უკანასკნელ პერიოდში, უფროსების – მშობლებისა და პედაგოგების მხრიდან ხშირად ისმის საყვედურები ბავშვების მისამართით: „უჭირს საკუთარი ემოციების მართვა, უარყოფით ემოციებთან გამკლავება, საკუთარი ქცევის კონტროლი“. ეს ის ფრაზებია, რომლებსაც უფროსები ხშირად ვიყენებთ ამა თუ იმ ბავშვზე საუბრის დროს. ბიოლოგიური თვალსაზრისით ყველა ცოცხალ ორგანიზმს შეუძლია რეაგირება გამღიზიანებლებზე. ადამიანისთვის ასეთი რეაქცია ემოციებია. ყოველდღიურად ჩვენ ყველა განვიცდით სრულიად განსხვავებულ ემოციებს, რომელთაგან ზოგიერთს სიტყვებით ან მოქმედებით გამოვხატავთ, ზოგიერთს კი ვთრგუნავთ სხვადასხვა მოსაზრებების გამო. ემოციების მართვის უუნარობა განვითარების ნებისმიერ ასაკობრივ საფეხურზე მყოფი ადამიანისათვის სერიოზული პრობლემების შემქმნელი ხდება. ამაში არაფერია გასაკვირი, რადგანაც ჩვენი ქცევა სწორედ ემოციებით იმართება და სწორედ ემოციების მართვის უუნარობა ხდება ქცევითი პრობლემების აღმოცენების უმთავრესი მიზეზი. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ბავშვის აღზრდის პროცესში ემოციების მართვის უნარის გამომუშავება აღმზრდელთა, მშობელთა და პედაგოგთა უმთავრესი საზრუნავი უნდა გახდეს.

 რეკომენდაციები – როგორ ვასწავლოთ ბავშვს ემოციებთან გამკლავება და საკუთარი ქცევის კონტროლი:

• უპირველეს ყოვლისა, დავიწყოთ საკუთარი თავიდან, შევეცადოთ თავად ჩვენ, ბავშვთან ურთიერთობაში მყოფმა უფროსებმა ვისწავლოთ ნეგატიურ ემოციებთან დამოუკიდებლად გამკლავება. გავითვალისწინოთ, რომ უფროსი ბავშვის ემოციური სარკეა. ნაცვლად იმისა, რომ ვუყვიროთ და საყვედურებით ავავსოთ, ავიღოთ „ტაიმ-აუტი“ იმისათვის, რომ თავად ჩვენ დავმშვიდდეთ. ბავშვები ხომ ყველაფერში ჩვენ, უფროსებს გვბაძავენ, აკოპირებენ ჩვენს ქცევებს, ემოციებს – როდესაც ვყვირით, ბავშვები სწავლობენ ყვირილს, როდესაც თანამოსაუბრეს პატივისცემით ვეპყრობით, ბავშვებიც იმავეს აკეთებენ. ყოველდღე ბავშვი ჩვენგან სწავლობს, როგორ გაუმკლავდეს საკუთარ გრძნობებს. ამიტომ, უმჯობესი იქნება, ვიყოთ რაც შეიძლება მშვიდად მაშინაც კი, თუ გვგონია, რომ ამისათვის ძალა უკვე აღარ დაგვრჩა. ეს არ ნიშნავს, რომ საჭიროა ემოციების ჩახშობა. ემოციების დათრგუნვა და ჩახშობა იქამდე მიგვიყვანს, რომ გართულდება მათი კონტროლი. კარგი იქნება სიფრთხილით მოვეკიდოთ ჩვენს გრძნობებს, შევამჩნიოთ და მივიღოთ ისინი და ამასთან, არ განვახორციელოთ რაიმე უხეში ქმედებები. ეს ნამდვილად არ არის ადვილი. ამ მხრივ არავინაა სრულყოფილი. ადამიანები მთელი ცხოვრების განმავლობაში ვსწავლობთ საკუთარი ემოციების მართვას. მთავარია სწორი მიმართულებით გადავდგათ ნაბიჯები;
• განვამტკიცოთ ემოციური კავშირი ბავშვთან. პატარები სწავლობენ დამშვიდებას იმ ხერხებით, რომლებსაც ჩვენ მათ ვთავაზობთ. მართალია, რაც უფრო იზრდება ბავშვი და ემატება წლები, მით უფრო ნაკლებად საჭიროებს ზრდასრულთა უშუალო, პირდაპირ მონაწილეობას საკუთარი პრობლემების მოგვარებაში. თუმცა, წამოზრდილ ბავშვსაც კი სჭირდება მშობლებთან მჭიდრო ემოციური კავშირის შეგრძნება. წინააღმდეგ შემთხვევაში ის ვერ შეძლებს საკუთარი ემოციების დამოუკიდებლად კონტროლს. როდესაც ვამჩნევთ, რომ ბავშვი უმართავი ხდება, ყველაზე მნიშვნელოვანი რამ, რაც უნდა გავაკეთოთ, აღვადგინოთ ემოციური კავშირი მასთან. თუ ის გრძნობს, რომ ჩვენ მის მხარეს ვართ მაშინაც კი, თუ იძულებული ვართ ვუთხრათ – „არა“, ის მზად იქნება მოგვისმინოს და გაგვიგოს. მტკიცე ემოციურ კავშირს ბავშვთან შეუძლია ნებისმიერი ქცევითი სირთულეების, პრობლემების კომპენსირება;
• მივიღოთ ბავშვის ნებისმიერი გრძნობა. ემოციების მიღება აუცილებელია. გაგებით მივუდგეთ ბავშვის გრძნობებს და ნუ გავაუფასურებთ მათ. მოვერიდოთ მასთან ისეთი ფრაზების გამოყენებას, როგორიცაა: „აქ არაფერია საშიში“; „ბიჭები არ ტირიან“; „ეს სისულელეა, დამშვიდდი“. ასეთი ფრაზებით ჩვენ ვართმევთ ბავშვს ემოციების განცდის უფლებას. და, თუ მათ ჩავახშობთ, ემოციები უკონტროლო გახდება, გამოიწვევს სირცხვილს და ნერვული სისტემის დატვირთვას. ძალიან მნიშვნელოვანია, ვუთხრათ ბავშვს, რომ მას აქვს უფლება განიცადოს სრულიად მრავალფეროვანი, სხვადასხვანაირი ემოციები. არ იქნება გამართლებული ცალკეულ გრძნობებს მიუღებელი ვუწოდოთ: „არ შეიძლება გაბრაზდე“; „განა შეიძლება ასე ნერვიულობა?“ მიუღებელი უფრო შეიძლება იყოს გარკვეული გრძნობების დემონსტრირება გარკვეულ ვითარებაში. მაგ. თუ დედამ არ უყიდა ბავშვს სათამაშო, რომელიც მას ძალიან სურდა, ის შეიძლება დედაზე გაბრაზდეს. ეს ბუნებრივია, მაგრამ ჩაარტყას დედას ამის გამო, დაუშვებელია და ეს უნდა გავაგებინოთ. პატარები ხშირად შეუძლებელს ითხოვენ და როდესაც ვერ იღებენ სასურველს, ბრაზობენ. ასეთ დროს, უარის თქმამდე შევეცადოთ თანაგრძნობა გამოვხატოთ მის მიმართ. „საყვარელო, ვიცი რომ გაბრაზდები, მაგრამ მომიწევს შენი იმედის გაცრუება….“. როდესაც ემპათია, თანაგრძნობა ჩვენი მუდმივი თანამგზავრია, ბავშვი ხვდება, რომ ზოგიერთი, ცალკეული ემოცია შეიძლება არც ისე კარგი იყოს, მაგრამ ისინი საშიში, სახიფათო არ არის და ნაცვლად იმისა, რომ ჩაახშოს საკუთარი გრძნობები, ბავშვი სწავლობს მათ მიღებას. მან იცის, რომ მას არ სჭირდება ყვირილი იმისათვის, რომ მოუსმინონ და გაუგონ. მას ნებისმიერს მიიღებენ და მაშინაც კი, თუ დღეს ცუდი დღე იყო, ხვალ ყველაფერი უკეთესად იქნება;
• ნუ შეგვეშინდება ვისაუბროთ ბავშვთან ემოციებზე. საყურადღებოა, რომ ბავშვებს ემოციური ინტელექტი მაშინ უვითარდებათ, როცა ჩვენ, უფროსებს არ გვეშინია ღიად ვისაუბროთ მათთან გრძნობებზე, მივიღოთ ისინი და ასევე დავაინტერესოთ სხვა ადამიანების განცდებით. ამიტომ, მაგ. ცრემლების დამალვის ნაცვლად, უმჯობესი იქნება მისთვის გასაგებ ენაზე ავუხსნათ ბავშვს რამ გამოიწვია ეს ცრემლები. მნიშვნელოვანია, ვასწავლოთ ბავშვს სიტყვები, რომლებიც მის ემოციებს აღწერს. ეს დაეხმარება მას გამოხატოს საკუთარი გრძნობები სიტყვიერადაც. გავაანალიზოთ ისინი ერთად: „შენ ბრაზობ, ნაწყენი ხარ იმიტომ, რომ….“. მნიშვნელოვანია ბავშვმა გააცნობიეროს, გაიგოს, რა ხდება მის თავს, რა ემართება, რატომ განიცდის გარკვეულ ემოციებს. როდესაც გრძნობაზე ხმამაღლა ვსაუბრობთ, ვახასიათებთ მას, ის უკვე ნაწილობრივ კონტროლირებადია. თუ ამ ყველაფერს ყურადღებას არ დავუთმობთ, ბავშვი თავს ისე იგრძნობს, თითქოს აბობოქრებულ ზღვაშია და არ იცის საით წავიდეს და რა გააკეთოს;
• ადრეული ასაკიდანვე ვიზრუნოთ ბავშვში თვითკონტროლის უნარის განვითარებაზე. 5-6 წლის ასაკის ბავშვში უკვე იწყება თვითკონტროლის უნარის საფუძვლების განვითარება. თვითკონტროლი კი, თავის მხრივ, საკუთარი თავისა და ემოციების მართვის უნარის საფუძველია. თვითკონტროლის უნარის განვითარებისთვის შეგვიძლია აქტიურად გამოვიყენოთ თამაშები, მაგ. სამაგიდო თამაშები წესებით. თუ ბავშვი ამ წესებს არ დაემორჩილება, ის ვერ შეძლებს გამარჯვებას და თამაშსაც კი გამოეთიშება. ზემოაღნიშნული მიმართულებით ბავშვის განვითარებისთვის კარგია ასევე სიუჟეტურ-როლური თამაშებიც. ასეთი თამაშების დროს ბავშვს უწევს იმის გაკეთება, რაც როლით არის გათვალისწინებული, მაგ. თუ გუშაგის როლის შესრულება უწევს, მან არ უნდა იმოძრაოს. ამ დროს ბავშვი ხშირად ორმაგ გრძნობას განიცდის – ერთი მხრივ, მას სურს მხიარულება, ის კი ჩუმად, ხმისამოუღებლად უნდა იდგეს. მეორე მხრივ, პატარა უმკლავდება, თავს ართმევს თავის როლს, რაც მასში კმაყოფილების გრძნობას იწვევს. ასე რომ თამაშის პროცესში ბავშვი სწავლობს თვითკონტროლს;
• მოვაგვაროთ ურთიერთობები ბავშვთან და გამოვიჩინოთ მზრუნველობა, თანაგანცდა, ემპათია მის მიმართ. გავითვალისწინოთ, რომ განრისხებული, გაბრაზებული ბავშვი ცუდი ადამიანი კი არ არის, განაწყენებული პატარა ადამიანია. ბავშვები ვერ აკონტროლებენ საკუთარ ემოციებს, რადგან არ იციან, როგორ გააკეთონ ეს. ამიტომ, საჭიროა უფროსებმა გამოვავლინოთ თანაგანცდა, რათა ბავშვმა იგრძნოს მხარდაჭერა და არ ეშინოდეს საკუთარი გრძნობების გამომჟღავნების, როგორი ნეგატიურიც არ უნდა იყოს ის. თუ ჩვენ დავეხმარებით მას, იგრძნოს თავი უსაფრთხოდ, მისი ბრაზი და მიუღებელი საქციელი მყისიერად გაქრება. მოგვიანებით, როცა ვნებები ჩაცხრება, შეიძლება ბავშვთან ერთად განვიხილოთ მომხდარი, მაგრამ არა გასაკრიტიკებლად და ნოტაციების წასაკითხად, არამედ თანაგრძნობისა და ურთიერთობის აღსადგენად – „ჩვენ ყველა იმდენად განაწყენებული და გაბრაზებული ვიყავით, რომ ყვირილი დავიწყეთ, მაგრამ ამგვარად არ შეიძლება ურთიერთობის გარკვევა მასთან, ვინც გიყვარს. ძალიან ვწუხვარ, რომ ნერვები მომეშალა. ვიცი, შენც საკმარისად განაწყენებული უნდა ყოფილიყავი, რომ ასეთი რაღაცები გეთქვა, გაგეკეთებინა. ახლა მე მზად ვარ, მოგისმინო, რის გამო ხარ განაწყენებული“. ეს, რა თქმა უნდა, არ ნიშნავს, რომ ბავშვს უფლება აქვს, უყვიროს მშობლებს, ან გააკეთოს ისეთი რამ, რამაც შეიძლება უფროსები გააღიზიანოს. მაგრამ ბავშვები ამას მხოლოდ მაშინ გაიგებენ, როცა იგრძნობენ, რომ მათ მოუსმინეს და გაუგეს. ამიტომ, უმჯობესია, ჯერ ბავშვს მოვუსმინოთ, შემდეგ კი ვუთხრათ: „მესმის, რატომ იყავი ასე განაწყენებული, გაღიზიანებული, რატომ ყვიროდი. მაგრამ, იცი, შენ არასდროს გჭირდება ყვირილი ჩემი ყურადღების მისაპყრობად. მე ყოველთვის მზად ვარ შენს მოსასმენად და დასახმარებლად“. დიდია იმის ალბათობა, რომ ამის შემდეგ ბავშვი ბოდიშს მოიხდის და მომავალში გაცილებით მოტივირებული იქნება, რომ საკუთარი აზრები ყვირილის გარეშე გამოხატოს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკუთარი ემოციების მართვის უნარის გამომუშავება ბავშვებში მარტივი საქმე ნამდვილად არ არის, მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ რამდენი პრობლემის აცილებას შევძლებთ ამით მომავალში, ვფიქრობ, მცდელობა და ძალისხმევა ნამდვილად ღირს ამად.

ტრადიციული სასწავლო მეთოდები სულ უფრო ხშირად  იცვლება. ციფრული სამყაროს მოთხოვნების შესაბამისად, მრავალფეროვანი გახდა ციფრული სწავლების ხელსაწყოებიც. მათი სწორი გამოყენება ხელს უწყობს მოსწავლეზე ორინეტირებული და  ინდივიდუალურ საჭიროებებზე მორგებული  სასწავლო პროცესის ჩამოყალიბებას. ამიტომაც არის, რომ განათლების სფეროში თანამედროვე ტექნოლოგიების სწრაფმა განვითარებამ ინტერაქტიული და პერსონალიზებული სწავლება ერთ-ერთ მთავარ ტენდენციად აქცია. ინტერაქტიული სწავლების ელემენტები (როგორიცაა  ვირტუალური კლასები და ონლაინპლატფორმები (მაგ., Google Classroom, Moodle, Microsoft Teams), გეიმიფიკაცია (სასწავლო პროცესში თამაშების ელემენტების ინტეგრირება, მაგ., Kahoot, Quizizz, Duolingo), ვირტუალური და გაფართოებული რეალობა (VR/AR; მაგალითად, მოსწავლეები ისტორიული მოვლენების 3D-მოდელების შექმნისთვის იყენებენ Miro, Padlet, Google Docs და სხვ. ინსტრუმენტებს და ამ მიზნით ინდივიდუალურ, ერთობლივ და  ჯგუფურ პროექტებს ქმნიან)) საშუალებას აძლევს მასწავლებელს, უზრუნველყოს პერსონალიზებული სასწავლო პროცესი მოსწავლეების უნარების, ინტერესებისა და სწავლების ტემპის გათვალისწინებით. ამ დროს აქტიურად გამოიყენება:

• ხელოვნური ინტელექტის (AI) პლატფორმები;
• ადაპტური სწავლების სისტემები (მაგალითად, Duolingo, რომელიც მარტივად ადგენს მოსწავლის ცოდნის დონეს უცხო ენასთან, მაგალითად, ინგლისურთან მიმართებით; არკვევს, კონკრეტულად რა ტიპის პრობლემები აქვს მოსწავლეს ენის შესწავლის კუთხით და სთავაზობს შესაფერის დამატებით აქტივობებს);
• ონლაინტესტირებები და უკუკავშირი (რითაც სწავლების პროცესი უფრო ეფექტური ხდება);
• ინდივიდუალური სასწავლო გეგმები დიფერენცირებული დავალებებით და სხვ.

ფაქტია, რომ თანამედროვე ციფრული სწავლების მიდგომები მნიშვნელოვნად ცვლის საგანმანათლებლო პროცესს. განსაკუთრებით შესამჩნევია ეს ისტორიის გაკვეთილებზე, ისეთი ციფრული რესურსების გამოყენებისას, როგორიცაა WeVideo, Kahoot, Vidnoz  და ა.შ.  მოსწავლეები ამზადებენ  ინტერაქტიულ მასალებს, რომლებიც ფოკუსირებულია კონკრეტულ ისტორიულ პერიოდებზე, მოვლენებზე, ისტორიულ პერსონალიებზე, უკეთ ითვისებენ და აანალიზებენ, აქტიურად ერთვებიან  კვლევებში. ასეთ პირობებში ციფრულ მასალებზე დაყრდნობილი ინტერაქტიული და პერსონალიზებული სწავლება  მოსწავლეების აკადემიური წინსვლის ხელშემწყობ პირობად განიხილება.

როგორ გავხადოთ ციფრული უნარები მიზანზე ორიენტირებული? როგორ გამოვიყენოთ ციფრული სწავლების ელემენტები ინტერაქტიული და პერსონალიზებული სწავლებისთვის?

განვიხილოთ პრაქტიკული მაგალითი  X კლასის ისტორიის საგნობრივი დისციპლინის მაგალითზე.

სწავლების ფორმა – პროექტული: მასწავლებელი ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენებით ახორციელებს პროექტს და ამ მიზნით იყენებს ინტერაქტიული და პერსონალიზებული სწავლების  ელემენტებს.

განსახილველი თემა: „საქართველო ანტიკურ და გვიანანტიკურ პერიოდში“ (შეისწავლება საკითხები: საქართველოს ურთიერთობა რომთან და ირანთან ანტიკურ და გვიანანტიკურ  ხანაში, რომის იმპერიის კრიზისი, ქართლის გაქრისტიანება,  ვახტანგ გორგასალი და სხვ.).

პირველი ეტაპი:

აქტივობა 1– მოსწავლეები იყოფიან ჯგუფებად, იყენებენ ვირტუალურ რეალობას (VR), რათა რომაული ეპოქის 3D მოდელი გააანალიზონ (მაგალითად, https://artsandculture.google.com/story/3AWBst77BoGeJQ  და Google Expeditions ან VR აპლიკაციებით ათვალიერებენ რომაული ხანის არქიტექტურულ ძეგლებს);

აქტივობა 2 – მსჯელობენ რომის იმპერიის მიღწევებზე, განიხილავენ სასანიდური ირანისთვის დამახასიათებელ არტეფაქტებს, არექოლოგიურ მასალებს გვიანანტიკური ხანის  საქართველოს კონტექსტში. Google Arts & Culture პლატფორმა უზრუნველყოფს ვიზუალურ და ინფორმაციულ წვდომას აღნიშნულ თემებზე, რის საფუძველზეც სწავლების პროცესი  უფრო საინტერესო და დასამახსოვრებელია მოსწავლისთვის და მორგებულია მის ინტერესსა და საჭიროებას (იხ. ნიმუში, სურ.1,2).

https://artsandculture.google.com/story/_QVB4rbRG0TVOw

სურ.1

სურ.2.

• სურ.2.აქტივობა 3 – მოსწავლეები  Kahoot–ის ტესტში იღებენ მონაწილეობას, რათა შეამოწმონ, რამდენად კარგად გაიგეს გაკვეთილი.მეორე ეტაპი –  აქტიურდება  პერსონალიზებული სწავლება:
  • მასწავლებელი, რომელიც პირველ ეტაპზე მოსწავლეთა შედეგებს აკვირდებოდა, სთავაზობს მათ ინდივიდუალურ, პერსონალურ საჭიროებებზე მორგებულ დავალებებს:
  • ის მოსწავლეები, რომლებიც გაკვეთილის პირველ ეტაპზე სუსტი პასუხებით გამოირჩეოდნენ, დამატებით ვიდეომასალებს გაეცნობიან (ენობრივი ბარიერის დაძლევის მიზნით გამოიყენებენ Google Translate-ს, ან ვიდეომასალებზე მონიშნავენ „ქართულ  ტიტრებს“, ან მიიღებენ სავარჯიშოებს ძირითადი ფაქტების დასამახსოვრებლად);
  • მაღალი აკადემიური დონის მოსწავლეები მსჯელობენ კვლევით საკითხებზე (მაგალითად, „რომის კრიზისის მთავარი მიზეზები“, ან Google Docs-ის გამოყენებით წერენ მოკლე ანალიზს, ან კიდევ უფრო ღრმად იკვლევენ საკითხს და Google Docs-ს იყენებენ მასწავლებლის სწრაფი უკუკავშირისთვის, ან Kahoot-ის გამოყენებით ქმნიან რესურსებს რომის იმპერიასთან დაკავშირებული რომელიმე საკითხის, მაგალითად, ქართლის გაქრისტიანების, ვახტანგ გორგასლის და ა.შ. შესახებ;
  • მათ, ვისთვისაც ვიზუალური აღქმა უფრო მნიშვნელოვანია, შეუძლიათ მოკლე ანიმაციის ან სურათი-სიმბოლოების შექმნა Canva-ს ან Animaker-ის გამოყენებით;
  • ამავე ეტაპზე, ადაპტირებული დავალებების სახით, მასწავლებელი კლასს სთავაზობს https://www.canva.com/dream-lab-ის ან ai Dream by WOMBO-ს  დახმარებით მოცემულ თემატიკაზე სურათების შექმნას, რომლის  გენერირების პროცესშიც იკვეთება, რა იცის მოსწავლემ საკითხის გარშემო და როგორ ცდილობს რეალურ მოდელთან მიახლოებული სურათის შექმნას ხელოვნური ინტელექტისთვის უფრო მეტი ინფორმაციისა და ფაქტების მიწოდების გზით.

  მოსწავლეთა შესრულებული დავალებების  ნიმუშები:

  • ვახტანგ გორგასლის ეპოქა

  https://create.kahoot.it/details/2ef810a1–61ae–44f2–aa04–da864b31cf38

  • რომის იმპერიის კრიზისი

  https://drive.google.com/file/d/13sUvm4BeliAzI9WJ719eCxMQKUsTlHCR/view

  • ქართლის გაქრისტიანება

  https://create.kahoot.it/details/60a84d96–904d–479b–a1d1–79b04588895b

  • ვახტანგ გორგასალი და ქრისტიანობა

  https://create.kahoot.it/details/29ec12cc–e57b–461e–ab0f–a17e27bac3da

  • გონიოს ციხე – რომაული ეპოქის მნიშვნელოვანი ძეგლი საქართველოში

  https://drive.google.com/file/d/1SPBS6LJw5Ggr9qwR2b5YGhnyoW5DiVOX/view

  • ანალიზური ესე: „რომის დასუსტება და სასანიანთა გაძლიერება კავკასიაში“ (მასწავლებლის უკუკავშირით)

  https://docs.google.com/document/d/18XZnyEuZqIYsBcqF4oW5vYkG5oSI6YGiPpJSrxXnSmU/edit?usp=sharing

  • გონიოს ციხის სურათი – https://www.canva.com/dream–lab
  • სურათის შექმნა ვახტანგ გორგასლის მოღვაწეობასთან დაკავშირებით https://dream.ai/listing/c6a963e9–fbca–4193–ae1a–2e702158a1f6

   

   

მესამე ეტაპზე – მასწავლებელმა კლასს შესთავაზა,  ChatGPT–ის დახმარებით  შეესრულებინათ დავალება „საქართველო, ირანი და რომი ანტიკურ და გვიანანტიკურ  ხანაში“.  ამ მიზნით დავალების სტრუქტურის და შეფასების სქემების შესახებ მოსწავლეებმა ინფორმაცია აიღეს თავად ChatGPT –ისგან.

მეოთხე – რეფლექსიის ეტაპზე  – მოსწავლეთა ნამუშევრების ანალიზმა აჩვენა, რომ:

• https://www.wevideo.com/ – მოქნილი ინსტრუმენტია ინტერაქტიული და პერსონალიზებული სწავლებისთვის. მოსწავლეებმა გამოიყენეს WeVideo, რათა შეექმნათ მოკლე დოკუმენტური ფილმი რომის იმპერიის კრიზისის (III საუკუნის კრიზისი) შესასწავლად. ვიდეოში წარმოაჩინეს ის ფაქტორები, რომლებმაც იმპერიის დასუსტება გამოიწვია: ეკონომიკური ვარდნა, სამხედრო პრობლემები და შიდა არასტაბილურობა; ამისთვის დაამუშავეს ისტორიული წყაროები და ვიზუალური მასალები, რითაც ისტორიული მოვლენის უკეთ გააზრება შეძლეს;
• ამავე მიზნით ეფექტურია Vidnoz–ის გამოყენება – https://www.vidnoz.com/ მოსწავლეებმა რომისა და საქართველოს ურთიერთობის გასააზრებლად შექმნეს ინტერაქტიული ვიდეო, რომლის ხმოვანმა  ეფექტებმა ინფორმაციის აღქმა გაუმარტივა მოსწავლეებს. ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით მოსწავლეებმა წარმოაჩინეს აღმოსავლეთ შავიზღვისპირეთში  რომაული ხანის გონიოს (პეტრას) ციხე-სიმაგრის  გათხრები და რომის იმპერიის პოლიტიკური და კულტურული გავლენა საქართველოზე.  AI–ის გამოყენებამ   მოსწავლეებს გაუუმჯობესა:
• ისტორიული კვლევის უნარები, რაც გამოიხატა ინფორმაციის სწრაფად მოპოვებასა და ანალიზში. იმისათვის, რომ გამოეკვლიათ, როგორ იყო დაკავშირებული გონიოს ციხე რომის იმპერიასთან და რატომ იყო მნიშვნელოვანი რომაული ლეგიონებისთვის, მოსწავლეებმა:
• ინფორმაცია მოიძიეს Google Arts & Culture-ის, Google Earth-ისა და AI ჩატბოტის (ChatGPT) დახმარებით;
• დაათვალიერეს გონიოს ციხის 3D-მოდელი, შეისწავლეს  და უპასუხეს კითხვებს:

– რომელი რომაული ლეგიონი იყო განლაგებული გონიოში?

– რა სტრატეგიული ფუნქცია ჰქონდა ამ ციხესიმაგრეს?

– რით ჰგავდა გონიოს ციხე სხვა რომაულ ციხე-სიმაგრეებს და ა.შ.

• მიღებული შედეგი, ერთგვარი რეზიუმეს სახით, ასახეს რესურსში, რომლისთვისაც გამოიყენეს Vidnoz-პლატფორმა;
• მოსწავლეთა მიერ შექმნილი ვიზუალური პრეზენტაციები გახდა უფრო შთამბეჭდავი, რადგან 3D-გამოსახულებებისა და ანიმაციების გამოყენებამ უფრო დასამახსოვრებელი გახადა დოკუმენტური მასალა;
• ისტორიული ეპოქის აღქმის უნარები, რადგან ისტორია შეიგრძნეს უფრო ინტენსიურად, ცოცხლად.
• Kahoot – ვიქტორინა სახალისო და საინტერესო აღმოჩნდა სხვადასხვა აკადემიური დონის მოსწავლეებისათვის. მათ Kahoot  გამოიყენეს ვახტანგ გორგასლის როლის უკეთ შესასწავლად, შექმნეს ინტერაქტიული ვიქტორინა, რომელიც მოიცავდა კითხვებს მეფის რეფორმებზე, სამხედრო კამპანიებზე და მის ურთიერთობაზე სასანიდურ ირანთან. ამ გზით კლასში შეიქმნა კონკურენტული და სახალისო გარემო, რაც მოსწავლეებს მოტივაციას აძლევდა, აქტიურად ჩართულიყვნენ სწავლის პროცესში;
• Google Docs შესანიშნავი რესურსია ინტერაქტიული და პერსონალიზებული სწავლებისათვის: ამ დროს მოსწავლეები და მასწავლებლები ერთდროულად მუშაობენ დოკუმენტზე; შესაძლებელია კომენტარებისა და ცვლილებების რეალურ დროში გაკეთება, ტექსტის ერთობლივი დამუშავება; დავალება მორგებულია მოსწავლის საჭიროებას, მოსწავლეებს შეუძლიათ საკუთარი ტემპით იმუშაონ და მიიღონ უკუკავშირი; შესაძლებელია ტექსტის მორგება სპეციალური საჭიროებების მქონე მოსწავლეებისთვისაც (მაგ., ფონტის ცვლილება, ხმის დახმარება და სხვ.). რაც შეეხება ინტერაქტიულობას,  ჩაშენებული კომენტარებისა და წინადადებების საშუალებით მასწავლებელს შეუძლია სწავლების დიფერენცირება, სხვადასხვა მედიის (სურათები, ვიდეოები, ბმულები) ჩასმა დოკუმენტში და ა.შ.
• ChatGPT – საკმაოდ მორგებული აღმოჩნდა ინდივიდუალურ საჭიროებებზე, რადგან ყველა მოსწავლემ დაინახა დავალების იდეა შესაძლებლობის ფარგლებში. ChatGPT-მ მათ გაუადვილა რთული დავალებების შესრულება დიალოგური მუშაობის ფარგლებში, წაახალისა მათი კვლევითი და ანალიტიკური უნარები;
• AI-ის გამოყენება ძალზე ხელსაყრელია ადაპტირებული დავალებებისთვისაც.

რომის იმპერიის კრიზისის, ქართლის გაქრისტიანებისა და ვახტანგ გორგასლის თემებზე მომზადებულმა მასალებმა ნათლად აჩვენა, როგორ შეუძლია მოსწავლეს ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენებით ისტორიის გაცოცხლება  და გააზრება, საკუთარი მიღწევების დანახვა, ცოდნის დამოუკიდებლად შეძენა და აკადემიური შედეგების გაუმჯობესება მოქნილი ინსტრუმენტების გამოყენებით.

ინტერაქტიულმა და პერსონალიზებულმა  სწავლებამ  ციფრული ხელსაწყოების საშუალებით გააძლიერა  მოსწავლეთა ჩართულობა  და კრიტიკული აზროვნება, დაადასტურა, რომ ისტორიის სწავლებაში მხოლოდ ტექსტები  და ლექციური სტილის გაკვეთილები  აღარ არის საკმარისი – საჭიროა მრავალმხრივი მიდგომები, როგორიცაა ვიდეომასალები, ვიქტორინები და ინტერაქტიული რესურსები. მოსწავლეებს მეტი საშუალება აქვთ ინდივიდუალური განვითარებისათვის, ცოდნის დამოუკიდებლად და ეფექტურად  დაუფლებისათვის.

ფაქტობრივად, მომავალი განათლებაში ეკუთვნის ინოვაციურ მეთოდებს, რომლებიც ციფრულ და ტრადიციულ სწავლების პროცესს გააერთიანებს.

გამოტანები

ინტერაქტიულმა და პერსონალიზებულმა  სწავლებამ  ციფრული ხელსაწყოების საშუალებით გააძლიერა  მოსწავლეთა ჩართულობა  და კრიტიკული აზროვნება, დაადასტურა, რომ ისტორიის სწავლებაში მხოლოდ ტექსტები  და ლექციური სტილის გაკვეთილები  აღარ არის საკმარისი – საჭიროა მრავალმხრივი მიდგომები, როგორიცაა ვიდეომასალები, ვიქტორინები და ინტერაქტიული რესურსები.

თანამედროვე ციფრული სწავლების მიდგომები მნიშვნელოვნად ცვლის საგანმანათლებლო პროცესს. განსაკუთრებით შესამჩნევია ეს ისტორიის გაკვეთილებზე, ისეთი ციფრული რესურსების გამოყენებისას, როგორიცაა WeVideo, Kahoot, Vidnoz  და ა.შ.  მოსწავლეები ამზადებენ  ინტერაქტიულ მასალებს, რომლებიც ფოკუსირებულია კონკრეტულ ისტორიულ პერიოდებზე, მოვლენებზე, ისტორიულ პერსონალიებზე, უკეთ ითვისებენ და აანალიზებენ, აქტიურად ერთვებიან  კვლევებში.

ლექსის ფაზლი დამწყებთათვის

ერთ დღეს მოსწავლეებს ლექსის დაწერა რომ დაავალოთ, მათგან აუცილებლად გაიგონებთ საყოველთაოდ გავრცელებულ შეგონებას, რომ ლექსის წერას სპეციფიკური უნარები სჭირდება, ყველას როდი შეუძლია „კარგად თქმა“, ანუ შემოქმედებითი წერა მხოლოდ „ზეგარდმო ნიჭით“ დაჯილდოებულთა ხვედრია.

მას შემდეგ, რაც სკოლაში ვასწავლი, ვცდილობ, წერის პროცესს თამაშის სახე მივცე და ამ გზით მიუწვდომელი მეტ-ნაკლებად მისაწვდომი გავხადო, რათა მოსწავლეებს ცოტათი მაინც შევუცვალო ზემოაღნიშნული შეხედულება და დავაჯერო, რომ სურვილის შემთხვევაში, რიტმული ტექსტების შედგენა მათაც შეუძლიათ. ამ წერილში რამდენიმე ასეთ თამაშს და მათ შედეგად აგებულ ე.წ. ლექსის ფაზლებს წარმოგიდგენთ.

რითმობანა

როგორც ვიცით, ლექსს აქვს თავისებული რიტმი და რითმა, რომელიც მას პროზაული ტექსტისგან განასხვავებს. რითმა, სტრიქონებში მარცვლების შეთანხმებულ რაოდენობასთან ერთად, პოეტურ ტექსტებს კეთილხმოვანებას ანიჭებს. გრაფიკული ფორმის გარდა, ლექსის შინაარსიც განსხვავებულია. აქ მთავარი მწერლის მიერ ამა თუ იმ მოვლენით გამოწვეული ემოცია უფროა, ვიდრე თავად მოვლენის თხრობა. ემოციის სწორად გადმოცემას კი მნიშვნელოვნად გვიადვილებს ლექსის მუსიკა, რომელსაც რითმებით გაწყობილი რიტმული სტრიქონები ქმნიან.

ქართული რითმა საკმაოდ მრავალფეროვანია. რითმები ერთმანეთისგან განირჩევიან შეთანხმებულ მარცვალთა რაოდენობისა (ერთ, ორ, სამ და მეტმარცვლიანი) და ადგილმდებარეობის (პარალელური, ჯვარედინი, რკალური, გარე, შიდა და სხვ.), კეთილხმოვანებისა (ზუსტი/არაზუსტი, მდიდარი/ღარიბი, ღია/დახურული და ა.შ.) თუ შინაარსის (ომონიმური, ტავტოლოგიური, კალამბურული, ზმნური და სხვ.) მიხედვით.

რადგან წერილში დაწყებითი საფეხურისთვის შედგენილ „ლექსის ფაზლებს“ წარმოგიდგენთ, პოეტური ტექსტების აგებულების თავისებურებათა დეტალურ აღწერაზე აღარ შევჩერდები და რითმების აწყობის რამდენიმე მარტივ ხერხს შემოგთავაზებთ.

შეცვალე პირველი ასო-ბგერა

აღნიშნული მეთოდი I-II კლასებში მარტივი რითმების ასაგებად გამოგადგებათ. მაგალითისთვის, ავიღოთ სიტყვა „ხელი“ და მისი პირველი ასო ჩავანაცვლოთ სხვა ბგერით/ბგერებით (ც, ნ, ძ, წ, ვ, გვ, სა და ა.შ.). შედგენილი სიტყვები შეგვიძლია ტაეპების ბოლო სიტყვებად ჩამოვწეროთ (პარალელური რითმა) და შევავსოთ სასურველი შინაარსის ტექსტით. თავდაპირველად ვიყენებ ე.წ. სიტყვის ფაზლებს. სარითმო სიტყვებს მოსწავლეებს ვადგენინებ, სტრიქონების შესავსებად საჭირო სიტყვებს კი თავად ვთავაზობ (სასურველია, არეულად და მეტობით ჩამოვწეროთ რითმებთან მისასადაგებელი სიტყვები და თავად იპოვონ საჭირო ვარიანტები). თავიდან ვიწყებთ რითმებთან თითო სიტყვის მისადაგებით, მაგალითად:

მომეცი   ხელი,

გავიდა წელი,

აყვავდა ველი,

მე ისევ  გელი.

ასევე შეგვიძლია გამოვიყენოთ სტრიქონების შევსების მეთოდი: მოსწავლეებს ვაძლევთ ნაცნობ თემაზე შედგენილ, სასწავლო საფეხურის შესაბამისი სირთულის უცნობ ლექსს, რომელსაც აკლია რითმები და თავად უნდა მიუსადაგონ. დასაწყისისთვის მოსწავლეებს ვაწვდით რითმების ჩამონათვალს რამდენიმე არასაჭირო სიტყვის ჩამატებით, რათა საჭირო სიტყვები იპოვონ და სწორად მიუსადაგონ ლექსის სტრიქონებს.

ასაკის და გამოცდილების მატების შესაბამისად, შეგვიძლია გავართულოთ დავალება და მოსწავლეებს ლექსის დამოუკიდებლად შევსება ვთხოვოთ. ბუნებრივია, ბავშვების მიერ შერჩეული რითმები ავტორისეულს იშვიათად ემთხვევა, თუმცა ლექსს შინაარსობრივად მიესადაგება, რაც ამ ერთგვარ ექსპერიმენტს მეტად სახალისოს და რაც მთავარია, სასარგებლოს ხდის. საილუსტრაციოდ გთავაზობთ ილია ჭავჭავაძის „გაზაფხულის“ ერთ-ერთი მოსწავლის მიერ შევსებულ ვარიანტს:

ტყემ მოისხა ყვავილი,

აგერ მერცხალი გალობს,

ბაღში ვაზი გაზრდილი

მეტის ლხენითა ხარობს.

ახალი ლექსი ძველი რითმებით

ეს თამაში შეგვიძლია V-VI კლასის მოსწავლეებს შევთავაზოთ. ამოვიწეროთ რომელიმე ლექსის რითმები და მოსწავლეებს მათი გამოყენებით ახალი რიტმული ტექსტის შეთხზვა ვთხოვოთ (სჯობს, უცნობი ლექსის რითმები გამოვიყენოთ, რათა მოსწავლეებს განსხვავებული ვარიანტის შექმნა გაუადვილდეთ). მაგალითისთვის ისევ ილია ჭავჭავაძის „გაზაფხულს“ გამოვიყენებ:

ტყეში ბევრია მწვანე ფოთოლი,

 ტყეში ბუდეა, შიგ ბარტყი ჭყივის,

არ ჰყავს მშობელი, არის ობოლი

და ამიტომაც ხმამაღლა ტირის.

ზემოაღნიშნული აქტივობა საკმაოდ შრომატევად ლექსის ფაზლს წარმოადგენს. მას სჭირდება წინარე ცოდნა და გამოცდილება, ამასთან თემის, სათქმელის და ემოციის სწორად შერჩევა. თუ აღნიშნულ გარემოებებსაც თამაშის სახეს მივცემთ, მოსწავლეებს წერის პროცესს მნიშვნელოვნად გავუმარტივებთ.

თემებისა და ემოციების ხურჯინი

ნაჭრის პატარა ტომსიკებში ვათავსებთ შერჩეული რითმებისთვის შესაფერის თემებსა და ემოციებს და მოსწავლეებს თითო-თითო ფურცლის ამოღებას ვთხოვთ. შედეგად, ისინი კონკრეტულ თემასა და ემოციაზე კონცენტრირდებიან და არჩევანის გაკეთებაზე დროს აღარ კარგავენ (დაწყებით საფეხურზე მოსწავლეთა დიდ ნაწილს უძნელდება კონკრეტული საყრდენების/მინიშნებების გარეშე დავალებისთვის თავის გართმევა).

ითამაშე ლექსებით

I-III კლასებში, მოტივაციის ასამაღლებლად, ხშირად ვანაცვლებ ნაცნობი თამაშების ან საბავშვო გათვლების (მაგალითად, წეროები, ენკი-ბენკი და სხვ.) ტექსტებს მოსწავლეთა მიერ ნასწავლი თუ შედგენილი ლექსებით.  ვთამაშობთ „წეროებს“ შეცვლილი ტექსტით ან ვირჩევთ სალექსო რიტმის შესაბამის მუსიკალურ რიტმს/მელოდიას და ჩვენ მიერ შეთხზულ ტექსტებს ვრეპავთ/ვმღერით.

ზემოაღნიშნულ აქტივობებს ხშირად ვიყენებ დაწყებით საფეხურზე. შედეგად, მოსწავლეების მხრიდან პოეზიისადმი არასასურველი დამოკიდებულებაც იცვლება (წერას რომ თავი დავანებოთ, მათი წაკითხვა-გაგებაც ეძნელებათ) და შემოქმედებითი წერის ტექნიკაც იხვეწება. რაც შეეხება მეთოდების მრავალფეროვნებას, მათ სიმწირეს ნამდვილად არ ვუჩივით. მთავარია, თითოეულმა ჩვენგანმა იპოვოს კლასისთვის შესაფერისი/საინტერესო აქტივობა, რომელიც მოსწავლეებს პოეზიასთან დამეგობრებას გაუადვილებს.

წერითი ინსტრუქცია სხვადასხვა უნარის განვითარებას უწყობს ხელს. რის მიღწევა მსურს კონკრეტული წერითი დავალებით? – ვეკითხები საკუთარ თავს და პასუხიც მიზნის შესაბამისია: ტექსტის გაგება, ახალი სიტყვების სწავლა, აზრის ჩამოყალიბება, პირადი მოსაზრების დაფიქსირება, მოსწავლეთა ინტერესების გაცნობა… შემდეგ იწყება წერითი დავალების ფორმასა და ინსტრუქციაზე ფიქრი, მოსწავლეებისთვის შედგენილი ინსტრუქციის მიხედვით დავალების დაწერა, მათთვის წაკითხვა და ბოლო ეტაპი არის წარმართვა იმ პროცესისა, რომელსაც მე ვუბიძგე – მოსწავლეები ხმამაღლა კითხულობენ საკუთარ ნაშრომებს, ვუსმენთ, საინტერესო წინადადებებს/სიტყვებს ვინიშნავ და უკუკავშირს ვაძლევ.

დღის ფოტოამბავი – ამ სტატიაში მოგიყევით, თუ როგორ გამოვიყენეთ მუზეუმში სტუმრობისას გადაღებული ფოტოები შთაბეჭდილებების გაზიარების საშუალებად. კვლავ ამავე წერითი დავალების შესახებ გიზიარებთ ჩემს გამოცდილებას, ამჯერად, განსხვავებული ინსტრუქციით.

დეკრეტული შვებულების შემდეგ სკოლაში დაბრუნება რომ გადავწყვიტე, გამუდმებით იმაზე ვფიქრობდი, რომელი აქტივობა შემერჩია ჩვენი პირველი შეხვედრისთვის. მსურდა, ერთწლიანი განშორების შემდეგ მოსწავლეებს გაეზიარებინათ, რა მოხდა მათ ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი, განსაკუთრებული, ისეთი რამ, რაც სურდათ, ჩემთვის მოეთხროთ.

მაინტერესებდა მათი პიროვნული განვითარება, რაზე ამახვილებდნენ ყურადღებას, როგორი ინტერესები ჰქონდათ, რას შეარჩევდნენ, როგორ მომიყვებოდნენ. ფოტოამბავი ერთგვარ მულტიმედიურ დავალებად იქცა – თან ფოტოს მიზიარებდნენ და თან წერილობით მიყვებოდნენ შერჩეული ფოტოს შესახებ.

წერითი დავალების მოსწავლეებისთვის შეთავაზებისას ამ ბოლო დროს შემდეგი თანმიმდევრობით ვმუშაობ:

I გაკვეთილი:

1. ინსტრუქციის მოფიქრება;
2. ინსტრუქციის მიხედვით დავალების დაწერა;
3. მოსწავლეებისთვის ინსტრუქციის გაცნობა, მისი საფეხურების დაფაზე ჩამოწერა და რვეულში ჩანიშვნა;
4. მოსწავლეების შეკითხვებისთვის, რომლებსაც გაუგებარი საკითხების შესახებ სვამენ, პასუხების გაცემა;
5. ჩემი დაწერილი დავალების მათთვის ხმამაღლა წაკითხვა.

II გაკვეთილი:

1. მოსწავლეები კითხულობენ დავალებას;
2. დღიურში ვინიშნავ წინადადებებსა და სიტყვებს, რომლებიც მომწონს;
3. წაკითხვის დასრულების შემდეგ ვუბრუნებ უკუკავშირს – ვუკითხავ ხმამაღლა ჩანიშნულ წინადადებებს, სიტყვებს, ვეუბნები, რა გამახსენა და რაზე დამაფიქრა მისმა ნაწერმა.

გამოვხატავ მადლიერებას, რომ აქ და ახლა ვართ, ვუსმენთ ერთმანეთს, ხმამაღლა მიკითხავს და გვიზიარებს საკუთარ აზრებს. ეს არის ენერგიების გაცვლა-გამოცვლის გულწრფელი, ამაღელვებელი, დასაფასებელი, დასამახსოვრებელი პროცესი.

ფოტოამბავი – წერითი დავალების ინსტრუქცია:

შეარჩიე ერთი ფოტო და გამაცანი შენი ცხოვრების ერთი ამბავი, რომელიც შენთვის მნიშვნელოვანი, გამორჩეული, განსაკუთრებულია და დაწერე თემა შემდეგი ინსტრუქციის მიხედვით:

• დაარქვი ფოტოს სათაური;
• აღწერე, რა ხდება ფოტოს გადაღებისას. ყურადღება გაამახვილე დეტალებზე, გარემოზე, განწყობაზე, ამინდზე…
• მომიყევი, რატომ შეარჩიე ეს ფოტო;
• იმსჯელე, შენი აზრით, რა როლი აქვს ფოტოს ადამიანის ცხოვრებაში;
• დასვი ერთი შეკითხვა ამ ფოტოსთან დაკავშირებით;
• შენი ნაწერი წაიკითხე ხმამაღლა, შეასწორე, რასაც საჭიროდ ჩათვლი.

• კარგი იქნება (ძალიან გამიხარდება), თუ თაბახის ფურცელზე ამობეჭდავ შერჩეულ ფოტოს;
• თუ ვერ მოახერხებ, დახატე თაბახის ფურცლის დასაწყისში ისე, როგორც შეძლებ;
• თუ დახატვაც არ გსურს, მაშინ დაწერე ფოტოს ამბავი ინსტრუქციის მიხედვით.

დღიურში ჩამოვწერე ინსტრუქცია, თაბახის ფურცელზე ამოვბეჭდე ჩემი შერჩეული ფოტო და ინსტრუქციის მიხედვით დავწერე ამბავი. გადავწყვიტე, მათთვის გამეზიარებინა ფოტო, რომელიც უნივერსიტეტის წინ ჩემი სამაგისტრო თემის დაცვის შემდეგ გადავიღე ოჯახის წევრებთან და მეგობრებთან ერთად. სათაურად დავარქვი თანადგომის ძალა, რადგან ოჯახისა და მეგობრების თანადგომის გარეშე ნამდვილად ვერ შევძლებდი კვლევასა და ნაშრომზე მუშაობას.

მთავარი გზავნილები ჩემი მოსწავლეებისთვის იყო ის, რომ მასწავლებლობა სწავლის დასრულებას არ ნიშნავს; როგორი ძლიერი საყრდენია მეგობრებისა და ოჯახის წევრების თანადგომა; ამ ფოტოზე არიან ჩემი ყოფილი მოსწავლეები რაჭიდან, ახლა უკვე სტუდენტები და ჩემი მეგობრები – ამით იმის თქმა მსურდა, როგორი ძვირფასია ჩემი ახლანდელი მოსწავლეებისთვის ჩვენი ერთად ყოფნა.

ჩემი ფოტოამბავი სრულდებოდა შეკითხვით, რომელიც მიზნად ისახავდა გოდერძი ჩოხელის რომანის, „წითელი მგლის“ შესახებ ცნობისმოყვარეობის აღძვრას:

„გინდათ, ერთ გაკვეთილზე გაგაცნოთ ყველაზე უშიშარი ჯარჯი, წითელ გველეშაპზე ამხედრებული გარსია და კაცი, რომელიც აყვავდა?“

ყოველი გაკვეთილი ცოცხალი პროცესია. ამჯერად მომაფიქრდა მოსწავლეების ინტერესები ჩამერთო დავალების ინსტრუქციის გაცნობის პროცესში და ვთხოვე, მობილური ტელეფონის გალერეაში მოეძებნათ ბოლოს გადაღებული ფოტო. კლასი გახალისდა, ბავშვები გულღიად იცინოდნენ იმაზე დაკვირვებისას, თუ რა გადაიღეს ბოლოს. უცნაური, სახალისო და გულისამაჩუყებელი პასუხები მოვისმინე, მაგალითად: დედისთვის გაგზავნილი „სქრინი“, რომელზეც სამი სიტყვა იკითხებოდა: „დე, აქ ვარ“, „კარფურის“ ფასდაკლებების სია, კლასელებთან ერთად გადაღებული „სელფები“, საყვარელი ცხოველები, პატარა და-ძმები…

წერითი დავალება ფოტოამბავი ჩემს ოთხივე (VI, VIII, X) კლასს შევთავაზე და აი, რა ამბები დაატრიალა ერთმა დავალებამ:

• სხვადასხვა ასაკის 100-ზე მეტი მოსწავლე გააერთიანა. თაბახის ფურცელზე ზოგს ამოებეჭდა, ზოგს კი დაეხატა შერჩეული ფოტო. იმის წარმოდგენამ, თუ როგორი გულმოდგინებით იზრუნეს ინსტრუქციის თითოეულ ნაბიჯზე, მადლიერებით ამივსო გული;
• მათ ის სათითაოდ წაიკითხეს და ერთმანეთს გაუზიარეს, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია სასკოლო ცხოვრებაში. ასე პატარ-პატარა ნაბიჯებით, კლასის წინ წაკითხული საკუთარი ნაშრომებით, დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის ემზადებიან.
• დავაკვირდი, ვის რა უხაროდა, რა ადარდებდა, რაზე ასწორებდა ფოკუსს;
• გამოიკვეთა თითოეული კლასის საჭიროებები, სად უფრო მეტი ერთიანობაა ან სად უნდა გავამახვილო ღირებულებებით სწავლებაზე ყურადღება;
• ერთ-ერთ მერვე კლასში ასეთი რამ მოხდა: ორმა მოსწავლემ დამოუკიდებლად შეარჩია ერთი და იგივე ფოტო, კერძოდ, კლასის საერთო ფოტო, რომელიც დამრიგებელთან ერთად მუზეუმში სტუმრობას ასახავდა. ერთმა ფოტო ამობეჭდა, მეორემ – დახატა, ამბავსაც განსხვავებულად ჰყვებოდნენ, მაგრამ მთავარი ერთიანობის განცდა და სიხარული იყო. ამ დამთხვევამ შემდეგი ფოტოამბის თემისკენ მიბიძგა. გადავწყვიტე, გარკვეული დროის მერე თითოეულ კლასს შევთავაზო კლასის საერთო ფოტოს შესახებ ამბის დააწერა;
• რამდენიმე ახალი მოსწავლე მყავს. პირველი შეხვედრის მიუხედავად, სხვების მოსმენისას გათამამდნენ, მარტივად აუღეს ალღო ინსტრუქციას, დაწერეს, გაბედეს და კლასის წინაშე წაიკითხეს;
• რამდენიმე მოსწავლე პირველ დღეს არ იყო და სხვების მოსმენამ მათაც აღუძრა წერის სურვილი. იყვნენ ისეთი მოსწავლეებიც, რომლებიც ერთი კვირის შემდეგ დაბრუნდნენ სკოლაში და მათაც გავაცანი ინსტრუქცია ან კლასელს ვთხოვე დახმარება.
• ორ მოსწავლეს რაღაც აბრკოლებდა – ხასიათი, თავდაჯერებულობის ნაკლებობა ან ჩემთვის უცნობი მიზეზი. ორივეს პირადად გავესაუბრე და ამან იმოქმედა, მათაც დაწერეს.
• გამოიკვეთა პრობლემაც – ვინც ხშირად აცდენს სხვადასხვა მიზეზის გამო, მათ საერთო პროცესისთვის ფეხის აყოლა უჭირთ, თუმცა, სწორედ მათ სჭირდებათ ყველაზე დიდი ყურადღება, წახალისება, თანადგომა, დროის დათმობა.
• ჩემი დღიური გადაივსო ულამაზესი წინადადებებით. ყველას გაგიზიარებდით სიხარულით.
• სათაურები ცალკე მოსაყოლია. ერთ მათგანს გამოვყოფდი: „ჩემი ანგელოზი გამიფრინდა“, რომლის წაკითხვა კლასის წინ მერვეკლასელმა გოგომ ვერ შეძლო, გვიან ღამით წავიკითხე და ვიტირე.
• ერთი ამბავი მეათე კლასში მოხდა. მეგიმ პირველივე დღეს დაწერა, ერეკლე მეორე დღეს მოვიდა. თუკი არ უწერიათ დავალება, ვთხოვ, იქვე დაწერონ. გაკვეთილის ბოლოს მომიტანა ულამაზესი ნაწერით გადავსებული თაბახის ფურცელი. მეგი ინსტრუქციის საფეხურებს გარკვევაში დაეხმარა ერეკლეს. ერეკლეს ნაშრომიც მოგვიანებით წავიკითხე. „ეშმაკის ბორბალი“ დაურქმევია ფოტოამბისთვის და ამგვარი შეკითხვით სრულდებოდა: „თქვენ რომ „ეშმაკის ბორბალზე“ გაჭედილიყავით, რას იზამდით?“. მეორე დღეს, როცა შთაბეჭდილებები გავუზიარე, რამდენჯერმე მკითხა, ხომ კარგად გამომდის წერაო. ერეკლე გულღია, კომუნიკაბელური ადამიანია. დარწმუნებული ვარ, თითოეული მოსწავლე დარწმუნდებოდა საკუთარ შესაძლებლობაში და იმაში, რომ წერა ყველა ბავშვს შეუძლია.
• ერთი ახალი მოსწავლეა მერვე კლასში. დიდი ძალისხმევა დამჭირდა, რომ წერა დაეწყო. შინ დაბრუნებულმა წავიკითხე დათოს ფოტოამბავი. მიყვებოდა, როგორ მისწერა ერთ დილას მწვრთნელმა, რომ ვარჯიშზე ფანდური წაეღო თან. ფანდური და ჭიდაობა ყველაზე მეტად მიყვარსო, წერდა. დათოს ტელეფონის ნომერი არ მქონდა, თორემ მისი მწვრთნელს მივბაძავდი და მივწერდი, რომ მეორე დღეს სკოლაში ფანდური წამოეღო. რამდენი ასეთი ამბავი გამიზიარეს, დამაფიქრეს, დარდი და სიხარული გამიზიარეს.
• მასწავლებლის ძალისხმევა კვალს აუცილებლად ტოვებს თითოეული მოსწავლის წერითი უნარების გამოვლენისას.
• ფოტოამბის შესახებ ვიდეო ჩავწერე, რომელსაც გაგიზიარებთ: