არატრივიალური მიდგომა განათლებისადმი
„კვირაში 70-მდე განაცხადს ვიღებთ ადამიანებისგან, რომლებსაც სურთ ჩამოვიდნენ და საკუთარი თვალით ნახონ, რას ვაკეთებთ ამ სკოლაში, – ამბობს რობი ჰოუბენი, ნიდერლანდებში, რურმონდში მდებარე აგორის სკოლის დირექტორი. – მათ უმეტესობას უარით ვისტუმრებ, რადგან განაცხადების განხილვისთვის უბრალოდ დრო არ გვრჩება!“.
აგორაზე ბევრს წერენ. ეს სკოლა გასაოცარია არა იმიტომ, რომ თანამედროვედ აღჭურვილი და კეთილმოწყობილია, არამედ იმიტომ, რომ აქ შექმნილია შემეცნებაზე და არა დასწავლაზე ორიენტირებული გარემო.
„ჩვენ ბავშვებს ვაძლევთ თამაშის შესაძლებლობას. როდესაც თამაშობენ, ინტერესი უჩნდებათ. შემდეგ კი აღარ გჭირდებათ მათი კონტროლი“, – განმარტავს რობი.
უკლასო სკოლა
აგორაში მოსწავლეთა ასაკი 12-დან 18 წლამდე მერყეობს. თითოეულ მოსწავლეს თვითონ შეუძლია საკუთარი „საგანმანათლებლო მოგზაურობის“ კონტროლი. შეუძლია შეისწავლოს და იკვლიოს ის თემები და საგნები, რომლებიც ყველაზე მეტად აინტერესებს.
მაგალითად, ზოგი მოსწავლე მონღოლურ ცხენებს შეისწავლის, ზოგიც – მჭედლობას, ზოგიც – ჰარი პოტერის შელოცვებს ან სკეიტების ისტორიას. სკოლის მასწავლებლის ამოცანაა სწავლა კვლევის პროცესად აქციოს და ისე წარმართოს.
სკოლაში მასწავლებელი 17 ბავშვზეა პასუხისმგებელი. მისი მიზანია უზრუნველყოს სწავლის მაღალი შედეგი და საგნის ღრმა ცოდნა, ასევე იმუშაოს თითოეულ მოსწავლესთან სასწავლო პროცესის შემდგომი წარმატებული განვითარებისთვის. სწორედ ამიტომ, რობისთვის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი გამოწვევაა კარგი პედაგოგების პოვნა.
რობი აღწერს აგორას, როგორც უნივერსიტეტის (სადაც არის ხელმისაწვდომა ცოდნისადმი), ბუდისტური მონასტრის (სადაც შეგიძლია იფიქრო), თემატური პარკის (სადაც შეგიძლია ითამაშო) და კომუნალური ბაზრის (სადაც შეგიძლიათ ივაჭრო და ნივთები გაცვალო) ნაზავს. სწორედ ამიტომ აიღო ამ სკოლამ ძველი საბერძნეთისგან სახელი აგორა.
ყოველი დღე დაგსტარტით იწყება – მოსწავლეები საუბრობენ დღის გეგმებზე, რის მიღწევას იმედოვნებენ და რა დახმარებას საჭიროებენ. სხვა მოსწავლეებს შეუძლიათ, შესთავაზონ მათ თუნდაც რჩევა ან შეუერთდნენ მათ წამოწყებას.
თავისუფალი სივრცე
ერთი შეხედვით, სკოლის სასწავლო პროცესი ქაოსურად გამოიყურება. სკოლაში ყველა ფეხის ნაბიჯზე ნახავთ წიგნებს, პლაკატებს, ნახატებს, დაუმთავრებელ პროექტებს, თვალსაჩინოებებსა და სხვა მასალებს. ყველა მოსწავლეს აქვს თავისი საწერი მაგიდა, რომელსაც ისე მოაწყობს, როგორც მოესურვება.
დაგსტარტის დასრულების შემდეგ, მოსწავლეები იწყებენ პროექტზე მუშაობას, გადაინაცვლებენ ხის ან რკინის სახელოსნოებში, ტექსტილის ოთახში, სამზარეულოსა და კომპიუტერულ კლასში. ლანჩის მერე „მშვიდი საათია“, მოსწავლეები კითხულობენ ან დროს ფიქრში ატარებენ. შემდეგ იწყება პროექტული ან ჯგუფური მუშაობის პერიოდი.
ასაკიდან გამომდინარე, მოსწავლეებს შეუძლიათ, თვითონ შეარჩიონ სწავლის დაწყებისა და დამთავრების დრო, დამოუკიდებლად დაგეგმონ სამუშაო პერიოდი, მთლიანი დღის გრაფიკი.
ყველაზე მეტად აგორის მოსწავლეებს მოსწონთ თავისუფალი შემეცნება და იმის სწავლა, რაც მათ სურვილებს უკავშირდება. „ბევრს ჰგონია, რომ აუცილებელია კვირაში მათემატიკის მაინცდამაინც ოთხი გაკვეთილის ჩატარება, მაგრამ ნიდერლანდებში ასე არ ხდება. განათლების სამინისტრო გვთხოვს, მოსწავლე ცოდნის გარკვეულ დონემდე გარკვეული დროის განმავლობაში მივიყვანოთ. სულ ეს არის“, – განმარტავს რობი.
ჯადოქრობაც სწორედ ის არის, რომ მასწავლებელმა მოსწავლის ბუნებრივი თავისუფლება სწორ კალაპოტში უნდა ჩააყენოს, თანაც ისე, რომ სავალდებულო ცოდნა მიაღებინოს. მაგალითად, ყველა მოსწავლე გარკვეულ ასაკში ვალდებულია, ისწავლოს პითაგორას თეორემა, მაგრამ მას სწავლობენ არა უშუალოდ მათემატიკის გაკვეთილზე, არამედ გეოგრაფიის ან ცხრილების აგების შესწავლისას.
მობილური ტელეფონების ფართო გამოყენება
ალბათ, ყველაზე შოკისმომგვრელი აგორაში ის არის, რომ აქ მიესალმებიან მობილური ტელეფონებისა და ინტერნეტის ფართოდ გამოყენებას. „ჩვენს შვილებს მთელი დღე ხელი მიუწვდებათ ინტერნეტზე. მიგვაჩნია, რომ სწორედ ამ დროს აცნობიერებენ, რაში სჭირდებათ სინამდვილეში ტელეფონი. სკოლა ის ადგილია, სადაც ინტერნეტის მოხმარება აუცილებელია“.
სკოლა WhatsApp-ს მოსწავლეებთან და მშობლებთან კომუნიკაციისთვის იყენებს. მასწავლებლები მოუწოდებენ მშობლებს, აქტიური მონაწილეობა მიიღონ შვილების განვითარებაში. სთხოვენ, დაეხმარონ იმ ბავშვებს, რომლებიც, მაგალითად, მათ პროფესიას შეისწავლიან.
სკოლას ყველა ბავშვისთვის უფასო Chromebook აქვს. „მაშინაც კი, როდესაც ისინი გამოცდისთვის ემზადებიან, არ უწევთ ფულის ხარჯვა სახელმძღვანელოებისთვის. თუ გსურთ მათემატიკის სწავლა, უნდა მითხრათ, როგორ აპირებთ ამის გაკეთებას და რომელი წიგნის ან ციფრული შინაარსის გამოყენება გჭირდებათ. თუ მოსწავლე აგვიხსნის, რატომ სჭირდება ესა თუ ის წიგნი, მას აუცილებლად შევუძენთ“.
აგორა 2014 წელს გაიხსნა, თავიდან სკოლაში 30 მოსწავლე დადიოდა. ექსპერიმენტის სახით ეს სკოლა ჩვეულებრივი სკოლის შენობაში ფუნქციონირებდა. მნიშვნელოვანი დეტალი – სკოლის შინაარსზე მუშაობის დროს სპეციალისტები კონსულტაციებს მოსწავლეებთან გადიოდნენ. ახლა აგორას საკუთარი შენობა აქვს, ჰყავს 250 მოსწავლე და სწავლების მომლოდინეთა სიაც საკმაოდ მოზრდილი აქვს.
როგორ იზომება პროგრესი?
თუ მოსწავლეები არ გადიან ტესტირებას კონკრეტულ საგნებში და მხოლოდ სხვადასხვა პროექტზე მუშაობენ, როგორ დგინდება მათი სწავლების პროგრესი? ამაზე პასუხი თავად მოსწავლეებმა გასცეს.
Egodact – ეს პროგრამა აგორას სამმა მოსწავლემ შექმნა – რაფაელმა, ბარუჰომ და რუბენმა, რათა თვალ-ყური ადევნონ არა მხოლოდ მოსწავლეთა პრობლემებს, არამედ მათ აკადემიურ მოსწრებას. ეს იოლი და მოსახერხებელი გზა აღმოჩნდა. მეტიც, მათ შექმნეს კომპანია, რომელიც მარკეტინგს უტარებს და სხვა სკოლებშიც ყიდის პროგრამებს. შეიმუშავეს ბიზნესგეგმა, პროდუქტის გზის რუკა და გახსნეს საბანკო ანგარიში. დაგვეთანხმებით, მშვენიერი ამბავია 16 წლის მოზარდებისთვის, რომლებმაც საკუთარი საქმე 14 წლის ასაკში წამოიწყეს.
ყველაფრის მიუხედავად, აგორა არ კარგავს სკოლის სახეს – აქ არის აუდიტორიები და სასადილო ოთახი, ბავშვებიც ჩვეულებრივად ხმაურობენ გაკვეთილებზე, მაგრამ მათ აქვთ აქვთ დიდი საკონფერენციო დარბაზები, რომლებსაც პროექტებზე მუშაობისთვის ან ვინმესთან შესახვედრად იყენებენ.
სამზარეულოს გვერდით რესტორანი და პაბია. რობის სამომავლო გეგმა ასეთია – მოსწავლეების დახმარებით შექმნას ახალი რესტორანი, რომელიც ადგილობრივ საზოგადოებას მოემსახურება. „რატომაც არა, შეიძლება მისი მფლობელები მოსწავლეები იყვნენ“, – ამბობს ის, მაგრამ ახლა რობი სკოლის გაფართოებასა და მასწავლებელთა რაოდენობრივ ზრდაზეა ორიენტირებული.
სწავლის ამ განსხვავებულ მიდგომას და ახალი მასწავლებლების მოძიებას მხარდაჭერა და დრო სჭირდება. „ჩემს თანამშრომლებს ყოველთვის ვაფრთხილებ, არ მკითხონ, კარგია თუ არა მათი რომელიმე იდეა. მოსინჯონ ერთი კვირის განმავლობაში და იგივე კითხვა ბავშვებს დაუსვან. ჩვენი მასწავლებლები მხოლოდ ოთხი დღე მუშაობენ, მეხუთე დღეს კი თავიანთი კოლეგების მუშაობას აკვირდებიან“.
რობი ამბობს, რომ თანამედროვე დამსაქმებლები მუდმივად მოითხოვენ თავიანთი თანამშრომლებისაგან თანაგრძნობას, კომუნიკაციას, გუნდურ მუშაობას, მოქნილობასა და ინტერდისციპლინული პრობლემების შემუშავებისა და გადაჭრის უნარებს. მაგრამ ამას ტრადიციული განათლება ვერ იძლევა, რადგან გაკვეთილებზე თარიღების, ფაქტებისა და ფორმულების დამახსოვრებას გაიძულებსს. აგორელი მოსწავლეები კი ინფორმაციას სამყაროს შესახებ იღებენ, რაც მთავარია, მათ საამისოდ ყველა პირობა აქვთ შექმნილი, არ აკლიათ თავდაჯერებულობა პრობლემების გადაჭრისას, თავისუფლად ურთიერთობენ ერთმანეთთან და უფროს თაობასთან.
ეს არის ის, რაც მომავალში კარგად იმუშავებს, რასაც მანქანები ვერ შეძლებენ. აგორა სკოლაა, სადაც განათლების კუთხით სასიკეთო და თამამი ცვლილებები ხორციელდება, მასწავლებლები მოსწავლეებს საუკეთესო უნარ-ჩვევებსა და გამოცდილებას სძენენ. „მინდა, თითოეულმა ბავშვმა კარგად ისწავლოს. ვერ ვიტან მომლოდინეთა სიას, მაგრამ დრო ჯერ გვჭირდება იმისთვის, რომ პერსონალის დონე ავამაღლოთ“, – ამბობს რობი.
მოამზადა ირმა კახურაშვილმა
