„მაპატიე ეს გრძელი, მოსაწყენი, სულელური და ნაჯღაბნი წერილი. სარა, 13 წლის, უშნო, სულელი, მოუქნელი, ზარმაცი“, – სწერდა სარა იუნგკრანცი ასტრიდ ლინდგრენს 1972 წელს.

ცნობილ საბავშვო მწერალს გოგონამ დახმარებისთვის მიმართა. მას სახლიდან გაქცევა და მსახიობობა სურდა. ასტრიდსაც სწორედ იმ იმედით მისწერა, იქნებ როლის მიღებაში დამეხმაროსო.

ასტრიდ ლინდგრენისა და სარას მიმოწერა 1971 წელს დაიწყო და 2002 წლამდე გაგრძელდა. ასტრიდ ლინდგრენის მუზეუმის ბიბლიოთეკარმა ლენა ტორნკვისტმა წერილები მოაგროვა და ერთ წიგნად გამოსცა. წიგნი „შენს წერილებს ლეიბის ქვეშ ვინახავ“ შვედურიდან ქართულად ლიკა ჩაფიძემ თარგმნა და გამომცემლობა “ინტელექტმა” გამოსცა 2018 წელს.

რას გრძნობენ და განიცდიან მოზარდები? რა სჭირდებათ მათ ყველაზე მეტად? რით შეგვიძლია უფროსებს მათი დახმარება? – ამ კითხვებს აჩენს და პასუხობს კიდეც სარას და ასტრიდის მიმოწერა. წერილები კარგად წარმოაჩენს მოზარდი გოგონას მშფოთვარე სულს, შიშებს, მარტოსულობას. 12 წლის სარა თავს ძალიან, ძალიან მარტოსულად გრძნობს, არ მოსწონს საკუთარი თავი, არ ჰყავს მეგობარი, რომელიც მოუსმენს, გაამხნევებს და დაამშვიდებს; არ მოსწონს სკოლა, აბრაზებს მასწავლებლებს, გარბის სახლიდან, გარბის სკოლიდან… ნელ-ნელა ასტრიდი გოგონას უფროსი მეგობრის როლს ითავსებს, კითხულობს მის წერილებს, პასუხობს, ამხნევებს და მისი ემოციების გამზიარებლადაც გადაიქცევა.

„უშნო, სულელი, მოუქნელი, ზარმაცი“ ვარო, მწერ. სულელი და მოუქნელი რომ არ ხარ, ამას შენი წერილებიდან ძალიან კარგად ვხედავ. დანარჩენზე ვერაფერს გეტყვი, თუმცა შემიძლია დაგამშვიდო, რომ 13 წლის ასაკში თითქმის ყველას უშნო ჰგონია თავი. მეც ასე ვიყავი. ცამეტი წლისას თავი ყველაზე უშნო გოგო მეგონა და ვფიქრობდი, რომ ა რ ა ს დ რ ო ს არავინ შემიყვარებდა, თუმცა თანდათან მივხვდი, რომ საქმე ასე ცუდადაც არ იყო. ვეჭვობ, სულ მალე შენც ასევე იფიქრებ“, – ასეთ პასუხს უბრუნებს მწერალი გოგონას და შენც, მკითხველსაც გახსენდება, რას გრძნობდი 13 წლისა, რა რთული და აუტანელი გეჩვენებოდა სამყარო და რა ცოტა იყვნენ ისეთი ადამიანები, რომლებიც სიამოვნებით მოგისმენდნენ.

მოზარდობა სასიცოცხლო ციკლის მტკივნეული ეტაპია. მტკივნეული არა მხოლოდ მოზარდისთვის, არამედ მისი გარემოცვისთვისაც. უფროსებიც ვიბნევით, როდესაც უცებ გაზრდილი ბავშვი ჩვენგან სრულ თავისუფლებას მოითხოვს, ფეხებს აბაკუნებს, მოთხოვნებს გვიყენებს, სახლიდან გარბის, მავნე ჩვევებს იძენს და ა.შ. როგორ მოვიქცეთ მშობლები, რომ შვილებთან მეგობრობა შევძლოთ? სად და როგორ დავუწესოთ ლიმიტები ან როდის მივცეთ მეტი თავისუფლება? როგორ მივხვდეთ, რას გრძნობენ ისინი და უბრალოდ, როგორ მოვიქცეთ სწორად?

ის, თუ როგორ იღებს მწერალი მშფოთვარე სარას განცდებს, მაგალითი იქნება იმ ადამიანებისთვის, რომლებსაც ურთიერთობა აქვთ მოზარდებთან. ასტრიდი სარას გამოხატვის არეალს არ უზღუდავს, პოზიტიურ ემოციურ უკუკავშირს უბრუნებს, ცდილობს,  მისი ღირსებები დაანახოს.

„არა, ჩემო მშვენიერო გოგო, ძალიან მოგეჯაჭვე. შენს წერილებში იგრძნობა რაღაც ისეთი, რაც მაფიქრებინებს, რომ შენ ნელ-ნელა გამოძვრები შენი ჭუპრის პარკიდან, რომელსაც ახლა ასე ძალიან ებღაუჭები. შენი პარკი მალე გასკდება და იქიდან მშვენიერი პეპელა ამოფრინდება. ამ სამყაროში ცხოვრება ასე ძლიერ არ გაგიჭირდებოდა, ასეთი მგრძნობიარე რომ არ იყო. ეს იმას ნიშნავს, რომ შენს თანატოლებზე მეტს გრძნობ და ფიქრობ“.

ერთ-ერთ წერილში სარა ასტრიდს უყვება, როგორ მოათავსეს ის ფსიქიატრიულ კლინიკაში. „სამწუხაროდ, ბევრს ჰგონია, რომ ეს კლინიკა საგიჟეთია. იმედი მაქვს, შენც ასე არ ფიქრობ. ეს არის სპეციალური ადგილი პრობლემების მქონე 12-18 წლის მოზარდებისთვის. მაგალითად, ყოფილი ნარკომანებისთვის, ნევროზიანებისთვის, ალკოჰოლიკებისთვის და ა.შ. მე იქ იმის გამო გამგზავნეს, რომ სიბნელის მეშინია, შინ კი სულ ჩხუბი და დავიდარაბაა“.

მენტალურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული სტიგმა ჩვენს საზოგადოებაშიც არსებობს და ამ თემაზე საუბარი დღესაც მტკივნეულია. ფსიქოლოგიური პრობლემებით ადამიანები იშვიათად მიმართავენ სპეციალისტს და სხვადასხვა გზით ცდილობენ პრობლემის მოგვარებას, განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე ბავშვს ან მოზარდს ეხება, რადგან სტიგმა ამ შემთხვევაში უფრო ძლიერია.

ასტრიდი კი, ნახეთ, რას სწერს პასუხად: „მე თუ მკითხავ, ფსიქიატრიულ კლინიკაში რომ იწექი, საერთოდ, საერთოდ არაფერს ნიშნავს და სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ფსიქიატრიული პრობლემები გაქვს. უჰ-უჰ-უჰ, კაცმა რომ მკითხოს, არავის გვაწყენდა ცოტა ხნით ფსიქიატრიულ კლინიკაში მოხვედრა. იმედი მაქვს, იქ ყოფნა რამით მაინც დაგეხმარა. ყურადღებას ნუ მიაქცევ იმას, რომ დღესაც არსებობენ იდიოტები, რომლებსაც ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე მზრუნველობის მიმართ 1800-იანი წლებისთვის დამახასიათებელი დამოკიდებულება აქვთ“.

საკუთარ ემოციებზე საუბარი და მათი იდენტიფიკაცია თანამედროვე ადამიანისთვის მნიშვნელოვანი უნარია, რომლის სწავლებაც ადრეული ასაკიდანვეა საჭირო. რას განვიცდით და რატომ განვიცდით, ამის გაცნობიერება ბავშვს/მოზარდს დაეხმარება, უკეთ იგრძნოს თავი და თავისი განცდები საყვარელ ადამიანს გაუზიაროს.

ამ წერილს უმეტესად მასწავლებლები წაიკითხავთ. თქვენც გეყოლებათ სარას მსგავსი მოსწავლეები, რომლებთანაც იქნებ ცოტათი გიჭირთ კიდეც საერთო ენის გამონახვა, იქნებ ზოგჯერ გაბრაზებენ კიდეც ან იქნებ ვერ გაგიგიათ, რატომ შეიცვალნენ ასე უცაბედად, მაგრამ შესაძლოა, თქვენ მათთვის ძალიან საჭირო ადამიანი იყოთ. მისწერეთ, მოიკითხეთ და ასტრიდივით ხშირად დააიმედეთ: „იცოდე, კარგად იყავი და არაფრის შეგეშინდეს“.

(ზურაბ კანდელაკის რომანზე „უძრავი ქარი“)

ქართული მწერლობის მოზაიკურ სივრცეში გამორჩეულია ზურაბ კანდელაკის შემოქმედება, რომელიც ირეკლავს იმ მარადიულ ღირებულებებს, რომლებიც ყოფიერების არსს გამოხატავენ. იგი თავისი რადიოპიესებით, მოთხრობებით, რომანებით ხატავს თანამედროვე სამყაროში გაუცხოებული ადამიანის ცხოვრების ტრაგიზმს. ყურადღებას იქცევს ავტორის თავისებური ხელწერა და ესთეტიკა, ორიგინალური სტილური ძიებები, ეგზისტენციალური პრობლემატიკის ყოფითსა თუ ფილოსოფიურ ჭრილში წარმოჩენა. მისი რომანი „უძრავი ქარი“ მეოცე საუკუნის საქართველოს პოლიტიკურ, სოციალურ თუ კულტურულ ცხოვრებაში მომხდარ კატაკლიზმებს ირეკლავს. მწერლისეული დარღვეული თხრობა, ეპიზოდთა ხატვის ფრაგმენტულობა, ლირიკულ და ასოციაციურ ნაკადთა სიჭარბე ქმნის რეალობის ფანტასმაგორიულ განცდას. მისი პერსონაჟები კონკრეტული ეპოქის (მეოცე საუკუნის 90-იანი წლებიდან დღემდე) შვილები არიან, იმავდროულად, მათ თავგადასავალში ნებისმიერი დროის ადამიანის ტკივილები იხატება. მხატვრული ტექსტის რევაზ სირაძისეული კვლევის მეთოდს თუ გამოვიყენებთ, რომანი ჯვარსახოვანია. თუმცა ეს ჯვარსახოვნება თხრობაში ვარიაციულად არის წარმოჩენილი. რომანის მხატვრული დრო-სივრცის თხრობის ჰორიზონტალურ მდინარებაში იხატება მთავარი პერსონაჟების დრამატული თავგადასავალი, მათი მატერიალურ-ხორციელი ყოფა, რეალურ სამყაროში განხორციელებული ურთიერთობები, ხოლო თხრობის ვერტიკალურ ჭრილში ავტორი ხატავს პერსონაჟთა სულიერ მდგომარეობას (ამ ჭრილში იგი თავისუფლად გადააადგილებს დროსა და სივრცეს და ამ გზით კონკრეტულ პერსონაჟს ადამიანის უნივერსალურ ხატად განაზოგადებს).

რომანის თხრობა ეკლექტურია. ავტორი ხშირად იყენებს ჯოისისეული ცნობიერების ნაკადის ტექნიკას, მთავარი პერსონაჟების ფიქრები, შეგრძნებები, მოგონებები, მოულოდნელი ასოციაციები მუდმივად კვეთს ერთმანეთს და მკითხველს უჩნდება განცდა ერთდროულად „აქ“ და „იქ“ ყოფნისა.

რომანის ძირითადი თემა ცოდვისა და გამოსყიდვის მოტივებს ეფუძნება. მთავარი გმირი იტანჯება ცოდვის შეგრძნებით და ცდილობს, ერთი მხრივ, თავის მართლებას, მეორე მხრივ, დადანაშაულებას. ამგვარად, მწერლის აზრით, ადამიანური ყოფის ტრაგიზმი ის არის, რომ იგი ერთდროულად მსხვერპლიცაა და ჯალათიც. ის გამუდმებით დგას შიშისა და ცოდვის პირისპირ – სწორედ ეს განაპირობებს მის გამუდმებულ შფოთვასა და ხსნის გზის ძიებას.

„ბალახი ვიყო სათიბი, / არა მწადიან ცელობა,/

ცხვრადვე მამყოფე ისევა, /ოღონდ ამცილდეს მგელობა“, –

ვაჟა-ფშაველას ეს სტრიქონები რომანში ირეკლება როგორც განუხორციელებელი ოცნება, რადგან „ცოდვილთა ქვეყანაში ცოდვას ვერ გაექცევი“. ზოგადად, ამ თემას ის ვარიაციულად ამუშავებს მთელ თავის შემოქმედებაში და ამ რომანშიც შთამბეჭდავად წარმოჩნდება, როგორ გადაიქცევა მსხვერპლი ჯალათად და პირიქით. მხატვრული ტექსტის ბახტინისეული „დიალოგურობა“ იმასაც გულისხმობს, რომ დღეს დაწერილ ნაწარმოებში უფრო ადრე შექმნილი ტექსტების ექო გაისმის. „უძრავი ქარი“ გაჯერებულია ამგვარი ექოებით მსოფლიო ლიტერატურიდან, უპირველესად, ბიბლიიდან და „ჰამლეტიდან“. რომანის ინტერტექსტუალური სივრცე გამდიდრებულია ასოციაციებით, პირდაპირი თუ ფარული ციტირებით, გადაძახილებით მსოფლიო კლასიკის ისეთ აღიარებულ მწერლებთან, როგორებიც არიან ჯეიმს ჯოისი, უილიამ ფოლკნერი, ვირჯინია ვულფი, სემუელ ბეკეტი და სხვანი.

რომანი დატვირთულია ალუზიებით, რემინისცენციებით, რომლებიც ტექსტის დროსივრცულ არეალს აფართოებს და კონკრეტულ სახეთა განზოგადებას უწყობს ხელს, ამავე დროს, იმის შეგრძნებასაც იწვევს, რომ არაფერია ცისქვეშეთში ახალი და რომ ამაოა ყოველივე წუთისოფლისეული. ეს ქვეყანა რომ ნებისმიერ დროსა და სივრცეში ცოდვა-მადლის ჭიდილია, ხოლო წლები და რიცხვები – მხოლოდ პირობითი აღმნიშვნელები, კარგად წარმოჩნდება თავების ამგვარ დასათაურებაში: „ამა და ამ წლის ამა და ამ თვის ესა და ეს რიცხვი“. ან: „ამა და ამ წლის ამა და ამ თვის ამა და ამ რიცხვზე გაცილებით ადრე“. ან „ამა და ამ წლის ამა და ამ თვის ამა და ამ რიცხვის შემდგომ განვითარებული მოვლენები“. ქარი კი, რომანის ერთგვარი უხილავი მთავარი პერსონაჟი, სულხან-საბასეული ნიუანსირებული გრადაციებით ან გალაკტიონისეული იდუმალებით („ქარი არა ჩანს,/ ქარი არა ჩანს,/ მაინც მწვერვალებს ედება ქარი), როგორც წარმავლობის სიმბოლო, თავისი მრავალფეროვანი გამოვლინებით ადამიანის გულის ჭიდილს ერთგვარ თამაშად, ნიღბების განუწყვეტელ ცვლად აქცევს, ცხოვრებას კი დაუსრულებელ კარნავალს ამსგავსებს.

რომანში ფრაგმენტულად შემოიჭრება მე-20 საუკუნის ყველა ის მოვლენა (1907, 1921, 1924, 1937, 1959, 1983, 1990-1991…), რომლებმაც დაღი დაასვა მოაზროვნე ქართველის ცნობიერებას. თხრობას ლაიტმოტივად გასდევს თვალსაზრისი: ცოდვილების ქვეყანაში ცოდვას ვერ გაექცევი! არის თუ არა ზნეობრივი კომპრომისი ამგვარი ფიქრი? ეს თემა ყოველ დროში აქტუალურია. რომანიც არ იძლევა ერთმნიშვნელოვან პასუხს. ამ დილემას ადამიანი ინდივიდუალური ძალითა და სინდისით უმკლავდება. „მოციქულთა საქმეში“ მოთხრობილი ამბავი სტეფანეს წამების შესახებ მწერლისთვის მნიშვნელოვანი პარადიგმაა. მისთვის თავსატეხია სახე სავლესი, რომელიც ესწრება სტეფანეს ჩაქოლვას. ამ დროს ის „ჯალათია“, რადგან, მართალია, ქვას არ ისვრის, მაგრამ გულგრილი მონაწილეა მოვლენებისა. ღვთის განგებულებით, სავლე პავლედ იქცა, ქრისტეს მოციქულად, რწმენისთვის წამებულად, რაც მწერლისთვის ჯალათის მსხვერპლად ქცევის მაგალითია: `და გაიყვანეს სტეფანე ქალაქგარეთ და ქვები დაუშინეს…~ `მოწმეებმა თავიანთი სამოსი ფერხთით დაუწყეს ჭაბუკს, რომელსაც ერქვა სავლე…~

`ვინ იცის, იქნებ ყველაფერი მაშინ დაიწყო~ – ასე იწყება რომანი და შემდეგ ეს `ვინ იცის~ თხრობას ლაიტმოტივად გასდევს. ამ პოსტმოდერნისტულ რომანში, რომელსაც ლირიკული ტექსტისთვის დამახასიათებელი სტრუქტურა აქვს, მწერალი წარმოაჩენს, როგორ იმსხვრევა დემონურ და ღვთაებრივ ძალთა ჭიდილისას ადამიანი. აქაც, როგორც დოსტოევსკისთან, ეს უშეღავათო ბრძოლა ადამიანის გულში მიმდინარეობს. რომანის კომპოზიციურ სივრცეს აფართოებს `ჰამლეტიდან~ მოყვანილი ციტატები, რომლებსაც გავყავართ უნივერსალურ დროში, რომელშიც არაფერი იცვლება, ერთმანეთს დაპირისპირებული სიკეთე და ბოროტება სხვადასხვა ნიღბით კვლავაც განაპირობებს ადამიანის ცხოვრების ტრაგიზმს. რომანის დასაწყისშივე მკითხველს უჩდება შეგრძნება სიზმრისეული რეალობისა, რადგან მთხრობელს მის ცნობიერებაში არა მთლიანი, ჰარმონიული, არამედ დაფლეთილი, დამახინჯებული სამყაროს სურათი შემოაქვს. თხრობაში შემოიჭრება სიმბოლური მრავალმნიშვნელოვნებით დატვირთული მრავალი სახე, მათ შორის – ლურჯი ზღვა, თეთრი ხომალდი და სხვ.

პირველსავე ეპიზოდში ცოცხლდება XX საუკუნის 80-იან წლებში საქართველოში დატრიალებული ტრაგედია, „თვითმფრინავის ბიჭების“ სახელით რომ ჩაიწერა ისტორიაში. მწერალი მომსწრე და მონაწილეა იმ ამბებისა, რომლებმაც საზოგადოება შეძრა. საბჭოთა ჩაკეტილი სივრცის, სატუსაღოს გარღვევა დაისახეს მიზნად ახალგაზრდებმა და თავიანთი ამ გაუგონარი პროტესტით დამყაყებული საზოგადოებრივი ცხოვრება შეანჯღრიეს. ზურაბ კანდელაკისთვის ეს მეტად მტკივნეული და ამაღელვებელი თემაა, რომელსაც მის სხვადასხვა ნაწარმოებში, მათ შორის – პიესაში `სულ ერთი წუთი მადროვე, ჯალათო~, – ვხვდებით. მწერალი ამ ამბავსაც ერთგვარ მხატვრულ პარადიგმად აქცევს და სხვა ცნობილ პარადიგმებთან აწყვილებს. ამგვარად, სტეფანეს ჩაქოლვა პირდაპირ უკავშირდება თვითმფრინავის გამტაცებელთა „ჩაქოლვას“, გილიოტინაზე თავმოკვეთილ მეამბოხეებს და მომავალში მოსახდენ საზარელ `დასჯებსაც~.

თავისუფლების წყურვილის გამო დახვრეტილი „თვითმფრინავის ბიჭები“ მწერლისთვის საბჭოთა რეჟიმის წამებულნი არიან, საზოგადოების მიერ პირველმოწამე სტეფანესავით ჩაქოლილნი. მას სურს, მკითხველმა ცოცხლად განიცადოს მომხდარი, ამიტომაც ლანდებად ქცეულ გარდაცვლილებს მისტიკურ შუაღამეს ერთმანეთს ახვედრებს და მკითხველს ტრაგიკული მოვლენების თანამონაწილედ აქცევს. წამებულთა სულები შუაღამისას გამოდიან და ადამიანებს ბნელ წარსულს შეახსენებენ.

რომანში გიას პროტოტიპია დახვრეტილთაგან ყველაზე ახალგაზრდა გეგა კობახიძე: `მხოლოდ გიას ჰქონდა იმედი, მხოლოდ ის ფიქრობდა, დაგვინდობენო! ეჰ, შენ რომ გენახა გია… ყვიროდა, ეხვეწებოდა: სულ ერთი წუთი მაჩუქე, ჯალათო!.. სულ ერთი წუთი!.. ერთი წუთიო!.. სულ ერთი წუთი მადროვე, ჯალათო!.. სულ ერთი წუთი, ბატონო ჯალათო!..“ მთხრობლის წარმოსახვაში ასოციაციურად შემოიჭრება ასეთივე დაუნდობელი დასჯის სცენა: `ერთი წუთიო!.. ასე ევედრებოდა ფრანგ ქალთა შორის ერთ დროს ულამაზესი ჯალათთა შორის უპირველესს – ჟანა დიუბარი, მეფის საყვარელი, სანსონს ევედრებოდა!.. ბრბო კი გაჰყვიროდა: – სიკვდილი მეფის კახპას! სიკვდილი მეფის კახპას!~ რა თქმა, სახარებისეული „ჯვარს აცუ ეგეს“ ალუზიით.

სხვა სიმბოლოთა შორის რომანში ყურადღებას იქცევს სამი გზის სიმბოლიკა, ამ გზების გასაყარზე ხვდებიან ერთმანეთს ცოცხლები და გარდაცვლილები. ერთი სიცოცხლის გზაა, მეორე – სიკვდილისა, მესამე კი – უსულო, ცოდვილი სიცოცხლისა, როდესაც ადამიანი სინდისის ხმას თრგუნავს და ყოველივეს მორჩილად ეგუება. ადამიანის სინდისზეა დამოკიდებული, რომელ გზას აირჩევს, ან არ აირჩევს და გამუდმებით იდგება ამ გზათა გასაყარზე, რომელიმეს არჩევის გაუსაძლის მოლოდინში, ელიოტისეული „ფუტურო ადამიანის“ პერსპექტივით.

ორი ძმის (გამჭვირვალე მინიშნებით – ძმები ივერიელების) ლანდს შიო მკვდართა საუფლოში მიჰყავს სიმართლის გასაგებად. რომანში სიზმარ-ცხადი ერთმანეთში ირევა: `ასეთ ბიჭებს როგორ გასწირავდნენ, მართლა კაციჭამიები ხომ არ არიანო!~ მწერალს სურს, მკითხველმა თვალნათლივ წარმოიდგინოს დაუნდობლად კეფაგახვრეტილი ბიჭის გაოცებული, სიკვდილთან შეურიგებელი თვალები, ამიტომაც შემაძრწუნებელი ნატურალიზმით აღწერს იმ ეპიზოდს, როდესაც ბიჭი ითხოვს, ჭრილობაში ჩაუყონ ხელი. ეს ეპიზოდი მკითხველის წარმოსახვაში სახარების იმ ეპიზოდსაც აცოცხლებს, ქრისტე დაეჭვებულ თომას ჭრილობაში ხელის ჩაყოფას რომ სთხოვს. თომა, ამ შემთხვევაში, საზოგადოებაა, რომელსაც უეჭველ ზნეობრივ ღირებულებებში შეაქვს ეჭვი და ამგვარად ზნედაცემულობას უწყობს ხელს.

მწერალი მოიხმობს „ჰამლეტში~ დატრიალებულ ტრაგედიასაც – გიას შურისძიებისკენ მოწოდება ჰამლეტის მოკლული მამის ბრძანებასავით გაისმის. ელსინორის ტერასაზე მომხდარი შეხვედრის მისტერია სარკული სიმეტრიით დღევანდელობაში გადმოაქვს მწერალს. სტეფანესა და სოფრომის შეხვედრაც ჰამლეტისეული მამა-ძის შეხვედრის პარადიგმის ვარიაციაა: „ამ დროს იყივლა მამალმა და სოფრომმა, მამლის ყივილისთანავე, სასწრაფოდ შეაჩეჩა ხელში ქაღალდების დასტა, – აქ წერია ყველაფერი, აქედან ყველაფერს გაიგებო! `გამიგონია, რომ როდესაც კი განთიადზე მამალი ჰყივის…” (ჰამლეტი) იყივლა მამალმა და ყივილთან ერთად გაქრა ღამე, გაქრა ღამე და გაქრა სოფრომიც!~ ეს ყივილი სახარებისეულ ეპიზოდსაც წამოატივტივებს: პეტრეს მიერé ქრისტეს სამგზის უარყოფას. ამგვარად, მწერალმა საინტერესო ხერხს მიაგნო ტრაგიკული მოვლენების გასაცოცხლებლად.

რომანის მთავარი გმირი შიო ხელოვანია, რეჟისორი, მას შეუძლია სცენაზე გააცოცხლოს გარდასული, ამიტომაც სწორედ მას დაუკავშირდნენ გარდაცვლილნი და `შურისგება~ მოსთხოვეს. ამ შემთხვევაში მთავარი დამნაშავე საბჭოური, ტოტალიტარული რეჟიმია, რომელიც ხელოვანმა ჯერ უნდა გამოააშკარაოს როგორც მკვლელი და შემდეგ დასაჯოს, ბოლო მოუღოს თავისი დაუმორჩილებლობითა და პროტესტით.

აქვს კი ხელოვნებას ასეთი ძალა? თუ ეს მხოლოდ ილუზიაა, რომელიც ცხოვრების გაძლებაში შველის ადამიანს, რომელიც გამუდმებით აწყდება დილემას, კამიუმ ამგვარად რომ ჩამოაყალიბა: ღირს კი სიცოცხლე იმად, რომ კაცმა ბოლომდე განვლოს? შიო სახეა კაცისა, გამუდმებით რომ ჩაესმის სინდისის ხმა და იტანჯება. თუმცაღა მის გვერდით დროდადრო ჩნდება მეგობარი, რომელიც ცდილობს, ისიც იმავე გზას გაუყენოს, რომელსაც საზოგადოება ადგას, რაც იმას ნიშნავს, რომ იცხოვროს ცოდვილივით ცოდვილთა ქვეყანაში, იმ სამარცხვინო გამამართლებელი საბუთით, რომ ცოდვას ვერ გაექცევი.

შიოს ცხოვრებაში ორი დრო მოჩანს, ერთმანეთისგან ისეთივე განსხვავებული, როგორიც ზღვა, ჯერ – კამკამა, მერე – ამღვრეული (სიკამკამე და ამღვრეულობა სოხუმის დაკარგვის ტრაგიკულ მოვლენებს წამოატივტივებს). როცა ზღვა კამკამებდა, მაშინ მასთან იყო ქალი, სახელად ანა, მისი სულის ტოლი, რომელიც ზუსტად გრძნობდა მის გულისცემას. სწორედ მან დაარქვა სტეფანე, რადგან სჯეროდა მისი. სტეფანესავით იქოლებოდნენ საბჭოთა რეჟიმის დროსაც უდანაშაულო ადამიანები, თავისუფლებას არაფერზე რომ არ ცვლიდნენ. მკითხველის წარმოსახვაში გაიელვებს დახვრეტილ და წამებულ ხელოვანთა სახეები.

ჰემინგუეის მოთხრობაში `იქ, სადაც სინათლეა~ პერსონაჟი წარმოთქვამს ლოცვას, რომელშიც „მამაო ჩვენოს“ ადგილას ამბობს სიტყვა „არარაობას“. ამგვარად, არარაობა წარმოჩნდება როგორც ყოველივეს საწყისი და ბოლო „ამიერიდან უკუნისამდე“. არარაობის შეგრძნებით გამოწვეული ტკივილი ტანჯავს შიოსაც, რომელმაც ვერ შეძლო, გამკლავებოდა შიშს, საზოგადოებას და ანასთან ბედნიერად ეცხოვრა. საკუთარი სილაჩრისა და უსუსურობის გამო გამუდმებული ტანჯვისგან, სიცარიელის ტკივილისგან გათავისუფლების წყურვილმა მას რეალობისთვის ფორმა აცვლევინა, ან სრულიად გააქრო: `მე ხომ მხოლოდ ოცნება შემიძლია, ოცნება იმაზე, რაც იყო და რაც თურმე არ ყოფილა!.. ჩემო კარგო, ყველაზე ძნელი ასატანი სიცარიელის ტკივილია! შენ უნდა იცოდე, რა ტკივილია ეს, შენც ხომ გტკიოდა სიცარიელე!~

ამ რომანშიც, როგორც ზურაბ კანდელაკის სხვა ნაწარმოებებში, სიყვარული გადარჩენის ერთადერთი გზაა, სწორედ ის არის ძალა, რომელიც სულს მშვენიერების აღქმის უნარს უნარჩუნებს: `მიაპობს გემი ზღვის ტალღებს – ღვინისფერი ზღვის ტალღებს, ნეტა სად მიდის? სად მივდივართ?! ოცნების გემი! თავისუფლების გემი!“ ჰამლეტისა და ოფელიას პარადიგმული სახეები რომანში ვარიაციულად წარმოჩნდებიან ახალ ვითარებასა და განსხვავებულ დრო-სივრცეში. ეს დრო კი, როგორც აღვნიშნეთ, უპირველესად მეოცე საუკუნის 90-იანი წლების თბილისია, ისეთივე უფერული, დანგრეული და უიმედო, როგორიც მის ქუჩებში მოსიარულე ადამიანი. ამ სივრცეში მარი თითქოს შემთხვევით არის მოხვედრილი. ამიტომაც ჰგავს იგი `ქარის მოტანილს~. ის უფრო სულია, ვიდრე ხორცშესხმული ადამიანი, მთავარი გმირის ის ნაწილი, რომელსაც ოცნება, მშვენიერება არ ეთმობა.

რომანის ზოგიერთი ეპიზოდი აბსურდის ესთეტიკითაა შექმნილი და ამ ესთეტიკისთვის ტიპობრივად ულოგიკოა ადამიანთა ქცევა. ხან კი თითქოს კაფკას სამყაროში ხვდები. ამგვარია განცდა, როდესაც სოფრომი აღწერს თავის დაპატიმრებას და სატუსაღოში გატარებულ დღეებს. რომანში ზედმიწევნითაა აღწერილი, როგორ აწამებდნენ ციხეებში პოლიტიკურ მოწინააღმდეგეებს. ეს იყო ჯოჯოხეთი, რომელსაც ეშმაკი განაგებდა. აქ ადამიანებს სახეს უცვლიდნენ და ასე აბრუნებდნენ ცხოვრებაში, რათა იქ ცოდვილთა შორის ცოდვილივით ეცხოვრათ და არასოდეს მონატრებოდათ ლურჯი, კამკამა ზღვა, ღვინისფერსაც რომ გადაიკრავს, თეთრი გემი და შორეულზე ოცნება: `და იწყებოდა, მაგრამ რა იწყებოდა, ჯორჯ ორუელი მონაგონია, თუმცა დარწმუნებული ვარ, რომ იმათ წარმოდგენაც კი არ ჰქონდათ მასზე. რას არ ვუყურებდით ეკრანზე – ბოთლზე დასმას და დამშეულ ვირთხას, ვედროში გამომწყვდეულს, რომლისთვისაც თავის დახსნის ერთადერთი გზა ადამიანის ნაწლავებში შეძრომაა. ფრჩხილებში ნემსების გაყრა და გაზით ფრჩხილების დაძრობაც კი ბავშვური ფანტაზიის ნაყოფი გეგონებოდათ“. ერთ-ერთი ჯალათი კი, წამებულის შიშით ფართოდ გახელილ თვალებს რომ დაინახავდა, პათეტიკურად წარმოთქვამდა: `მას გახელილი დარჩა თვალები~. გალაკტიონის ამ კონტექსტში ხსენებაც ამხელს, როგორ ბღალავს დემონური ყოველივე მშვენიერს.

თავისი პრობლემატიკით „უძრავი ქარი“ ეხმიანება ქართული თუ მსოფლიო ლიტერატურის ცნობილ ნიმუშებს: გრიგოლ რობაქიძის `ჩაკლულ სულს~, ჯორჯ ორუელის „1984“-ს, ალექსანდრ სოლჟენიცინის „არქიპელაგ გულაგს“ და სხვ.

რომანში არის, როგორც ილია იტყოდა, წყევლაკრულვიანი საკითხავები, რომლებსაც პასუხი არ მოეძებნება, რადგან ადამიანი, მიდრეკილი ბოროტისკენ, კვლავაც ბრმაა და კვლავაც იმგვარივე ვნებითა და სისასტიკით აცვამს ჯვარს უფალს, როგორითაც მაშინ, პირველ საუკუნეში. „ვინ უფრო დიდი ნაძირალაა, ის, ვინც საბარგო ავტოს აღმუვლებდა თუ ის, ვინც ლექსებით ქება-დიდებას ასხამდა ამ წყეულ ავტოს? ასეა, ჩემო კარგო, როგორც შექსპირი იტყოდა, საკითხავი, აი, ეს არის!“

რომანის რამდენიმე ეპიზოდში აღწერილია, როგორი ენთუზიაზმით აგებენ პერსონაჟები გილიოტინას, რაოდენ მძაფრია მათი ვნება, რაც შეიძლება მეტი ადამიანი დასაჯონ, თავი მოკვეთონ, გაანადგურონ. გილიოტინაც ერთი გამოკვეთილი სიმბოლოა ტოტალიტარული რეჟიმისა. ხელოვანს კი ისღა დარჩენია, ეს ყველაფერი როგორმე მხატვრულ სახეებში მოაქციოს, დახატოს ან სცენაზე დადგას და მაყურებელს თვალი აუხილოს.

რომანში, როგორც აღვნიშნეთ, კომეტასავით ჩაიქროლებენ ჯოისისა თუ შექსპირის ფრაზები და მათი ნათება მკითხველს ქვეტექსტებში ჩაახედებს: „სცენიდან ჭეშმარიტებას მხოლოდ დანიელი უფლისწული ღაღადებდა! `დაჭრილ ირემს ცრემლები სდის…~ მწერალი, როგორც თვითონვე აღნიშნავს, პარალელური მონტაჟის ტექნიკითა და ცნობილი ლიტერატურული ხერხების გამოყენებით წარმოაჩენს შიშის ტყვეობაში მოქცეული ადამიანების გულში შეჭრილი სიცარიელის ტკივილს.

„მე ჰამლეტი უნდა მეთამაშა… დანია საპყრობილეა!.. არა, არა, დანია არა! ჩემი ქვეყანაა საპყრობილე!.. არ მეგონა, სიკვდილს თუ მომისჯიდნენ!.. მამა, მიშველე! სადა ხარ, მამა! მამა!!!“- მკითხველის წარმოსახვაში კი ცოცხლდება ჯვარზე გაკრული ქრისტეს ღაღადისი: „ღმერთო ჩემო, რაისთვის დამიტევებ მე!“ როგორც აღვნიშნეთ, ამ რომანში წელი და რიცხვი პირობითი ცნებებია, რადგან ადამიანი ნებისმიერ დროში ადამიანია, თავისი ანგელოზური და სატანური ბუნებით, ხან ერთი მჟღავნდება მეტად, ხან – მეორე. და თუმცაღა ამ რომანში ანგელოზურის გამოვლენა იშვიათია, პირუტყვულისა და მხეცურისა კი – მრავლად, მკითხველს მაინც რჩება განცდა სიყვარულისა და სიწმინდის გადარჩენისა. `მთელი ჩემი ცხოვრება თავს დამნაშავედ ვგრძნობ, დანაშაულია, რომ ვცოცხლობდი, რომ ვსუნთქავდი, რომ დავიბადე… ღმერთო ჩემო, არადა, არაფერი დამიშავებია!..~ – სწორედ სინდისის ეს მტანჯველი ხმა, დანაშაულის შეგრძნებაა ის იმპულსი, რომელიც მწერალს რომან „უძრავ ქარს“ აწერინებს. რადგან: „მე რა შუაში ვარ“ – არასოდეს არის გამართლებული. ერთი მართალი კაცის მადლმა კი შეიძლება კაცობრიობის ცოდვები გადაწონოს და სამყარო აღსასრულისგან იხსნას.

როცა ბავშვი პატარაა, ჩვენ იმაზე ვღელავთ, რომ ის მაძღარი იყოს, არ ავადობდეს, მშვიდად ეძინოს, მაგრამ რაც ასაკი ემატება, საზრუნავიც მატულობს, მის გარშემო საფრთხეც იზრდება. ვერც მშობლები და ვერც მასწავლებლები ვერ შეძლებენ ბავშვის ყველა ნაბიჯის გაკონტროლებას. ამიტომ ბევრი რამ ბავშვმა პატარაობიდანვე უნდა იცოდეს. აი, იმ ძირითადი ჩამონათვალი ჯანმრთელობის, ტექნოლოგიებისა და სხვა სფეროების შესახებ, რომლებიც აუცილებელია შევასწავლოთ ბავშვს:

1. ზეპირად ასწავლეთ სახლის მისამართი, თავისი და დედის გვარი (თუ სხვა გვარი აქვს), მშობლების ტელეფონის ნომერი.
2. ასწავლეთ საგზაო მოძრაობის ძირითადი წესები: როგორ და სად გადაკვეთოს გზა, რომელ მხარეს აუაროს გვერდი ავტობუსს, როგორ იაროს უსაფრთხოდ ველოსიპედით ან სკუტერით.
3. თუ ბავშვი ერთხელ მაინც დაიკარგა ოჯახური საყიდლების ან ზოოპარკში სეირნობის დროს, ასწავლეთ, რომ ყოველთვის ერთ ადგილზე დარჩეს და არ ირბინოს მშობლების საძებნელად.
4. ასწავლეთ, როგორ მოიქცეს საგანგებო სიტუაციებში (ოღონდ ნუ შეაშინებთ!). უთხარით, რომ, შეძლებისდაგვარად, ყოველთვის ახლოს უნდა იყოს უფროსებთან, ხანძრის შემთხვევაში სახეზე აიფაროს ნესტიანი ცხვირსახოცი და არ იმოძრაოს ხალხის ნაკადის საწინააღმდეგოდ.
5. ასწავლეთ, როგორ დარეკოს გადაუდებელი დახმარების სამსახურში მობილურიდან და სტაციონარული ტელეფონიდან. ასწავლეთ, რა უნდა მოიმოქმედოს, თუ ვინმე ქუჩაში გააჩერებს ან მის ბინაში ეცდება შეჭრას.
6. ასწავლეთ გაჯეტებისა და ინტერნეტის გამოყენება – ინფორმაციის მოძიება. თავდაპირველად, სპეციალური აპლიკაცია დაგეხმარებათ, გააკონტროლოთ, რას აკეთებს ბავშვი სმარტფონზე. განიხილეთ თქვენს შვილთან ერთად, რატომ დააინსტალირეთ ეს აპი და რა სარგებელს ის მოუტანს მას.
7. მოუყევით მისი პირადი საზღვრების შესახებ. ხუთი წლის ასაკშიც კი მან უნდა იცოდეს, რომ არ შეიძლება გაჰყვეს უცნობ უფროსს, არ შეიძლება უცნობი ადამიანი ეხებოდეს, კოცნიდეს.
8. აუხსენით, რომ არაფერი არ უნდა წაართვას უცხოს ხელიდან, თუნდაც ეს ნივთი სრულიად უვნებელი მოეჩვენოს.
9. ასწავლეთ ჰიგიენის წესები. ბავშვებმა უნდა იცოდნენ, რომ არ შეიძლება გამოიყენონ სხვისი კბილის ჯაგრისი, სავარცხელი, პირსახოცი.
10. ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომელ საკვებზე აქვს ალერგია და არ მოერიდოს ამაზე უცნობ უფროსებთან საუბარი.
11. თუ ბავშვს აქვს ქრონიკული დაავადება – ეპილეფსია, დიაბეტი, ასთმა – მნიშვნელოვანია, რომ მან იცოდეს დაავადების სახელი და დაიმახსოვროს რა წამალია საჭირო მისთვის. საგანგებო სიტუაციებში თავის დაზღვევის მიზნით შეგიძლიათ, შეიძინოთ სამაჯური დაავადების ან ალერგიის სახელწოდებით.
12. ასწავლეთ, არ აჰყვეს პანიკას საშიშ სიტუაციაში.
13. აუხსენით, რატომ არ უნდა წავიდეს გაფრთხილების გარეშე სახლიდან შორს, რატომ არ უნდა გადაუხვიოს თავის ჩვეულ მარშრუტს სკოლიდან სახლამდე. დააყენეთ აპლიკაცია, რომელიც გაჩვენებთ, სად არის თქვენი მცირეწლოვანი შვილი.
14. ზოგიერთ საიტზე, ასაკობრივი შეზღუდვის მიუხედავად, ბავშვს შეიძლება დასჭირდეს ელფოსტა ან სოციალური ქსელის ანგარიში. დაეხმარეთ მას დარეგისტრირებაში, შემდეგ კი შექმენით რთული პაროლი ან შექმენით ის სპეციალურ აპლიკაციაში.
15. ასწავლეთ თქვენს შვილს, გამოიყენოს ერთი ბრაუზერი და ერთი საძიებო საიტი, რომელიც თქვენც გეცოდინებათ.
16. ერთად განიხილეთ ონლაინშოპინგის საკითხები: აუხსენით, რაში შეგიძლიათ ფულის დახარჯვა და რამდენი. შეზღუდეთ აპს-შიდა შესყიდვები, თუ თქვენი შვილი იყენებს თქვენს გაჯეტს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ერთ დღეს თქვენ შეიძლება აღმოაჩინოთ, რომ თქვენი ხელფასის მესამედი იხარჯება ვირტუალურ ლაზერულ ხმლებზე. თუ ოჯახში ყველას აქვს ტელეფონი ერთი და იგივე ოპერაციული სისტემით (მაგალითად, Android), შექმენით საოჯახო ანგარიში: მაშინ, სანამ ონლაინშესყიდვებს განახორციელებთ ბავშვის სმარტფონიდან, სისტემა მოგთხოვთ დადასტურებას.
17. აუხსენით, რომ არ არის საჭირო უცნობებთან დამეგობრება სოციალურ ქსელებში მაშინაც კი, თუ ავატარს ნაცნობი ფოტო აქვს.
18. აუხსენით ბავშვს, როგორ მოიქცეს მწერის ან ცხოველის დაკბენისას.
19. აუხსენით, რატომაა საჭირო მზისგან დამცავი კრემის გამოყენება ზაფხულში და აჩვენეთ, როგორ გამოიყენოთ ის სწორად.
20. ტაქსიში ასწავლე უკანა სავარძელზე ჯდომა და ზოგჯერ კი – ტაქსის ნომრის დამახსოვრება.
21. დაუტოვეთ ცხელი ხაზის ნომრები თვალსაჩინო ადგილას. მოზარდი შვილი შეიძლება არ მოვიდეს მშობელთან თავისი პრობლემებით, ამიტომ ასეთი ტელეფონები დაგეხმარებათ ბევრი რთული სიტუაციის გადაჭრისას.
22. ესაუბრეთ უსაფრთხოებაზე და ეტიკეტზე სოციალურ ქსელებში: ასწავლეთ, რომ არ გაუზიაროს პირადი ინფორმაცია უცნობებს, არ განათავსოს აშკარა ფოტოები თუნდაც დახურულ ანგარიშზე, შეგატყობინოთ, თუ მისი მეგობარი მოულოდნელად სთხოვს ფულის გადარიცხვას.
23. აუხსენით, რა არის ონლაინბულინგი. უთხარით, როგორ გაუმკლავდეს ასეთ შემთხვევებს. ნუ ეცდებით სრულად აკონტროლოთ მოზარდი, აჩვენეთ, რომ ენდობით და ყოველთვის მზად ხართ, დაეხმაროთ საჭიროების შემთხვევაში.
24. ასწავლეთ ყალბი ამბების გარჩევა რეალური ამბებისგან. ინტერნეტში ბევრი „ტროლი“, ბოტი და საიტია, რომლებიც ცრუ ინფორმაციას აქვეყნებს. უთხარით, რომ ყველა ფაქტი სანდო წყაროებში უნდა გადამოწმდეს და რომ ამაში დაეხმარებით.
25. თუ მოზარდს უკვე აქვს საკუთარი საბანკო ბარათი, ასწავლეთ, როგორ გამოიყენოს უსაფრთხოდ.
26. 26. დაეხმარეთ განასხვაოს ნამდვილი ქველმოქმედება თაღლითურისგან და აუხსენით, რატომ არ უნდა გადაურიცხოს ფული უცხო ადამიანებს, მაშინაც კი, როცა თანხა „სასარგებლო საქმისთვის“ გროვდება.
27. 27. ერთად იარეთ პირველადი დახმარების კურსებზე. აჩვენეთ, როგორ უნდა გაიჩეროს სისხლდენა, რა უნდა გააკეთოს დამწვრობის ან მოტეხილობის დროს. ესაუბრეთ ბავშვებს ალკოჰოლსა და ნარკოტიკებზე. ადრე თუ გვიან, მოზარდების უმეტესობა მაინც ერთვება ამ ექსპერიმენტში. არ არის საჭირო მორალის კითხვა, უბრალოდ ისაუბრეთ შედეგებზე და შესაძლო საფრთხეებზე, მაგალითად, ზედოზირებაზე.
28. 28. განუმარტეთ ინტიმური ჰიგიენის წესები. როდესაც მენსტრუაცია იწყება, უთხარით გოგონებს, როგორ გამოიყენონ ტამპონები ან სხვა რამ, რათა თავიდან აიცილონ ინფექცია.
29. 29. მოუყევით ბიჭებს კონტრაცეფციის სხვადასხვა მეთოდზე და რომ შეწყვეტილი სქესობრივი აქტი ყველაზე არასანდოა. ესაუბრეთ შვილს დაუცველი სქესობრივი კავშირის საშიშროებაზე, უპირველეს ყოვლისა, სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების შესახებ.
30. 30. ასწავლეთ მოზარდს უარის თქმა. აუხსენით, რომ სექსისა და ინტიმური ურთიერთობის იძულების მცდელობა არის ძალადობა.

მოამზადა ირმა კახურაშვილმა

ტექნიკა – შემთხვევითი სიტყვები

კრეატიულობა არის ორ განსხვავებულ საგანს/ცნებას/მოვლენას  შორის კავშირის პოვნის უნარი. რაც უფრო განსხვავებულები არიან ისინი ერთმანეთისგან,  მით უფრო შემოქმედებითი ხდება აზროვნება და, შესაბამისად, მეტყველება.

შეარჩიეთ ორი შემთხვევითი სიტყვა/ცნება.  შეუთავსეთ ისინი ერთმანეთს, ეცადეთ იპოვოთ მათ შორის რაიმე საერთო. მოიფიქრეთ არარეალური ისტორია, რომელიც იქნება ამ სიტყვებთან კავშირში…

როცა ხვდებით ადამიანს, რომელზეც შეგიძლიათ თქვათ, რომ „ზუსტად თქვენნაირია“, „უსიტყვოდ გესმით ერთმანეთის“, „ერთნაირი ღირებულებები გაქვთ“ და ასე შემდეგ… ასეთ ადამიანთან ურთიერთობა მხოლოდ გარკვეული დროით არის კომფორტული, ცოტა ხანში აღმოაჩენთ, რომ თქვენ სულაც არ გჭირდებათ მეორე „თქვენნაირი“, სულაც არ გჭირდებათ მკვდარი სიმშვიდე და ის, რომ წინასწარ ყველაფერი ზუსტად იცოდეთ, მეორე ადამიანი რაზე ბრაზობს, რა უხარია ან რა სიამოვნებს…

როგორც აკაკი წერეთლის ერთ ლექსშია: „ზღვაო, აღელდი, აღელდი…“, ზუსტად ისეა ცხოვრებაშიც. მშვიდმა წყალმა არ იცის ფსკერი, არ იცის, რა სიმდიდრეს ინახავს მისი სიღრმე, მხოლოდ მაშინ, როცა აღელდება, ხდება სასწაული: მარგალიტები ამოიყრება ზღვის გულიდან, პოეტის გულიდან და ნებისმიერი ადამიანის გულიდანაც.

მარგალიტების სალარო

შენი უფსკრული გულია,

მყუდროების დროს ის განძი

ქვეყნისთვის დაფარულია.

მხოლოდ როდესაც მრისხანებ,

გულს უხსნი მზეს და მთვარესა,

იმ მარგალიტებს შესტყორცნი

შენ შემკვრელს არემარესა.

აბა, ვინ იფიქრებდა, რომ განრისხებული წყალი გულიდან მარგალიტებს შობდა. ადამიანებსაც ხშირად არყევთ ცხოვრებისეული მოვლენები და აგერ, თუ პოეტს დავუჯერებთ, ეს საშიში სულაც არ არის. ბუნების კატაკლიზმებიც არ ყოფილა დამღუპველი, ისინი განაახლებენ სამყაროს. მართალია, ჩვენთვის სტიქიები საშიში და დამაზიანებელია, მაგრამ აბა, სამყაროს ჰკითხეთ: ყველაფერი განახლებისთვისაა!

ამასობაში, აკაკის ამ ლექსით, ჩვენ აღმოვაჩინეთ კავშირი სრულიად განსხვავებულებს შორის: ერთი მხრივ, ადამიანი და, მეორე მხრივ, ბუნება…  თურმე ორივესთვის ზომიერი რყევები სასარგებლო ყოფილა.

პოეზია ხშირად მიმართავს მეტაფორას, მეტაფორა – გადატანაა ორ საგანსა და მოვლენას შორის ხდება, რომლებსაც ერთმანეთთან, ერთი შეხედვით, არაფერი აკავშირებთ.  მეტაფორების გაშიფვრით კიდევ უფრო ღრმად ჩავწვდებით კრეატიულობის არსსაც.

იცით, რა აკავშირებს მყინვარს და გალაკტიონს? აბა, მოუსმინეთ:

ჩვენ გვირგვინები გვაქვს ოდნავ მსგავსი,

ლამაზი ცეცხლთა მარადი ნთებით:

მე – მსუბუქ დაფნის ფოთლებით სავსე,

მყინვარს – უმძიმეს იაგუნდებით!

რატომ არის ტიციანისთვის თამუნია წერეთელი: „ხარ დანგრეული შენ მოდი-ნახე, ფეხმოტეხილი შენ ხარ ღრუბელი“.

რატომ დაუკავშირა ერთმანეთს ნიკოლოზ ბარათაშვილმა წუთისოფელი და აღუვსებელი საწყაული?

მაინც რა არის ჩვენი ყოფა — წუთისოფელი, თუ არა ოდენ საწყაული აღუვსებელი?

პოეზიაში უამრავ მსგავს დაკავშირებას ნახავთ, ამიტომაც არის ის პოეზია – განსხვავებულად გამოთქმა, მეტაფორებით მეტყველება, რიტმი და რითმა… მაგრამ ეს მხოლოდ სანიმუშოდ მოვიტანეთ და სავარჯიშოდაც გამოდგება.

ახლა კი კრეატიულობის სხვა სავარჯიშოზე გადავიდეთ. უფრო სწორად, იმ სავარჯიშოზე, რომელიც დასაწყისში აღვწერეთ.

ამ ტექნიკას ჰქვია: შემთხვევითი სიტყვები; ავიღოთ ნებისმიერად ორი სიტყვა (ჩამოვწეროთ უამრავი სიტყვა და ავირჩიოთ იქიდან, ან დავასახელებინოთ ბავშვებს, ან ავარჩიოთ ლექსიკონებიდან შემთხვევითობის პრინციპით).

მაგალითად ჩემმა მსმენელებმა შემთხვევით სიტყვებზე ზოგმა ლექსი დაწერა, ზოგმა – ფენტეზის ჟანრის მინიატურა და სხვადასხვა;

საქანელა და ჭიანჭველა 

ერთი მხრიდან მეორისკენ

მიაქანებ საქმეს ნელა,

ეს მას შემდეგ გაზარმაცდი,

რაც გაჩუქეს საქანელა…

ყველას ადრე პირს ეკერა:

ტვირთი მასზე მძიმე აწევს,

მაინც ნახეთ, როგორ მიდის,

აიიი… არც კი მიბარბაცებს…

ახლა ხალხი დაგცინის და

ამბობს ჩვენი გაუგია,

ჭიანჭველას ეს ცხოვრება

საქა-ნელად აუგია….    /ანი სალდაძე/

მაია გელაშვილს შეხვდა სიტყვათა წყვილი (ცოცხი – პოეზია). კითხვა: დაამყარე კავშირი პოეზიასა და ცოცხს შორის. რით ჰგვანან ისინი ერთმანეთს?

პასუხი: ზოგი პოეზიით დაფრინავს, ზოგიც – ცოცხით.

რა არის ტექსტი?

ტექსტი უბრალოდ სიტყვათა მნიშვნელობების ჯამი კი არა, „კავშირის დამყარებაა“ – სიტყვებს, ცნებებს, ფაქტებს, მოვლენებს, ბიზნესის სხვადასხვა მიმართულებებს, მეცნიერებებს შორის…

ჩვენ ვწერთ იმიტომ რომ, დავამყაროთ  კავშირი. უფრო გლობალური კავშირებიც არსებობს: ჩვენსა და სამყაროს შორის, განსხვავებულ კულტურებს შორის, განსხვავებულ საქმიანობებს შორის; ვინ იცის, იქნებ უცხოპლანეტელებსაც მივწვდეთ და მათთანაც აუცილებლად მოვძებნით საერთოს.

სამყარო ერთიანი და განუყოფელია. ყველაფერი ყველაფერთან კავშირშია, ერთმანეთთან რიზომატული ქსელით დაკავშირებული. ამიტომ არ არსებობს ამ და სხვა სამყაროებშიც ისეთი რამ, როცა კავშირს ვერ აღმოაჩენ. განსხვავებულებს შორის კავშირის აღმოჩენა სრულიად შეცვლის თქვენს სამყაროსეულ ხედვებს, იდეებს, ღირებულებებს და ეს ყველაფერი პოზიტიურად აისახება თქვენს ცხოვრებაში!

ასე რომ, სცადეთ და სამყაროს მთლიანი სურათის აღდგენა განსხვავებულ სიტყვებს შორის კავშირის აღმოჩენით დაიწყეთ!

უამრავი შეძახილი მოგვისმენია, რომელთა დეკოდირებას ყველა ჩვენებურად ვახდენთ.. “ჰეი“ ერთ-ერთი მათგანია, მაგრამ დღეს ამ შეძახილის უჩვეულო ისტორია მინდა გიამბოთ..

„ჰეი“  ორგანიზაციაა, რომელთაც აქვთ  პროექტები სმენის დარღვევის მქონე მოზარდთა მხარდასაჭერად. ორგანიზაციის პროექტ „გარდამტეხი სხივის“ ფარგლებში,  ხათუნა რაზმაძის ხელმძღვანელობით მოსწავლეებთან ყოველკვირეულად ტარდება საინტერესო შეხვედრები, რომელიც ბავშვების წინსვლასა და განვითარებას, საზოგადოებასთან ინტეგრაციას ისახავს მიზნად.

მეც ამ კეთილი ნებით ვესტუმრე ორგანიზაციას. ბავშვებს შევთავაზე   დილემა –  „სხვისი ნაგავი“. თანამედროვე განათლების პარადიგმა ეფუძნება მოსწავლეთა  ჩართულობას, აღმოჩენების გზით ცოდნის შექმნას, მოტივაციასა  და ღირებულებით განვითარებას. ამ შედეგის მიღწევის ერთ-ერთი  ეფექტური მეთოდი დილემით სწავლებაა.  დილემით სწავლება ასევე ხელს უწყობს ისეთი ღირებულებითი კატეგორიების განვითარებას, როგორებიცაა: კრიტიკული აზროვნება,  განსხვავებული აზრის მიმღებლობა, თანამშრომლობა,  კომუნიკაცია და ცოდნის გაზიარება.

დილემა შეგიძლიათ იხილოთ ლინკზე – გავუფრთხილდეთ დედამიწას

ეკოლოგიური განათლების მიზნები:

1. ბავშვებმა უნდა გაიაზრონ ყველა ის ქმედება, რომლითაც ადამიანი ზიანს აყენებს დედამიწას;
2. ბავშვებმა უნდა იცოდნენ დაბინძურების სახეები;
3. ბავშვებმაც უნდა იცოდნენ რა შედეგი მოყვება გარემოს დაბინძურებას;
4. აუცილებელია ბავშვების ჩართვა გარემოს დაცვაში;
5. ბავშვებმა უნდა გააცნობიერონ თავიანთი ვალდებულებები და მოვალეობები გარემოსადმი.

მზიანი დღე იყო.  გავეშურე მოსწავლე ახალგაზრდობის სასახლისკენ,  სიყვარულის ხე წავიყოლე მეგზურად. მივუახლოვდი ოთახს , შესვლისთანავე ვიგრძენი მზერა, სითბო, სიყვარული, სიკეთე. ულამაზესი თვალებით მიღიმოდნენ, დიახ, თვალებით მიღიმოდნენ და თავიანთ სათქმელს ასე მიზიარებდნენ.   რადგანაც ჟესტური ენა არ ვიცი, ორგანიზაციის წევრები დამეხმარნენ.  დავიწყეთ მსჯელობა, ფიქრი, აზრთა გაცვლა-გამოცვლა, დისკუსია დილემის შესახებ. დიდი დღესასწაული მოეწყო ოთხ კედელში. თქვენ უნდა გენახათ პრეზენტაციის მსვლელობისას თუ რა არგუმენტებით მსჯელობდნენ ბავშვები, დილემა „ სხვისი ნაგავი“  მათთვის საინტერესო საკითხი აღმოჩნდა.  აღნიშნეს,  რომ ხშირად აუღიათ სხვისი დაყრილი ნაგავი, რამაც ძალიან გამახარა. ბავშვებისგან ბევრის სწავლა შეგვიძლია უფროსებს. აღნიშნეს, რომ მათი მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობაა გაუფრთხილდნენ ბუნებას და იზრუნონ მასზე, რადგად ის ჩვენი სახლია . ადამიანის ეკოლოგიური განათლების დონე განისაზღვრება არა იმით, თუ რას ამბობს ის ბუნებაში ქცევის წესებზე, არამედ იმით, თუ როგორ ასრულებს იგი ამ წესებს.

სურვილიც გამოთქვეს, რომ ყველამ უნდა  დავრგოთ ერთი ხე დედამიწისთვის. სიყვარულის ხეც, რომელსაც შეხვედრამდე ჩემ ემოციებს ვუზიარებდი,  სწორედ ამ მიზნისთვის მიმშვენებდა გვერდს.

ბავშვებმა შექმნეს საინტერესო  ნახატები, რომლითაც მოგვიწოდებენ „გავუფრთხილდეთ დედამიწას“, „იზრუნე ბუნებაზე“. ამასთან,  მათში ბევრი ნიჭი აღმოვაჩინე, რომელზეც შემდეგში მოგახსენებთ.

ნამუშევრები შეგიძლიათ იხილოთ ლინკზე – ნახატები.rar

მსგავსი ტიპის შეხვედრები ნაყოფიერი და შედეგის მომცემია, რადგან ბავშვის უფლებების კონვენციის თანახმად, განათლების მიღება ყველა ბავშვის ფუნდამენტური უფლებაა და პედაგოგების ვალდებულებაა უწყვეტი პროფესიული განვითარება და მომზადება, სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მოსწავლეთათვის შესაბამისი მხარდაჭერის უზრუნველსაყოფად.

ეს ბავშვები მაგალითია იმისა, რომ შეუძლებელი არაფერია.  სიყვარულის ხე მათთან დავტოვე და მჯერა ის, მოსწავლე ახალგაზრდობის სასახლეში, ახლაც თავის სათქმელს ამბობს.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. https://wikiejemplos.com/ka/dilemas-morales/ – მორალური დილემები.
2. https://mastsavlebeli.ge/?p=23840 – ინკლუზიური განათლება – მასწავლებლის წიგნი.

ცოტა ხნის წინ ორი წიგნი მაჩუქეს – გურამ მეგრელიშვილის გახმაურებული „მკითხველის გზამკვლევი“ და ოდესღაც პოპულარული, მერე კარგად დავიწყებული და ხელახლა გაცოცხლებული ქართული ფენტეზი „ ორი ლაზარეს ამბავი“.

არ ვიცი, ეს საჩუქარი თავისთავად გულისხმობდა თუ არა იმ იდეას, რომელიც მათი გულდასმით წაკითხვის მერე გამიჩნდა – ჩავატარო მცირე ექსპერიმენტი და ორივე წიგნი ერთმანეთის გასაცნობად დავიხმარო. უფრო გასაგებად რომ ვთქვა – „ორი ლაზარეს ამბავში“ „მკითხველის მეგზურით“ შევიდე.

ორივე წიგნი „აზროვნების აკადემიამ“ გამოსცა. „ორი ლაზარეს ამბავს“ გურამ მეგრელიშვილის მშვენიერი წინასიტყვაობა ერთვის. ასე რომ, მათ შორის „ნათესაობა“ ისედაც ბუნებრივი და საგულისხმო ამბავია.

იმის მიუხედავად, რომ კითხვის პროცესი ერთ-ერთი ყველაზე იდუმალი და ინტიმური პროცესია, მისი გზამკვლევობა უმადური და უსაგნო საქმე სულაც არაა. პირიქით, ვინ იცის, იქნებ სწორად წაკითხვის ხელოვნებაა ბევრი სიკეთის წინაპირობაც. ამ მხრივ, გურამ მეგრელიშვილის „მკითხველის მეგზური“ ფასდაუდებელ საქმეს აკეთებს. რაც ყველაზე მთავარია, მისი ინტერაქტიური, მხიარული და თამაშის პრინციპით აწყობილი შინაარსი ამ საქმისთვის არამხოლოდ მცირეწლოვან, არამედ ნებისმიერი ასაკის მკითხველს განაწყობს.

მაგალითად, მე – მზად ვარ, ქართულ ისტორიულ ფენტეზში ეს სახელმძღვანელო ვიმეგზურო.

 „მკითხველის მეგზურის“ დასაწყისში, გურამ მეგრელიშვილი ამბობს, რომ არ არსებობს მზა ფორმულები წიგნის კითხვისას, თუმცა არსებობს ერთგვარი პრაქტიკა (მით უფრო, გამოცდილი მკითხველისგან, რომელიც თავის მხრივ ძალიან საინტერესო მწერალია). „წაკითხულ წიგნებზე შთაბეჭდილებების მოსაგროვებელი წიგნი“ – ასეთი ქვესათაური აქვს ამ გზამკვლევს და ჩვენც შევეცადოთ, მივყვეთ მის მახვილგონივრულად აქცენტირებულ წესრიგს. (წიგნში, ყოველი პუნქტის შემდეგ დატოვებულია ცარიელი ფურცლები, რათა მკითხველმა თავად შეავსოს ისინი).

მაშ ასე, წიგნის სახელწოდება: „ორი ლაზარეს ამბავი“.

ინფორმაცია ავტორის შესახებ: წიგნის ავტორი ირაკლი უგულავაა, რომლის შესახებაც, გულითაც რომ გინდოდეთ, ინტერნეტში საერთოდ ვერაფერს იპოვით. მეეჭვება, თუნდაც ლიტერატურულ წრეებში დაგაკვალიანოთ ვინმემ. რანაირად მოხდა, რომ ძალიან კარგი ისტორიულ-ფანტასტიკური საყმაწვილო რომანების/მოთხრობების ავტორი ასე გაუჩინარდა ჩვენს არც თუ ისე ვრცელ და უკიდეგანო ლიტერატურულ-კულტურულ სივრცეში? რამე მისტიფიკაციასთან ხომ არ გვაქვს საქმე? ფაქტია, რომ 1988 წელს, „ნაკადულმა“ „ორი ლაზარეს ამბავი“40 000-იანი ტირაჟით გამოსცა, წიგნი მანეთი და ოცი კაპიკი ღირდა და მაშინდელი ტენდენციის გათვალისწინებით, ეს რომანი მინიმუმ 30 000 ოჯახში მაინც უნდა მოხვედრილიყო. მეც მახსოვს, უცნაური და სრულიად არაფრის და არავის მსგავსი წიგნი, შორეულ ბავშვობაში რომ წავიკითხე და ყველაფერი ჯადოსნური მეჩვენა – ენაც, ამბავიც, თხრობის ინტონაციაც… სხვა გზა არაა, ირაკლი უგულავაც ამ ჯადოსნობის ნაწილად უნდა მივიჩნიოთ, მით უფრო, რომ ის თავადაა ამ დიდი დღესასწაულის შემოქმედი.

პროტაგონისტი: „მთავარ პერსონაჟს, ვის ირგვლივაც მოქმედება ვითარდება, „პროტაგონისტი“ ეწოდება“ – გვეუბნება ჩვენი მეგზური და იმასაც განმარტავს, რომ ხშირად რთულია, რამდენიმე მთავარ-პერსონაჟიან ტექსტში პროტაგონისტი გამოკვეთო. „ორი ლაზარეს ამბავი“ ამ მხრივ საქმეს აადვილებს – პროტაგონისტები ხომ სათაურშივე ჩნდებიან – ორი ლაზარე, ერთი ბერის ანაფორით შემოსილი მეომარი და მეორე დევნილი უფლისწული. კარგად თუ დააკვირდებით, ორი ლაზარე ერთი მთლიანი იდეის ნაწილია, შესაბამისად, ამ წიგნსაც ერთი პროტაგონისტი ჰყავს – ლაზარე, რომელიც ტექსტში სხვადასხვა ვარიაციით და მნიშვნელობით გვხვდება; სულაც, ლაზარეს ხსენებით იწყება ეს დიდი ამბავი (როგორც გურამ მეგრელიშვილი უწოდებს – „ქართული სამეფო კარის თამაშები“): გვალვით გადახრუკულ ქალაქში წვიმის მავედრებელი გოგონები დადიან, თოჯინას დაატარებენ, დროდადრო ტოლჩიდან წყალს აპკურებენ და გაბმით მღერიან: „ღმერთო, მოგვე ცის ნამი, აღარ გვინდა მზის თვალი! ახ, ლაზარე, ლაზარე…“

გვალვის, ყოვლისმბუგავი მზის მისტერია მთელ ტექსტს გასდევს, რადგან აქ ისეთი ამბები ატყდება, ისეთი ცეცხლოვანი ვნებები და ფათერაკები დატრიალდება, რომ წვიმის მოლოდინი მშვილდში მოზიდული ისარივით იძაგრება და შენც, მკითხველს, ამ მოლოდინით ნერვებს გიჭიმავს, შენც ერთი სული გაქვს, წვიმამდე მიაღწიო, მაცხონებელ ღრუბლებამდე, რომლებმაც ყველა ხანძრის ჩასაქრობად და ტკივილების დასაამებლად, ფაშვიდან ღვთაებრივი ცვარ-ნამი უნდა გადმოაფრქვიონ…

ამ თავგადასავლის უფროსი ლაზარე – ლაზარე ჩხუბიანია, ის მანუჩარ ერისთავის რაზმში ყველაზე ერთგული და ჭკვიანი მეომარი იყო, თუმცა მანუჩარის დაუოკებელმა ამბიციებმა მის მოსისხლე მტრად აქცია. მეფეზე გაბრაზებულმა მანუჩარმა მთელი სამეფო ოჯახი ხომ ამოჟუჟა, ტახტზეც თავად მოკალათდა. ერთადერთი, ვისი გადარჩენაც ლაზარე ჩხუბიანმა სასწაულებრივად შეძლო, პატარა უფლისწული იყო. აი ის, მეორე ლაზარე, რომელიც მრავალი განსაცდელის შემდეგ ლაზარე პირველის სახელით მოევლინება ქართულ სამეფო კარს.

როცა რომანში ერთი სახელის მქონე ორი პერსონაჟია, ჩნდება აზრი, რომ მწერალი ამით ტექსტის/იდეის ორ პოლუსს მონიშნავს, საწყისს და სასრულს აქცენტებს. ლაზარე ჩხუბიანი და მის მიერ გადარჩენილი, მისი გაზრდილი უფლისწულიც ცხოვრების ორი სიმბოლოა – ადამიანური და ღვთაებრივი. ლაზარე ჩხუბიანი ხალხური ყოფის, სიბრძნის, კულტურის პირმშოა, ის ჩვენი მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის უსახელო ნაწილია, მშრომელი და მეომარი ხალხის ნაწილი, რომელთა სისხლსა და ოფლზეც დაიწერა მეფეთა ქრონიკები; უფლისწული ლაზარე კი ქრისტეს სიმბოლოა, მისი გარეგნობა, მანათობელი ხალი, მისი ჭკუა-გონება, სიმღერის ნიჭი, ყველაფერი ზეადამიანურია, მაგრამ ამავე დროს, ძალიან ადამიანურიც. „ხალხო, აი თქვენი მეფე!“ – ასე წარუდგენს ლაზარე ჩხუბიანი ქალაქის მოედანზე, მეფის ასარჩევად შეკრებილ საზოგადოებას.

ჩხუბიანის და უფლისწულის ტანდემით მასწავლებლის და მოსწავლის ბიბლიური/სახარებისეული/იგავური პარადიგმაც გაცხადდა. ამ მხრივ, „ორი ლაზარეს ამბავი“ კლასიკური ტექსტია.

ანტაგონისტი: „რომ არა ის, წიგნი საინტერესო ვერ იქნებოდა“, – გვარწმუნებს მეგზური. რაც უნდა უცნაური იყოს, ეს მართლაც ასეა. უცნაური კი, შესაძლოა იმიტომ იყოს, რომ საქმე ე.წ. უარყოფით გმირთან გვაქვს, პერსონაჟთან, რომელმაც ყველაზე მეტად გაგვაღიზიანა, გაგვაბრაზა, ხანდახან თავიც კი შეგვაძულა.

„ორი ლაზარეს ამბავში“, ასეთი, ალბათ უკვე მიხვდით – მანუჩარ ერისთავია. ის ტიპური მოღალატე, პატივმოყვარე და მეფობის ვნებით შეპყრობილი ფეოდალია, რომელიც, ტყვეთა სყიდვის აკრძალვის მიუხედავად, მაინც ამ ყოვლად უბოროტესი ვაჭრობითაა დაკავებული. სწორედ ამის გამო განურისხდა მას მეფე და ეს რისხვა არ შეარჩინა მანუჩარმა, დაუნდობლად და თვალდაუხამხამებლად, მთელი სამეფო ოჯახი ამოაჟუჟვინა.

დეიტერაგონისტი (პროტაგონისტის და ანტაგონისტის დამხმარე): ასეთები „ორი ლაზარეს ამბავში“ ბლომად არიან, ე.წ. კეთილ მხარესაც და ბოროტ მხარესაც. ანტაგონისტის მთავარ დეიტერაგონისტად აზნაური იკუნკულიძე უნდა დავასახელოთ – მანუჩარ ერისთავის ყურმოჭრილი მონა, რომელსაც, ბატონის მსგავსად, ლაზარე ჩხუბიანის სიძულვილი აქვს და დაუღალავად ერჩის. რაც შეეხება პროტაგონისტის დეიტერაგონისტებს, იმის მიუხედავად, რომ ამ დავიდარაბიან ამბავში ორივე ლაზარეს მტერი უფრო ბევრი ჰყავს, ვიდრე მოყვარე, მაინც დროდადრო ჩნდებიან ადამიანები, ვისი წყალობითაც ორივე მათგანი ხიფათიდან მშვიდობით გამოდის: მამიდა მელანო, მონაზონი ქეთევანი და სხვა…

როდის და როგორ შედის პერსონაჟი კონფლიქტში, ვისთან? – მკითხველის მეგზური კონფლიქტის არსზე დაგვაფიქრებს, მის მნიშვნელობას განმარტავს. ლაზარე ჩხუბიანის კონფლიქტში შესვლაც ალბათ იმ წერტილით უნდა მოვნიშნოთ, როცა ის მეფის სასახლეში, ტახტის ქვეშ დამალულ მცირეწლოვან უფლისწულს იპოვის. სწორედ აქედან იწყება წინააღმდეგობებით, სისხლით და ჭრილობებით სავსე თავგადასავალი. ლაზარე უარს ამბობს მანუჩარ ერისთავის მსახურებაზე და სულ სხვა გზას ირჩევს. მართალია, ჯერ თავადაც არ იცის, სად მიიყვანს ეს გზა, მაგრამ აქ მთავარი არჩევანია – ლაზარეს სულიერი აქტი, რომელმაც მისი პიროვნება (კონფლიქტების გავლით) უნდა გადაარჩინოს.

„მკითხველის მეგზურში“ ერთმანეთის მიყოლებით ჩნდება ძალიან საინტერესო აქცენტები: ცნობისმოყვარეობა, თანაგრძნობა და სიმპათია, გაოცება – მკითხველი თანდათან შედის ტექსტის ლაბირინთებში, იძირება მის სიღრმეებში და ფსკერზე მარგალიტებსაც მოსინჯავს. „ორი ლაზარეს ამბავი“, ვფიქრობ, პირველივე გვერდებიდან აღძრავს ცნობისმოყვარეობას. ამის მიზეზი უსინათლო მეფანდურის ქალაქის მოედანზე გამოჩენაა, რომელიც, თითქოს საუკუნეთა მიღმიდან მოგვიხმობს ზღაპრის (ვინ იცის, იქნებ ნამდვილი ამბისაც?) მოსასმენად. თხრობის ეს ფორმაც ეპიკური ჟანრის კანონია, საოცრად შთამბეჭდავი და მომნუსხველი. ლაზარეების მიმართ თანაგრძნობა და სიმპათიაც მალევე ჩნდება, რადგან ზღაპრის წესით – აქ მკაფიოდაა გამოკვეთილი კეთილისა და ბოროტის სივრცეები. გაოცებაც ავტორისა და მკითხველის ყოვლად ინტიმური კავშირის დეტალია: მწერალი გვიმხელს იმას, რაც ხშირად ჯერ პერსონაჟმაც კი არ იცის. „ორი ლაზარეს ამბავი“ ამის სამაგალითოდ არ გამოდგება, ყოველ შემთხვევაში, მე ვერ ვნახე სანიმუშოდ მსგავსი დეტალი. იქნებ თქვენ აღმოაჩინოთ და ეს ველიც შეავსოთ?

წინაღობები (კონფლიქტის გამამწვავებელი ფაქტორები); მოულოდნელი გარდაქმნები; მოტივაცია; კათარსისი – მეტ-ნაკლებად ამ აქცენტებსაც შევეხეთ, ამიტომ ყოველ ახალ წამკითხველს დავუტოვებ უფლებას, თავად განავრცოს მსჯელობა.

ჩვენს მეგზურს იუმორის დიდი გრძნობა აქვს. უფრო სწორად, კითხვის პროცესის მაქსიმალურად მხიარულად, ხალისით, თამაშით დატვირთვის მომხრეა. გვხვდება ასეთი პუნქტები: „არ მინდოდა, მაგრამ მაიძულეთ“. გურამ მეგრელიშვილი მსოფლიო ლიტერატურიდან მოიხმობს ნიმუშებს იმ აზრის განმარტებისთვის, რომ ზოგჯერ პერსონაჟები თავიანთი ნების საწინააღმდეგოდ, უნებლიეთ ხდებიან გმირები ან ანტიგმირები. საინტერესოა, ეხმიანება თუ არა ამ პუნქტს ლაზარე ჩხუბიანის პერსონაჟი? ის ხომ ერთი ჩვეულებრივი მეომარი იყო, რომელიც გარშემო გამეფებულმა უსამართლობამ აიძულა, ნამდვილ გმირად ქცეულიყო?!.

„აუცილებელი მონაკვეთი, რომლის გარეშე ტექსტი არ ივარგებდა“ – ეს პუნქტი, ალბათ, მკითხველის პირად იმპროვიზაციასაც გულისხმობს, ჰოდა მე ჩემს ვერსიას ვიტყვი, სხვამ თავისი თქვას. პირადად ჩემთვის, ამ ჯადოსნური წიგნის „აუცილებელი მონაკვეთი“ ის ფოლკლორული რეჩიტატივებია, რომლითაც ყოველი ახალი თავი იწყება. ჯერ ერთი, ისინი ყოველი ახალი ეპიზოდის კამერტონებია („ეს ამბავი ზღაპრად თქმულა, ჟამთა სრბოლას გადაურჩა, და გვაუწყებს, ერისთავი ვით განუდგა მეფეს ურჩად“…), მერე კიდევ – მათ წიგნის ეპიკური ინტონაცია უჭირავთ და მთლიან ტექსტს, როგორც ერთ გაბმულ სიმღერას, ისე განაცდევინებენ მკითხველს. მოკლედ, ჩემთვის ეს რეჩიტატივები ამ წიგნის უბადლო ლაზათია.

„მკითხველის მეგზური“ კიდევ რამდენიმე მნიშვნელოვანი პუნქტისგან შედგება. სამწუხაროდ, ერთი წერილის ფარგლებში წარმოუდგენელია ყველა მათგანზე მსჯელობა. ამისთვის მას თავად აქვს გამოყოფილი ცარიელი ფურცლები – მკითხველმა მეგზურ-სახელმძღვანელოში რომ იმუშაოს, ჩაინიშნოს, დაიმახსოვროს.

 წიგნი ყოველი ახალი წაკითხვისას ცოცხლდება. „ორი ლაზარეს ამბავი“ ამ მხრივაც გამორჩეულია – ესაა წიგნი, რომელიც დრომ დავიწყების აკლდამაში გამოკეტა, მაგრამ ლაზარესავით აღდგა. ამისთვის, გულითადი მადლობა ყველას, ვინც მისი ხელახალი გამოცემა განახორციელა. „ორი ლაზარეს ამბავი“ თავის მკითხველს ელოდება.

მკითხველიც აღარაა ხელცარიელი – მას უკვე თავისი მეგზური ჰყავს, „წაკითხულ წიგნებზე შთაბეჭდილებების მოსაგროვებელი წიგნაკი“, რომელიც კითხვის პროცესს დაუვიწყარ თავგადასავლად გადააქცევს.