პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ალფონს დოდე: წარმოსახვის დიდებულება  

მეცხრამეტე საუკუნის ფრანგი კლასიკოსის, ალფონს დოდეს „წერილები ჩემი წისქვილიდან“ მესამეკლასელმა წავიკითხე და რასაკვირველია, ბევრი ვერაფერი გავიგე. პატარა, მწვანეყდიანი წიგნი იყო, მრავალ ხელში გამოვლილი. ალბათ უცხო სახელმა და გვარმაც მომხიბლა და იქვე დახატულმა წისქვილმაც, რომელიც სწორედ შესანიშნავი ადგილი უნდა ყოფილიყო იდუმალი ამბებისათვის. სათაურში ნახსენები „წერილებიც“ ცნობისმოყვარეობას გამიღიზიანებდა – ვის სწერდნენ? რაზე?

ასე დავიწყე ფრანგული ლიტერატურის კითხვა – ნაადრევი ნახტომით, სულსწრაფობით.

ალფონს დოდეს წიგნს, რა თქმა უნდა, არაერთხელ მივუბრუნდი – მეხსიერებაში ჩარჩენილი ხატების გასაცოცხლებლად, სიამოვნების სრულყოფილად მისაღებად. ერთი მიზეზი ისიც იყო, რომ მიყვარდა მისი მოყვითალო გვერდები და ძველი თარგმანის მომნუსხველი სიტყვები თუ გამოთქმები, რომლებსაც თითქმის ვეღარსად გადააწყდები. გრძელ-გრძელი აღწერები მაბრუებდა, უცხო მიწაზე ფეხის დადგმას მანდომებდა.

„წარმოიდგინეთ მოწითალო ფერის, ველური შესახედაობის კუნძული. ერთ კლდეზე შუქურაა აღმართული, მეორეზე – გენუელების ძველი კოშკი, სადაც ჩემი იქ ყოფნის დროს არწივს ჰქონდა ბუდე. ქვემოთ, ზღვის ნაპირას, დანგრეული ლაზარეთი მოჩანდა, რომელსაც ყოველი მხრიდან ბალახი მორეოდა, შემდეგ – ღარტაფები, ტევრები, უზარმაზარი კლდეები, სხვადასხვა გარეული თხა, პატარა კორსიკული ცხენები, რომელნიც ფაფარაშლილი დანავარდობდნენ; ბოლოს მაღლა, ზღვის ფრინველების გრიგალში – შუქურას კოშკი თავისი თეთრი ქვის ბაქნით, სადაც გუშაგები დადიან, თაღიანი მწვანე კარით, პატარა თუჯის სვეტით, ხოლო სულ ზემოთ დიდი წახნაგოვანი ფარნით, რომელიც მზეზე ლაპლაპებს და სინათლეს დღისითაც კი იძლევა…“ („სანგინერის შუქურა“).

როგორია? დაგახვიათ თავბრუ?

ეს ნაწყვეტი ალფონს დოდეს წიგნის ახალი გამოცემიდან ამოვწერე, რომელიც დანახვისთანავე ვიყიდე და ვინ იტყვის, მერამდენედ წავიკითხე. მესამეკლასელებს არა, მაგრამ ცოტა უფროსებს გულმშვიდად ვურჩევდი – რა მხარეს აღარ მოივლიან, რა სულის შემძვრელ ამბავს აღარ მოისმენენ… თავშესაქცევ მონათხრობს ძველი თქმულება ცვლის, სევდიან სანახაობას – ისეთი სილამაზის სურათი, რომ ამოსუნთქვას დაგავიწყებს. უგონოდ მთვრალი ღირსი მამა გოშე მღვდელმსახურების დროს სიმღერას შემოსძახებს, უბადრუკი სასტუმროს დიასახლისი გაქცეული ქმრის ქებას მოჰყვება – ღმერთო, რა ხმა აქვსო, ფორთოხლის ხეებს კი სადაფის მტვერივით დაეფინება თოვლი იმ მხარეში, სადაც ეს ბუნებრივი მოვლენა დიდი იშვიათობაა.

„სემილანტის“ სულთმობრძაობა“, „ბებრები“, „არლელი ქალი“, „ორი სასტუმრო“, „ფორთოხლები“ – ჩემი რჩეული მოთხრობებია. ცხადია, დანარჩენ ნაწარმოებებშიც კარგად იგრძნობა მწერლის წარმოსახვის ძალა. გმირების სამოქმედო არე მეტად ფართოა – პარიზიდან კორსიკამდე, თუმცა პროვანსის სურათები მაინც განსაკუთრებულად ცოცხალი და მომნუსხველია. თუნდაც პროვანსული დილის ეს დასაწყისი: „მონმაჟურის სააბატოს ნაპრალებში ჯერ კიდევ ძილით დამძიმებული ძელქორები ფრთას ფრთას უფართხუნებენ ნანგრევებს შორის, გზაზე კი უკვე ხნიერი გლეხის დედაკაცები გვხვდებიან, რომელნიც თხრილების გასწვრივ თავიანთ ჩოჩრებს ბაზრისკენ მიაჩიქჩიქებენ. ისინი ვალდებოდან მოდიან და კარგა ექვს ლიეს აკეთებენ, სანამ ერთი საათით წმინდა ტროფიმეს ეკლესიის საფეხურებზე დასხდებოდნენ და მთებში შეგროვილი სამკურნალო ბალახების პატარა კონებს გაყიდდნენ“.

გულმოდგინედ შეკონილი სამკურნალო მცენარეები. მოხუცი ქალის დაშაშრულ-დალაქავებული ხელი. ხედავთ, არა?

ასეთია ალფონს დოდეს თვალში არეკლილი ქვეყნიერება და ასეთია ენა, რომლითაც მასზე მოგვითხრობს. გაუმართლებს იმ მკითხველს – მოზარდს თუ ზრდასრულს – რომელიც მისი მოთხრობების წიგნს გადააწყდება, ერთხანს პროვანსის სოფლის წისქვილში დასახლდება, წარმოსახვას ფრთას გააშლევინებს, დაუვიწყარ სურათებს შეაგროვებინებს.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი