როგორ დავაინტერესოთ მოსწავლეები?

ცოდნის შეძენის ერთ-ერთი აუცილებელი პირობა ინტერესია. მოსწავლის აზროვნების პროცესი ისე უნდა წარიმართოს, რომ მას ყურადღება არ მოუდუნდეს. აღქმის დროს აზროვნებასთან შედარებით ყურადღება ნაკლებად დუნდება. ზოგჯერ მოსწავლე, გამიზნულად, თვითონ ინტერესდება საკითხით, ანუ ავლენს აქტიურ ყურადღებას, მაგრამ ზოგჯერ ინდეფერენტულია და არაფერი აინტერესებს. ნებისმიერ მოზარდს ახასიათებს უნებლიე ყურადღება, რაც განაპირობებს მის აქტივობებში ძალდაუტანებლად ჩართვას. როგორ გამოვიწვიოთ უნებლიე ყურადღება, რომ  დიდი ძალისხმევისა და მოწოდებების გარეშე დავაინტერესოთ მოსწავლეები? გრამატიკის საკითხების სწავლებისას ისინი არ ავლენენ უნებლიე ყურადღებასა და ინტერესს, მაშინ, როდესაც სწავლის პროცესი ყურადღებას ეყრდნობა. მოსწავლეები უმეტეს შემთხვევაში ხალისით სწავლობენ ლიტერატურას. ამისათვის მრავალ მეთოდსა და ხერხს ვიყენებთ და შედეგსაც ვაღწევთ. საკმარისია ინფორმაციის, ტექსტის გადაცემის დროს როლში შეხვიდე, გამოიყენო დახვეწილი ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაცია, რომ ბავშვი მონუსხული, ინტერესით გისმენს. გარდა ამისა, მრავალი აქტივობაა, რომელთა გამოყენებით მოსწავლეებს ტექსტს აანალიზებინებ, მაგრამ გარკვეულ პრობლემებს ვაწყდებით გრამატიკის საკითხების სწავლებისას. ამ შემთხვევაში არც სიმულაციები მეხმარება, არც სიტყვებით თამაში, არც მკითხველის თეატრი და არც სიტუაციური ამოცანა, რომელზედაც დისკუსიას გამართავენ. რა უნდა გავაკეთოთ იმისთვის, რომ მოსწავლემ ქართული ენის საკითხები ხალისით ისწავლოს? რა სტრატეგია და მეთოდი გამოვიყენოთ, რომ მასალა, თეორიული თუ პრაქტიკული, მისთვის მოსაბეზრებელი არ იყოს? როგორ დავგეგმოთ აქტივობები, რომ მოსწავლემ ენთუზიაზმი გაკვეთილის ბოლომდე შეინარჩუნოს? როგორ მოვახერხოთ, რო მის იყოს აქტიური, ჰქონდეს განწყობა და მიაღწიოს შედეგს? ამ კითხვებს პასუხს იმ შემთხვევაში გავცემთ, თუ გაკვეთილს დავგეგმავთ ისეთი რესურსების გამოყენებით, რომლებიც მაქსიმალურად მიიქცევს ბავშვების ყურადღებას. რა შეიძლება იყოს ეს რესურსები? ეს უკვე ჩვენს შემოქმედებითობაზეა დამოკიდებული. მეექვსეკლასელი მოსწავლეებისათვის უნდა ამეხსნა შორისდებული. ვფიქრობდი როგორ დამეინტერესებინა მოსწავლეები, რომ ყველა მათგანი ხალისით ჩართულიყო საგაკვეთილო პროცესში. გადავწყვიტე გამომეყენებინა ილუსტრაციები. ბოლოს გაკვეთილის გეგმა შემდეგნაირად ჩამოვაყალიბე:

სიღრმისეული წვდომა – ილუსტრაციაზე დაკვირვება:

 მოსწავლეებს ვთხოვ, თანმიმდევრულად  დააკვირდნენ ილუსტრაციებს  (4 თანმიმდევრულად დალაგებული ილუსტრაცია power point-ში წინასწარ მაქვს მომზადებული) და უნდა ამოიცნონ ემოციები და გადმოსცენ პირადი დამოკიდებულება, პარალელურად პასუხს გასცემენ მასწავლებლის მიერ დასმულ შეკითხვებს.

პირველი სლაიდი: სლაიდზე მოცემულია ბავშვი, რომელიც აღტაცებას გამოხატავს, იქვეა შემდეგი წინადადება: ,,……. რა ლამაზია!“ სლაიდზე დატანილია კითხვაც: თქვენი აზრით, წერტილების ადგილზე რომელი სიტყვა ჩაისმის? ვაი, ეჰ, უჰ.

სწორად გაცემული პასუხის შემდეგ ვსვამ შემდეგ კითხვას: თქვენი აზრით, მოცემული წინადადებიდან რომელი სიტყვა გამოხატავს გრძნობას? პასუხის გაცემის შემდეგ ისევ ვსვამ კითხვას:  რას გამოხატავს „უჰ“, აღტაცებას თუ წყენას? მოსწავლეები აზუსტებენ გრძნობას, რომელსაც სიტყვა გამოხატავს.

მეორე სლაიდი: მოცემულია შვლის ნუკრის ილუსტრაცია წინადადებებით: ,,…. რამდენი გამოცდილება მაკლია, მე საცოდავსა!”

თქვენი აზრით, წერტილების ადგილზე რომელი სიტყვა ჩაისმის? „ოჰ“, „ვაი“, „იფ“.

პასუხის გაცემის შემდეგ ისევ ვსვამ კითხვას:

თქვენი აზრით, მოცემული წინადადებიდან რომელი სიტყვა გამოხატავს გრძნობას? მოსწავლეები ასახელებენ სიტყვას. რას გამოხატავს „ოჰ“? წყენას თუ სიხარულს? მოსწავლეები აზუსტებენ გრძნობას, რომელსაც სიტყვა გამოხატავს.

მესამე სლაიდი: ილუსტრაცია: მასწავლებელი აქებს ბავშვს. წინადადება: ,,…. კარგად გააკეთე!”

თქვენი აზრით, წერტილების ადგილზე რომელი სიტყვა ჩაისმის? „ბარაქალა“, „ვაშა“, „ყოჩაღ“.

სწორად გაცემული პასუხის შემდეგ ვსვამ შემდეგ კითხვას:

თქვენი აზრით, მოცემული წინადადებიდან რომელი სიტყვა გამოხატავს გრძნობას? მოსწავლეები ასახელებენ სიტყვას.

რას გამოხატავს სიტყვა ,,ყოჩაღ“? სიხარულს, მოწონებასა თუ აღფრთოვანებას. მოსწავლეები აზუსტებენ გრძნობას, რომელსაც სიტყვა გამოხატავს.

მეოთხე სლაიდი: ილუსტრაციასთან ერთად წინადადება: ,,…. მეც ფრთები მომცა!”

თქვენი აზრით, წერტილების ადგილზე რომელი სიტყვა ჩაისმის? აუჰ, ნეტავ, ბიჭოს.

 სწორად გაცემული პასუხის შემდეგ ვსვამ  კითხვას:

თქვენი აზრით, მოცემული წინადადებიდან რომელი სიტყვა გამოხატავს გრძნობას? მოსწავლეები ასახელებენ სიტყვას. სიტყვა, რას გამოხატავს ,,ნეტავ“, გაკვირვებას, ნატვრას თუ სინანულს? მოსწავლეები აზუსტებენ გრძნობას, რომელსაც სიტყვა გამოხატავს.

აქედან გამომდინარე, რას გამოხატავს შორისდებული? მოვისმენ რამდენიმე პასუხს (სურვილისამებრ ან შერჩევით) და დაკვირვების საფუძველზე ვადგენ მოსწავლეებმა როგორ ააგეს ცოდნა.

ჯგუფებს ვურიგებ ფურცლებს შემდეგი წინადადებებით:

პირველი ჯგუფი:

• იფ, იფ, როგორ დამშვენებულა! (აღტაცება, მოწონება)
• ეჰ, დასრულდა ჩვენი დღესასწაული! (სინანული)
• უი, შე საბრალო! (თანაგრძნობა, შებრალება)

მეორე ჯგუფი:

• აფსუს როგორ დაუკარგავს ფერი! (სინანული)
• ოჰ, რა კარგები ხართ! (აღტაცება, მოწონება)
• ერიჰა, ეს რა მოგსვლიათ! (გაკვირვება)

                   მესამე ჯგუფი

• ვაშა, შენს თავდადებას! (აღტაცება, მოწონება)
• ოჰ, როგორ მიჭირს მარტოობა! (ნაღველი, მწუხარება)
• ვაი, რომ გვიანღა მიხვდა ამას! (სინანული)

მოსწავლეებმა მოცემული წინადადებებიდან უნდა გამოყონ შორისდებულები და აღნიშნონ, რა გრძნობას გამოხატავენ ისინი.

 ჯგუფები წარმოადგენენ შესრულებულ დავალებას. სწორ პასუხებს ვაჩვენებ ისევ სლაიდებით და ვაფასებ ჯგუფების მუშაობას.

სლაიდით მოსწავლეებს ვაჩვენებ ორ წინადადებას:

• ოჰ, რა კარგები ხართ!
• ოჰ, როგორ მიჭირს მარტოობა!

ვსვამ შემდეგ კითხვებს:

ერთ შემთხვევაში რა გრძნობას გამოხატავს შორისდებული?

მეორე შემთხვევაში? მოსწავლეები (სურვილისამებრ ან შერჩევით) პასუხს სცემენ კითხვებს.

აქედან გამომდინარე, რა დასკვნას გააკეთებთ?

მოსწავლეები არკვევენ ერთი და იმავე შორისდებულის დანიშნულებას ორ სხვადასხვა შემთხვევაში.

ამ აქტივობის შემდეგ მოსწავლეებს ისევ ვურიგებ ფურცლებს შემდეგი წინადადებებით:

• ჰა, ვაჟო, დაიჭი ყანწი!
• შენ, ეი, კერპო, ჩააგე ხმალი!
• აგე, სად ყოფილა!

მოსწავლეებმა უნდა გამოყონ შორისდებულები და აღნიშნონ, გამოხატავენ თუ არა ისინი გრძნობასა და ემოციას.

დავალების შემოწმებისა და შეფასების შემდეგ მოსწავლეებმა  შორისდებულები – „გამარჯობა“, „გენაცვალე“, „ღმერთმანი“, „მშვიდობით“, „ჩემმა მზემ“, „შენი ჭირიმე“, „ნახვამდის“, „გმადლობთ“ – უნდა დაალაგონ  შემდეგი  ჯგუფების – ფიცის, მისალმება-გამოთხოვების, საალერსო-სამადლობელი – მიხედვით.

შესრულებული სამუშაოს პრეზენტაციის შემდეგ სწორ პასუხებს სლაიდით ვაჩვენებ.

დაკვირვების საფუძველზე ვადგენ, როგორ ააგეს მოსწავლეებმა ცოდნა. ვაფასებ სწორად და დროულად შესრულებულ სამუშაოს, მოსწავლეებს ვაფასებინებ ერთმანეთის მუშაობას.

            გრამატიკის საკითხების სწავლებისას, როდესაც ვიყენებ ილუსტრაციებს, თვალსაჩინოებას, მოსწავლეები დაკვირვებით სცემენ კითხვებს სწორ პასუხებს და აგებენ ცოდნას. ასეთ შემთხვევაში ყველა მოსწავლე იჩენს მაქსიმალურ ყურადღებას და, შესაბამისად, თანაბრად არიან ჩართულნი სასწავლო პროცესში. ინტერესით შეძენილი  ცოდნა კი ხანგრძლივ ხასიათს ატარებს.