მოსწავლეზე და შედეგზე ორიენტირებული სასწავლო პროცესის დაგეგმისათვის აუცილებელია ინტერაქტიული სწავლება, რომელიც  ორიენტებულია  არა მხოლოდ მზა ცოდნის მიღებაზე, არამედ უნარ-ჩვევების გამომუშავებაზე.  სწავლების პროცესისადმი ეს ახალი მიდგომა ეყრდნობა მნიშვნელოვან საგანმანათლებლო მიმდინარეობას – კონსტრუქტივიზმს. კონსტრუქტივიზმის ძირითადი იდეა იმაში მდგომარეობს, რომ ვასწავლოთ მოსწავლეებს ძველი და ახალი ცოდნის შედარების მეშვეობით ახალი ინფორმაციის შეგროვება, დასკვნების დამოუკიდებლად გამოტანა, დამოუკიდებლად აზროვნება, ცოდნის კონსტრუირება – შენება.  მასწავლებელს ამ პროცესში ფასილიტატორის ფუნქცია აქვს.

სწავლების კონსტრუქტივისტული მიდგომის ძირითადი პრინციპებია:

• სწავლა აქტიური პროცესია, მოსწავლემ თვითონ უნდა ააგოს  ცოდნა  წინარე ცოდნაზე დაყრდნობით;
• მოსწავლეს  მასალა მზა სახით არ მივაწოდოთ, მხოლოდ დავეხმაროთ ცოდნის აგებაში;
• ხელი შევუწყოთ მოსწავლეებს ცოდნის კონსტრუირებაში;
• შევუქმნათ სწავლის მოტივაცია, გავაგებინოთ სწავლის მიზანი;
• ვამუშაოთ საყოფაცხოვრებო ტიპის ამოცანებზე;
• დამსახურებულად წავახალისოთ მოსწავლეები, არ დავუკარგოთ სტიმული;
• შევუქმნათ სწავლისთვის ხელსაყრელი გარემო, გამოვიყენოთ მათემატიკური ხელსაწყოები და სწავლების სხვა ინსტრუმენტები-პლაკატები, მათემატიკური დავალების ბარათები, მოდელები,  მანიპულატივები.

გთავაზობთ კონსტრუქტივისტული მეთოდით  დაგეგმილ გაკვეთილის გეგმას და რეფლექსიას.

სწავლებლის საფეხური /კლასი :  საბაზო/ VII კლასი

გაკვეთილის თემა: „ პროცენტი“

გაკვეთილის მიზნები:

• მოსწავლემ შეძლოს რიცხვის ჩაწერა პროცენტის სახით.
• პროცენტის სახით ჩაწერილი რიცხვის წარმოდგენა წილადის ან ათწილადის სახით.

გაკვეთილის  გეგმაში  გამოყენებული აქტივობები  ორიენტირებულია  როგორც დაბალი, ისე  მაღალი სააზროვნო უნარების განვითარებაზე.

• მოსწავლეებს უკვე შესწავლილი აქვთ და შეუძლიათ  რიცხვის  წილადის, ან ათწილადის სახით წარმოდგენა, ეს არის წინარე ცოდნა – ცოდნა/ გაგება/ გამოყენება- დაბალი სააზროვნო უნარები;
• ფონური ცოდნის გააქტიურებითა და ტრანსფორმაციით მოსწავლეებს „აღმოეჩინათ“, როგორ ჩაეწერათ რიცხვი პროცენტის სახით და პირიქით, წარმოედგინათ პროცენტის სახით ჩაწერილი რიცხვი წილადის, ან ათწილადის სახით-ანალიზი, სინთეზი, შეფასება-მაღალი სააზროვნო უნარები.

A –ფაზა ( გამოწვევის ფაზა)

გონებრივი იერიში ფონური ცოდნის გასააქტიურებლად.

წინარე ცოდნის გააქტიურება წილადი და ათწილადი რიცხვების შესახებ. აქცენტის  გადატანა სიდიდეთა მეასედებად ჩაწერის საჭიროებაზე, რაც საჭიროა ახალი ცოდნის  კონსტრუირებისათვის. ფოკუსირება ხდება  მათემატიკური ოპერაციებზე, რომლებსაც 100-ზე გამრავლება, ან გაყოფა სჭირდება და  კავშირშია პროცენტთან. ეს მაგალითები, გამოიყენება  , როგორც სკაფოლდინგი ახალი ცოდნის ასაგებად ( ურთიერთმიმართება ლარსა და თეთრებს შორის, ასევე მეტრსა და სანტიმეტრს შორის ).

მოსწავლეები უკვე არსებული ცოდნის  საფუძველზე მარტივად ააგებენ ახალ ცოდნას. ადვილად დაუკავშირებენ 100-ზე გამრავლება/ გაყოფას პროცენტის  ცნებას.

B ფაზა – ცოდნის კონსტრუირება

თვალსაჩინოება მათემატიკური ცნების წარდგენისათვის

გაკვეთილის პრეზენტაციიდან მოხმობილი თვალსაჩინოება ორ  მიზანს ემსახურება:

• მოსწავლეთა პროვოცირებასა და მოტივაციის გაზრდას;
• ჯერ კიდევ შეუსწავლელი ცნების ვიზუალიზაციას .

ვთვლი, რომ ამ შემთხვევაში მოსწავლეები ადვილად დააკავშირებენ წილადებისა და ათწილადების შესახებ გააქტიურებულ წინარე ცოდნასა  და ახალ ცნებას ( შეიძლება აღმოჩნდეს, რომ იცნობენ ამ სიმბოლოს და გამოყენების არეალსაც  დაასახელებენ).

 პროცენტის ეტიმოლოგია, ანუ  საკითხის ისტორიისათვის

პრაქტიკამ აჩვენა, რომ ცნებებისა და ტერმინების გაცნობისას მოსწავლეებს ხშირად აინტერესებთ ამა თუ იმ ტერმინის ისტორია და უკეთ იმახსოვრებენ, როცა მათი წარმოშობის ისტორია,  ან რაიმე სახალისო კურიოზი იციან.  პროვოცირების მიზნით მოსწავლეებს შევთავაზოთ სლაიდი პროცენტის წარმოშობის ისტორიიდან, რომელიც ჩვენი აზრით, თავისთავად საინტერესოცაა, მაგრამ ამავე დროს კარგად წარმოაჩენს  პროცენტის, როგორც მათემატიკური  ცნების არსს.

მოსწავლეთათვის მათემატიკურ კატეგორიებზე უფრო მარტივად გასაგებია  ის, რომ ვაჭრები მოგებას ანგარიშობდნენ ფულის ყოველ 100 ერთეულზე, ამან თვალსაჩინო გახადა პროცენტის ცნების არსი.

    თუმცა, გაკვეთილის დაგეგმვისას წინარე ცოდნიდან მხოლოდ იმ მათემატიკურ  საკითხებზე  შესაძლოა მოვახდინოთ ფოკუსირება, რაც ახალი ცოდნის კონსტრუირებისთვისაა საჭირო. საკითხის ისტორია კი რაკი ადვილად აღსაქმელია,   შესაძლოა სლაიდის სახით შევთავაზოთ,   პროცენტის წარმოშობის შესახებ აქტივობა შეიცვალოს  და  თავად მოსწავლეებს დაევალოს    ინტერნეტში სათანადო მასალის მოძიება. ასეთ შემთხვევაში მათ საშუალება ექნებათ გადაამუშაონ სხვადასხვაგვარი ინფორმაცია, დაახარისხონ და შეაჯამონ, ეს:

• დაზოგავს დროს და გამოთავისუფლებული დრო მათემატიკურ სამუშაოს მოხმარდება;
• მოსწავლეები დამოუკიდებლად შეასრულებენ უფრო მარტივ დავალებას, შეიქმნიან წარმოდგენას საკითხის არსის შესახებ;

თვალსაჩინოებით ახსნილი მათემატიკური ცნება

ახალი მასალის ვიზუალიზაციის თვალსაზრისით მოსწავლეებს მასწავლებელი შესთავაზებს 4  სლაიდს, რომლებზეც ასახსნელი მასალა ილუსტრაციის სახით იყო წარმოდგენილი.

როგორც მოსალოდნელი იყო, ბავშვები ვიზუალურ მასალაში ადვილად ამოიცნობენ, მთელის რა ნაწილი იყო გაფერადებული და დააკავშირებენ პროცენტის ცნებასთან.

თეორიული მასალის ახსნის პარალელურად სასწავლო რესურსის შექმნა

განსაკუთრებით საინტერესოა   მოსწავლეების  მიერ შექმნილი  რესურსი.  (წილადი/ათწილადი/პროცენტის ცხრილი).

მოსწავლეებს   ზემოთ მოტანილი ილუსტრაციების დამუშავების პარალელურად სხვადასხვა მონაცემი სხვადასხვა ფერის მარკერით შევატანინოთ წინასწარ  დახაზულ ცხრილში.

მოსწავლეების მიერ შეიქმნება რესურსი (წილადი/ათწილადი/პროცენტის ცხრილი).

ამ ტიპის  აქტივობა  შესაძლებელია შევაჯამებინოთ თავად მოსწავლეებს და გამოვაყვანინოთ თეორიული დასკვნები, რასაც შევინახავთ ფლიპჩარტზე რუბრიკით- „ ჩვენი აღმოჩენები“ . ხოლო შემდგომ დავავალოთ, ეს „თეორიული აღმოჩენები“  შეადარონ სახელმძღვანელოს თეორიულ ნაწილს.

ამგვარი შედარების  დროს უფრო თვალსაჩინო გახდება, რა „აღმოაჩინეს“ გაკვეთილზე თავად  და რა გაიგეს სახელმძღვანელოს თეორიული ნაწილიდან. შესაძლოა გამოვაყენებინოთ კოგნიტური სქემა:

ახლადაგებული ცოდნის განმტკიცება

სამუშაო წყვილებში

გაკვეთილზე კარგად მუშაობს ურთიერთსწავლების მეთოდი, რომელიც შეიძლება გამოვიყენოთ  განმამტკიცებელ აქტივობაში წყვილებში მუშაობისას.  ტესტების ამოხსნის დროს  –  წყვილებს  შეიძლება მივცეთ  არჩევანის საშუალება.  დავალებად მიცემული სამი ტესტიდან მათ  სურვილისამებრ უნდა  შეარჩიონ ერთ-ერთი. მოსწავლეები ჯერ მუშაობენ ინდივიდუალურად , ხოლო შემდეგ წყვილებში  ადარებენ ერთმანეთის ნამუშევრებს, მსჯელობენ.   თუ რომელიმე მათგანს გაუჭირდება ეხმარება მისი მეწყვილე.

აქტივობის  შეჯამების დროს შეიძლება  ამ  ტესტების განხილვა დაფასთან.

განმამტკიცებელი აქტივობები და ცოდნის თანდათანობით“ „ულუფებად“ მიწოდების სტრატეგია.

             შემდეგ   მოსწავლეების ჩართულობით ვხსნით და ვაანალიზებთ უფრო რთულ  დავალებას. მოსწავლეები მოახდენენ   რიცხვის პროცენტის სახით ჩაწერის წესის  განზოგადება-განმარტებას.

გაკვეთილის დაგეგმვისას დასახული იყო 2 ძირითადი მიზანი. პირველი მიზნის შესრულების შემდეგ გადავდივართ  მეორე მიზანზე. ესაა – პროცენტის სახით ჩაწერილი რიცხვის წარმოდგენა წილადის , ან ათწილადის სახით.  წინა აქტივობაში ბავშვების მიერ შექმნილი რესურსი გამოგვადგება  ცოდნის „ულუფებად“ მიწოდებისა და „თანდათანობით“ აღმოჩენების კეთებაში.

მოსწავლეთა მიერ შექმნილი ცხრილი ახლა შებრუნებით განვიხილოთ და მოსწავლეები  შებრუნებული პროცესს აღმოაჩენენ, კერძოდ_100-ზე  გამრავლება შეცვალა 100-ზე გაყოფამ.

ახლადაღმოჩენილი  „ შებრუნებული ცოდნის“ განსამტკიცებლად მოსწავლეებს მიეცათ საკლასო სამუშაო, რომლის შემოწმება მოხდა დაფაზე დემონსტრირებით.

C რეფლექსიის ფაზა

შემაჯამებელი სამუშაოს სახით მოსწავლეებს მიეცათ ქვიზი ( ინდივიდუალური სამუშაო) , რომელიც შემოწმდა სადემონსტრაციო  მასალისა და დაფაზე  ამოხსნის მეშვეობით.

საშინაო დავალება

მოსწავლეებს მიეცათ საშინაო დავალება ახლად აგებული ცოდნის განმტკიცების მიზნით;

გაკვეთილის შეჯამება/ შეფასება

გაკვეთილზე გამოყენებულ იქნა შეფასების სხვადასხვა სახე და ფორმა-  კერძოდ:

• თვითშეფასება და ურთიერთშეფასება.;
• მასწავლებლის განმავითარებელი შეფასება.

თვითშეფასება  და ურთიერთშეფასება  მოხდება გაკვეთილის ბოლოს გასასვლელი ბარათების შევსებისას.

გასასვლელი ბარათებს ორმაგი დანიშნულებით ვიყენებ:

• მოსწავლეთა მეტაკოგნიტური უნარების განვითარებისათვის ( საკუთარი ცოდნის მონიტორინგი, მიღწევებისა და შედეგების გააზრება/ გაზომვა);
• მოსწავლეთა საჭიროებების განსაზღვრისათვის, რაც ამოსავალია შემდგომი გაკვეთილის დაგეგმვის დროს.

მასწავლებლის შეფასების შესახებ აღვნიშნავთ, რომ გამოვიყენე მხოლოდ განმავითარებელი შეფასება, რადგან ეს ახალი თემის პირველი გაკვეთილი იყო და ამ დროს არ არის რეკომენდებული განმსაზღვრელი შეფასების გამოყენება. განმსაზღვრელ შეფასებამდე  მოსწავლეებს უნდა მივცეთ განმავითარებელი უკუკავშირი.

                    წარმოგიდგენთ გაკვეთილის გეგმას, რომელშიც დაწვრილებითაა აღწერილი  მიზნის  შესაბამისი აქტივობები, მეთოდები, კლასის ორგანიზების ფორმები და რესურსები,  რომელიც  VII კლასის საგნობრივი  სტანდარტითაა განსაზღვრული.  ვფიქრობ,   გაკვეთილის ბოლოს მოსწავლეს შეეძლება   სხვადასხვა ფორმით ჩაწერილ რიცხვებს შორის მიმართების დადგენა.  რაც მთავარია, მოსწავლე მიღებულ ცოდნას გამოიყენებს პროცენტის შესახებ მომდევნო თემების შესწავლისას. შესაბამისად, მოცემული გაკვეთილის მიზანი  ემსახურება  როგორც ახლი ცოდნის აღმოჩენას, გააზრებას და შესწავლას, ასევე  წარმოადგენს ერთგვარ ,,დამაკავშირებელ ხიდს’’ შემდგომი თემით განსაზღვრული ახალი ცოდნის კონსტრუირებისას.

გაკვეთილის თემა :  ,,პროცენტი’’

გაკვეთილის მიზანი :                 ა) მოსწავლემ შეძლოს რიცხვის ჩაწერა პროცენტის სახით.

ბ)  პროცენტის სახით  ჩაწერილი რიცხვის წარმოდგენა წილადის ან ათწილადის სახით.

გაკვეთილის  თემისა  და  მიზნის  შესაბამისობა  ეროვნული  სასწავლო  გეგმის  მოთხოვნებთან :

გაკვეთილის თემა და მიზანი შეესაბამება  ეროვნული სასწავლო გეგმის VII კლასის მათემატიკის საგნობრივ  სტანდარტთან :

მათ. VII.2. მოსწავლეს შეუძლია რაციონალურ რიცხვებზე მოქმედებების სხვადასხვა ხერხით შესრულება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• იყენებს რიცხვის ჩაწერის ეკვივალენტურ ფორმებს, მოქმედებათა შესრულების თანმიმდევრობას, მათ თვისებებსა და დაჯგუფებას გამოთვლების გასამარტივებლად;
• ზეპირი ანგარიშისას იყენებს პროცენტის კავშირს რიცხვის ნაწილთან;
• ირჩევს და იყენებს რაციონალურ რიცხვებზე არითმეტიკული მოქმედებების შესრულების ხერხს (ზეპირი, ტექნოლოგიების გამოყენებით, წერითი ალგორითმები);

საგაკვეთილო პროცესში დაგეგმილი  აქტივობების პარალელურად განვახორციელებ სსსმ მოსწავლისათვის მიზნის შესაბამის აქტივობას.

 გაკვეთილის ბოლოს მისაღწევი შედეგები:

• მოსწავლე გაიაზრებს პროცენტის ცნებას. შეძლებს რიცხვის ჩაწერას პროცენტის სახით.
• პროცენტის სახით ჩაწერილი რიცხვის წარმოდგენას წილადის ან ათწილადის სახით.

შეფასება :   განმავითარებელი შეფასების რუბრიკა

გასასვლელი ბარათი:   1+1

• რაც დამამახსოვრდა ————————-

• რაც ბუნდოვანია —————————-

ურთიერთშეფასების კითხვარი –  გაეცი პოზიტივი!

დღეს ყველაზე აქტიური იყო ––––––––––––––––––––––(სახელი, გვარი) რადგან––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

დღეს ყველაზე საინტერესოდ მსჯელობდა ––––––––––––––––––––––(სახელი, გვარი) რადგან––––––––––––––––––––––––––