პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

და-ძმის გავლენა ბავშვის განვითარებასა და პიროვნების ჩამოყალიბებაზე

ვფიქრობ, არავისთვის იქნება გასაკვირი, თუ ვიტყვი, რომ ბავშვის განვითარებასა და მისი პიროვნების ჩამოყალიბებაზე აღმზრდელებზე – მშობლებსა და პედაგოგებზე არანაკლებ გავლენას ახდენს და-ძმა. შეიძლება ცალკეულ შემთხვევებში მათი გავლენა უფროსების გავლენაზე უფრო ძლიერიც კი აღმოჩნდეს ბავშვის თვითშეგნების, მისი პრიორიტეტების ჩამოყალიბების, შესაძლებლობების განვითარებისa და ცხოვრების ამა თუ იმ ეტაპზე სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი არჩევანის გაკეთების პროცესში.

ალბათ საინტერესო იქნება იმაზე დაფიქრება, კონკრეტულად რა სახის გავლენა შეიძლება მოახდინონ და-ძმებმა ბავშვის განვითარებაზე:

  • და-ძმა სერიოზულ გავლენას ახდენენ ბავშვის ინტელექტუალურ განვითარებაზე. როგორც დაკვირვება გვიჩვენებს, უფროს ბავშვებს დედმამიშვილებს შორის გარკვეული ინტელექტუალური უპირატესობა და საშუალოზე მაღალი შესაძლებლობები აქვთ. ამის მიზეზი მათი აქტიური მონაწილეობაა უმცროსების ცხოვრებაში. უფროსები იძულებულები არიან, დაეხმარონ უმცროსებს სწავლაში, რისი წყალობითაც ისინი ავარჯიშებენ საკუთარ უნარებს, აზუსტებენ და სრულყოფენ ცოდნას;
  • და-ძმის გარემოცვაში გაზრდილი ბავშვები საკმაოდ ადრეული ასაკიდან სწავლობენ თანამშრომლობას, ეფექტიან ურთიერთობას, კომპრომისზე წასვლას, არ იტანჯებიან ეგოისტური მისწრაფებებით, საკუთარ თავს ოჯახის ცენტრად არ აღიქვამენ, პირიქით, უფრო ალტრუისტები არიან და ურთიერთობებისა და კონფლიქტების მოგვარების კარგ გამოცდილებას იძენენ;
  • უმცროსი ბავშვები ოჯახში ცდილობენ, მიიპყრონ ყურადღება და ამასთან, თავი დააღწიონ მშობლებისა და უფროსი და-ძმის მხრიდან მომაბეზრებელ მეურვეობას. მათ, როგორც წესი, სხვებზე მეტად უწევთ კომპრომისზე წასვლა. ისინი ერთგვარი მშვიდობისმყოფელნი არიან ოჯახში. ამასთან, ადვილად ახერხებენ ურთიერთობას უცნობ ადამიანებთან და არ განიცდიან განსაკუთრებულ სირთულეებს მათთან კომუნიკაციისას;
  • ბიჭები, რომლებიც დასთან ერთად იზრდებიან, ზრდასრულობაში უკეთესად უგებენ ქალთა სქესის წარმომადგენლებს, თავისუფალნი არიან ზედმეტი კომპლექსებისაგან და ხშირად შესამჩნევი წარმატებაც აქვთ მათთან ურთიერთობისას. ამის მიზეზი ის არის, რომ ბიჭი, რომელიც დასთან იზრდება და მასთან ურთიერთობს, ქვეცნობიერ დონეზე ეცნობა ქალებთან კომუნიკაციის სირთულეებს, სწავლობს საჭირო კითხვების დასმას და ქალის ემოციებზე სწორად რეაგირებას. ეს კი, თავის მხრივ, შესანიშნავი ტრენაჟორი ხდება საპირისპირო სქესის წარმომადგენლებთან მომავალი ურთიერთობისთვის;
  • გოგონებს, რომლებიც ძმების გარემოცვაში იზრდებიან, ბავშვობიდან უყალიბდებათ წარმოდგენები ურთიერთობების როლური სისტემის შესახებ; ადრეული ასაკიდან სწავლობენ საწინააღმდეგო სქესის ადამიანებთან ურთიერთობას, ხედავენ მათ სისუსტეებს, ინტერესებს; ამიტომ, დიდობაში მოკლებულნი არიან რაიმე ილუზიებს, ცრურწმენებს, უფრო გახსნილები, ნაკლებად მომთხოვნები, მეტად კომფორტულები და ნაკლები პრობლემების შემქმნელები არიან საწინააღმდეგო სქესის ადამიანებთან ურთიერთობისას;
  • და-ძმის ყოლა ბავშვს გარდატეხის ასაკის სირთულეების უმტკივნეულოდ დაძლევაში ეხმარება. მათ გვერდით ყოფნისას ნაკლებია ასაკობრივი დეპრესიის რისკი, ის მარტოსულად აღარ გრძნობს თავს, მარტო არ არის და ეს მხარდაჭერის მძლავრი ფაქტორია მაშინ, როცა ფსიქიკა ყველაზე მეტად დაუცველია. ბავშვის გვერდით არის ის, ვისთანაც შეუძლია ისაუბროს, გაუზიაროს საკუთარი შიშები, კომპლექსები, განცდები, ვისგანაც შეუძლია მიიღოს მხარდაჭერა და სიყვარული. ემოციური სიახლოვე და მხარდაჭერა აძლიერებს ბავშვის ფსიქიკას, ხდის მას უფრო თავდაჯერებულს, მატებს სიმშვიდეს, ნაკლებად განიცდის სტრესს. და-ძმასთან ბავშვს მარტოობა ისე ძლიერ აღარ აშინებს, ან უბრალოდ დრო არა აქვს ამაზე ფიქრისათვის;
  • და-ძმის გვერდით ყოფნა ეხმარება ბავშვს უფრო ადვილად განთავისუფლდეს მშობლებზე მიჯაჭვულობისაგან და მოიპოვოს სასურველი დამოუკიდებლობა. დედისერთა ბავშვები ადრეული ასაკიდანვე განუყოფელ სიყვარულს, ყურადღებას გრძნობენ მშობლებისაგან და შესაბამისად უფრო მიჯაჭვულები ხდებიან მათზე. ასეთი მიჯაჭვულობისაგან განთავისუფლება კი მათ ზრდასრულობაშიც ძალიან უჭირთ;
  • და-ძმის გარემოცვა სერიოზულ გავლენას ახდენს ბავშვის ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე. ამასთან, გასათვალისწინებელია ის ფაქტიც, რომ ამ მხრივ ბევრად უფრო მეტ პრობლემას ვხვდებით უფროს, ვიდრე უმცროს ბავშვებში. სავარაუდოდ, ამის მიზეზი მშობლებში და მათი აღზრდის მეთოდებშია. პირველ შვილთან მშობლები, როგორც წესი, უფრო ხშირად „ატარებენ ექსპერიმენტებს“, გამოხატავენ უკმაყოფილებას, არცთუ იშვიათად დაუძლეველ მოთხოვნებს უყენებენ, ხდიან საკუთარი სტრესის თანამოზიარედ. ამაში ალბათ გასაკვირი არაფერია, რადგანაც პირველი შვილის აღზრდისას ისინი გამოუცდელები არიან. მაშინ, როცა მომდევნო შვილების აღზრდაში მათ პირველ შვილთან ურთიერთობაში დაშვებული შეცდომები დიდ დახმარებას უწევს. ამის წყალობით ისინი უფრო გამოცდილები და ცხოვრებისათვის უფრო მეტად მომზადებულები არიან;
  • უფროსი ბავშვები ოჯახში სერიოზულ გავლენას ახდენენ უმცროსების სამეტყველო უნარების განვითარებაზე. შეიძლება ბევრს უცნაურად მოეჩვენოს, მაგრამ ბავშვებს, რომლებსაც ბევრი უფროსი და-ძმა ჰყავთ, უფრო ცუდად აქვთ განვითარებული ზეპირმეტყველების ჩვევები, ვიდრე დედისერთა ბავშვებს. ეს ალბათ იმით არის განპირობებული, რომ დრო და ყურადღება, რომელიც შეიძლება დაუთმონ მშობლებმა უმცროს ბავშვს, მრავალშვილიან ოჯახებში შედარებით შეზღუდულია. ამიტომ, რაც უფრო მეტი და-ძმა ჰყავს ბავშვს, მით უფრო ნაკლებ ინფორმაციას მიიღებს ის პირადად დედისგან ან მამისგან. და, რამდენადაც მშობლები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ ბავშვის მეტყველების განვითარებაში, მათთან სამეტყველო ურთიერთობის დეფიციტი სერიოზულ უარყოფით გავლენას მოახდენს უმცროსი ბავშვის სამეტყველო უნარების განვითარებაზე. ამასთან, გასათვალისწინებელია, რომ და-ძმის ნეგატიური გავლენა ბავშვის მეტყველების განვითარებაზე ბევრად უფრო ნაკლებია, თუ მათ შორის ასაკობრივი სხვაობა დიდია. რაც უფრო დიდია ასაკით და ან ძმა, მით უკეთესად აქვს განვითარებული უმცროს ბავშვს სამეტყველო უნარ-ჩვევები, რადგან ისინი ხდებიან სასარგებლო წყარო უმცროსი ბავშვებისათვის მეტყველების დაუფლების პროცესში. გოგონებს, როგორც წესი, ზოგადად უკეთესად აქვთ განვითარებული მეტყველებითი ჩვევები, ვიდრე ბიჭებს. ამიტომ, ისინი უკეთეს გავლენას ახდენენ თავის უმცროს ძმებზე ან დებზე. ამასთან, უფროსი დები უფრო მეტ მზრუნველობას ამჟღავნებენ, ვიდრე ძმები. გარდა ამისა, გოგონები ნაკლებად მომთხოვნები არიან და ნაკლებად გადართავენ მშობლების ყურადღებას უმცროსი და-ძმებისაგან საკუთარ თავზე. საყურადღებოა ისიც, რომ ბავშვები, რომლებსაც უფროსი და-ძმა ჰყავთ, უკეთესად ართმევენ თავს ენის ზოგიერთ სოციალურ ასპექტს, მაგ. უფრო ადვილად ერთვებიან საუბარში;
  • და-ძმის ყოფნა ოჯახში ბავშვის სოციალური განვითარების მნიშვნელოვანი ხელშემწყობი ხდება. ბავშვები, რომლებიც და-ძმების გარემოცვაში იზრდებიან, იძენენ ურთიერთობის ღირებულ ჩვევებს და ბევრად უფრო ადვილად ახერხებენ სხვა ბავშვებთან ურთიერთობის დამყარებას, ვიდრე ის ბავშვები, რომლებიც მარტო, და-ძმის გარეშე იზრდებიან.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, როცა ბავშვთან ურთიერთობაში რაიმე პრობლემას ვაწყდებით, მშობლების აღზრდის სტილის, მეთოდების და ბავშვთან მათი ურთიერთობების გარკვევის გარდა, უნდა შევისწავლოთ ასევე ბავშვზე და-ძმის გავლენის თავისებურებები, რაც სერიოზულ დახმარებას გაგვიწევს ბავშვთან დაკავშირებული ამა თუ იმ პრობლემის მოგვარებაში.

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი