გასული წლის მიწურულს სტუმრად ვეწვიეთ სიღნაღის რაიონის სოფელ ნუკრიანის საჯარო სკოლას. ნანახმა ყველა სტუმარს მოგვიკლა გული. სოფლის ცენტრში უზარმაზარი, მეტ-ნაკლებად კეთილმოწყობილი სასწავლო შენობა დგას, მაგრამ საკლასო ოთახები ცარიელია. სკოლაში, სადაც სულ რამდენიმე წლის წინ 500-ზე მეტი მოსწავლე სწავლობდა, დღეს მხოლოდ 150-მდე ბავშვი ცდილობს საშუალო განათლების ატესტატის მოპოვებას. მიგრაცია ქიზიყის ულამაზესი კუთხის უმძიმეს პრობლემადაც იქცა. დასევდიანებულს მეგონა, რომ ვეღარაფერი გამომიკეთებდა ხასიათს, მაგრამ ჩემი მოლოდინი მცდარი აღმოჩნდა. სკოლის სამოქალაქო განათლების მასწავლებელმა, „ჩერქეზამ“ საგნით ბავშვების დაინტერესების შესანიშნავი მეთოდის შესახებ მომიყვა. პედაგოგი მოსწავლეებს მათი საყვარელი კომპოზიციების ტექსტების გარჩევას თხოვს. სიმღერის ტექსტის შინაარსის უბრალო გადმოთარგმნა დავალების შესასრულებლად საკმარისი არ არის. აუცილებელია, რომ მოზარდმა ნაწარმოების შექმნის პერიოდი და ავტორის მოტივაციაც შეისწავლოს. შედეგად, ახალგაზრდები უამრავ საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პრობლემას აღმოაჩენენ ხოლმე. შემდეგ კი მთელი გაკვეთილი სამოქალაქო სფეროში არსებული კონკრეტული დილემის განხილვას ეთმობა.
სახლში დაბრუნებისთანავე ჩემთვის საყვარელ სიმღერებს გადავავლე თვალი. ჩამონათვალში პირველი არეტა ფრანკლინის ნაწარმოებები შემომეფეთა. ის მხოლოდ „სოულის დედოფალი“ და 18 გრემის მფლობელი მუსიკოსი არ ყოფილა. თავისი თითქმის ოთხმოცწლიანი მოღვაწეობის განმავლობაში, მან არაერთხელ დაამტკიცა, რომ ნამდვილად იმსახურებდა ღირსეული მოქალაქისა და პატრიოტის საპატიო სახელს.
გავიხსენოთ არეტა ფრანკლინის პირველი საერთაშორისო ჰიტი – „Respect” („პატივისცემა“). კომპოზიციის ავტორმა ოტის რედინგმა თავდაპირველ ტექსტში მთავარ გმირად შრომით გადაღლილი და სამსახურიდან შინ გვიან დაბრუნებული მამაკაცი გამოიყვანა, რომელიც ცოლისგან პატივისცემას მოითხოვს. „სოულის დედოფალმა“ კი მიიჩნია, რომ პატივისცემას მხოლოდ მამაკაცები არ იმსახურებენ. მას სურდა მთელი ქვეყნისთვის შეეხსენებინა, რომ ღირსების განცდა ყველა ადამიანს აქვს, განურჩევლად სქესისა თუ რასობრივი კუთვნილებისა. აქედან გამომდინარე, მღვდლის ოჯახში გაზრდილმა ვარსკვლავმა სიმღერის მისეულ ვარიანტში აქცენტები გადაანაცვლა და ნაწარმოების პროტაგონისტად საკუთარი უფლებებისთვის მტკიცედ მებრძოლი ქალი წარმოაჩინა. მთელ მსოფლიოში პოპულარული მუსიკა ხალხს მხოლოდ „რიტმ ენდ ბლუზის“ სტილით კი არ ხიბლავდა, არამედ მათ თავიანთ სამოქალაქო პასუხისმგებლობასა და თანასწორობის მნიშვნელობასაც შეახსენებდა. პატივისცემა იყო ის, რასაც არეტას სიმღერის დახმარებით დედამიწის ყველა კუთხეში ითხოვდნენ დაჩაგრული და დამონებული საზოგადოებრივი ჯგუფები.
არეტა ფრანკლინი მხოლოდ მუსიკით არ თანაუგრძნობდა სამოქალაქო უფლებების მოძრაობას. მისი სახლის კარი ყოველთვის ღია იყო დემოკრატიის დამცველებისთვის. „სოულის დედოფალი“ თავად დაჰყვებოდა მარტინ ლუთერ კინგსა და მის მიმდევრებს ქალაქიდან ქალაქში, რათა ემანსიპატორული ბრძოლა ეწარმოებინათ. არეტა უფასო კონცერტებითა და გულუხვი შემოწირულობებით ცდილობდა კიდევ უფრო მეტად გაეძლიერებინა სოციალური სამართლიანობის იდეით გაერთიანებული მოქალაქეები.
არეტა ფრანკლინის მრავალწლიანი ბრძოლა შავკანიანი მოსახლეობისა და ქალების დაქვემდებარებისგან გათავისუფლებისთვის არ დასრულებულა. შრომა დღესაც გრძელდება. თუმცა, შეგვიძლია გავიხსენოთ 2009 წელი, როდესაც უკვე გამოცდილი და საქვეყნოდ აღიარებული მომღერალი კიდევ ერთხელ ავიდა პოლიტიკურ სცენაზე. მარტინ ლუთერ კინგის მოძრაობის მონაწილემ პირველი აფროამერიკელი პრეზიდენტის ინაუგურაციაზე იმღერა. სიმღერა თემატურად იყო შერჩეული. „ამერიკის“ ტექსტში ავტორი მადლობას უცხადებს ღმერთს თავისუფლების ქვეყნის, შეერთებული შტატების შექმნისათვის და ამასთანავე, მას მიღწეული სიკეთის ზრდასა და საყოველთაო გავრცელებას შესთხოვს. არეტამ მთელ ძველ გვარდიასთან ერთად დიდი საქმის პირველი ეტაპის სიმბოლური დასასრული იზეიმა.
არეტა ფრანკლინი ამერიკელებს ყოველთვის ემახსოვრებათ არა მხოლოდ როგორც შესანიშნავი ავტორ-შემსრულებელი, არამედ როგორც დიდი მოძრაობების შთაგონების წყარო და მტკიცე თანამდგომი.
