როგორც აღვნიშნეთ, სწავლის შედეგების დადასტურებისას მნიშვნელოვანია შეფასების პროცესში ჩაერთოს გარე შემფასებელი. ეს უზრუნველყოფს პროცესის გამჭვირვალობას, ობიექტურობასა და სანდოობას. ხარისხის უზრუნველყოფის ეს მოდელი შესაძლებელია სკოლამ ან დამეგობრებულმა სკოლებმა საკუთარი ინიციატივით გამოიყენონ ექსპერიმენტის დონეზე. ამ შემთხვევაში გარე შემფასებლადაც პარტნიორი სკოლების წარმომადგენლები მოგვევლინებიან.
გარე შემოწმება არის მექანიზმი იმის შესაფასებლად, ახორციელებს თუ არა დაწესებულება სასწავლო პროცესს სტანდარტის მიხედვით. პროცესის წარმართვაზე პასუხისმგებლობა იმ ორგანიზაციას ეკისრება, რომელიც სკოლაში წარმომადგენელს მიავლენს. იგი მთლიანად ხორციელდება მოსწავლის შეფასების მტკიცებულებებსა და საგნობრივი სტანდარტების საფუძველზე და ამოწმებს ისეთ საკითხებს როგორიცაა:
- გამოყენებული შეფასების ინსტრუმენტების ვალიდურობა;
2.ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებაში არსებული შეფასების პოლიტიკის გამჭვირვალობა;
- სკოლის შიდა შემოწმების (შიდა ვერიფიკაციის) ეფექტურობა;
გარე შემფასებლები (გარე ვერიფიკატორები) აფასებენ მოსწავლეთა შეფასების დადასტურებული მტკიცებულებების ნიმუშებს. ისინი დეტალურად შეისწავლიან ყველა დოკუმენტს, რათა დარწმუნდნენ მიღებული გადაწყვეტილებების სისწორეში. შემოწმებას ექვემდებარება ასევე შიდა ვერიფიკატორთა მიერ განხორციელებული სამუშაო, რათა დაწესებულებაში არსებული სრული სურათის წარმოდგენა გახდეს შესაძლებელი.
რამდენჯერ უნდა განხორციელდეს გარე ვერიფიკაცია? ეს დამოკიდებულია მასწავლებლებისა და მოსწავლეების რაოდენობაზე, ჰყავს თუ არა სკოლას ახალბედა მასწავლებლები, როგორია მოსწავლეთა მობილობის მაჩვენებელი, არსებობდა თუ არა ბოლო გარე ვერიფიკაციის დროს ხარვეზები და ა.შ. ასევე მნიშვნელოვანია პროცესი წარიმართოს ინტერვიუსა და ფოკუს ჯგუფების გამოყენებით.
ნაბიჯი პირველი
გარე შემოწმების პირველ ნაბიჯს შერჩევა წარმოადგენს. ამ შემთხვევაში, ისე როგორც შიდა ვერიფიკაციისას, შემფასებელი თავად წყვეტს რომელი მოსწავლის ნამუშევარზე დაყრდნობით იმუშაოს. შერჩევა უნდა მოიცავდეს ყველა მასწავლებლისა და შიდა შემმოწმებლის მტკიცებულებებს. გაუთვალისწინებელი გარემოების გამოვლენის შემთხვევაში შერჩევა შესაძლებელია გაფართოვდეს და მოიცვას ყველა მოსწავლე. სკოლა ვალდებულია ხელი შეუწყოს გარე შემფასებლებს. მისი პასუხისმგებლობაა წარმოადგინოს შესაბამისი დოკუმენტაცია, რათა ნათელი გახდეს, თუ რომელი სწავლის შედეგები და შესრულების კრიტერიუმები ეკუთვნის თითოეულ შეფასების აქტივობას.
ნაბიჯი მეორე
გარე შემფასებლები ეცნობიან ყველა იმ დოკუმენტაციას, რომელსაც მასწავლებელი თითოეული მოსწავლის პროგრესთან დაკავშირებით აწარმოებს. ასევე იკვლევენ შიდა ვერიფიკატორების მიერ გაკეთებულ ჩანაწერებს, რათა დარწმუნდნენ, რომ შიდა შეფასების პროცესი ობიექტურად წარიმართა. თუ ვიზიტის პერიოდი განხორციელდება სასწავლო პროცესის მიმდინარეობისას, ისინი ატარებენ ინტერვიუებსა და ფოკუს ჯგუფებს მოსწავლეებთან.
ნაბიჯი მესამე
ვიზიტის დასრულების ბოლო ეტაპს შესაბამისი რეკომენდაციის გაცემა და სამუშაო შეხვედრა წარმოადგენს. იმ შემთხვევაში თუ მნიშვნელოვანი ხარვეზები გამოვლინდება, სკოლა ვალდებულია გაატაროს შესაბამისი ღონისძიებები შეფასების პროცესის გასაუმჯობესებლად. არსებობს რამდენიმე ძირითადი მიზეზი, რომლის საფუძველზეც შეიძლება ვისაუბროთ სისტემურ ხარვეზებზე:
- სკოლამ არ წარმოადგინა მოსწავლეთა მიერ შერსულებული სამუშაოს ნიმუშები – ყველა მოსწავლისათვის უნდა მოიპოვებოდეს შემაჯამებელი შეფასების შესახებ არსებული მტკიცებულება. იმ შემთხვევაში, თუ მტკიცებულება არ იქნება ხელმისაწვდომი, გარე შემფასებლები ვერ შეძლებენ სათანადო დასკვნის გამოტანას;
- მასწავლებლის მიერ გამოყენებული შეფასების რუბრიკები/ინსტრუმენტები არ იყო ხელმისაწვდომი;
- მასწავლებლის მიერ გამოყენებული შეფასების ინსტრუმენტები არ იყო სათანადოდ შედგენილი – ეს ნიშნავს იმას, რომ შეფასების რუბრიკა უნდა შეესაბამებოდეს შესასრულებელი დავალების მიზანსა და შინაარსს_ იყოს ობიექტური და გამჭვირვალე. იმ შემთხვევაში თუ დავალება არასათანადო რუბრიკით შეფასდა, ეჭვქვეშ დგება საერთო წლიური ქულა და სწავლის შედეგის დადასტურება.
- მოსწავლეთა მიერ შესრულებული დავალებები არასათანადოდაა შეფასებული – გარე ვერიფიკატორები შეისწავლიან სხვადასხვა დავალებების შეფასებულ ნიმუშებს და აკეთებენ დასკვნებს მასწავლებლის მიერ განხორციელებული შეფასების სანდოობის და ობიექტურობის შესახებ. მაგალითად, სისტემის ხარვეზია, როდესაც ერთსა და იმავე დავალებაში ერთი საგნის სხვადასხვა მასწავლებელი რადიკალურად განსხვავებულ შეფასებას უწერს მოსწავლეს.
გარე ვერიფიკატორები ასევე ამოწმებენ შიდა შეფასების ჯგუფის მიერ განხორციელებულ სამუშაოს. ეს საშუალებას იძლევა გადამოწმდეს, თუ რამდენად ობიექტურად წარიმართა შიდა შემოწმების პროცესი და რამდენად შეუძლია სკოლას განვითარებაზე ორიენტირებული პროცესები წარმართოს დაწესებულებაში.
გარე ვერიფიკატორებს, ისევე როგორც შიდა შემფასებლებს, სჭირდებათ მეთოდოლოგიური მხარდაჭერა სკოლისგან. მნიშნელოვანია ადმინისტრაციამ დადებითი როლი შეასრულოს პროცესის წარმართვაში, წინააღმდეგ შემთხვევაში, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, იგი ფორმალურ ხასიათს მიიღებს, რომლის მთავარი მიზანი შეცდომების აღმოჩენა იქნება და არა შეცდომებზე სწავლა.
ხარისხის უზრუნველყოფის აღნიშნული მოდელი დანერგვის შემთხვევაში იძლევა იმის შესაძლებლობას, რომ დავრწმუნდეთ ჩვენ მიერ გაკეთებული შეფასებების ობიექტურობაში, ვისწავლოთ კოლეგებისგან და თამამად დავადასტუროთ სწავლის შედეგები სახელმწიფოს მიერ აღიარებული დოკუმენტით, რაც მოსწავლის შემდგომი წარმატებისა და მუდმივი განვითარების წინაპირობა იქნება.
