მსუქანი წინადადებები

შუა საუკუნეების დასავლეთ ევროპაში სასწავლო საგნების ერთ-ერთი ციკლი, ტრივიუმი, მოიცავდა სამ დისციპლინას: გრამატიკას, დიალექტიკასა და რიტორიკას.

„რიტორიკა – მჭევრმეტყველების თეორია; მეცნიერება ორატორული ხელოვნების შესახებ;

არგუმენტაციის ფორმა; საუბრის კონკრეტული ფორმების გამოყენება მეორე ადამიანისთვის შენი აზრის ვალიდურობისა და უპირატესობის დასამტკიცებლად“.

რა შემთხვევაში ჰყავს ორატორს ბევრი მსმენელი?

პასუხი მარტივია, როცა ის საინტერესოდ და გასაგებად საუბრობს.

სამწუხაროდ, მოსწავლეები ზეპირმეტყველების ან წერითი დავალებების შესრულების პროცესში, ხშირად, მარტივ, მოკლე ფრაზებს იყენებენ. შესაბამისად,  მათი საუბრით მსმენელი ნაკლებად ინტერესდება. ასევე არ უსმენენ ისინი სხვების მონათხრობს, როცა მთხრობელი ვერ ფლობს ლამაზად საუბრის ხელოვნებას.

ჩემს მეექვსეკლასელებს პერიოდულად ვაძლევ დავალებას, წინასწარ შერჩეული ან სასურველი თემატიკის გამოყენებით დაწერონ მცირე მოცულობის მოთხრობა ან ზღაპარი. გულწრფელად მიხარია, როცა ვხედავ, დღითიდღე როგორ აუმჯობესებენ ბავშვები ნამუშევრებს, თუმცა, ურთიერთშეფასების პროცესში მესმის:

• კარგად გადმოსცემ ამბავს, მაგრამ თითქოს „მარილი აკლია“…
• „მსუქანი წინადადებები“ სად არის?..
• კარგად გიწერია, მაგრამ ნამუშევარში არ ჩანს „მწერლის ენა“…

ყოველთვის მიხარია და ღიმილს მგვრის „პატარა დიდების“ მიერ გაკეთებული სწორი დასკვნების მოსმენა, მაგრამ, უფრო მეტად სასიხარულოა, როცა მოსწავლეებს მართლაც გათავისებული აქვთ მწერლის ენა და მათი ლექსიკური მარაგი არ შემოიფარგლება მწირი სიტყვებით და ამბავი გადმოცემულია  „მსუქანი წინადადებებით“.

უამრავი სტრატეგია არსებობს მოსწავლეთა ლექსიკური მარაგის გასამდიდრებლად.

გთავაზობთ  მარტივ, სახალისო და საინტერესო სტრატეგიას, რომელიც პირველ კლასშიც შეგვიძლია შევთავაზოთ მოსწავლეებს.

თავდაპირველად, დაფაზე/ეკრანზე განვათავსებთ ერთი კონკრეტული სიტყვის შესაბამის ილუსტრაციას და მოსწავლეებს ვეკითხებით:

– რას ვხედავთ დაფაზე/ეკრანზე?

– გთხოვთ, შეადგინეთ ამ სიტყვის გამოყენებით წინადადება.

ძირითადად, პირველი-მეორე კლასების მოსწავლეები წერენ 3-4-სიტყვიან წინადადებებს.

– მე მარწყვი მიყვარს.

– მარწყვი ძალიან გემრიელია.

შეიძლება რამდენიმე ასეთიც იყოს:

– დედამ მარწყვის ნამცხვარი გამოაცხო.

ამ აქტივობის დასრულების შემდეგ, გრაფიკული სქემის დახმარებით მოსწავლეებს ვთხოვთ, დამხმარე კითხვების საშუალებით გაიხსენონ მარწყვის მახასიათებლები:

– რა ფერის არის მარწყვი?

– როგორი გემო აქვს?

– ხილია თუ ბოსტნეული?

– სად უნდა დავრგოთ?

– კიდევ სად გინახავთ მარწყვი?

– რომელ სეზონზე მწიფდება?

შემდეგ დაფაზე/ეკრანზე თანდათან ვამატებთ ილუსტრაციებს:

თითოეული ილუსტრაციის დამატების შემდეგ დავსვამთ შესაბამის კითხვას:

– რა არის ეს?

– სად გინახავს?

– როგორ კეთდება?

– შენ რას დაამატებდი კიდევ?

– რატომ გიყვარს?

– როგორ უნდა გავაშენოთ ბაღი?

– რა განსხვავებაა პირველ და მეორე ილუსტრაციას შორის?

– რა მსგავსებაა?

-კიდევ რისი მომზადება შეიძლება მარწყვისგან?

შენიშვნა: ონლაინსწავლების პროცესში ბევრად  მეტი რესურსის მოძიებაა შესაძლებელი.

ამ აქტივობის დასრულების შემდეგ მოსწავლეებს ვთხოვთ, ილუსტრაციები ერთმანეთთან დააკავშირონ და შეადგინონ „მსუქანი წინადადებები“. ცხადია, ამ ეტაპზეც ვეხმარებით დამაზუსტებელი კითხვებით.

მაგ: „- მე კოკა-კოლა მიყვარს, მაგრამ დედა მეუბნება, რომ მარწყვის წვენი უფრო სასარგებლოა“.

„- ჩემს დაბადების დღეზე ძალიან ლამაზი მარწყვის ტორტი მომართვეს“.

„- სოფელში მარწყვი დავრგეთ და დიდი ბაღი გავაშენეთ“.

,,-მარწყვი დავკრიფეთ, კალათა გავავსეთ და  გემრიელი მურაბა გავაკეთეთ.’’

…

და ასე შემდეგ, მოსწავლეებს ვთავაზობთ სხვადასხვა ილუსტრაციის ერთმანეთთან დაკავშირება-გასიტყვებას და  მრავალფეროვანი წინადადებების შედგენას.

ცხადია, აღნიშნული სტრატეგია განსაკუთრებულ სიახლეს არ წარმოადგენს, მაგრამ ეს არის მარტივი და თანმიმდევრული მეთოდი მოსწავლეთა ლექსიკური მარაგის გასამდიდრებლად,  ზეპირმეტყველებისა და წერითი უნარების გასავითარებლად.

მომდევნო კლასებში, ასაკის შესაბამისად,  ილუსტრაციების რაოდენობას გავზრდით და ასე დაიწყებენ ჩვენი მოსწავლეები „მსუქანი წინადადებებით“ საინტერესო, პატარა ამბების შეთხზვას, შემდეგ ისწავლიან საკუთარი მოსაზრების არგუმენტებით დასაბუთებას და ჩამოყალიბდებიან კარგად მეტყველ მოსაუბრეებად.