ბენჯამინ ბარბური, უფროსი კლასების მასწავლებელი პენსილვანიიდან, გვთავაზობს ბავშვებში ანალიტიკური უნარების განვითარების ძალიან საინტერესო და პრაქტიკულ გზას: თქვენ უნდა წარმოიდგინოთ თავი მომავალში მცხოვრებ ისტორიკოსად, რომელიც ყოველდღიურ ცხოვრებაში მის გარშემო არსებულ ნივთებს სწავლობს.
სოციალურ მეცნიერებებში წარსული რეგულარულად განიხილება წერილობითი და მატერიალური კულტურის პრიზმიდან: ეს შეიძლება იყოს კოლონიური ამერიკის ყოველდღიურ ცხოვრებაში ჩაძიება ან რომის იმპერიის გავრცელების უკეთ გასააზრებლად ანტიკური მონეტების შესწავლის პროცესი.
მოსწავლეებმა უფრო ბევრ რამეს გაიგებენ ისტორიკოსთა მუშაობის შესახებ, თუ ამ მიდგომას თავიანთ ყოველდღიურ ცხოვრებაში გამოიყენებენ. მაგალითად, სთხოვეთ კლასში მყოფ მოსწავლეებს წარმოიდგინონ, რის გაგებას მოახერხებდა 100 ან 200 წლის შემდეგ მცხოვრები მათივე თანატოლი ჩვენი ცხოვრების შესახებ თანამედროვე არტეფაქტის ნახვისას.
ეს არის ისტორიის გაკვეთილისადმი საკმაოდ არატრივიალური მიდგომა. თუმცა, ისტორიული თვალსაზრისით, ნაცნობი ნივთების რეგულარული გაანალიზებით თქვენ აიძულებთ მოსწავლეებს ახლებურად იფიქრონ თამამად და არასწორხაზოვნად. ასეთი დავალებები კარგად „ჯდება“ სასკოლო პროგრამაში, რადგან მოსწავლეებს საშუალება ეძლევათ, ივარჯიშონ არტეფაქტების შეფასებაში, ჩამოაყალიბონ ჰიპოთეზები საზოგადოების სტრუქტურის, მისი მატერიალური კულტურის შესახებ და გაიაზრონ, რამდენად შესაძლებელია სხვადასხვა ისტორიული მოვლენის ინტერპრეტაციით წარსულის ფორმირება.
ნაბიჯი 1. ახსენით, რა არის არტეფაქტები
ჟურნალ National Geographic-ის განსაზღვრებით, არტეფაქტი არის ადამიანის მიერ ხელოვნურად შექმნილი ნებისმიერი ობიექტი. არტეფაქტებში შედის ხელოვნების საგნები, დღიურები, ხელსაწყოები და ტანსაცმელი, რომელიც ადამიანების მიერ დამზადდა მსოფლიოს სხვადასხვა წერტილში სხვადასხვა დროს.
ვიდრე თანამედროვე სამყაროს შესწავლას მომავალი ისტორიკოსის გადმოსახედიდან შეუდგებით, განუმარტეთ კლასს, ამდენად ფართოა სიტყვა „არტეფაქტის“ ინტერპრეტაცია. ის მოიცავს მუსიკალურ ინსტრუმენტებს, საწერ მასალებს, სამზარეულოს ჭურჭელს, სასკოლო ნივთებს, სამკაულებს და სპორტულ სამოსს.
ბავშვებისთვის სასარგებლო იქნება ნახონ მაგალითები, როგორ შეუძლიათ ისტორიკოსებს მნიშვნელოვანი დასკვნების გამოტანა მატერიალური კულტურის თითქმის ნებისმიერი საგნიდან. მოუყევით მათ მუზეუმებში არსებული არტეფაქტების შესახებ. ძველი ბერძნული პოეზია და ეგვიპტური სარკოფაგებიც ისეთივე არტეფაქტებია, როგორც ეროვნული ვიდეო თამაშების მუზეუმის, ლას-ვეგასის ნეონის მუზეუმისა და ბანანების ეროვნული მუზეუმის საგნები, სადაც „25 000 ბანანთან დაკავშირებული საგნისა და ნახატის“ ნახვა შეუძლიათ.
ნაბიჯი 2. გააზიარეთ, როგორ უნდა გააანალიზოთ არტეფაქტები
მას შემდეგ, რაც ყველამ გაიგო, რა არის არტეფაქტი, მოუყევით, როგორ იკვლევენ ისტორიკოსები და არქეოლოგები მონაპოვარს. პირველ რიგში, მაგალითად, უნდა განსაზღვრონ, რისგან არის დამზადებული არტეფაქტი, შემდეგ კი უპასუხონ კითხვებს:
ვინ გამოიყენა ეს ნივთი? დაწერეთ, რატომ ფიქრობთ ასე.
რისთვის გამოიყენებოდა ის? დაწერეთ, რატომ ფიქრობთ ასე.
რას ამბობს ეს იმ ადამიანებზე, ვინც ნივთი დაამზადა და გამოიყენა?
რას ამბობს ეს იმ ტექნოლოგიებზე, რომლითაც ნივთი იქმნებოდა?
ნაბიჯი 3: მიეცით ბავშვებს არტეფაქტების არჩევის და შესწავლის საშუალება
სთხოვეთ ბავშვებს, აირჩიონ არტეფაქტი იმ საგნებისგან, რომლებიც ყოველდღიურ ცხოვრებაში ხვდებათ. მათ შეუძლიათ ის სკოლაში მიიტანონ ან აჩვენონ მისი გამოსახულება/სურათი, თუკი დისტანციურად სწავლობენ.
შემდეგი ნაბიჯი უფრო რთულია, აუცილებელია წარმოსახვის უნარის ჩართვა. სთხოვეთ მოსწავლეებს, თავი მკვლევრებად წარმოიდგინონ, არქეოლოგებად ან სტუდენტებად მომავლიდან, რომლებიც არტეფაქტებს დეტალურად აანალიზებენ. შემდეგ სთხოვეთ გიპასუხონ შეკითხვებზე არტეფაქტების შესახებ:
რა ისტორიული მნიშვნელობა აქვს ამ არტეფაქტს?
რა შეიძლება გვითხრას 2021 წლის კულტურაზე?
რას ამბობს ის XXI საუკუნის დასაწყისის საზოგადოებაზე?
რას გვამცნობს 2021 წლის ტექნოლოგიებზე?
ამ სავარჯიშოს დროს, კლასმა უნდა გააკეთოს რამდენიმე შემეცნებითი ნახტომი. პირველი – წარმოიდგინეთ, როგორ შეიძლება გამოიყურებოდეს ცხოვრება მრავალი წლის შემდეგ; მეორე – გააანალიზონ თავიანთი არტეფაქტი მომავალში მცხოვრები ადამიანის გადასახედიდან. რას იფიქრებს ეს ადამიანი იმ სამყაროზე, რომელშიც ჩვენ ახლა ვცხოვრობთ? რა დასკვნებს გამოიტანს?
ამ სასწავლო პროგრამის შედგენა შეიძლება შემდეგნაირად:
სთხოვეთ ბავშვებს, შეასრულონ წერითი დავალება, რომელშიც მტკიცებულებებზე დაფუძნებული დასკვნები უნდა გამოიტანონ.
დაჰყავით ისინი მცირე ჯგუფებად და სთხოვეთ, ერთობლივად დაარედაქტირონ თანაკლასელთა დასკვნები, მეტი ყურადღება მიაქციონ ფაქტების დადასტურების გზებს.
შეაფასეთ, როგორი გავლენა შეიძლება იქონიოს ისტორიაზე არტეფაქტის სხვადასხვა ინტერპრეტაციამ.
იფიქრეთ იმაზე, რა უნდა გვიამბონ არტეფაქტებმა შეხედულებებისა და რწმენის სისტემებზე, ეკონომიკაზე, ტექნოლოგიასა და სოციალურ ორგანიზაციაზე.
ნაბიჯი 4: კლასში ერთად გააანალიზეთ არტეფაქტები
როგორც კი მოსწავლეებმა შეაგროვეს და გააანალიზეს თავიანთი არტეფაქტები, ვთხოვ, რომ კლასსაც გააცნონ (თუ სკოლაში ვსწავლობთ – ფიზიკურად, თუ სწავლება დისტანციურია – გამოსახულების საშუალებით). მოგვიანებით ეძელვათ დავალება, გააანალიზონ სხვა მოსწავლეთა არტეფაქტები ზუსტად ისევე, როგორც მათ საკუთარი გააანალიზეს.
როდესაც გამოსახულებასა და კომენტარებს ვათვალიერებ, ვთხოვ ჩემს მოსწავლეებს, ახსნან, რას ამბობს მათი არტეფაქტი საზოგადოებაზე, ან ისაუბრონ სხვა ბავშვის არტეფაქტის ანალიზზე. თუ სწავლება არადისტანციურია, კლასთან ერთად ვსეირნობ და ვთხოვ, გააანალიზონ ყოველდღიური საგნები, როგორიცაა პოსტერები სკოლის დერეფნებში, განცხადებები მომავალი სასკოლო ღონისძიებების შესახებ, გამარჯვების თასები და კლასში არსებული სხვადასხვა საგანი. წარმოიდგინონ, რომ ისინი არიან არქეოლოგები, რომლებიც ამ საგნებს პირველად ხედავენ.
ჩემი მოსწავლეების მიერ გაანალიზებული საგნები გახლდათ: სკოლის ალბომი, პლანშეტი და საახალწლო ნაძვის ხე. ამან მოსწავლეებს არა მხოლოდ ამ ნივთების მფლობელის შესახებ მისცა წარმოდგენა, არამედ იმ საზოგადოებისა და კულტურულ გარემოზე, სადაც ეს ნივთები „არსებობდა“. ასეთი დისკუსიებისას მოსწავლეები საუბრობენ სკოლის ტექნიკურ და მატერიალურ აღჭურვილობაზე და ასევე იმაზე, თუ რა შეუძლია გვიამბოს ნაძვის ხემ თანამედროვე საზოგადოებაში მიღებული რელიგიური და საერო ტრადიციების შესახებ.
დისტანციური სწავლებისას არტეფაქტის ანალიზი შეიძლება მოხდეს გაკვეთილის დასაწყისისას ან ბოლოს (შეგიძლიათ გამოიყენოთ ის გამხსნელ ან დამამთავრებელ დავალებად). სავარჯიშო დროის შესამცირებლად სთხოვეთ მოსწავლეებს, უპასუხონ ერთ ან ორ შეკითხვას თანამედროვე არტეფაქტის შესახებ და გამოიტანონ დასკვნა ამჟამინდელი კულტურის შესახებ სხვა რაკურსით.
ამგვარი დავალებების მიცემა შეგიძლიათ, მიაბათ გარკვეულ მოვლენებსა და ღონისძიებებს. მაგალითად, ახლა ბევრ სკოლას აქვს გამოკრული განცხადება: „გაიკეთე ნიღაბი“. ჰკითხეთ ბავშვებს: რას იფიქრებდა მკვლევარი ჩვენს დროზე, ასეთი განცხადება რომ აღმოეჩინა?
იმისათვის, რომ ეს დავალებები უფრო ეფექტიანი იყოს, მოსწავლეებს უფრო მკაფიო მიზნები დაუსახეთ. მაგალითად, თქვენ შეიძლება, სთხოვოთ ბავშვებს, გააკეთონ ანალიზი, რომელიც მოიცავს დეტალურ დასკვნებს ტექნოლოგიების შესახებ.
ჯერ თქვენ გააანალიზეთ რომელიმე არტეფაქტი და აჩვენეთ კლასს ამის მაგალითი. მიეცით მოსწავლეებს კონკრეტული კითხვების ჩამონათვალი ან მისაღწევი მიზნების სია.
