აზროვნების დაბალი დონის შეკითხვათა და დავალებათა ტიპები, პირდაპირ გადაცემული ცოდნა ააქტიურებს დაბალი რანგის სააზროვნო უნარებს და ექსპლიციტური, ანუ ფაქტობრივი მასალის დამახსოვრებას ემსახურება.
მოსწავლეებს სჭირდებათ მაღალი დონის შეკითხვათა ტიპები და მაღალი რანგის სააზროვნო უნარები, რათა ინფორმაციის ძიებაში ჩაერთონ და კვლევა განახორციელონ. იმპლიციტური შეკითხვები და დავალებები ტექსტში მოცემული ინფორმაციის გააზრებას, პრობლემათა დაფიქსირებას, მისი გადაწყვეტის გზების ძიებას, დედააზრის გამოკვეთას, შეფასებას და ა. შ. ემსახურება.
იმისათვის, რომ საინტერესო და სახალისო იყოს გაკვეთილები მეთოდების მუდმივი ცვლა გვიწევს. მაღალი რანგის სააზროვნო უნარების განვითარების არაერთი ხერხი გამომიყენებია, მაგრამ მუდმივად ახლის ძიებაში ვარ. ახალი სქემების ძიებაში ჯოხარის ფანჯარა „აღმოვაჩინე“. ვფიქრობ, მისი გამოყენება პრობლემაზე ორიენტირებული გაკვეთილისთვის გამოდგება, რადგან მოსწავლეებს ტესტის ანალიზში დაეხმარება.
მინდა შემოგთავაზოთ ჯოხარის ფანჯარა, რომელიც გრაფიკული მოდელია. იგი შეიქმნა 1955 წელს ამერიკელი სოციალური ფსიქოლოგების იოსებ ლუფტისა და ჰარი ინგჰამის მიერ და წარმოადგენს ჯგუფური პროცესის მიმდინარეობისას საკუთარი თავის შეცნობისა და სხვათა მიერ შენი აღქმის ცვალებადობას. ჯოხარის ფანჯარა წარმოადგენს ოთხ ველს. თითოეული მათგანი ადამიანის განსაზღვრული ქცევის სფეროს წარმოადგენს, მაგრამ ცოტა მიმართულებას თუ შევუცვლით ფაქტების, მოვლენების, წყაროებისა და ტექსტების ანალიზისთვის გამოგვადგება. გთავაზობთ ვარიანტს:
ჯოჰარის ფანჯარა
| სფერო A
საჯარო სივრცე |
სფერო C
ბრმა ლაქა |
| სფერო B
პირადი სივრცე |
სფერო D
გაუცნობიერებელი |
A სფერო წარმოადგენს ინფორმაციის, პროცესის, ფაქტის საჯარო სფეროს. ეს არის გარემეობები და ინფორმაცია, რომელიც ცნობილია როგორც თავად ჩემთვის, ასევე ჯგუფის დანარჩენი წევრებისთვის (საზოგადოებისთვის).
B სფერო მოიცავს ინფორმაციას, რომელიც ცნობილია საზოგადოების გარკვეული ნაწილისთვის, მაგრამ სხვებისთვის არ არის მისაწვდომი. ის მათთვის დაფარულია. ასეთი კერძო ასპექტები უპირველეს ყოვლისა თვალსაჩინო ხდება მაშინ, როცა ხდება ინფორმაციის ანალიზი.
C სფერო არის, ე.წ. „ბრმა ლაქა” – ინფორმაციის, პროცესის სფერო, რომელიც სხვებისთვის თვალსაჩინოა, მაგრამ ნაკლებად ცნობილია საზოგადოებისთვის და ადამიანი ვერ აღიქვამს. აქ შეიძლება ვიგულისხმოთ ის, რაც ხელს უშლის ინფორმაციის, პროცესის ობიექტურად შეფასებას, რადგან სუბიექტივიზმი ართულებს კომუნიკაციას და შესაბამისად – შეფასებას.
მეოთხე, D, ე.წ. გაუცნობიერებელი სფერო მოიცავს ისეთ ინფორმაციას, რომელიც ყველასთვის დაფარული და უცნობია. მაგ. დაფარული ინფორმაცია და მონაცემები, გამოუყენებელი შესაძლებლობები და სხვ.
ჯოხარის ფანჯრის გამოყენების ახლებური ვარიანტი განაპირობა ტურიზმის ახალმა მიმდინარეობამ, რომელმაც ჩემი ყურადღება მიიპყრო. ეს არის – საკლუბო ტურიზმის (დასვენების) სისტემა – ე.წ. „თაიმშერი”, რომელიც საქართველოში ჯერ კიდევ არ არის განვითარებული. ამიტომ ამ თემის განხილვა, ანალიზი და შეფასება საჭიროდ ჩავთვალე.
გთავაზობთ ტექსტს:
„თაიმშერი” პირველად წარმოიშვა ევროპაში XX საუკუნის 60-იან წლებში და განიხილება როგორც დასვენების მიზნით უძრავი ქონების ობიექტის ფლობა განსაზღვრულ დროს, წინასწარ განსაზღვრული ვადით. თაიმშერკვირა კი „დასვენების ერთეული“, რომელიც როგორც სხვა საქონელი ან ტურისტული პროდუქტი შესაძლოა გახდეს ყიდვა-გაყიდვის ობიექტი.
თაიმშერის სისტემა ტურიზმის ინდუსტრიაში ერთ-ერთ სწრაფად მზარდ სექტორს წარმოადგენს. თაიმშერი (Timeshare) თანამფლობელობაა, ანუ განთავსების კლუბური საშუალებების გრძელვადიანი დაქირავება განსაზღვრული დროის განმავლობაში მისი გამოყენების უფლებით.
ამ სისტემის დამსვენებლები, როგორც წესი, წარმოადგენენ მაღალი შემოსავლებისა და ადეკვატური მოთხოვნილებების კლიენტებს. ტურიზმის ეს მიმართულება გამოირჩევა სასტუმროში განთავსებითა და მაღალი ხარისხის მომსახურებით, რომელსაც მომხმარებელი (კლიენტი) თავისი მოთხოვნილების მიხედვით ირჩევს ან ცვლის მსოფლიოს თითქმის ნებისმიერ კურორტზე დასვენებით. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული ორიენტაციის ტურისტები ჯერ იხდიან თანხას კლუბის წევრობისათვის, შემდეგ რეგულარულ საწევრო გადასახადებს საკლუბო მომსახურებისათვის და ა.შ. ჩვენი ქვეყნისათვის ტურიზმის აღნიშნულ ფორმაში დღეისათვის ყველაზე საყურადღებო და გამოსაყენებელი ამგვარი კლუბების რეგიონალურ ინტერესებსა და თემატურ პროგრამებში ინტეგრირება შეიძლება ჩაითვალოს, რამდენადაც კლუბი, ასეთ შემთხვევაში, არა მხოლოდ მნახველია (გამომყენებელი), არამედ მზრუნველი, შემქმნელი, დამცველი და ხშირ შემთხვევაში სერიოზული ინვესტორიც.
საკლუბო ტურიზმის – თაიმშერის ფლობის ინდუსტრიის სტრუქტურა მნიშვნელოვნად უფრო რთულია, ვიდრე ტრადიციული ტურიზმის ინდუსტრიის სტრუქტურა, რადგან მასში ჩართულია უფრო მეტი მონაწილე. ეს დაკავშირებულია თაიმშერ კვირის შესყიდვის განსაკუთრებულ ფორმასთან და მომხმარებლის უფლებების დაცვის პირობების გათვალისწინებასთან.
თაიმშერ-კვირის მყიდველის უფლება განმტკიცებულია სპეციალური სერტიფიკატით. მფლობელს შეუძლია გაცვალოს იგი სხვა კლუბის მფლობელებთან, გააქირაოს, გაყიდოს და ა. შ. კლუბური დასვენების წევრობის სერტიფიკატი კლუბში განთავსებისა და მისი მომსახურებით სარგებლობის უფლებას იძლევა.
საკლუბო ტურიზმის – თაიმშერის სისტემას უზარმაზარი შემოსავლები მოაქვს ქვეყნებისათვის, რომლებშიც ის ვითარდება. ეს სისტემა საშუალებას იძლევა დიდი რაოდენობის ახალი სამუშაო ადგილების წარმოქმნისათვის, რადგანაც მასში მონაწილეობენ ბანკები, სადაზღვევო, ტურისტული, იურიდიული, სამშენებლო კომპანიები, მოქმედი, მოდერნიზებადი და მშენებარე სასტუმროები, კურორტები და სხვა. დღესდღეობით საკლუბო კურორტების ქსელი მოიცავს 89 ქვეყანას, დასვენების მფლობელები კი ცხოვრობენ 191 ქვეყანაში.
საერთაშორისო ექსპერტთა შეფასებებით თაიმშერის მფლობელები შვებულების განმავლობაში საშუალოდ 20-25%-ით მეტს ხარჯავენ, ვიდრე, სხვა ტიპის ტურისტები. საკლუბო დასვენების სისტემა ასტიმულირებს არსებული და მშენებარე საკურორტო კომპლექსების განვითარებას.
არსებობს სამი სახის საკლუბო დასვენება:
- საკლუბო დასვენება განაწილებული დროის რეჟიმში – თაიმშერი;
- საკლუბო დასვენება რეალური დროის რეჟიმში – ეს არის დასვენება, რომლის ხანგრძლივობა დამოკიდებულია კლუბის წევრის ქულების, საკრედიტო ქულების ან კლუბში მიღებული სხვა საზომი ერთეულების რაოდენობაზე, რომლებიც განსაზღვრავს აგრეთვე სხვადასხვა კლუბის მიერ შეთავაზებული განთავსების ობიექტის არჩევანს;
- საკლუბო დასვენება სასტუმროში, რომელიც კლუბური დასვენების სისტემაში შედის.
დასვენების ფლობის სისტემა დღესდღეობით წარმოადგენს ტურისტული ბიზნესის სწრაფადმზარდ სექტორს, რომელიც დასვენების ორგანიზაციასთანაა დაკავშირებული. დასვენების ფლობის სისტემაში მფლობელები ხშირად იძენენ რამდენიმე კვირას ერთ ან რამდენიმე კურორტზე. ამასთან, კლუბში დამსვენებელი კლიენტების რიცხვი შეიძლება საგრძნობლად მეტი იყოს დასვენების მფლობელებზე.
თაიმშერკლუბში დასვენების კვირის გამოყენებაზე საკუთრების უფლება, როგორც ტურისტული პროდუქტის სახე, წარმოადგენს ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულების საგანს. შეიძლება მისი ფლობა, გამოყენება და განკარგვა, მაგრამ მოცემულ პროდუქტს ახასიათებს სპეციფიკური თვისებები:
- საკლუბო დასვენების უფლება მყიდველზე დამტკიცებულია განსაზღვრული ვადით;
- ხელშეკრულების დადების დღიდან არაუგვიანეს ერთი თვისა დასვენების კლუბი მყიდველს შეიყვანს თავისი წევრების რეესტრში;
- დასვენების კლუბი მოვალეა უზრუნველყოს რეესტრის წარმოება და შენახვა დადგენილი წესით;
- გარდა ამისა, მყიდველს უფლება აქვს გაცვალოს თაიმშერკვირა, ასევე გააქირავოს, გაყიდოს, მემკვიდრეობით გადასცეს.
საკლუბო დასვენების სისტემას, უპირატესობებთან ერთად, გააჩნია ნაკლოვანებებიც:
კლიენტის ხისტი მიჯაჭვულობა დასვენების ერთი კლუბისადმი და დროისადმი, თუმცა, ამ დროს მოქმედებენ ორგანიზაციები, რომლებიც ახორციელებენ დასვენების დროისა და ადგილის გაცვლას თაიმშერკვირის მფლობელთა შორის.
გაყიდვების მეორადი ბაზრის არარსებობა, ე.ი. თუ თაიმშერკვირის მფლობელი რამდენიმე ხნის შემდეგ გადაწყვეტს, გაყიდოს კლუბში თავისი წევრობა, მას ეს ძალიან გაუჭირდება, თუ საერთოდ შეძლო. დასვენების საკლუბო უფლების მიყიდვა დასვენების კლუბის წევრებზე შესაძლებელია მხოლოდ დასვენების კლუბის ან სპეციალიზებული ორგანიზაციების მეშვეობით.
ერთ-ერთ ასეთ სპეციალიზებულ ორგანიზაციას წარმოადგენს RCI (Resort Condominiums International). RCI-სადმი მიმართვით კლიენტს შეუძლია მიიღოს იმ ფირმების სია, რომლებიც ახორციელებენ თაიმშერსერტიფიკატის გაყიდვას, მაგრამ ამ ფირმების საქმიანობაზე პასუხისმგებლობას არ კისრულობს.
საკლუბო დასვენების ფლობის სისტემაში გაყიდვისა და გაცვლის განხორციელებისას გათვალისწინებულია შემდეგი ძირითადი მომენტები: დასვენების სეზონურობა, მისი ხანგრძლივობა, კურორტზე განთავსების საშუალების ზომა და დამატებითი ორგანიზაციული და კომუნალური გადასახადები – ყოველწლიური შენატანები.
საკლუბო დასვენების სისტემაში კალენდრული წელი სამ ძირითად სეზონად არის დაყოფილი:
- წითელი – სეზონის პიკი (მაღალი სეზონი);
- თეთრი – შუასეზონი (დემისეზონური);
- ლურჯი – არასეზონური (დაბალი სეზონი).
კლუბების უმეტესობა ყიდის 50 ან 51 ინტერვალს, რითაც კლუბს მომხმარებლებით მთელი წლის განმავლობაში უზრუნველყოფს. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ მფლობელს არ შეუძლია მისი კვირის გამოყენება კურორტზე ან სურს მოინახულოს სხვა ადგილები, გაცვლითი სისტემა საშუალებას იძლევა მისი ნომერი სხვა მფლობელმა გამოიყენოს.
თაიმშერის ყიდვა დაკავშირებულია მნიშვნელოვან ფულად დანახარჯებთან. დასვენების ფლობა მფლობელს უჯდება 10-დან 30 ათას აშშ დოლარამდე, რაც დამოკიდებულია აპარტამენტის ხარისხზე, მის ადგილმდებარეობასა და მოხმარების ვადებზე.
კლუბის წევრობა იყიდება 30-დან 99 წლამდე ვადით და ერთმანეთისაგან ფასის დონით განსხვავდება: „ბრინჯაოს “ დონე (დაახლოებით 5 ათასი აშშ დოლარი, 5 ათასი საკრედიტო ქულა, 265 აშშ დოლარი ყოველწლიური მმართველობის გადასახადი) და „სამეფო “ დონე (ყველაზე ძვირადღირებული – 74 875 აშშ დოლარი, 200 ათასი საკრედიტო ქულა, 2165 აშშ დოლარი მმართველობის გადასახადი).
დასვენების ფლობის სისტემაში მოდულის საშუალო ფასი მსოფლიოს 30 ქვეყანაში შეადგენს დაახლოებით 6500 აშშ დოლარს. მაგრამ საშუალო ფასი აშშ-ის დომინირებულ ბაზარზე არის დაახლოებით 9500 აშშ დოლარი. ავსტრიაში დასვენების კვირა სეზონის პიკში ღირს 22 ათასი აშშ დოლარი, ასევე ძვირია კლუბები შვეიცარიაში. საკმაოდ დაბალი ფასებია არაბულ ქვეყნებში, ინდოეთში, ისრაელში, კორეაში. საშუალო ფასი 8000 აშშ დოლარზე მეტია დასავლეთ კანადაში, საფრანგეთში, იტალიაში, მექსიკასა და აშშ-ში. ესპანეთსა და დიდ ბრიტანეთში საშუალო ფასი 6000 აშშ დოლარის ფარგლებში მერყეობს.
კლიენტების მომსახურებაში კლუბის წარმატება დამოკიდებულია დაჯავშნის რთულ სისტემაზე. ქულების სისტემის განსაკუთრებულობასთან ერთად, რომელიც მოითხოვს სპეციალურ პროგრამულ უზრუნველყოფას, აუცილებელია დაჯავშნის სანდო სისტემა მთელი წლის განმავლობაში.
მოდულის ღირებულებას მყიდველი იხდის უშუალოდ ყიდვის ხელშეკრულების დადებისას, ხოლო კომუნალურ ხარჯებს – ყოველწლიურად. კომუნალური მომსახურებისათვის შენატანებს ადგენს კურორტი და იგი შეტანა ხდება მიუხედავად იმისა, გამოყენებული იქნა თუ არა კვირა.
თაიმშერის პოპულარობის ზრდასთან ერთად იცვლება მისი სტრუქტურა და შემადგენლობა. თავისი განვითარების დაწყებით პერიოდში თაიმშერინდუსტრია ძირითადად მხოლოდ მცირე მეწარმეების ყურადღებას იქცევდა. ახლა ამ სექტორში საქმიანობენ მსოფლიო ინდუსტრიის ისეთი მსოფლიო ლიდერები, როგორებიცაა: ჰილტონი, სენდანტი, მერიოტი, შერატონი, ჰოლიდეი ინნი და ასევე მსხვილი კომპანიების მთელი რიგი.
ექსპერტთა შეფასებით, კლუბური დასვენების სისტემის სექტორის ზრდის ტემპი შემდგომში დაახლოებით 4-ჯერ გადააჭარბებს ტურისტული ბიზნესის ზრდის საერთო ტემპს, ხოლო, სასტუმრო ბიზნესის ზრდის ტემპს 7-ჯერ. თაიმშერული ბიზნესი ყვავის იქ, სადაც მისთვის შექმნილია შესაბამისი პირობები და გარანტირებულია მომხმარებლის უფლებების დაცვა.
მიუხედავად იმისა, რომ განთავსების ინდუსტრიაში საკლუბო დასვენება აღმავლობას განიცდის და ყოველწლიურად იზრდება იმ ტურისტთა რიცხვი, რომლებიც ისვენებენ თაიმშერული სისტემით, საქართველოში ტურიზმის ეს სახე თითქმის არ არის განვითარებული.
გამოყენებული ლიტერატურა: ავთანდილ ოქროცვარიძე; მაგდა ვადაჭკორია; ლალი ოქროცვარიძე – ტურიზმისა და მასპინძლობის მენეჯმენტი- თბილისი 2011;
ინტერნეტგვერდი: https://www.nplg.gov.ge თაიმშერ ინდუსტრია ტურიზმში – მაია მელაძე თსუ-ის ასისტენტ-პროფესორი.
