8 თებერვალს პირველი ქართული უნივერსიტეტის დაარსებიდან 97 წელი გავიდა. სამწუხაროდ, მედიას ეს თარიღი, ფაქტობრივად, არ გახსენებია, ამიტომ, ვფიქრობ, ურიგო არ იქნება, თუ ამ შეცდომის გამოსწორებას შევეცდებით. მით უმეტეს, უნივერსიტეტის დაფუძნება მხოლოდ მსოფლიოსა და რუსეთის იმპერიაში ცნობილ მეცნიერთა სახელებს არ უკავშირდება – განათლებისა და მეცნიერების ქართულენოვანი კერის დამაარსებელთა შორის მასწავლებლებიც, ზოგადსაგანმანათლებლო სასწავლებელთა პედაგოგებიც იყვნენ. მათ შესახებ ცოტამ თუ იცის. დღეს ორი შესანიშნავი მწიგნობარი ქალის გაცნობას გთავაზობთ.
თსუ-ის ერთ-ერთი პირველი ლექტორი ვანდა ჰოპე-ღამბაშიძე გახლდათ. ის ივანე ჯავახიშვილმა მოიწვია უნივერსიტეტში ინგლისურის მასწავლებლად. ნიუ-ჯერსიში დაბადებული პედაგოგი რამდენიმე წლის განმავლობაში პირნათლად ასრულებდა თავის მოვალეობას, უმაღლესი სასწავლებლის დაარსებამდე კი საქართველოს სხვადასხვა ქალაქში მასწავლებლად მოღვაწეობდა.
თავდაპირველად, 1897 წელს, ვანდა ჰოპე-ღამბაშიძე იმერეთში, სოფელ შორაპანში დასახლდა. მისი მეუღლე ვახტანგ ღამბაშიძე სოფლის ექიმის მოვალეობას ასრულებდა, თავად კი ადგილობრივ ბავშვებს ეხმარებოდა უცხო ენის შესწავლაში. მოგვიანებით ის თბილისის ქალთა სასწავლებლების ხშირი სტუმარი და დამხმარეც გახლდათ. აღსანიშნავია, რომ, თანამედროვე ქართველი მასწავლებლების მსგავსად, ამერიკელი მხოლოდ ერთ დარგში მოღვაწეობას არ სჯერდებოდა და თვითრეალიზებას სხვადასხვა მიმართულებით ცდილობდა. კერძოდ, ვანდა ჰოპე-ღამბაშიძე საქართველოს პირველ რესპუბლიკაში „წითელი ჯვრის” წარმომადგენლობის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი იყო. 1918-1920 წლებში იგი თავის მოსწავლეებსა და სტუდენტებთან ერთად ფრონტის წინა ხაზზე იდგა და ჰუმანიტარულ მისიას შესანიშნავად ართმევდა თავს. საქართველოს ოკუპაციის შემდეგ ვანდა უკვე სტამბოლში ხელმძღვანელობდა საქართველოდან დევნილთა დაბინავებისა და მათთვის პოლიტიკური თავშესაფრის გამოძებნის საქმეს.
ჩვენდა სასიხარულოდ, შესაძლებლობა გვაქვს, უნივერსიტეტის მეორე დამფუძნებელ ქალზეც, ელისაბედ ბაგრატიონ-ორბელიანზეც ვისაუბროთ. ელისაბედი ერეკლე მეორის პირდაპირი შთამომავალი გახლდათ და მაშინდელ საქართველოში ერთ-ერთ ყველაზე განათლებულ ქალად მიიჩნევდნენ. სამეფო ოჯახის წევრს ბედმა გაუღიმა, რადგან დიდხანს ცხოვრობდა საფრანგეთში და პარიზის უნივერსიტეტის ენების ფაკულტეტის დამთავრებაც მოახერხა. კატო მიქელაძესა და მინადორა ტოროშელიძესთან ერთად ელისაბედ ორბელიანი უიშვიათეს გამონაკლისს წარმოადგენდა და უმაღლესი განათლების მქონე ქართველ ქალთა შორის ირიცხებოდა. თსუ-ში იგი პროფესორთა საბჭოს მიწვევით ფრანგულ ენას ასწავლიდა. ცხადია, უნივერსიტეტის დაარსებამდე სხვა საქმიანობასაც ეწეოდა. ატარებდა ფრანგულის გაკვეთილებს, თარგმნიდა ფრანგულ ლიტერატურას ქართულად და ჩვენი მწერლების შემოქმედებას ფრანგულად. იგი გახლავთ ამ ენაზე გამოცემული ქართული პოეზიის ანთოლოგიის ავტორიც.
ფასდაუდებელია ელისაბედ ორბელიანის საქმიანობა საქართველოს საერთაშორისო ავტორიტეტის მოპოვების კუთხით. სამწლიანი დამოუკიდებლობის განმავლობაში იგი სამი გაზეთის რედაქტორი გახლდათ, ორი მათგანი ფრანგულ ენაზე გამოიცემოდა, ხოლო „საქართველოს მოამბე” ინგლისურენოვანი ალმანახი იყო. ეს გაზეთები მსოფლიოს დიპლომატიურ წრეებს მშობლიურ ენაზე აწვდიდა ინფორმაციას საქართველოში განვითარებული მოვლენების, ქვეყნის პოლიტიკური დღის წესრიგისა და ეკონომიკური საჭიროებების შესახებ. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს შემდეგ ეს ფრანგული და ინგლისური გამოცემები ალბათ ყველაზე მეტს აკეთებდა ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობის აღიარებისთვის.
რესუბლიკის ოკუპაციის შემდეგაც მოახერხა ელიზაბედ ორბელიანმა კეთილი საქმის გაკეთება და ქართული სკოლებისთვის ფრანგული ენის პირველი სახელმძღვანელო დაწერა.
