პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

კომპლექსური დავალება – წერილი ,,მწიფე ცის’’ ავტორს

როგორ ვასწავლოთ გრამატიკის საკითხები დაწყებით კლასებში?

დამეთანხმებით, რომ მხოლოდ წესების დაზეპირება არ კმარა, რადგან ფუჭია ცოდნა, რომელიც პრაქტიკულად არ გამოიყენება განსხვავებულ სიტუაციაში.

ეროვნულ სასწავლო გეგმაში ქართული ენისა და ლიტერატურისთვის (დაწყებითი საფეხური) განსაზღვრულ გრძელვადიან სამიზნე ცნებებს შორის ერთ-ერთი გახლავთ სამიზნე ცნება, ,,გრამატიკა’’ (პრაქტიკული), რომელიც გულისხმობს ცოდნის გამოცდილების გადატანას ერთი სიტუაციიდან მეორეში, როგორც ზეპირი, ასევე წერითი მეტყველების პროცესში.

გთავაზობთ სამიზნე ცნება ,,გრამატიკისა’’ (პრაქტიკული) და სამიზნე ცნება ტექსტის (ჟანრების) დაწყვილებით შექმნილი კომპლექსური დავალების სარეკომენდაციო სცენარს.

სამიზნე ცნება: ტექსტი (ჟანრები) (შედეგები: (I).1, 2, 3, 4, 5)

ქვეცნება – წერილი

სამიზნე ცნება – გრამატიკა (პრაქტიკული) (შედეგები: (II). 1, 3, 4, 6)

ქვეცნება – მორფოლოგია.

საკითხიწერილი,,მწიფე ცის’’ ავტორს, ჯანი როდარს.

ქვესაკითხები: მოთხრობის, ,,მწიფე ცის’’ ავტორთან გაგზავნილი წერილის შინაარსი (მიზანი, ადრესატი), აგებულება/სტრუქტურა (მიმართვა/მისალმება, ძირითადი ნაწილი, დამშვიდობება, ავტორის ხელმოწერა) ენა (თავაზიანი მეტყველება), არსებით სახელთან ზედსართავის სახელის მისადაგება

საკვანძო შეკითხვა: როგორ/რა სტრატეგიების გამოყენებით მივწერო წერილი ავტორს? როგორ ამოვიცნო და გამოვიყენო ზედსართავი სახელები?

კომპლექსური დავალება – წერილი ,,მწიფე ცის’’ ავტორს

მისწერე წერილი ავტორს. წერილში გაუზიარე შენი სათქმელი ამ მოთხრობასთან დაკავშირებით;

შეფასების კრიტერიუმები(კონკრეტულ კომპლექსურ დავალებაზე მისადაგებული)

ნაშრომში წარმოაჩინეთ:

  • რატომ, რა მიზნით სწერ წერილს ავტორს? (ტ.1.2.3);
  • დეტალები – რა მოგეწონა ან არ მოგეწონა? (ტ.1.3);
  • რა გაიგე ზედსართავ სახელებზე ამ მოთხრობით (გრ.1);
  • რით დაგაინტერესა, რაზე დაგაფიქრა? (ტ.1.3);
  • სათანადო გამოყენებული სულ მცირე ორი ზედსართავი (გრ. 1)
  • როგორი აგებულება აქვს წერილს (მიმართვა – მისალმება, ძირითადი ნაწილი, ხელმოწერა) (ტ.3).

შენიშვნა: კომპლექსური დავალების პირობაში, შეფასების კრიტერიუმებთან, ფრჩხილებში, შემოკლებით არის მითითებული სამიზნე ცნებები: ,,ტექსტი’’ ანუ ,,ტ’’, ,,გრამატიკა’’(პრაქტიკული) ანუ ,,გრ’’ და მათი მკვიდრი წარმოდგენები.

 

კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, რესურსები, შეკითხვები)

ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა, წინარე ცოდნის გაქტიურება

  • რა კითხვები დაესმის არსებით სახელს? (ვინ, რა)
  • გაიხსენეთ მაგალითები.

ქვემოთ მოცემული ჩამონათვალიდან რომელია არსებითი სახელები:

ყვავილი, ირემი, გოგონა, წიგნი, ზის, წითელი, ქოთანი, კედელი, თამაშობს, მღერის, ლამაზი; მაღალი.

აქტივობა 1. დავალების მოთხოვნების გაცნობიერება

  • მიგიწერიათ თუ არა ვინმესთვის წერილი?
  • რა მიზნით მიგიწერიათ წერილი? ვისთვის?
  • რა მოითხოვს თქვენგან დავალება?

 

ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა

ნაბიჯი 1. რა სტრატეგიები გამოიყენე ტექსტის გასაგებად?

ქვესაკითხები: თემა. სათაური. პერსონაჟების საქციელი. ახალი, უცნობი სიტყვები.

რესურსები /აქტივობები:

რესურსი 1. ჯანი როდარის ,,მწიფე ცა’’

აქტივობა 1. წინასწარი ვარაუდების გამოთქმა სათაურსა და ილუსტრაციაზე დაყრდნობით.

რესურსი 2. სიტყვის სკივრი ( ახალი სიტყვები: ხითხითი, თხუპნა, მტვრის ბუღი)

აქტივობა 2. ლექსიკაზე მუშაობა. მოსწავლეები სიტყვის სკივრიდან ამოიღებენ ბარათებზე დაწერილ სიტყვებს და შეეცდებიან განმარტებას. შემდეგ სწორ პასუხს დააზუსტებენ მასწავლებლის მიერ წინასწარ მომზადებული, დაფაზე განთავსებული (დაფარული) განმარტების საშუალებით. ახალი სიტყვების გამოყენებით წინადადებების შედგენა.

აქტივობა 3. კითხვა პაუზებით

რესურსი 3. მოთხრობის რუკა (პერსონაჟები, გარემოება, პრობლემა, მოვლენები, პრობლემის მოგვარება)

აქტივობა 4. მოთხრობის რუკის შევსება.

აქტივობა 5. ტექსტთან ხელახლა დაბრუნება. კითხვებზე პასუხები.

 გეზის მიმცემი შეკითხვები:

  • რას გეუბნება პირველადი მინიშნებები (მაგ., სათაური, ილუსტრაცია) შინაარსის შესახებ?
  • რით უკავშირდება ისინი შენს ცოდნას?
  • შენი აზრით, რა მოხდება? რატომ ფიქრობ ასე?
  • რა მინიშნებებს ეყრდნობი? გამართლდა თუ არა შენი ვარაუდი?
  • რას ნიშნავს ხითხითი? სხვანაირად როგორ იტყოდი?
  • რას ნიშნავს თხუპნა? მოთხუპნილი? რა შეიძლება იყოს მოთხუპნილი?
  • როგორ გესმის გამოთქმა მტვრის ბუღი? როდის ასდის მიწას ბუღი?
  • რას ურჩევს მწერალი ბავშვებს?
  • ვინ არიან მოთხრობის პერსონაჟები?
  • რით, როგორ იწყება ამბავი?
  • რა დავალება უნდა შეესრულებინათ ბავშვებს?
  • რატომ უწოდებს მათ ავტორი „საძაგელ ტყუპს”?
  • როგორ გგონიათ, რატომ ხითხითებდნენ ბავშვები, როცა დავალებას ასრულებდნენ?
  • როგორ შეასრულეს დავალება მარკომ და მირკომ?
  • ოდესმე თქვენ თუ მოჰქცევიხართ სიტყვებს ასე აგდებულად და უპასუხისმგებლოდ? რა შედეგი მოჰყვა ამას?
  • რომელი არსებითი სახელებისთვის უნდა შეერჩიათ ზედსართავი სახელები მარკოსა და მირკოს?
  • თქვენი აზრით, რატომ მოიქცნენ ბავშვები ასე? – შეეშალათ თუ განზრახ აურ-დაურიეს ყველაფერი?
  • იცოდნენ ბავშვებმა, რომ პრობლემა შეიქმნებოდა?
  • სინამდვილეში რა მოხდა? როგორ განვითარდა მოვლენები – რატომ დაიგრუხუნა ცამ და რატომ ჩამოვარდა დაბლა?
  • როგორ მოგვარდა პრობლემა? რით დასრულდა ამბავი?
  • როგორ გგონიათ, ამ ამბის შემდეგ ბავშვები ისევ დასცინებდნენ სიტყვებს და ასე უპასუხისმგებლოდ მოექცეოდნენ, თუ ჭკუას ისწავლიდნენ?
  • რა დასკვნის გამოტანა შეიძლება ამ ამბიდან (რომ ყოველ სიტყვას თავისი ადგილი, თავისი დანიშნულება აქვს და, მათ თუ სწორად არ მოვუძებნით ადგილს, ყველაფერი აირ-დაირევა)?
  • როგორ ფიქრობთ, ასეთი რამ მართლა შეიძლება მოხდეს, თუ მხოლოდ ფანტასტიკური ჟანრის ამბებშია გადმოცემული?

ნაბიჯი 2. რატომ, რა მიზნით გადაწყვიტე წერილის მიწერა ,,მწიფე ცის’’ ავტორისთვის (1.2.3); როგორი აგებულება აქვს წერილს (მიმართვა – მისალმება, ძირითადი ნაწილი, ხელმოწერა) (ტ.3) როგორ შევურჩიო არსებით სახელს შესაბამისი ზედსართავი სახელი? (გრ.1)

ქვესაკითხები: წერილის შინაარსი (მიზანი, ადრესატი), აგებულება/სტრუქტურა (მიმართვა/მისალმება, ძირითადი ნაწილი, დამშვიდობება, ავტორის ხელმოწერა) ენა (თავაზიანი მეტყველება), არსებით სახელთან ზედსართავი სახელის მისადაგება.

რესურსები /აქტივობები

რესურსი 4. სქემა: საგნების ილუსტრაციები – საგნის აღმნიშვნელი სიტყვა – ზედსართავი სახელი.

აქტივობა 6. საგნის აღმნიშვნელი სიტყვების, არსებითი სახელების დაკავშირება საგნის ნიშან-თვისების აღმნიშვნელ სიტყვებთან, ზედსართავ სახელებთან.

  • დააკვირდი, რა შეკითხვას პასუხობს საგნის ნიშან-თვისების აღმნიშვნელი სიტყვები.
  • კიდევ როგორი შეიძლება იყოს გლობუსი? ბურთი? და ა.შ.

რესურსი 5. ჯანი როდარის ,,მწიფე ცა’’ (გვ.38)

აქტივობა 7. ამოიწერეთ ტექსტიდან ის სიტყვები, რომლებისთვისაც უნდა შეერჩიათ ზედსართავი სახელები მარკოსა და მირკოს.

გაასწორე მირკოსა და მარკოს შეცდომები, სწორად შეუსაბამე სიტყვები ერთმანეთს (მაგ., მწიფე ხორბალი, თეთრი თოვლი, მწვანე ბალახი, და ა.შ).

გეზის მიმცემი შეკითხვები:

  • ამ წყვილებში, რომელია მთავარი სიტყვა? ანუ რომელი სიტყვა რომელს ახლავს, რომელს დაერთვის? – პირველი სიტყვა მეორეს თუ პირიქით?
  • რას გვიჩვენებს პირველი სიტყვა (როგორია ის საგანი, რომელსაც მეორე სიტყვა გამოხატავს)?
  • რას მატებს დართული სიტყვები, ანუ ზედსართავი სახელები იმ სიტყვებს, რომლებიც მოიძიეთ ტექსტში? (უფრო უკეთ, უფრო ნათლად წარმოვიდგენთ მათ).
  • რას/ როგორ სიტყვას ეწოდება ზედსართავი სახელი?

დასკვნა: სიტყვას, რომელიც სხვა სიტყვას დაერთვის და გვიჩვენებს, როგორია ის, ეწოდება ზედსართავი სახელი.

რესურსი 6. ფორმატზე/ფლიპჩარტის ქაღალდზე ან დაფაზე დაწერილი სიტყვები: ხორბალი, თოვლი, ბალახი, მგელი, შაქარი, ცა.

აქტივობა 8. ამოწერილი არსებითი სახელებისთვის რაც შეიძლება ბევრი ზედსართავი სახელის შერჩევა, რვეულში ჩაწერა და წინადადებების შედგენა.

კიდევ როგორი შეიძლება იყოს:

ხორბალი – მწიფე, ოქროსფერი, მზისფერი, მსხვილი…

თოვლი – თეთრი, ქათქათა, ფუმფულა, ფაფუკი, ცივი…

ბალახი – მწვანე, მაღალი, დაბალი, ხშირი, ლორთქო, ბიბინა, ხავერდოვანი, გამხმარი, მეჩხერი…

მგელი – ბოროტი, რუხი, შავი, საშიში, ძლიერი, მტაცებელი…

შაქარი – ტკბილი, გემრიელი, თეთრი, მავნებელი…

ცა – ცისფერი, ლურჯი, ლაჟვარდისფერი, ღრუბლიანი, უღრუბლო….

 

გეზის მიმცემი შეკითხვები:

  • ამ წყვილებში რომელია მთავარი სიტყვა? ბურთი – ჭრელი, გოგონა – ბეჯითი… ანუ რომელი სტყვა რომელს ახლავს, რომელს დაერთვის? – პირველი სიტყვა მეორეს თუ პირიქით?
  • რას გვიჩვენებს პირველი სიტყვა (როგორია ის საგანი, რომელსაც მეორე სიტყვა გამოხატავს)?
  • რას მატებს დართული სიტყვები, ანუ ზედსართავი სახელები, ამ სიტყვებს: ხორბალი, თოვლი, ბალახი, მგელი, შაქარი, ცა (უფრო უკეთ, უფრო ნათლად წარმოვიდგენთ მათ)?
  • რა კითხვები დაესმის არსებით სახელს ? დაასახელე მაგალითები….
  • რა დაერთვის ხოლმე არსებით სახელს? რას აღნიშნავს ზედსართავი სახელი? დაასახელე მაგალითები….
  • რატომ არის მნიშვნელოვანი არსებითი სახელებისთვის ზედსართავი სახელების სწორად შერჩევა?

 

აქტივობა 9. წინადადებების შედგენა ზედსართავი სახელების გამოყენებით – წინა აქტივობიდან შეარჩიე სამი-ოთხი ზედსართავი სახელი და მათი გამოყენებით შეადგინე წინადადებები.

რესურსი 7. წერილის სტრუქტურა – ფორმატის/ფლიპჩარტის ქაღალდზე ან დაფაზე დაწერილი.

მისალმება

მიმართვა

ძირითადი ნაწილი

დამშვიდობება

 

აქტივობა 10. დაკვირვება წერილის სტრუქტურაზე. მასწავლებელი განუმარტავს მოსწავლეებს, რომ წერილს აქვს თავისებური აგებულება: მისალმება/მიმართვა, ძირითადი ნაწილი და დამშვიდობება.

 რესურსი 8. წერილის ნიმუშები

 

აქტივობა 11. წერილის ნიმუშებზე დაკვირვება. მახასიათებლების გამოკვეთა (კი/არა მაგალითების მეთოდის საშუალებით)

შენიშვნა: მასწავლებელი აუხსნის მოსწავლეებს, რომ „კი მაგალითს“ ვუწოდებთ წერილის კარგ მაგალითს, რომელშიც გამოკვეთილია წერილის შინაარსი (მიზანი, ადრესატი), აგებულება/სტრუქტურა (მიმართვა/მისალმება, ძირითადი ნაწილი, დამშვიდობება, ავტორის ხელმოწერა) ენა (თავაზიანი მეტყველება), ხოლო „არა მაგალითს“ ვუწოდებთ წერილის ცუდ მაგალითს, რომელსაც რომელიმე მათგანი აკლია.

 

გეზის მიმცემი შეკითხვები:

  • ვისთვის არის დაწერილი პირველი წერილი, ანუ ვინ არის ადრესატი? მეორე წერილი? მესამე? მეოთხე? რატომ ფიქრობ ასე?
  • რას ვითვალისწინებთ, როდესაც წერილს ვწერთ უფროს ადამიანს? მიმართვის როგორ ფორმას ვიყენებთ?
  • ვინ წერს პირველ წერილს? მეორეს? საიდან იცი? ჩანს თუ არა, ვინ წერს მესამე წერილს? მეოთხეს?
  • რა აკლია მეორე წერილს? რა აკლია მესამე წერილს?
  • რომელია კარგი წერილის ნიმუში? რატომ ფიქრობს ასე? მაშ, როგორი უნდა იყოს კარგი წერილი?
  • რა შემთხვევაში ვიტყვით, რომ ეს არის წერილის ცუდი ნიმუში?
  • რატომ ფიქრობ ასე? დაასაბუთე შენი მოსაზრება.
  • რატომ, რა მიზნით გადაწყვიტე წერილის მიწერა ავტორისთვის?
  • მიმართვის როგორ ფორმას გამოიყენებ?

 

აქტივობა 12. წერილის პირველადი ვარიანტის წერა.

რესურსი 9. შეფასების კრიტერიუმების ბადე

დაიცავი თუ არა წერილის აგებულება (მიმართვა, ძირითადი ნაწილი, ხელმოწერა)?

 

კარგია გასაუმჯობესებელია

 

გამოკვეთილია თუ არა წერილის მიზანი?

 

   
წარმოჩენილია თუ არა დეტალები – რა მოგეწონა არ არ მოგეწონა, რით დაინტერესდი?    
წარმოჩენილია თუ არა, რა გაიგე ზედსართავ სახელებზე ამ მოთხრობით?    

 

 

აქტივობა 13. პირველი ვარიანტის გაუმჯობესება შეფასების კრიტერიუმების ბადის საფუძველზე და წარდგენა.

 

კომპლექსური დავალების შესრულების და პრეზენტაციის პროცესში დასასმელი შეკითხვების ბანკი კონკრეტულ მოსწავლესთან ინდივიდუალური მუშაობის საწარმოებლად, თითოეული მათგანის წინსვლისა და რეფლექსიის უნარის ხელშესაწყობად

 

ახსენი, რა ცოდნა შეიძინე და წარმოაჩინე კომპლექსური დავალების საშუალებით:

  • რატომ ფიქრობ, რომ შენი ნამუშევარი ნამდვილად წერილია?
  • რატომ გადაწყვიტე, რომ ავტორისთვის მიგეწერა წერილი?
  • რატომ არის მნიშვნელოვანი არსებითი სახელებისთვის ზედსართავი სახელების სწორად შერჩევა?
  • როგორ გაიმდიდრე ცოდნა-გამოცდილება? სად და როგორ გამოიყენებ შეძენილ ცოდნას?
  • რის თქმა გინდოდა ამ ნამუშევრით? რით არის ის მნიშვნელოვანი?

აღწერე, როგორ იმუშავე დავალებაზე:

  • რა გააკეთე, რა თანმიმდევრობით?
  • როგორ ამოიცანი ტექსტის შინაარსი, მთავარი სათქმელი? პერსონაჟების თვისებები, მათი ქმედება, რა მინიშნებებს მიაქციე ყურადღება?
  • რატომ არის საჭირო დავალების პირველადი ვერსიის შექმნა?
  • რით განსხვავდება შესრულებული დავალების პირველადი ვერსია საბოლოოსგან?
  • გასაგები იქნება შენ მიერ შექმნილი შეგონება მკითხველისთვის?

 

აღწერე, რა დაბრკოლებებს წაააწყდი დავალებაზე მუშაობის პროცესში, რა დაგეხმარა კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესში:

  • რა გამოგივიდა კარგად კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესში?
  • რა გაგიძნელდა, რა გაგიადვილდა? რატომ?
  • მსგავსი დავალება სხვა დროს თუ შეგისრულებია?
  • ვისთან ერთად იმუშავე კომპლექსურ დავალებაზე? რით და როგორ დაეხმარეთ ერთმანეთს?

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი