შექსპირის ტრაგედიების პირველი ტომი, მაგარყდიანი, ნაცრისფერყდიანი. გადაშლილი წიგნიდან მოქმედი პირების მთელი წყება შემომყურებს. რამდენი წლის ვარ? როგორც მახსოვს, ცამეტის. მშობლების განიერ საწოლზე ვწევარ და ვცდილობ, გამოვიცნო, რატომ შეიძლება შეუყვარდეს ვინმეს ოფელია – მეტისმეტად მორჩილი, ხვედრს შეგუებული, სიყვარულისა და სიცოცხლის მარტივად დამთმობი. დასაწყისშივე ჩანდა, რომ გულითად მეგობრობას ვერავის გაუწევდა, შეყვარებულის გადასარჩენად არაფერს იღონებდა. მის სიტყვებს გულში ვიმეორებ, მის სიმართლესთან მიახლოებას ვერ ვახერხებ.
შემოდგომის მიწურულია. ცივზე ცივი დღეები, როცა ერთადერთი სიხარული სკოლის გაცდენა და მძიმე წიგნების კითხვაა. მერე რა, რომ წაკითხულიდან ბევრი არაფერი მესმის და მოქმედი პირების ჩრდილების ერთმანეთისგან გარჩევაც მიძნელდება.
ქალებს – დედაჩემს, დეიდაჩემს, ორივე ბებიას – სახლის დალაგება წამოუწყიათ და რასაც დაინახავენ, ყველაფერს გულმოდგინედ ხეხავენ, წმენდენ, კარგა ხნის წინ დაკარგულ იერსახეს უბრუნებენ. ოთახში, სადაც წიგნს ვკითხულობ, უკვე ყველაფერი ბრწყინავს, არამიწიერ სინათლეს გამოსცემს. მხოლოდ მე არ ვარ მოსაწონი – ხელშესახებ სამყაროს მოწყვეტილი, გამოგონილი სასახლის დერეფნებში დაკარგული.
– უთხარი ამას რამე, ადგეს, მოგვეხმაროს.
ვიცი, არაფერს მეტყვის დედაჩემი. ერთს გადმომხედავს და საქმეს გააგრძელებს.
– ასწავლე, თორემ დრო მოვა და არაფერი ეცოდინება.
ვიცი, წიგნის გვერდზე გადადებას არასდროს მთხოვს და მხიარულად ვუგდებ ყურს ნაცნობ ხმებს. თითქოს სხვაზე მოსდიოდეთ გული. თითქოს ვიღაც სხვის გასაგონად ამბობდნენ გაუთავებელ საყვედურებს.
– გათხოვდება და გამოაგდებენ. აი, ნახავ, თუ არა…
აქ უკვე დედაჩემსაც ეცინება. დანარჩენების დარწმუნებას აღარ ცდილობს, ოთახიდან გადის.
მე კი ისევ იქ ვბრუნდები, სადაც ოფელიას შეშლილობამ შეყვარებულისა უნდა გაიმეოროს – ჩუმად, მოკრძალებით, ჩემთვის გაუგებარი ვალდებულების გაცნობიერებით.
***
2020 წლის იანვარია. მეორედ ვკითხულობ „ჰამლეტის“ ახალ თარგმანს – ჩემი მეგობრისას, ლელა სამნიაშვილისას – და ვგრძნობ, რომ ცრემლი მერევა. მინდოდა, ამ თარგმანის უდავო ღირსებებზე დამეწერა, სწორად მიგნებულ ენასა და ინტონაციებზე, ივანე მაჩაბლისთვის ჩვენი საუკუნიდან გაწვდილ ხელზე, ცამეტი წლის უცნობ გოგოზე, რომელიც ალბათ ამ ახალი თარგმანის კითხვისას წარმოიდგენს წარმოსადგენს და პირველ მცდარ გადაწყვეტილებებსაც ერთმანეთს გადააბამს… მინდოდა, იმ მკითხველისთვის, ვის ხელშიც ეს თარგმანი ჯერ არ მოხვედრილა, რამდენიმე სტრიქონი ამომეწერა და მერე თვალი ჯიუტად გამესწორებინა სინამდვილისთვის – ისეთისთვის, როგორიც წინ დამხვდებოდა. და ბოლოს კმაყოფილს დამეხურა წიგნი.
მაგრამ ვერაფრით დავაღწიე თავი იმ მოგონებას, რომლითაც წერილის წერა დავიწყე. წარმოსახვის ერთ ნაწილში მარადიული ხეხვა-წმენდის დღეა, მე კი მშობლების განიერ საწოლზე ვწევარ და გადაშლილი წიგნის სტრიქონებს თვალს მშვიდად ვაყოლებ. შექსპირია. ჩემი ასაკისთვის შეუფერებელი და ამდენად, ყველა სხვა დიდ მწერალზე ბევრად სასურველი…
როგორც კი ახალი თარგმანის კითხვა დავამთავრე, დედაჩემმა გამომართვა და მეოთხედიც არ ექნებოდა წაკითხული, რომ უკვე შეკითხვებს მისვამდა და აღფრთოვანების დამალვას ვერ ახერხებდა. გულახდილადაც კი მითხრა: მიკვირს, მიკვირს, აქამდე რომ არ წამაკითხეო. მაჩაბლისას გულისხმობდა. ძველს.
სამოცდათოთხმეტი წლისაა. მარცხენა თვალით ცუდად ხედავს. ცალი თვალით წაიკითხა „ჰამლეტი“ და კითხვებიც ისეთი დამისვა, გამეორების რომ არ შემრცხვება.
ცრემლი მერევა, როცა მახსენდება, როგორ დამადგა თავზე ახლად გაღვიძებულს, გამოუფხიზლებელს – წაკითხულზე სასაუბროდ.
ის დღე, რა თქმა უნდა, არ ახსოვს, ახლობლების საყვედურებს რომ ყური მოუყრუა და საოჯახო საქმიანობის ამაოება რომ თავიდან ამარიდა.
არც ამ საღამოს დაიმახსოვრებს, შეშის ღუმელთან რომ ვსხედვართ და ფიქრებით ერთი და იმავე ისტორიის დეტალებს ვუბრუნდებით.
ტელეფონს ჩავყურებ – ინგლისურ ტექსტში იმ ადგილებს ვეძებ, ჩემს მეგობარს რომ ყველაზე კარგად გამოუვიდა. ვპოულობ. ვკითხულობ. მერე ისევ თარგმანს ვფურცლავ.
„რუს პირას ერთი ტირიფი დგას, ტანგადახრილი,
და შუშასავით გამჭვირვალე წყალი ირეკლავს ვერცხლისფერ ფოთლებს.
იქ მისულიყო ოფელია, რომ ის ფოთლები ჩაებნია ყვავილწნულებში –
ღიღილოებში, გვირილებში, ჭინჭარებში, გრძელ იისფერ ორქიდეებში,
ენაკვიმატი მწყემსები რომ უწოდებენ ათასნაირ უწმაწურობას,
თავდაჭერილი ქალწულები კი მკვდრის თითებად იხსენიებენ…“
ახლა ოფელიას სიმღერა მახსენდება. ადვილად დასამახსოვრებელი. ადვილად ასახსნელი.
„როგორ უნდა გავარჩიო ყალბისგან,
ჭეშმარიტი სიყვარული სად არის?
თავზე ალბათ მგზავრის ქუდი ახურავს
და აცვია გაცვეთილი სანდალი“.
გაცვეთილი სანდალი. არა, დედა, არ მოგესმა…
