ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

სიყვარულის მეტაფორები: მცენარე

„მსურს, ძვირფასო, საიდუმლო გაგიმხილო ჩემი,

გითხრა მოკლედ, ორი სიტყვით და გასაგებ ენით:

მე მიწაში ჩავალ მხოლოდ შენი სიყვარულით,

მე მიწიდან ამომიყვანს სიყვარული შენი.“

 

ომარ ხაიამი

 

„იმ ძნელ ხეს სულში ამოყვანა უნდა, ადამიანებო, თქვენს კლდოვან სულში!“

გურამ დოჩანაშვილი

 

 mc

 

„ვზი მზრდელად სიყვარულისა, მის ჩემგან დანერგულისად…“ – წერს ნესტანი ტარიელს. და აი, სიყვარულის კიდევ ერთი მეტაფორა „ვეფხისტყაოსნიდან“: სიყვარული – მცენარეა, შეყვარებულის მთავარი დანიშნულება – ამ მცენარის მოვლა-პატრონობა და გაზრდაა. სიყვარულს განსაკუთრებული კლიმატური პირობები ესაჭიროება ჰარმონიული ზრდისთვის და ამ პირობებს შორის „მზე“ – აუცილებელია. სითბო და სინათლე კვებავს სიყვარულის მცენარეს, ამიტომ არის, რომ „ვეფხისტყაოსნის“ მიჯნურები მზეს ედრებიან.

„მზე უშენოდ ვერ იქმნების, რადგან შენ ხარ მისი წილი,

განაღამცა მას ეახელ, მისი ეტლი არს თუ წბილი.“ (ნესტანი – ტარიელს)

სიყვარულის მცენარეს ნესტანი ზრდის სულში, ეს მცენარე – ვარდია, მაგრამ მზე-ტარიელის შუქის გარეშე ვარდი ჭკნება. „მზემან შუქნი შემომაგდნა, ვარდი მით ვარ არ-დამზრალი“ – ამბობს ნესტანი. თუ მზის შუქს ელოდება ვარდი, მაშინ: „მზისა შუქთა მომლოდინე ვარდი სამ დღე არ დაჭნების“, მაგრამ თუ დიდხანს გაგრძელდა უმზეობა: „მაგრა ვარდსა უმზეობა გაახმობს და ფერსა აკლებს“.

სიყვარულის ვარდი მიჯნურებს შორის ხარობს, რადგან თუ ერთი მიჯნური ნიადაგია მცენარისთვის, მეორე- მზეა… და ორივეს ზრუნვა მცენარეზე – აუცილებელი პირობაა სიყვარულისთვის.

ავთანდილიც ასე განიცდის სიყვარულს: „გულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდა დამალულად, რა მოშორდის, ვერმჭვრეტელმან ვარდი შეიქმს ფერნაკლულად.“

ხოლო თინათინი უცხო მოყმის საძებნელად მიმავალ მიჯნურს ასე აცილებს:

„კვლაცა ჰკადრა: „აჰა, მზეო, რათგან ღმერთმან მზედ დაგბადა,

მით გმორჩილობს ზეციერი მნათობია რაცა სადა,

მე რომ თქვენგან მოვისმინე წყალობანი მედიადა,

ვარდი ჩემი არ დაჭნების, შუქი შენი იეფად  ა“.

„ველად გაჭრილ“, უნუგეშო მდგომარეობაში ჩავარდნილ  ტარიელს ავთანდილი ეუბნება: „თუ სიკვდილი გიჯობს, მოკვე, ვარდი დაჭკნეს, და-ცა-მჭკნარა!“ – ამით იმას მიანიშნებს, რომ თუ არ იბრძოლებს, სიყვარულის ვარდი დაჭკნება… სიყვარულის ვარდების დაკრეფა მხოლოდ მას შეუძლია, ვინც მზად არის, რომ მისი ეკლებიც მიიღოს: „არ იცი, ვარდი უეკლოდ არავის მოუკრებიან?“

ფატმან-ხათუნიც კი ასე აფასებს ავთანდილს:

„შენ გტრფიალობენ მჭვრეტელნი, შენთვის საბრალოდ ბნდებიან,

ვარდი ხარ, მიკვირს ბულბულნი რად არ შენ ზედა კრფებიან!

შენი შვენება ყვავილთა აჭნობს, ჩემიცა ჭნებიან,

სრულად დამწვარვარ, თუ მზისა შუქნი არ მომესწრებიან.“

სიყვარულის მცენარე ნებისმიერი შეიძლება იყოს, ეს, უბრალოდ, შემოქმედის ფანტაზიაზეა დამოკიდებული.  ვარდი – უნივერსალური კონცეპტია სიყვარულის გამოსახატავად, ზოგისთვის ის უკვე შაბლონურია, თუმცა, რაც არ უნდა ჩაენაცვლოს, აქ მთავარი ერთია: სიყვარული-მცენარეა და თუ ის მცენარეა, შევეცადოთ ამ რაკურსით დავინახოთ: მას სჭირდება შესაბამისი ნიადაგი, მას სჭირდება სინათლე და სხვა პირობები, რათა სრულად გამოავლინოს თავისი მშვენიერება… უმეტესად, მას სჭირდება ეკლებიც, იმის აღასანიშნავად, რომ არც ისე იოლია მისი დაპყრობა, რომ დიდი მცდლობა სჭირდება ადამიანს, ეკლებს არ შეუშინდეს. ერთი ასეთი მშვენიერი ეკლიანი მცენარის – კაკტუსის – მეტაფორა შექმნა გურამ დოჩანაშვილმა „სამოსელ პირველში“, ყველას გახსოვთ ალბათ ეს ფრაგმენტი:

” მეც თქვენსავით ვიყავი ერთხანს,
მხოლოდ ჩემიანები მიყვარდა.
და მერე, ჩემთვის მოულოდნელად,
სულში გამეფურჩქნა უცნაური,
სიყვარულის მცენარე

– აბა თუ მიხვდებით, რომელი?
-ყაყაჩო!
-არა, ჩქარა ჭკნება…
-ენძელა!
– ნაზია ძალზე…
– გეორგინი!
– გაფოფრილია…
– ვარდი!
– შაბლონურია…
– აბა რა?!
– და უცებ სულში გამეფურჩქნა უცნაური მცენარე,
– სიყვარულის კაკტუსი,
– ეკლიანი და ეკლებიანი,
ოღონდაც საოცრად ტკბილი იყო მისი ყოველი ჩხვლეტა,
და აი, ახლაც, თქვენ რომ გიყურებთ, ახლაც, მჩხვლეტს…”

 

ვარდი და კაკტუსი – განსხვევებული, მაგრამ კონცეპტუალურად მსგავსი მცენარეებია… ორივე ეკლიანია და სიტკბო-სიმწარის ეს ნაზავი ქმნის კიდევაც სიყვარულის განსაკუთრებულ არომატს.

 

როდესაც სიყვარულის მცენარედ მწერალი ველურ ყვავილს ირჩევს, ამით თავისუფლებას ანიჭებს უპირატესობას:

”სიყვარული ოთახის ყვავილი კი არ არის, არამედ ველური მცენარე, რომელიც ნესტიანი ღამისგან, ერთსაათიანი მზის სხივებისგან და ველური თესლისგან იშვა და ველური ქარისგან ირხევა. ველური მცენარე, რომელიც როდესაც ბედის მანქანებით ჩვენს ბაღში ყვავის, ჩვენ მას ყვავილს ვუწოდებთ. ჩვენი ბაღის გარეთ აყვავებულს კი სარეველას ვეძახით. მაგრამ რაც არ უნდა ვუწოდოთ, მისი სურნელი და ფერი ყოველთვის ველურია” (”ფორსაიტების საგა”, ჯონ გოლზუორთი).

 

არსებობს ასეთი თამაში: „ყვავილნარი“ ჰქვია, ამ თამაშში ყვავილებს თავისი განსაკუთრებული მნიშვნელობები აქვთ და მათი გაცვლით შეყვარებულები ერთმანეთს საიდუმლოს უმხელდნენ…

ამ თამაშში განსაკუთრებული ის არის, რომ სიყვარულის მეტაფორებად ყვავილები გამოიყენება და მათი ფერის, არომატის გათვალისწინებით კი – სასიყვარულო ურთიერთობების ნიუანსები. ეს თამაში იმ სამყაროს კუთვნილებაა, რომელშიც ადამიანებს პირდაპირი გამოხატვა ეკრძალებოდათ…. თანამედროვე ადამიანს აღარაფერი ეკრძალება, მაგრამ არც არაფერი დარჩა ყვავილების ენაზე გამოსახატავი…

მართალია მისტიკოსი, როცა ამბობს: „სიყვარული – იშვიათი ყვავილია, ის იშვიათად ყვავილობს. მილიონობთ ადამიანი თავს იტყუებს, რომ უყვართ ერთმანეთი. მათ სწამთ, რომ უყვართ, მაგრამ ეს რწმენაა და არა სიყვარული…. სიყვარული – იშვიათი ყვავილია… იშვიათად, მაგრამ ის ყვავილობს… და ეს მაშინ ხდება, როცა შიში ქრება. ეს ნიშნავს, რომ შეყვარება მხოლოდ ღრმად სულიერ ადამიანს შეუძლია… გაცნობა და სექსი შეუძლია ყველას… მაგრამ არა სიყვარული…“ (ოშო)

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი