თანამედროვე ტექნოლოგიების საუკუნეში მედიაწიგნიერების უნარ-ჩვევების ფლობა პროფესიული განვითარების ერთ-ერთ აუცილებელ წინაპირობას წარმოადგენს. ინფორმაციის მოძიება, შემოწმება-დამუშავება და სანდო წყაროს არასანდო მონაცემებისგან გარჩევა საკმაოდ შრომატევადი პროცესია. ზოგჯერ კი მრავალფეროვან მედიარესურსში ტყუილ-მართლის განცალკევება კონკიას მიერ მუხუდოსა და ოსპის მარცვლების გადარჩევას ემსგავსება.
მედიაწიგნიერების ცალკე საგნად სკოლებში სწავლების იდეა ქართულ საგანმანათლებლო სივრცეშიც არაერთხელ ქცეულა განხილვის საგნად. თუმცა ჯერჯერობით ზემოაღნიშნული „დისციპლინისთვის“ სასწავლო პროგრამების ჩამონათვალში ადგილი ვერ მოინახა. არადა, ინფორმაციული უსაფრთხოების საკითხი და, ამასთან, ინფორმაციის დამუშავების უნარ-ჩვევების განვითარება ზოგადსაგანმანათლებლო მიზნების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ასპექტს წარმოადგენს.
თუ სკოლაში მასწავლებლის მხარდაჭერა და ჯგუფზე გადანაწილებული პასუხისმგებლობა მოსწავლეს მისი წილი დავალების შესრულებას უადვილებდა, დისტანციური სწავლების პროცესში მას მიზნობრივი ინფორმაციის დამოუკიდებლად მოძიება-დახარისხება და სრულ სასწავლო პროდუქტად ჩამოყალიბება დასჭირდა. შედეგად მივიღეთ ვიკიპედიის, ე.წ. კონსპექტებისგან შეკოწიწებული დავალებები და გადაუმუშავებელი (წყაროს სანდოობის შემოწმება, ინფორმაციის დაწურვა მეორეხარისხოვანი თემებისგან, ზოგ შემთხვევაში კი „copy-paste“) ინფორმაცია, რომლის სწორად ფორმულირება და პრეზენტირება დავალებების ავტორთა უმეტესობას საკმაოდ გაუჭირდა. შედეგი გასაკვირი სულაც არ იყო, რადგან ინტერნეტსივრცეში არსებული ზღვა რესურსის სწორად შერჩევა-გამოყენებას გარკვეული ცოდნისა და გამოცდილების დაგროვება სჭირდება.
ალბათ ზოგიერთ თქვენგანს დააინტერესებს, რატომ არ გადავიტანეთ ჯგუფური მუშაობის ფორმატი დისტანციური სწავლების პროცესში. ძირითად ხელისშემშლელ ფაქტორებად დავასახელებდი კომპიუტერთან გასატარებელი დროის გაზრდას (საფრთხე ჯანმრთელობისთვის), კიბერუსაფრთხოების საკითხს (კონფლიქტის წარმოქმნის საშიშროება) და სამუშაო პროცესზე დაკვირვების სირთულეს (მასწავლებელი ყველა ჯგუფის ფასილიტაციას ვერ შეძლებდა).
დაბრკოლებების მიუხედავად, ზემოაღნიშნულ პრობლემას დისტანციურ ფორმატშიც შევეჭიდე და კოლეგებთან ერთად მედიაწიგნიერების კვირეულის ჩატარება გადავწყვიტე. პროექტი IV-V კლასელებისთვის დაიგეგმა, აქტივობები და სასწავლო რესურსებიც ზემოაღნიშნული საფეხურის მოსწავლეთა უნარ-ჩვევებსა და საჭიროებებს მოვარგეთ. ამას გარდა, კვირეულის დღეები ერთმანეთს შინაარსობრივადაც დავუკავშირეთ. ასე დაიბადა რეზიკო – მეოთხეკლასელი ბიჭუნა, რომელსაც რამდენიმე თავსატეხის ამოხსნაში დავეხმარეთ.
პირველ დღეს რეზიკომ თავისი საყვარელი თამაში გამოგვიგზავნა. მოსწავლეებს ვიქტორინის ფორმატში აწყობილი დავალების დახმარებით საკუთარი თავი უნდა შეემოწმებინათ და ნამდვილი და გამოგონილი ამბები ერთმანეთისგან გაერჩიათ (ვიქტორინაში გამოყენებული იყო რეალური ფაქტები, მითები და ლეგენდები). თამაშის დახმარებით მოსწავლეები თავად უნდა მისულიყვნენ დასკვნამდე, რომ, ე.წ. საკვანძო სიტყვებზე დაკვირვებით რეალური და გამოგონილი ამბების ერთმანეთისგან გარჩევა შეიძლება.
ვიქტორინას კონკრეტული (დაზუსტებული) და ზოგადი (დაუზუსტებელი) ინფორმაციის ერთმანეთისგან გარჩევის გაკვეთილი მოჰყვა. რეზიკომ თანატოლებს ეს გამოცდილებაც გაუზიარა. ქვემოთ შეგიძლიათ, გაეცნოთ დავალების დეტალურ ინსტრუქციას და ელექტრონულ რესურსს (ჩემ მიერ სახელდახელოდ შეთხზულ საგაზეთო სტატიას), რომელშიც მოსწავლეებს დაუზუსტებელი ინფორმაციის მანიშნებელი ზოგადი სიტყვები უნდა აღმოეჩინათ:
დავალების ინსტრუქცია
დამხმარე რესურსი
სამუშაო ფურცლის სანახავად მიჰყევით ლინკს:
როგორც ხედავთ, მოსწავლეებს ზოგად სიტყვებზე (ამბობენ, ალბათ და სხვ.) უნდა „დაეკლიკებინათ“ და ამ გზით სტატიაში არსებული დაუზუსტებელი ინფორმაცია აღმოეჩინათ. შემდეგ შეხვედრაზე, დავალებაში მოძიებული ზოგადი მონაცემების სანდოობის განხილვასთან ერთად, დაზუსტებული ინფორმაციის (ფაქტების) შემცველი მაგალითებიც გავარჩიეთ.
ლიტერატურაშიც რომ მტყუან-მართალი არ ეძებნათ, შემდეგი შეხვედრა მხატვრული და საინფორმაციო ტექსტის შედარებას დავუთმეთ და შევთანხმდით, რომ ხელოვნებაში „ტყუილი მოსულა“. შემდეგ მოსწავლეებს ერთგვარი ექსპერიმენტის ჩატარება შევთავაზე და ყველასათვის ნაცნობი ზღაპარი „წითელქუდა“ საგაზეთო სტატიად ვაქციეთ. ბოლოს კი „დანაშაულის ადგილზე“ მოსულ „ექსპერტებს“ ქვემოთ მოცემული კითხვარის შევსება შევთავაზე.
- სინამდვილეში რა ჰქვია წითელქუდას?
ა) ვარდო
ბ) მალინა
გ) სახელის დარქმევა დაავიწყდათ
დ) ნამდვილი სახელი უცნობია
- სად ცხოვრობს წითელქუდას ბებია?
ა) თბილისის გარეუბანში
ბ) ტყის პირას
გ) სოფლის შუაგულში
დ) ზღვის სანაპიროზე
- რატომ წავიდა წითელქუდა ბებიასთან?
ა) წითელი ქუდი უნდა დაებრუნებინა
ბ) დედამ დაავალა და რა ექნა?!
გ) ავად იყო და უნდა მოენახულებინა
დ) ღვეზლების გამოცხობა უნდა ესწავლა
- ვინ უთხრა დედას, რომ ტყეში მგელი ცხოვრობდა?
ა) დაესიზმრა
ბ) მონადირემ გააფრთხილა
გ) ბებიამ გააგებინა
დ) შარლ პერომ უთხრა
- ვინ გაუმხილა მგელს პირადი ინფორმაცია ბებიას საცხოვრებელი ადგილის შესახებ?
ა) დედამ
ბ) ბებიამ
გ) წითელქუდამ
დ) მონადირემ
- უსაფრთხოების რომელი წესი დაარღვია წითელქუდამ?
ა) ბილიკიდან გადაუხვია და მგელს გამოელაპარაკა
ბ) ტყეში ყვავილების კრეფა დაიწყო
გ) ბებიას ფუნთუშებით სავსე კალათა წაუღო
დ) მგელს ფუნთუშები არ აჭამა
- ვინ მოჰყვებოდა ამ ამბავს ყველაზე ობიექტურად, ანუ გაზვიადების გარეშე?
ა) წითელქუდა
ბ) ბებია
გ) მგელი
დ) მონადირე
- წარმოიდგინე, რომ ჟურნალისტი ხარ და მონადირეს ინტერვიუს ართმევ. პირველ რიგში, რას ჰკითხავდი მას?
__________________________________________________________________
კვირეულის ბოლო შეხვედრა ახალი ცოდნისა და გამოცდილების შეჯამებას დავუთმეთ. მოსწავლეებს დამხმარე კითხვებზე დაყრდნობით უნდა შეედგინათ „რჩევების ბარათი“, რომელზეც კვირეულის მთავარ მიგნებებს განათავსებდნენ და უმცროსკლასელებს გაუზიარებდნენ. მოსწავლეებმა ბოლო დავალებაც რეზიკოსგან მიიღეს:
მალე მოსწავლეებისგან ფერად-ფერადი, საჭირო რჩევებით აღჭურვილი ბარათები მივიღე. კვირეულის მსვლელობის პროცესში მოსწავლეებს ახალი ცოდნისა და გამოცდილების გამოყენების არაერთი შესაძლებლობა ჰქონდათ, თუმცა „რჩევების ბარათში“ მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვან აღმოჩენებს მოუყარეს თავი და გამოცდილების გაზიარების საშუალებაც მიეცათ. ჩემი აზრით, თუ სკოლებში ტექსტების „მოშინაურების“ გაკვეთილებს ხშირად ჩავატარებთ, დროთა განმავლობაში მოსწავლეებს ტყუილ-მართლის გარჩევა გაუადვილდებათ და თამამად გაიგნებენ გზას ინფორმაციის „უსიერ ტყეში“.
