შედეგიანობა = მეთოდის გამართულობა + სიადვილის უკანასკნელი ხარისხი + მოსწავლეთა და მშობელთა ინტერესები + კრიტიკის მიმღებლობა + საკითხის აქტუალურობა + ხელმისაწვდომობა / სირთულე + ფასი
მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი დებიუტი ამ ჟურნალში სხვაგვარად მქონდა დაგეგმილი, გადავწყვიტე, პირველი წერილი იაკობზე დამეწერა. პრინციპში, რაზე უნდა დამეწერა პირველი წერილი „მასწავლებელში”, თუ არა იაკობზე?! ამასთან, მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს განაცხადში მომავლის ორ გეგმათაგან ერთი სწორედ გოგებაშვილისა და მისი საგანმანათლებლო პრინციპების პოპულარიზებას ეხებოდა. ამიტომაც: „იაკობის ფორმულა!”
იაკობის რა ფორმულაზე შეიძლება იყოს საუბარი ამ წერილში? ანბანის სწავლების ფორმულაზე? „დედაენის” აგებასა და შექმნაზე? გოგებაშვილის საგანმანათლებლო პრინციპებზე? საბავშვო ტექსტების შექმნასა და ადაპტირებაზე? სწავლებაში მოსწავლეებისთვის საინტერესო შინაარსის შემოტანაზე? მის დამოკიდებულებაზე დაპირისპირებულ მხარეებთან?
ამ წერილში საუბარია ყველა ზემოთ დასახელებულ საკითხზე, რამაც განაპირობა გოგებაშვილის საქმის (ამ შემთხვევაში „დედაენის”) ეფექტიანობა.
თავდაპირველად შევეხოთ ორ საკითხს: 1. რას ვგულისხმობ გოგებაშვილის „დედაენის” ეფექტიანობაში და 2. რა მიმართებაა ეფექტურობასა და „ეფექტიანობას” შორის.
დავიწყოთ მეორე საკითხით. ეს ტერმინი გავიაზროთ რაიმე სასწავლო რესურსთან მიმართებით. წარმოიდგინეთ, რომ მოსწავლეებისთვის დაამზადეთ სასწავლო რესურსი – საყვირებიანი კალათა. მოკლედ რომ აღვწეროთ: მშვენივრად მოწნულ-მოქარგული კალათაა, რომელშიც შეიძლება ჩავდოთ სხვადასხვა ნივთი, ხოლო კალათა იწყებს ლაპარაკს იმ ნივთის შესახებ, რომელსაც მასში მოვათავსებთ.
შევაფასოთ ეს რესურსი: არის თუ არა ეფექტური? ყველა შემთხვევაში, ამ რესურსს შეიძლება ვუწოდოთ ეფექტური – იწვევს მოსწავლეთა მოტივირებას, ეხმარება მოსწავლეებს სასწავლო შედეგების მიღწევაში, ეხმარება მასწავლებელს სწავლების პროცესში.
ახლა დავსვათ შეკითხვა: იქნება თუ არა ეს რესურსი ეფექტიანი? გააჩნია. თუკი ამ რესურსის დამზადება იმდენად დიდ თანხასთანაა დაკავშირებული და/ან საოცრად დიდ დროსა და ენერგიას მოითხოვს, მაშინ ეს რესურსი ეფექტიანი ვერ იქნება. აგრეთვე, თუკი ამ რესურსის გამოყენებას ისეთი იშვიათი ცოდნა დასჭირდება, რომელიც მხოლოდ ერთეულებს აქვთ, ვერც მაშინ ჩაითვლება ეს რესურსი ეფექტიანად. მაგალითად, ფორტეპიანო საოცრად ეფექტური ინსტრუმენტია ჩემთვის ქართულის, როგორც მეორე ენის გაკვეთილებზე, მაგრამ ასეთივედ ვერ გამოდგება იგი იმ მასწავლებლებისთვის, რომლებმაც არ იციან ფორტეპიანოზე დაკვრა…
ერთი შემთხვევა მინდა გავიხსენო, რომელიც საქართველოს დაწყებითი განათლების პროექტის (ჯიპრაიდი, – ხშირად ვახსენებ ხოლმე ამ პროექტს ჩემს წერილებში.~) ფარგლებში შევესწარი. როგორც იცით, პროექტის ფარგლებში სასწავლო-საგაკვეთილო სიტუაციებს ვიღებდით ხოლმე, შემდეგ ვამონტაჟებდით და ვავრცელებდით პროექტში ჩართული სკოლებისთვის (ახლა ეს და სხვა მასალები საყოველთაოდაა ხელმისაწვდომი ჯიპრაიდის პორტალზე.). რასაკვირველია, ეს ყველაფერი პაატა პაპავას, ჯიპრაიდის წიგნიერების მიმართულების ლიდერის, ხელმძღვანელობით მიმდინარეობდა. ჰოდა, მისული ვართ თბილისის ერთ-ერთ სკოლაში მასალის გადასაღებად. გაკვეთილის სცენარი მომზადებულია, მასწავლებელს მორგებული აქვს სცენარიც და მიმდინარეობს გადაღება. რაღაც მომენტში გადაღება შეწყდა, „ვისვენებთ”, მასწავლებელიც გავიდა გარკვეული წვრილმანის მოსაგვარებლად, ბავშვებიც აჟივჟივდნენ… უცებ პაატა წამოდგა და დაფისკენ წავიდა…
– აბა, როგორ ხართ?! – გააჟღერა თავისი საფირმო მისალმება.
ბავშვები გამოცოცხლდნენ. უპასუხეს, შეეკითხნენ… მერე რაღაც იკითხა, დაფაზე მოხაზა, მოსწავლე გაიძახა…
ვუყურებდი მინი-გაკვეთილს და ვხედავდი განსხვავებას სწავლებაში, რომელიც ახარებს მოსწავლეებს და სწავლებაში, რომელიც ავალდებულებს მოსწავლეებს…
რატომ გავიხსენე ეს შემთხვევა? იმის თვალსაჩინოდ წარმოსადგენად, რომ მიდგომა, რომლის გამოყენებაც მხოლოდ ერთეულებს შეუძლიათ, ეფექტიანი ვერ იქნება…
კიდევ ერთი მაგალითი გავიხსენოთ. ამჯერად თეატრის ისტორიიდან.
1972 წელს ვერიკო ანჯაფარიძემ აღადგინა მარჯანიშვილის მიერ 1928 წელს დადგმული გენიალური „ურიელ აკოსტა” (პირვანდელ ვერსიაში ვერიკოსთან ერთად უშანგი ჩხეიძე თამაშობდა.). ივდითის როლში მიიწვია შვილი, სოფიკო ჭიაურელი. შემორჩენილია მოგონება, თუ როგორ უხსნიდა რეჟისორის ამპლუაში სცენაზე ასული ვერიკო შვილს, რომ აი, ასე უნდა ითამაშო ეს მომენტიო… ამაოდ, რასაკვირველია. ამაოდ უხსნიდა.
იაკობის ფორმულის „ცვლადებზე” საუბრის დაწყებამდე, კიდევ ერთხელ გავუსვათ ხაზი „დედაენის” ეფექტიანობას. ვფიქრობ, ამ მხრივ არავის ეჭვი არ ეპარება არც დღეს და არ ეპარებოდა არც იაკობის ეპოქაში. ერთს ვიტყვი, რომ მე-19 საუკუნის სამოციანელთა გაუთქმელი იდეა საქართველოს სახელმწიფოებრიობის აღდგენის შესახებ სწორედაც რომ გოგებაშილის დედაენის ეფექტიანობამ დააგვირგვინა. რომ არა წერა-კითხვის ისე წარმატებით გავრცელება, როგორც ეს მოხდა მე-20 საუკუნის დასაწყისში, შეიძლება გადაჭრით ითქვას, რომ ვერ მოხდებოდა საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადება 1918 წლის 26 მაისს.
- იაკობის ფორმულის მთავარი ცვლადია უკვდავი პედაგოგიკური მიგნება, რომელიც არათუ დღესაც არ კარგავს აქტუალობას, არამედ დაუძლეველიც კია თანამედროვე ქართულ პედაგოგიკაში. ეს არის ანბანის სწავლების ისეთი ხარისხი, რომლისთვისაც არც ერთ დღევანდელობამდე არსებულ დედაენათა საავტორო ჯგუფს არ მიუღწევია.
რას ვგულისხმობ ამ მიგნებაში?
- „აი ია”-თი დედაენის გახსნას? არა. (მეტიც, პირადად მე მოსწავლეთა მიერ პოსტსაანბანო პერიოდში „ა”-სა და „ი”-ს აღრევის ერთ-ერთ მიზეზად ამ ასოების ერთად შემოტანა მეჩვენება. თუმცა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ უკუვაგდოთ გოგებაშვილის ეს ძვირფასი აღმოჩენა. რადგან, ასოების სისტემურ შესწავლაზე გადასვლისთვის მოსწავლეებისთვის უკვე ნაცნობი უნდა იყოს „ა”-ც და „ი”-ც და ეს აღრევის პრობლემაც თავისთავად მოიხსნება).
- ანალიზურ-სინთეზურ მეთოდს, რომელიც, როგორც თავად იაკობი აღნიშნავდა, სულაც არ ეკუთვნოდა მას? არა. იაკობის მიერ თანდათან, მოსინჯვა-მცდელობით „დედაენის” პირველ, 1876 წლის გამოცემაში დამკვიდრებული ეს სტრატეგია ბრწყინვალე მეთოდიკური გამართულებით ხასიათდებოდა მაშინაც და ასეთივეა ახლაც. მაგრამ ამას, უფრო სწორად, მხოლოდ ამას არ ვგულისხმობ.
- თითო ჯერზე თითო ასო-ბგერის შემოტანა-გაცნობა? კი ბატონო, ამ პრინციპმა დიდად შეუწყო ხელი დედაენის ეფექტიანობას, მაგრამ ამ პრინციპს იცავდა მას შემდეგ გამოცემული თითქმის დედაენის ყველა საავტორო ჯგუფი… ცოტა კიდევ ვთქვათ ამ პრინციპზე – თითო ულუფაზე თითო ასო. ეს იყო ის სიმარტივე, რამაც „დედაენის”უეჭველი წარმატება განაპირობა ნებისმიერი მასწავლებლის ხელში, განურჩევლად იმისა, მასწავლებელი ჩამოყალიბებული მაღალკვალიფიციური პედაგოგი იყო თუ სრულიად უბირი და გონებრივად გაუწაფავი მოხელე. გარკვეული და სრულიად კონკრეტული ცოდნის საფუძველზე (ამ შემთხვევაში, მაგალითად, შვიდი ასოს ცოდნა და ამ შვიდი ასოთი შედგენილი წინადადებების ამოკითხვა) თითო ასოს (ჩვენი მაგალითისთვის, მერვე ასოს) დამატებას და უკვე დამატებული ასოებისგან შემდგარი წინადადებების ამოკითხვაში მოსწავლეების ვარჯიშს ახერხებდა ნებისმიერი მასწავლებელი, საკუთარი გონებრივი შესაძლებლობებისდა მიუხედავად.
- იქნებ, ამ მიგნებაში ასოების დალაგებას ვგულისხმობ, ე. წ. გენეტიური პრინციპით?! ანუ ჯერ დასაწერად „ადვილი” ასოები, შემდეგ რთული? არა. არც ამას ვგულისხმობ, რადგან ამ პრინციპსაც ერთგულად იცავდნენ შემდგომი „დედაენების” შემდგენელ-გამომცემლები.
(სხვათა შორის, ეს მიგნება საერთოდ არ არის მოხსენიებული იაკობ გოგებაშვილის მეთოდის იმ აღწერილობაში, რომლის საფუძველზეც სახელმწიფომ ამ მეთოდს კულტურული მემკვიდრეობის სტატუსი მიანიჭა).
ეს არის მიდგომა, რომელიც გულისხმობს საანბანე სიტყვების შესახებ მოსწავლეებისთვის გარკვეული ამბის შეთავაზებას. უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ:
„მასწავლებელი გარდასცემს ბავშვს ამ საგნის შესახებ რაიმე მოთხრობასა, თუ შესაძლებელია, ანდაზას, გამოცანასა და ლექსსა, რომელსაც ამღერებს მარტივს ჰანგზედ”. ეს არის ის სიმაღლე, რომელსაც ქართულმა პედაგოგიკამ ჯერჯერობით ვერ მიაღწია. თუმცა გარკვეული მცდელობები არის. მაგალითად, პაატა პაპავამ და მე შევადგინეთ გაკვეთილის სცენარი ასო-ბგერა „ფ”-ზე გოგებაშვილისეული ოფოფის მიხედვით და სწორედ მცირე საინფორმაციო ტექსტი დავურთეთ გაკვეთილის სცენარს (ეს სცენარი განთავსებულია „ონლაინდედაენაში”. აქვეა ზემოხსენებულ ჯიპრაიდში თამარ ჭანტურიას ხელმძღვანელობით ავტორთა ჯგუფის მიერ შექმნილი ბრწყინვალე საანბანო ტექსტების კორპუსიდან რამდენიმე ნიმუშის მიხედვით შექმნილი სცენარებიც).
ასეთი მოთხრობების კონტექსტში ანბანის სწავლების დანერგვას ცდილობს „ახალი სკოლის მოდელიც”, რაც იაკობისეული პრინციპების ფართოდ გაშლა-შემოტანა იქნება.
რომ შევაჯამოთ, ფორმულის მთავარი ცვლადი შეგვიძლია განვსაზღვროთ, როგორც სწავლების პროგრესულობა, საუკეთესო პედაგოგიკური გამართულობა.
სანამ გავაგრძელებთ, ამ ჭრილში განვიხილოთ გოგებაშვილისეული წინადადება ასო „ჰ”-ზე: „ჩიტი ხეზე ჰკიდია”. როგორც ვიცით, თანამედროვე ქართული ენის ნორმებისთვის შეუსაბამოა, რადგან „ჰ” არ არის საჭირო. თუკი ჩავანაცვლებთ დღეისთვის არასწორ ფორმას სწორი ფორმით (მაგალითად, „ჩიტს შვილები ჰყავს”. (აქ საჭიროა „ჰ”). ან „ვაზს მტევანი ჰკიდია”). თითქოს დიდი არაფერი, მაგრამ ეს მთლიანად ანგრევს ჩვენ მიერ დასახელებულ მიდგომას და იაკობის ფორმულის მთავარ ცვლადს – მოთხრობა-ამბებსა და გამოცანა-ანდაზებში ჩანერგეთ ახალი ასოს სწავლებაო. ის, რომ ჩიტი ხეზე კიდია, სწორედაც რომ საამბო და სამოთხრობო წინადადებაა, ხოლო სხვა ვარიანტები ვერ უბიძგებს მოსწავლეებს საჭირო საამბო კაუჭისკენ…
- რაც არ უნდა ბრწყინვალე იყოს სახელმძღვანელო, თუ არ არის გათვალისწინებული ის, ვის ხელშიც უნდა გაიაროს ამ სახელმძღვანელომ, შედეგი იქნება ცუდი. იაკობ გოგებაშვილი პირდაპირ აცხადებდა, რომ რაც არ უნდა ბრწყინვალე მეთოდი იყოს, თუკი იგი სათანადოდ, შეგნებულად ვერ მოიხმარა მასწავლებელმა, „გადამრევი აღმოჩნდება ბავშვის გონებისთვისო”.
ხომ ელემენტარული ჭეშმარიტებაა? მაგრამ ხშირად ვაწყდებით სიტუაციას, როდესაც ეს ელემენტარული ჭეშმარიტება არაა ხოლმე გათვალისწინებული.
ანუ იაკობის ფორმულაში ერთ-ერთი მთავარი ცვლადი ესაა: გათვალისწინებულია მასწავლებელთა, „დედაენის” მომხმარებელთა შესაძლებლობები. ის ბრწყინვალე და დღესაც თანამედროვე პედაგოგიკური მიგნება გოგებაშვილმა დაიყვანა „სიადვილის უკანასკნელ ხარისხამდის”, რითაც განსაზღვრა „დედაენის” საყოველთაო ეფექტიანობა არათუ მის თანამედროვეობაში, არამედ დღესაც – 120 წლის შემდგომ.
დღევანდელი მოცემულობიდან რომ გადავაფასოთ, ცხადია, ჩვენ უნდა წავიდეთ „სიადვილის იმ ხარისხზე” წინ, ვიდრე 120 წლის წინ ვიყავით. თუმცა, არანაირად არ უნდა გადავასწროთ თანამედროვე მასწავლებლების შესაძლებლობებს. გოგებაშვილისეული ამ პრინციპის გაუთვალისწინებლობა ჩავარდნისთვის გაწირავს ნებისმიერ გენიალურ მცდელობასაც კი.
- მოკლედ, გვაქვს საუკეთესო მეთოდი, მასწავლებელთა კვალიფიკაციის გათვალისწინება. შემდეგი ცვლადი კი არის მოსწავლეზე ორიენტირება.
არა მხოლოდ იმით, რომ თანდათან, მარტივიდან რთულისკენ, თითო ჯერზე თითო სირთულე, არამედ მოსწავლის ყოფითი კონტექსტი. იქნება ეს ჯარა თუ თოხი, ოფოფი თუ ჩიტი… მოსწავლეთა ინტერესს იწვევდა, აგრეთვე, მათთვის არა მხოლოდ ნაცნობი, არამედ საინტერესო საგნების, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ამბების შემოტანაც.
და აქვე შემოდის მშობელთა ინტერესებიც. ესეც სერიოზული მნიშვნელობის მატარებელი ცვლადია. ჯერ ახლაც და, მით უმეტეს, მაშინდელ დროში მთლიანად მშობელთა ნებასა და შეძლებაზე იყო დამოკიდებული, ბავშვი წერა-კითხვას ისწავლიდა თუ არა. იაკობი ამშვიდებდა მშობლებსაც, რომ მათი შვილები რაიმე უცხო და განყენებულ საკითხებს კი არ ისწავლის სკოლაში, არამედ სწორედ იმ საკითხებს, რაც ასერიგად გამოადგებათო. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მაშინდელი ქართულ საზოგადოებას სპეციფიკური ინტერესები ჰქონდა. ამიტომაცაა იაკობის დედაენა ესოდენ გაჯერებული შესაბამისი ლექსიკით, რაც არათუ აზარალებს საბოლოო მიზანს, არამედ ხელს უწყობს მას.
შევაფასოთ ეს ცვლადი დღევანდელი გადასახედიდან და ვიკითხოთ, თუკი „თახჩასა” და „სტაქანს” დღეს შევიტანთ დედაენაში, ეს გოგებაშვილის პრინციპებისა და პედაგოგიკის პატივისცემა და დაცვა იქნება, თუ მის წინააღმდეგ წასვლა?! ვფიქრობ, პასუხი ნათელია.
- განვიხილოთ შემდეგი ცვლადი. ესაა კრიტიკის მიმღებლობა. როგორც ვიცით, იაკობ გოგებაშვილის დედაენას ბევრი კრიტიკოსი ჰყავდა და იაკობი კიდეც აღნიშნავს, იმდენი ენერგია „დედაენის” გაუკეთესობაზე რომ დამეხარჯა, რამდენიც მაგინებელთა მოგერიებაზე, გაცილებით დავხვეწდი სახელმძღვანელოებსო.
მაგრამ უნდა გავითვალისწინოთ მთავარი, რომ იაკობ გოგებაშვილი ითვალისწინებდა სხვათა მოსაზრებებს, მიუხედავად იმისა, კორექტულად იყო ეს მოსაზრება გამოთქმული თუ არაკორექტულად. რასაკვირველია, იგულისხმება ფასეული მოსაზრებები და არა არაკვალიფიციური. იაკობი დადარაჯებული იყო ნებისმიერ აზრს და ნებისმიერ წვლილს, რომელსაც კი შეეძლო დედაენის ოდნავ მაინც გაუკეთესება.
- შემდეგი ცვლადი ეს არის საკითხის აქტუალურობა. გოგებაშვილმა დედაენა ქართველობას შესთავაზა მაშინ, როდესაც მაშინდელი პროგრესული კაცობრიობა ნელ-ნელა წიგნიერ საზოგადოებად ყალიბდებოდა, წერა-კითხვას გემოს უსინჯავდა. მკითხველის უნარ-ჩვევებს ითხოვდა არა მხოლოდ ელიტური საჭიროებები, როგორც ეს ხდებოდა ფეოდალურ შუა საუკუნეებში, არამედ საყოველთაო ბაზარი. ახალმა სოციალურმა ურთიერთობებმა საოცრად დაამოკლა უწიგნური ადამიანის თვალთახედვის ისარი.
შესაბამისად, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ყველაფერს თავისი დრო და მომენტი უნდა ჰქონდეს შერჩეული. წარმოიდგინეთ, იაკობ გოგებაშვილი 1740 წელს რომ დაბადებულიყო და დედაენა 1776 წელს რომ შეექმნა. რა ეფექტი ექნებოდა ამ აქტს? ალბათ, დაახლოებით ისეთივე, როგორიც ვახუშტი ბატონიშვილის გენიალურ რუკებს ჰქონდა… უნდა აღინიშნოს ერთიც, რომ იაკობი და სხვა სამოციანელები თავად ახდენდნენ საკითხის აქტუალიზებას, უბიძგებდნენ ქართველ საზოგადოებას, წიგნი აეღოთ ხელში და ამის გასაიოლებლად სწორედაც რომ მარჯვე იარაღს სთავაზობდნენ დედაენის სახით.
- ბოლო, მეექვსე პირდაპირპროპორციული ზეგავლენის ცვლადი ეს არის ხელმისაწვდომობა. რაც უფრო ხელმისაწვდომია რესურსი, მით უფრო მეტია მისი ეფექტიანობა. პრინციპში, შეიძლება ითქვას, რომ ხელმისაწვდომობა ეფექტიანობის მთავარი განმსაზღვრელია.
იაკობის დედაენის ყიდვა სულაც არ წარმოადგენდა მაშინდელი დაინტერესებული ოჯახისთვის დიდ სირთულეს. ცხადია, ამას ითვალისწინებდა იაკობიც და ითვალისწინებდა წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოებაც – რეფორმის მთავარი ამძრავი.
ფასის გარდა, ხელმისაწვდომობაში უნდა ვიგულისხმოთ ის სიიოლე მოხმარებაში, რაც წინა ცვლადების აღწერისას წარმოვადგინე.
* * *
ბოლოს, ორიოდე სიტყვით შევეხოთ, იაკობის ფორმულის მნიშვნელში ჩასაწერ ცვლადებს. ანუ ისეთ განმაპირობებლებს, რომელთა სიდიდის ზრდა უკუპროპორციულ ზეგავლენას ახდენს შედეგიანობაზე. ეს არის: სირთულე და ფასი. იზრდება ფასი? მცირდება ეფექტიანობა. იზრდება სირთულე? მცირდება ეფექტიანობა… როგორც შეგვიძლია შევაფასოთ, იაკობის დედაენას ეს ცვლადები იმდენად ზედმიწევნით ჰქონდა მოზომილი, რომ ვერანაირ უარყოფით გავლენას ვერ ახდენდა საბოლოო შედეგზე.
რომ შევაჯამოთ, იაკობ გოგებაშვილის „დედაენის“ წარმატება დაფუძნებული იყო რამდენიმე კომპონენტზე, უფრო სწორად, ამ კომპონენტთა გენიალურად შერწყმაზე:
- პროგრესული მეთოდი;
- იმდროინდელი ყოფითი რეალობის გათვალისწინებით ბავშვებისა და მშობლების ინტერესები;
- მასწავლებელთა კვალიფიკაცია და მასთან მისადაგებული მეთოდების შეთავაზება.
შესაბამისად, ასე შედგენილი „დედაენა” იძლეოდა აბსოლუტურად წარმატებულ შედეგს, მიუხედავად იმისა, მოსწავლე სოფლად ცხოვრობდა თუ ქალაქად, მასწავლებელი გამოუცდელი იყო თუ პროფესიონალი, სკოლაში სწავლობდა ბავშვი თუ შინ, სიმდიდრეში ცხოვრობდა თუ სიღარიბეში… ამიტომაც რჩება გოგებაშვილის საგანმანათლებო მოღვაწეობა ჯერჯერობით მიუღწეველ სიდიდედ.
- S. წერილში რომ პაატა პაპავასა და ვერიკო ანჯაფარიძის პერფორმანსი გავიხსენეთ, გახსოვთ? უნდა აღვნიშნო, რომ ორივე მათგანი ითვალისწინებდა სხვების შესაძლებლობებს და ამიტომაც იყო 1972 წელს აღდგენილი „ურიელ აკოსტაც” წარმატებული და ჯიპრაიდის ფარგლებში შექმნილი რესურსები დღესაც ამიტომაცაა სამაგიდო დაწყებითი კლასების მასწავლებლებისთვის.
ახლა წარმოიდგინეთ, პაატა პაპავას ნაცვლად ელეონორა მერკვილაძე რომ ყოფილიყო საკუთარი პერფორმანსის შემომთავაზებლის როლში, ხოლო ვერიკო ანჯაფარიძის მაგივრად კი – დუდუხანა წეროძე (არაფერს არ ვერჩი, მშვენიერი და საყვარელი მსახიობი იყო, თუმცა, ვერიკო – ვერა). წარმოგიდგენიათ შედეგები?!
მთავარი ისაა, რომ ჩვენ დროულად ამოვიცნოთ ხოლმე ელეონორები და დუდუხანები და იაკობის ფორმულაში ჩასმით შევაფასეთ ნებისმიერი საგანმანათლებლო მცდელობა.
შენიშვნა: ელეონორა მერკვილაძე – ჩემი მომავალი წიგნის, „დიდი ნუნუს” პერსონაჟი-მასწავლებელი.
