ოცნებისთვის დრო ნაკლებად მრჩება. ახლა, სრულიად შემთხვევით, დავუსვი თავს შეკითხვა: როგორი იქნებოდა ჩემი ცხოვრება, უფროს შვილს აუტიზმი რომ არ ჰქონდეს?
მეტი თავისუფალი დრო მექნებოდა? სამი შვილის დედა ვამბობ ამას? ნაკლები საფიქრალი? – შესაძლოა, თუმცა სულ სხვა ტიპის პრობლემები და მიზნები მექნებოდა. ახლა კი განხვავებული კუთხიდან ვუყურებ მოვლენებს.
აუტიზმის მქონე შვილი რომ არ მყოლოდა:
არ მეცოდინებოდა რა არის ABA, ოკუპაციური და სენსორული თერაპიები;
აუცილებლად გამკიცხავ მზერას ვესროდი მშობელს, რომლის შვილიც სუპერმარკეტში ხმამაღლა იტირებდა და იატაკზე გაწვებოდა;
ალბათ ვერ დავაფასებდი ბავშვის თითოეულ ნასწავლ ფრაზასა და ქცევას, სულაც არ შევაქებდი, რთულ ფაზლს რომ ააწყობდა ან კუბების ფერებს დამისახელებდა. ვიფიქრებდი, რომ ეს ისედაც ასე უნდა ყოფილიყო – ყველა ბავშვი ხომ თავად შეიმეცნებს და უფროსების მიბაძვით ისე სწავლობს ყველაფერს, თვითონაც რომ ვერ ხვდება.
ასე არ ყოფილა! ზოგჯერ თურმე თვეებია საჭირო, რომ ბავშვმა რაიმე სიტყვა ისწავლოს; კონცენტრირება შეძლოს, თუნდაც ხუთი წუთით არ გაეფანტოს ყურადღება და მოგისმინოს.
აუტიზმის მქონე ბავშვთან მუშაობას უცხო ენის სწავლებას შევადარებდი – ერთ მხარეს დგას მასწავლებელი, რომელიც უცხო სამყაროში შესვლას ცდილობს, მეორე მხარეს კი მოსწავლე, რომელიც მისთვის რთულ გზას გადის: სწავლობს ახალ სიტყვებსა და ზმნებს, განსხვავებულ კულტურას და ამ კულტურისთვის მისაღებ ქცევის ნორმებს. გასათვალისწინებელია, რომ ბავშვი ამ „გაკვეთილსა“ და ურთიერთობას სულაც არ მიიჩნევს საჭიროდ. რა საჭიროა სიტყვები, როდესაც მათ გარეშეც მშვენივრად გრძნობ თავს?! რატომ უნდა გიყურო თვალებში და გესაუბრო, როცა თავადაც ვაგნებ ყველაფერს?! თუმცა „მოსწავლეს“ აუცილებლად გამოენახება თუნდაც ერთი რამ, რის გამოც „უღირს“ კომუნიკაციის დამყარება „მასწავლებელთან“. სწორედ იმ ერთადერთის აღმოჩენითა და ხელის ჩავლებით იგება ურთიერთობა და მყარდება მეგობრობა.
აუტიზმის მქონე შვილი როცა გყავს, თანდათან უახლოვდები სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვებსა და მათ მშობლებს. იგებ, რომ თურმე ერთი ისეთი მოქნილია, წამში აძვრება სათამაშო ლაბირინთის ბოლო სართულზე, მეორეს კი შესაძლოა ფანქრის ხელში ჭერაც კი უჭირდეს; ერთს კომუნიკაციის პრობლემა ჰქონდეს, მეორეს კი ორგანიზმი არ უწყობდეს ხელს დავალების შესრულებაში. ანუ ზოგს თანატოლებთან თამაშისა და სირბილის დიდი სურვილი აქვს, თუმცა ფიზიკურად არ შეუძლია; ზოგი კი მარდად დარბის, მაგრამ თანატოლებთან თამაშისა და სწავლის არანაირი სურვილი არ აქვს. ასეთ დროს თითოეულ მოსწავლეს სასწავლო პროგრამა ინდივიდუალურად უნდა მოერგოს. შშმ პირებთან ურთიერთობით თვალსაწიერი ფართოვდება, მათი გადმოსახედიდან და საჭიროებიდან ხედავ გარემოს.
რომ დავფიქრდი, მივხვდი: ნიკოს დიაგნოზი რომ არა, ის თავის ძმებთან ერთად სრული დატვირთვით ივლიდა ბაღში და არ მოუწევდა დღეში 2-3 საათი სპეციალურ მასწავლებლებთან მეცადინეობა ქალაქის სხვადასხვა წერტილში; არ დაიღლებოდა საცობებში დგომით, არ ჩაეძინებოდა მანქანაში; ნაკლებად ექნებოდა ღამით ძილის პრობლემა და დედაც შუადღეზე გამოძინების უფლებას მისცემდა.
აუცილებლად ვატარებდი ცურვაზე (თუმცა ახლაც დამყავს), ფეხბურთზე, ხატვაზე, ცეკვაზე, მუსიკაზე… თუმცა არა! მე კი არ მომიწევდა მისი ინტერესების ძიება და ჰობის საშუალებით კი არ დავამყარებდი მასთან ურთიერთობას, ის თავად მეტყოდა საკუთარი სურვილების შესახებ. ჰოდა, მეც ავუსრულებდი. შესაძლოა პირიქითაც მომხდარიყო, მოვდუნებულიყავი, მიმეხედა კარიერისთვის, დამეთმო მეტი დრო მოგზაურობისთვის, დამზარებოდა ბავშვის სხვადასხვა წრეზე ტარება და კერძო ბაღისთვის მიმენდო ეს ყველაფერი.
ახლა კი ფიქრისა და ოცნებისთვის დრო არ მრჩება და პირდაპირ ვმოქმედებ: ვეწერები თბილისის ერთადერთ ცურვის მასწავლებელთან, რომელსაც შშმ ბავშვებთან ურთიერთობის კი არ ეშინია, პირიქით, მშვენივრად გამოსდის; ვეძებ კარგ სენსორულ ოთახს და ოკუპაციურ თერაპევტს, დამყავს ბავშვი არაერთ ცენტრში სხვადასხვა გაკვეთილზე. თან მახლავს ყველგან – მაღაზიაში, აფთიაქში, ოფიციალურ დაწესებულებებსა თუ ხმაურიან ღონისძიებებზე, თუმცა, წინასწარ ვაფრთხილებ მისი დღის რეჟიმის ამ მოულოდნდელი ცვლილების შესახებ. ის მიეჩვია უცხო ხალხს, განსხვავებულ სიტუაციებში მოხვედრას და ე. წ. „ტანტრუმს“ აღარ აწყობს. ჯერ ბაღში დადის და მომავალში არ ვაპირებ მის „სპეცსკოლაში“ მიყვანას, როგორც ბევრი ითხოვს, რომ „ამ ბავშვებმა ცალკე უნდა ისწავლონ“. სსსმ მოსწავლე თანაკლასელებისაგან სწავლობს მოქცევის წესებსა და ურთიერთობას. დიახ, ურთიერთობას – ამ სასიცოცხოდ მნიშვნელოვან რამეს – მაგალითად ერთ, თუნდაც ე. წ. „რესურს ოთახში“ მოხვედრილი აუტიზმის მქონე სამი ბავშვი ერთმანეთში ვერაფრით დაამყარებს. თავის მხრივ, რიგითი მოსწავლეც სწავლობს მისგან ოდნავ განსხვავებულთან ურთიერთობას, ხდება მეტად მზრუნველი და ტოლერანტული.
მსოფლიოში ყოველ 68 ბავშვში ერთს აუტიზმი აქვს, და სანამ მის წარმომავლობასა თუ მზარდ, საგანგაშო სტატისტიკის მიზეზებს მეცნიერები იკვლევენ, ეს პრობლემა ყველამ უნდა გავიაზროთ და როგორმე აუტიზმთან ერთად ცხოვრება ვისწავლოთ.
