ომის ბავშვი ვარ. მართალია, ასაკი მემატება, მაგრამ ეს სტატუსი სამუდამოდ მრჩება. ბავშვობა დამიკარგა და გადამიკარგა ცხრა მთას იქით რუსეთმა. ახლა ასაკგაზრდილი მასწავლებლად წოდებული ვატარებ გაკვეთილებს და თან წამომეწია ეს „გაუმაძღარი დათვი“, რომ ჩვენით ვერნაკმარმა როგორმე კიდევ დატოროს ახალი მიწები.
სულ მაინტერესებდა, ომის პარალელურად, რა ხდებოდა საკლასო ოთახებში, როგორ ატარებდნენ პედაგოგები გაკვეთილებს, რაზე ესაუბრებოდნენ მოსწავლეებს. ამ დღის მომსწრეც გავხდი, სამწუხაროდ.
24 თებერვალი ხუთშაბათი დღე იყო. სკოლაში მისვლამდე შემექმნა განწყობა, რომ ყველა ლიტერატურული ტექსტი, ყველა იმ დღისთვის შერჩეული თემა იქნებოდა ხელოვნური. ამიტომ ყველგან, რომელ კლასებშიც ვასწავლი, ჩემს გამოცდილებაზე ვისაუბრე; რომ ომი და ბავშვი – უკვე განაჩენია! რომ ისინი მენანებიან ამ რეალობისთვის, რადგან წარმოუდგენელი დანაკარგია შინაგანი სიმყუდროვის დათმობა, რომლის კვალი სამუდამოდ აღგებეჭდება გულში თუ შუბლზე. მოსწავლეების წინაშე ვერაფრით მექნებოდა დამშვიდებული სინდისი, თუ მათთან ერთად, რაღაც ფორმით სოლიდარობას არ გამოვხატავდი უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებისადმი, შორი მანძილიდან რაღაცით არ ვუთანაგრძნობდი იქაურ ბავშვებსა და დედებს.
ჰოდა, ყოველი დღე ბავშვობაში მაბრუნებდა, გამიახლდა ყველა შიში, ჩამიგროვდა იმდენი სათქმელი, იმდენი მწუხარე შორისდებული, რომ… ვერ დავითმინე. სრულიად მოულოდნელად, საკლასო ოთახში შესვლისას მოსწავლეებს შევთავაზე უჩვეულო დავალება-ექსპერიმენტი: მე თქვენ წინაშე მოვიფიქრებ მოთხრობის დასაწყისს და თქვენ დაასრულეთ იგი, როგორც გენებოთ.
ყოველთვის მიმაჩნდა, რომ თუნდაც უკვე მერვე კლასიდან მნიშვნელოვანია, მოსწავლეს დაასწავლო წერითი უნარები და მიუახლოო აკადემიური წერის საწყისებს. მათი მიმღებლობაც ჩვეულებრივად ჩავთვალე, სათაური დაფაზე დავწერე – „სამყაროს შეცვლის პირისპირ“ და სპონტანურად დავიწყე კარნახი:
„საღამოს ბავშვების წიგნები ზურგჩანთებში ჩავალაგე. მე ვიცი მათი გაკვეთილების ცხრილი და დაახლოებით ვიცი, როდის რომელი დაბრუნდება სახლში. ზარი გაისმა. რადგან არ მეცალა, მეუღლემ უპასუხა. შევხედე. თვალები არ უვარგოდა: ლოყებზე თანდათან ჩნდებოდა ცრემლების კვალი. მან დაიწყო: – მოდიან… ჯერ გეგმაშია დედაქალაქი, შემდეგ ბირთვული იარაღის საწყობის აფეთქება… ხვალ ბავშვებს სკოლაში ვერ გავუშვებთ! 2022 წლის 24 თებერვლის დილა თენდება. თხელი პლედები მოვუმზადე კორპუსის თავშესაფარში ჩასაყვან შვილებს. თქვენ წარმოიდგინეთ, ამ დროს შიშმა რატომღაც დამტოვა. უჯრიდან მივიწყებული ფუნჯები გამოვიღე, მოლბერტზე ტილოგადაფარებულ ნახატს თვალი შევავლე. ტაძრის გუმბათი ჯერ კიდევ დასამთავრებელი მაქვს. კედელზე ჩემ წინ საათი ნერვიულად წიკწიკებს. სამის ნახევარს აჩვენებს. გვერდითა ოთახიდან ძლიერი ხმა მაფხიზლებს – სად არის ჩემი ტყის ბათინკები? მაშინ მივხვდი, რომ სამხედრო ფორმა უკვე ტანზე ეცვა, წყლის ჭურჭელიც სავსე აქვს, კარადის ბოლო უჯრები, კი გადმოყრილია. მე გამახსენდა აივნის საკუჭნაოში მწვანე ზურგჩანთაში ჩადებული ხისძირიანი ფეხსაცმელები. ინსტინქტი მამოძრავებს: გავდივარ, მომაქვს ფეხსაცმელი და მის ფეხებთან ვალაგებ. ამათ თასმა აქვთ გამწყდარი – ( ყვირის ის). ზუსტად 10 წუთში კარის მიჯახუნების ხმაა.
* * *
– რატომ მაცმევ ასე თბილად? – მეუბნება ჩემი მწვანეთვალება ანკა. მე ახსნისაგან შორს ვარ. ჩემი ფიქრები იქ არის, სადაც წუხელ სამშობიაროში მოთავსებული ქალები დაბომბეს. ყვირილით და ჯაჯღანით ყველანი მოვთავსდით თავშესაფარში. ანკა გადაუღებლად ტირის – სათამაშო დამრჩა“.
ვერ გეტყვით, როგორ თავისთავად მოდიოდა წინადადებების მთელი ასხმა, როგორ ვხედავდი პერსონაჟებს და როგორი მონდომებითა და ყურადღებით იწერდნენ ყველაფერს ჩემი „პირიმზეები”. ხანდახან, წერისას ამომხედავდნენ, ალბათ, ფიქრობდნენ, სადმე ხომ არ კითხულობს, ან ასე დამწუხრებული თავდაჯერება რატომ აქვს ხმაშიო…ზარი დაირეკა. ჩაილაგეს რვეულები, თითქოს გული ჩავატანე მათ ჩანთებში. როგორც წესი, საღამოს ველოდებოდი უკვე მათ ნამუშევრებს. ნიმუშად რამდენიმე ვარიანტს გთავაზობთ:
„26 თებერვალი თენდება. ჩვილების ტირილი აღვიძებს აქ მყოფებს. ხალხს. ანკას სახეზე უფრო დიდი შიში იდებს ბინას. გვიან შევნიშნე, დიდხნიან სიჩუმეს არღვევს ცისფერთვალება, დაახლოებით თექვსმეტი წლის ქართველი ბიჭი, მოდის, მეკითხება მინიშნებებით, რომელ სართულზე ვცხოვრობთ და რომ მზადაა სათამაშო ჩამოგვიტანოს. მექანიკურად ვკარნახობ და ასევე მექანიკურად გადავეხვიე. ჩვენთვის – უცნობებისთვის ის მზად იყო, თავი გაეწირა! ომის დროს გმირობა ვინმეს გაუკვირდება?
ფანჯრის რაფაზე დარჩენილმა, ცოტათი ფერშეცვლილი სათამაშო დათუნიამაც ჩამოაღწია ანკამდე. ის იცინის და ბედნიერია. ნიკოლოზი გვიყვება, როგორ შეასწრო ბინაში და რომ არა სწრაფად გამოღწევა, კიბის ჩამონგრევასთან ერთად, ვინც იცის, სად მოჰყვებოდა, რომელ ნანგრევში. სარდაფში დაბრუნებულმა ისიც მითხრა, რომ ფუნჯები იატაკზე იყო მიმობნეული და მოლბერტი წაქცეული… ეჰ, ნეტავ ტაძარი საერთოდ არ დამეხატა – გამეფიქრა. ნიკოლოზი თავშესაფარში ყველაზე მეტად გამოირჩევა სიჩუმით. პატარაობიდანვე მამით ობოლია და ახლა დედას ეძებს… მეოთხე დღეს სიმშვიდეა. ავდივართ ზევით. ოთხი დღის უნახავი მზის სხივი გვინდა დავინახოთ. ბავშვებმა თავიანთი ოთახები მოაწესრიგეს. ის კვლავ ბრძოლებშია… მე ვცდილობ, დასასრულებელი ნახატი როგორმე გადავარჩინო. მთავარია, მშვიდობის დღეები იყოს… სამყარო თავისთვის იცვლება… მიდის…”.
ან, კიდევ ეს:
„უკვე რამდენიმე კვირაა, რაც თავშესაფარში ვართ. ანკამ ტირილი გაბმული სირენის მსგავსი ხმით შეცვალა. ამბობენ, ძნელიაო, მაგრამ ადამიანები იმედს მაინც კარგავენ… მხოლოდ ბავშვები ახერხებდნენ ჩვენგან განსხვავებით, სიმღერისა და ცელქობის ხასიათზე ყოფნას. თავში მხოლოდ ის აზრი მიტრიალებს, როგორმე ავბრუნდე სახლში და ნახატი დავასრულო. როგორ? რანაირად? გავბედო თუ დავრჩე?…
მაინც ავედი. ქუჩებს შევხედე – განადგურებულ სამყაროს პირისპირ შევხვდი. ჩქარი ნაბიჯით ბინაში შევედი. რას შევადარო ნახატის დასრულების წყურვილი? მაშინ გარეთა სამყარო გავიწყდება. ნელ–ნელა გადავდიოდი აუხსნელ ფერებში: ნაკლებად მახსოვდა თავშესაფარში ჩამწყვდეული შვილებიც. ჩემს ნახატში ომი არ იყო, არც ხოცვა–ჟლეტა. გუმბათიც როგორც იქნა, მოვამთავრე ღია ოქროსფრით. საათები გასულა ამ დროში. მშვენიერ საქმესაც აქვს დასასრული – და ეს იყო უზარმაზარი ხმა. გამოვფხიზლდი, მაშველებმა თავშესაფარში მიკრეს თავი. შვილებს ვეხუტები. ჩვენი კორპუსი მთლიანად დაინგრა… პირისპირ ვართ, პირისპირ, მაგრამ გულში მჯერა, რომ მაღალი გუმბათი დაგვიცავს. სამყარო იცვლის ფერს“.
რა მისცა ამ დავალება-ექსპერიმენტმა მოსწავლეებს? ჩვენ – საზოგადოებას სულ გულგრილობას გვაბრალებენ. მგონია, რომ აუცილებელია მოსწავლემდე მიიტანო განცდა, რათა მანაც თანაგანცდით გიპასუხოს. სხვისთვის ფიქრი – ეს პასუხისმგებლობაა! თანაც, თანატოლზე… მე ომმა წამართვა ბავშვობა და ვალდებული ვარ, მათ ვასწავლო სოლიდარობა, სიყვარული მანამ, სანამ მიწას დავიბრუნებ ჩემსას!… ვალი მაქვს მათაც ვუთხრა, რომ ეს ჩვენი ომიც არის!..
ილუსტრაცია
https://egyptoons.blogspot.com/2022/04/art-flashmob-war-in-ukraine.html
