როდესაც მოსწავლეებს ისეთ ნაწარმოებს ვასწავლით, რომელშიც კონკრეტული დროის პრობლემებთან ერთად ზედროული პრობლემებიცაა განხილული, მისი სწავლება არ არის რთული.
„ოთარაანთ ქვრივი“ ილიამ თავის თანამედროვე საქართველოს დაუწერა, რათა ბატონყმობის შედეგად ქართველთა სულებზე აღბეჭდილი სულიერი ტკივილი მოეშუშებინა, გაუცხოების უფსკრული ამოევსო და ერი გაეერთიანებინა. აკი ეს იყო უმთავრესი წინაპირობა იმისა, რომ ქართველ ერს მომავლის რწმენა დაჰბრუნებოდა, მონობასთან ებრძოლა და ბრძოლის ცეცხლით ანთებულიყო.
ალბათ ძალიან ეტკინებოდა გული ერის მამას, რომ სცოდნოდა, საუკუნე-ნახევრის შემდეგაც იგივე პრობლემა ექნებოდა საქართველოს!
არც ოთარაანთ ქვრივს ეხალისებოდა ოთარაანთ ქვრივობა. ან რატომ უნდა გეხალისებოდეს ადამიანს, უსაქმოდ მდგარ ქალებს ეუბნებოდე: რატომ მასლაათობთ, იშრომეთ და დოვლათი შექმენით, მერე რა, რომ თქვენი ქმრები მუშაობენ, ზედმეტი მოგჭარბდებათო. ამაში ხომ იმას გულისხმობდა: თქვენი მუცლის იქით რომ ვერავის ამჩნევთ, რაც მოგჭარბდებათ, სხვებს დაურიგეთო.
არც ის ეხალისებოდა ოთარაანთ ქვრივს, გუბერნატორამდე ევლო, ფული და ჯან-ღონე დაეხარჯა და ამით საკუთარი ღირსება დაეცვა. ან „ტკბილისა და მწარე სიტყვის“ ფილოსოფია შეექმნა, რათა მოდუნებული, ჩაძინებული, გაჩერებული თერგივით მყრალ გუბედ ქცეული საქართველოსთვის შეეხსენებინა: „თუ წუთისოფელს ერთ ბეწო ხანს მაინც თვალი მოუხუჭე, ისე გაგთელავს, როგორც დიდოელი ლეკი ნაბადსაო“.
არც თავის ერთადერთ შვილს დასთანხმებია ხალისით, წადი და, უკან თუ არ მოიხედავ, „ჩემთვის მაყურებელ თვალს დავიბრმავებო“.
არც მხარზე თოხგადებულს უხაროდა წყაროს სათავეში წასვლა, საფრთხობელასავით რომ დაეფრთხო უნამუსო თანასოფლელები, რომლებისთვისაც არც ქვრივს ჰქონდა მნიშვნელობა, არც დედაკაცს, თან ისეთ ღირსეულს, როგორიც – ოთარაანთ ქვრივი იყო.
არც საკუთარ სისუსტეს მალავდა ხალისით, ხალხს რომ არ დაენახა. მტკიცე ხასიათი იმისთვის სჭირდებოდა, რომ უფროს-უმცროსი გაეგოთ; უსამართლობა, ჩაგვრა უკადრის საქციელად მიეჩნიათ; უსაქმურობა და უნდილობა დაევიწყებინათ; შვილებისთვის კარგი მაგალითი მიეცათ; გლახასა და მათხოვარს კი დახმარებოდნენ, მაგრამ, თუ ვინმე იმიტომ მათხოვრობდა, რომ შრომა-გარჯა ეზარებოდა, მწარე სიმართლით თვალი აეხილა, ღირსება გაეღვიძებინა, რადგან სწორედ ღირსებაჩამკვდარი დადის სამათხოვროდ, როცა შრომა შეუძლია.
არც ის ეხალისებოდა ოთარაანთ ქვრივს, რომ დღე და ღამე ეშრომა, კაცის საქმესაც არ მორიდებოდა. ანდა როგორ არ ერჩია, რომ ქმარი ჰყოლოდა გვერდით და მხოლოდ ქალის საქმე ყოფილიყო მისი საზრუნავი? არც ქალობის ჩაკვლა ეხალისებოდა ოთარაანთ ქვრივს, სიკვდილამდე გაუხდელად თალხის ტარება, არც ერთადერთი შვილის მიწაში ჩადება და მის საფლავზე უპატრონოდ სიკვდილი.
არაფერიც არ ეხალისებოდა ოთარაანთ ქვრივს, რასაც აკეთებდა არა როგორც ქალი, დედა, გულთბილი მეზობელი და თანასოფლელი, ტკბილი მეუღლე და მოალერსე ბებია. დრომ და ქვეყანაზე დარდმა აჰკიდა მასაც და მის შვილსაც ეს უსაშველო ტვირთი, რომელთაც სოფელ–ქვეყანაზე ზრუნვა, ხშირად მწარე სიმართლით ხალხის გამოღვიძება-გამოფხიზლება და საკუთარზე მეტად საზოგადო ჭირზე ფიქრი, საპირწონედ კი „გიჟიას“ და „გულქვას“ ძახილის მიღება ერქვა. არც საკუთარ თავში მსხვერპლის ტარება იყო მარტივი. სიმართლის მთქმელს ხომ ბევრი მტერი ჰყავს და აკი ილიასაც იმიტომ ესროლეს, რომ ილია იყო!
