შეიცავს, ამიტომ მისი ფართობის 44%-ზე მეტი დაცულ ბუნებრივ ტერიტორიებს უკავია. ტანზანიაში მდებარეობს აფრიკის უდიდესი და ულამაზესი ეროვნული პარკები და ნაკრძალები.
ტანზანიისა და კენიის სახელმწიფო საზღვართან მდებარე სერენგეტის ეროვნული პარკი ერთ-ერთი უდიდესია მსოფლიოში და აფრიკაში ერთ-ერთ საუკეთესო ველური ბუნების ნაკრძალად მიიჩნევა. კენიის მხარეს ის მასაი-მარას ეროვნული ნაკრძალით გრძელდება. პარკის სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდებარეობს ნგორონგოროს დაცული ტერიტორია, დასავლეთით კი – იკორონგოსა და გრუმეტის სპორტული ნადირობის ნაკრძალები.
აფრიკის ყველა ნაკრძალიდან სე რენგეტი პირველია სახეობათა რაოდენობით. მის თვალუწვდენელ ტერიტორიაზე (მასაის ენაზე „სერენგეტი“ „უსასრულო ვაკეებს” ნიშნავს) მილიონზე მეტი დიდი ძუძუმწოვარი ბინადრობს. აქ ნახავთ დაბლობის ცხოველების დაახლოებით 35 სახეობას და 500-ზე მეტი სახეობის ფრინველს. მათ შორის არის „დიდი ხუთეულიც“: სპილოები, მარტორქები, ლომები და ლეოპარდები, ჰიპოპოტამები და კამეჩები. სხვა გავრცელებული ცხოველებიდან აქ სახლობენ ჟირაფები, სერვალები, გაზელები, გნუები, ზებრები, იმპალები, გეპარდები, ნიანგები, აფთრები, ბაბუინები…
სერენგეტის ეროვნულ პარკში ყველაზე დიდი ტურისტული სანახაობა მაშინ იწყება, როდესაც ველური ანტილოპების უზარმაზარი ჯოგი კენიის მწვანე საძოვრებისკენ მიემართება. ყოველწლიურად, აპრილში, ფრინველებთან, ლომებსა და სხვა მტაცებლებთან ერთად, სერენგეტის სამხრეთი დაბლობების გავლით მილიონობით ცხოველი მიგრირებს. როგორც წესი, ამ დროს იგეგმება ყველა საფარი და სანადირო ტური.
სელუსის ნაკრძალში მთელი ეკვატორული აფრიკის ფლორისა და ფაუნის უნიკალური სახეობებია თავმოყრილი და საგულდაგულოდ დაცული. აქ იმართება საფარი, ტურები საჰაერო ბურთით, იღებენ ასობით ფილმს. საჰაერო ბურთით ფრენა საშუალებას მოგცემთ, დააკვირდეთ ცხოველებს მათ ბუნებრივ საარსებო გარემოში, ისე, რომ მათი ყურადღება არ მიიპყროთ.
ნგორონგოროს კრატერი სერენგეტის კიდეზე მდებარეობს. ის ჩამოყალიბდა დაახლოებით 2,5 მილიონი წლის წინ, როდესაც ვულკანური კონუსი ჩამოინგრა. ეს არის ყველაზე დიდი ხელუხლებელი კალდერა მსოფლიოში. მისი ბრტყელი ფსკერი და ციცაბო ფერდობები, რომელთა სიმაღლეა 610 მეტრამდეა, ქმნის 265 კმ² ფართობის ბუნებრივ ამფითეატრს. ნგორონგოროს მსოფლიოს მერვე საოცრებას უწოდებენ და ის იუნესკოს მიერ შეტანილია “მსოფლიოს ბუნებრივი მემკვიდრეობის” სიაში.
მიმდებარე ტერიტორიის ლანდშაფტი ძალიან მრავალფეროვანია: ვულკანები, მთები, ვაკეები, ტბები, ტყეები. ტროპიკული ტყე კრატერის გარე ფერდობებზე იწყება. იქ 25 000 დიდი ძუძუმწოვარი ბინადრობს, უმთავრესად – ზებრები, ანტილოპები, გაზელები, კამეჩები, ელანდები, მეჭეჭები, სპილოები, ლომები, ლეოპარდები, ჰიენები, ჰიპოპოტამები, მაიმუნები და სირაქლემები. აღრიცხულია 100-ზე მეტი სახეობის ფრინველი, რომლებიც, მაგალითად, სერენგეტშიც კი არ გვხვდება. უთვალავი ფლამინგო ვარდისფერი ნისლივით ახვევია კრატერში მდებარე თვალწარმტაც მაგადის ტბას.
ნგორონგორო მნიშვნელოვანია ფრინველების სიმრავლითაც, რომლებიც ან ბუდობენ იქ, ან იზამთრებენ, ან მისი ტერიტორიას დასასვენებელ პუნქტად იყენებენ უფრო შორეული მიგრაციის დროს. მუდმივ ბინადრებს შორის არიან სირაქლემა, შავი აფრიკული არწივი და ულვა. წვიმების სეზონზე აქ აფარებენ თავს ჩრდილოეთური ზამთრის სიცივეს ევროპის გადამფრენი ფრინველები.
კრატერიდან არცთუ ისე შორს არის ოლდუვაის ხეობა, რომელსაც პრეისტორიული პერიოდის უმდიდრესი გათხრების ადგილს უწოდებენ. აქ ნაპოვნი იქნა გაქვავებული ნაშთები, რომლებიც დათარიღებულია მილიონობით წლით.
ტბა მანიარას ეროვნული პარკი მდებარეობს ამავე სახელწოდების ტუტე ტბასა და დიდი აფრიკული რიფტის კლდეს შორის. აქ შეგიძლიათ ნახოთ ყველა აფრიკული ცხოველი, გარდა ლეოპარდებისა და გეპარდებისა. პარკის ყველაზე ცნობილი სანახაობაა აკაციებზე მცოცავი ლომები. გაუვალი ტყეების გამო ისინი დღის უმეტეს ნაწილს მიწიდან 6-7 მეტრ სიმაღლეზე, აკაციის ტოტებზე ატარებენ, ამიტომ მათი ერთდროულად დანახვა საკმაოდ ძნელია.
პარკი საოცარი სილამაზისაა. ტყე გზას უთმობს ნათელ ტყეებს, მდელოებს, ჭაობებსა და ტბებს, სადაც იშვიათი ფრინველები ბინადრობენ.
ტბები ტანგანიკა და ნიასა წაგრძელებულია და ციცაბო მაღალი ნაპირები აქვს. ტანგანიკა სიღრმით (1470 მ) მხოლოდ ბაიკალს ჩამოუვარდება. მისი ფსკერი ზღვის დონიდან 660 მეტრით დაბლაა. ნიასას ტბის ფართობი 31 ათასი კვადრატული მეტრია, ხოლო სიღრმე 706 მეტრს აღწევს.
ტარანგირის ეროვნული პარკის დაარსების წლად 1970 მიიჩნევა. პარკს 2600 მ² უკავია. მან სახელი მიიღო მდინარე ტარანგირისგან, რომელიც პარკში მიედინება. პირველი, რასაც პარკში ტურისტები ხედავენ, უზარმაზარი მრავალსაუკუნოვანი ბაობაბებია. ამ პარკში ბინადრობს ტანზანიაში სპილოების ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პოპულაცია – დაახლოებით 6000 სული, ასევე – ფრინველების 300–მდე სახეობა და ბუზ ცეცეს მოზრდილი კოლონია. ეს არის ერთ-ერთი იმ რამდენიმე ადგილთაგანი აფრიკაში, სადაც ის შემორჩა მის წინააღმდეგ მრავალწლიანი ბრძოლის შემდეგ.
ტანზანიის აღმოსავლეთ სანაპიროდან 40 კილომეტრზე, ინდოეთის ოკეანეში, მდებარეობს ზანზიბარის ნახევრად ავტონომიური რეგიონი, რომლის შემადგენლობაშიც შედის ზანზიბარი, პემბა და მრავალი მცირე კუნძული.
ყველაზე დიდი კუნძულია ზანზიბარი (ყოფილი უნგუჯა). მისი ნახევარზე მეტი უკავია მიხაკისა და დარიჩინის პლანტაციებს, ამიტომ ზანზიბარს სანელებლების კუნძულსაც უწოდებენ.
ზანზიბარის დედაქალაქია ზანზიბარი, რომლის ისტორიული ცენტრი, სტოუნ-თაუნი (ინგლ. Stone Town), მსოფლიოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაშია შეტანილი. ნამდვილი პატარა სასახლეები და ვიწრო, მიხვეულ-მოხვეული ქუჩები ქალაქის კოლორიტს ქმნის. სხვა ღირსშესანიშნაობებს შორისაა: მალინდის მეჩეთი, მარაჰუბის სასახლის ნანგრევები, რომლის გარშემო ინდოეთიდან ჩამოტანილი მანგროს ხეები ხარობს, მთონის სასახლე. განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს ძველი არაბული ციხესიმაგრე, რომელიც 1710-1715 წლებში აშენდა. დღეს ის ხშირად მასპინძლობს აფრიკული და არაბული ცეკვების, სიმღერებისა და მუსიკის წარმოდგენებს.
შუა საუკუნეებში ზანზიბარის არქიპელაგი და ტანზანიის სანაპირო ერთ მთლიანობად ითვლებოდა. არაბი ვაჭრები ამ მიწებს უწოდებდნენ „ზინჯ ელ-ბარს“, რაც „შავკანიანთა ქვეყანას“ ნიშნავს. არქიპელაგის მთავარი კუნძულის – უნგუჯას აღმოსავლეთ სანაპიროზე დღემდე შემორჩენილია საუკუნეების განმავლობაში ჩამოყალიბებული ცხოვრების წესი. მოქცევის დროს სანაპირო სოფლების ყველა მცხოვრები ოჯახებს ზღვაზე ასხამს. კაცები მარჯნის რიფზე მიდიან თევზის საჭერად, ქალები და ბავშვები კი მარჩხ წყალში დადიან და ზღვის სხვა პროდუქტებს აგროვებენ.
ითვლება, რომ ზანზიბარის პირველი მკვიდრები იყვნენ ბანტუს ხალხები, რომლებმაც სრუტე კონტინენტიდან გადმოლახეს 2 ათასი წლის წინ. ზანზიბარი უხსოვარი დროიდან ვაჭრობით ცხოვრობდა. აქედან მონები, ოქრო, სპილოს ძვალი და ხე მიეწოდებოდა ინდოეთსა და აზიას. სანაცვლოდ აღმოსავლეთიდან ვაჭრებმა კუნძულებზე სანელებლები, მინა და ქსოვილები ჩამოიტანეს.
Menai Bay Conservation Area ზანზიბარის უდიდესი საზღვაო დაცული ტერიტორიაა.
ტანზანიაში მოიპოვება უნიკალური მწვანე ტურმალინები, საფირონები, ძოწი, ლალი, ზურმუხტი და ალმასი. მინერალი ტანზანიტი, ნაპოვნია მხოლოდ ტანზანიაში, კილიმანჯაროს მთის ვულკანურ საბადოებში.
გასაკვირია, რომ სულ რაღაც ასი წლის წინ, აფრიკის ტერიტორიის უმეტესი ნაწილი იდუმალი და უცნობი ჩანდა და მხოლოდ დროდადრო აღწევდა ჩვენს ყურამდე აღმოსავლეთ აფრიკაში მომხდარი საოცარი აღმოჩენების ამბები…
ამ საოცარი ქვეყნის შესახებ ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ შემდეგ ვებგვერდებზე:
https://damskisecret.ru/ka/proekt-na-temu-sozdanie-nacionalnogo-parka-geografiya-tanzanii/ ; https://en.wikipedia.org/wiki/Tanzania ; https://youtu.be/EZ2_JE0thXE https://peakvisor.com/park/serengeti-national-park.html https://serengetinationalpark.com/
