ნამდვილი მამაკაცები კითხულობენ

იდეის ავტორმა ტორი ჯენსენმა (Tori Jensen) სკოლის ტერიტორიაზე ასეთწარწერიანი პოსტერების გამოკვრა დაიწყო: “ნამდვილი მამაკაცები კითხულობენ და საუბრობენ კითხვის სარგებლობის შესახებ”. პროექტში ჩართულნი იყვნენ სკოლის ადმინისტრაციის წევრი მამაკაცები – ისინი პოსტერებზე წიგნებით, ჟურნალებით, გაზეთებით ხელში იყვნენ აღბეჭდილნი და ახალგაზრდებს კითხვის სარგებლობაზე ესაუბრებოდნენ. პოსტერები მთელ სკოლაში გაიკრა. მალე ეს წამოწყება პოპულარული გახდა და სხვა სკოლებშიც გავრცელდა. მეტიც – პროექტი გაიზარდა და გამრავალფეროვნდა, მასში შევიდა კვლევის ელემენტები.

პროექტი ითვალისწინებს რჩევებსა და რეკომენდაციებს იმის თაობაზე, როგორ შევუნარჩუნოთ და გავუზარდოთ სპეციალური პროგრამით კითხვის ხალისი მოზარდ თაობას, განსაკუთრებით – ბიჭებს. პროგრამის ავტორებს სურდათ ეჩვენებინათ, რომ ნამდვილი მამაკაცები ბევრს კითხულობენ და ბიჭებისთვის ძალზე მნიშვნელოვანია, ისინიც ასე იქცეოდნენ.

პროექტის ამოქმედებიდან ერთ წელიწადში სკოლის ბიბლიოთეკიდან ბიჭების მიერ გამოტანილი წიგნების რაოდენობა გასამმაგდა.

პროექტის ავტორები პლაკატების გამოშვებას არ დასჯერდნენ და გადაწყვიტეს, თვეში ერთხელ მოეწყოთ რეალური სანახაობა – პლაკატზე გამოსახული ადამიანები ხვდებოდნენ მოსწავლეებს, ესაუბრებოდნენ მათ წიგნის კითხვის მნიშვნელობაზე, კითხვის სიყვარულზე და ა.შ.

ღონისძიებები დროთა განმავლობაში სულ უფრო მრავალფეროვანი ხდებოდა – ზოგი მოხალისე მართავდა დისკუსიას რომელიმე წიგნის შესახებ, ზოგი თავის ბლოგზე განათავსებდა საყვარელი წიგნების სიას; მსჯელობდნენ კითხვასთან დაკავშირებულ თემებზე (როდის, ვისი გავლენით და რატომ დაიწყეს კითხვა და ა.შ.).

მკვლევარი ჯენსენი სირთულეებსაც წააწყდა – საკმაოდ გაუჭირდა უფროსი ასაკის ბიჭებისთვის საინტერესო თემების შერჩევა. პატარებთან ამ მხრივ საქმე გაცილებით მარტივად იყო – მათთვის საინტერესო თემები ადვილი გამოსაცნობია: თავგადასავლები, ფათერაკები, ძარცვები, სპორტის ექსტრემალური სახეობები და სხვ.

გამრავალფეროვნების მიზნით ჯენსენი ახალ-ახალ ელემენტებს ამატებდა პროექტს. მან შეიძინა რამდენიმე ეგზემპლარი იმ წიგნისა, რომელიც პლაკატზე აღბეჭდილ მოხალისეს ეჭირა და საუბრის ბოლოს ყველაზე აქტიურ ბიჭებს გადასცემდა ხოლმე. მალე შეხვედრებმა წიგნის მაღაზიებში გადაინაცვლა და მათ უკვე მოზრდილებიც ესწრებოდნენ. შეხვედრების ფორმატი ორივე მხარისთვის სასარგებლო გახლდათ. წიგნის მაღაზიები შეხვედრის მონაწილეებს გადასცემდნენ სპეციალურ ვაუჩერებს, რომლითაც მათ ფასდაკლებით შეეძლოთ წიგნების შეძენა. ამ შეხვედრებმა, რასაკვირველია, დიდად შეიწყო ხელი პროგრამის შემდგომ პოპულარიზაციას.

თავდაპირველად ჯენსენი ვარაუდობდა, რომ პროგრამაში 10 მოხალისეს ჩართავდა. პირველი პოსტერებისთვის გადაღებაზე მან მხოლოდ 8 კაცი დაიყოლია, მაგრამ პოსტერების გამოსვლიდან სულ მოკლე ხნის შემდეგ, წარმატების კვალობაზე, მას უკვე 35 მოხალისე ჰყავდა.

“პროგრამის მთავარი მიზანია უფროსკლასელი ბიჭებისთვის იმის ჩვენება, რომ ყველას შეუძლია, წიგნების კითხვისგან სიამოვნება და სარგებლობა მიიღოს”, – ამბობს ერთ-ერთი მოხალისე, დოქტორი დონ ჰელმსტეტერი. მას მიაჩნია, რომ ეს პროექტი ძალიან გონივრული და შემოქმედებითი მიგნებაა და დიდი სიამოვნებით მონაწილეობს მასში. მოხალისეები მხოლოდ კითხვას კი არ უწევენ პოპულარიზაციას, არამედ კონკრეტულ წიგნებსაც. ისინი პოსტერზე თავის მიერ არჩეული წიგნებით არიან აღბეჭდილნი და მოკლედ ახასიათებენ კიდეც თავიანთ არჩევანს. ჰელმსტეტერს პოსტერზე “The Last Sunrise: A True Story” უჭირავს ხელში. ეს წიგნი ჰოლოკოსტს გადარჩენილი ადამიანების ნამდვილ ამბებს მოგვითხრობს და უმთავრესად უფროსკლასელებისთვის არის განკუთვნილი, თუმცა საშუალო ასაკის მოსწავლეებიც წაიკითხავენ. ავტორი, ერთი მათგანი, ვინც ჰოლოკოსტის საშინელებებს გადაურჩა, მოგვითხრობს, როგორ შეძლო, მიუხედავად განცდილი კოშმარისა, ისევ ბედნიერ ადამიანად ეგრძნო თავი.

 

პროექტის ერთ-ერთი მოხალისე, ბილ ერნსტი, ისტ-ის სპეციალისტი, ამბობს, რომ მისასალმებელია ყველა წამოწყება, რომელიც მოსწავლეებს კითხვის სტიმულს მისცემს. იგი პოსტერზე ავტობიოგრაფიული მოთხრობების კრებულით “The Dog Says How” ხელშია გამოსახული. ბილი კითხვის დიდი მოყვარულია და სხვადასხვა ჟანრის წიგნებს კითხულობს. ამ პროექტში ის ბიჭების ასეთი ორიგინალური ხერხით დაინტერესებამ მიიზიდა.

პროგრამაში მონაწილეობს ასევე ისტ-ის სპეციალისტი და კითხვის დიდი მოყვარული მარკ ვოიგტი. იგი ამბობს, რომ საგანმანათლებლო პროგრამებში ადრეც მიუღია მონაწილეობა და მუდამ ეუბნება მოსწავლეებს, რომ რაც უფრო მეტს კითხულობენ, მით უფრო მეტად იზრდებიან და მდიდრდებიან როგორც პიროვნებები. ვოიგტი გამოსახულია თინეიჯერებისთვის განკუთვნილი წიგნით “The 6 Most Important Decisions You’ll Ever Make: A Guide for Teens”. მას ისე მოეწონა ეს წიგნი, რომ თავის მოსწავლეებს კოლეჯში დამატებითი კრედიტებიც კი შესთავაზა, თუ ამ წიგნს წაიკითხავდნენ და მოკლე რეცენზიას დაწერდნენ მასზე. ვოიგტი ურჩევს მოსწავლეებს, ხშირად მოჰკიდონ ხელი ამა თუ იმ საქმიანობას და შეახსენებს, რომ აუცილებელი არ არის, ყველაფერში დიდ წარმატებას მიაღწიონ. ხელის მოცარვა სულაც არ არის საშიში, რადგან მათ ასაკში მთავარი გამოცდილების მიღებაა, რომელიც მომავალში აუცილებლად გამოადგებათ.

პროგრამაში კონკრეტული რჩევებიც არის მოცემული. მაგალითად, მოსწავლეებს სთავაზობენ, დათქვან დროის მონაკვეთი (ერთი კვირიდან ერთ თვემდე) და დაისახონ მიზნად ამ ხნის განმავლობაში განსაზღვრული ოდენობის გვერდის წაკითხვა.

პროგრამის მესვეურები განსაკუთრებულ ყურადღებას საშუალო ასაკის ბიჭებს აქცევენ, რადგან მიაჩნიათ, რომ სწორედ ამ ასაკში იწყება წიგნებისგან მათი ჩამოშორება. ჩვენ უნდა მოვახერხოთ, რომ კითხვა მათთვის მოდური გავხადოთ. ამასთან, უნდა გავითვალისწინოთ მათი თავისებურებები და ლიტერატურაც ამის მიხედვით შევურჩიოთ. მაგალითად, სპეციალისტებს მიაჩნიათ, რომ ამ ასაკის ბიჭები სიამოვნებით კითხულობენ ილუსტრირებულ ნოველებს.

პროექტის ერთ-ერთ მონაწილეს, კარინ ბერნალს, მიაჩნია, რომ ძალზე მნიშვნელოვანია წიგნების სირთულის კონტროლიც. თუ შევამჩნიეთ, რომ მოსწავლეს წიგნის წაკითხვა გაუჭირდა, დროებით უფრო იოლი საკითხავი უნდა შევურჩიოთ. მთავარია, მოსწავლემ კითხვაზე გული არ აიცრუოს; დროთა განმავლობაში იგი რთული ლიტერატურის წაკითხვასაც შეძლებს.

მოსწავლეთა კითხვით დაინტერესების ამ ორიგინალურმა ხერხმა პროექტში მიიზიდა სპორტის მასწავლებელი დაგ პოსოფი. იგი ფეხბურთის გუნდის მწვრთნელიც გახლავთ. პოსოფის მიაჩნია, რომ პროექტი მოხალისეებისთვისაც კარგი შანსია, მოსწავლეებს დაანახვონ, რომ თავიანთ საქმიანობასთან ერთად სხვა რამის კეთებაც შეუძლიათ. მას არ უჭირს იმის აღიარება, რომ მოწაფეობისას ეზოში, ბურთთან უფრო მეტ დროს ატარებდა ვიდრე სახლში წიგნთან. პოსოფი სპორტის თემაზე კითხულობს ბევრს და, შესაბამისად, პლაკატზეც გამოსახულია სპორტულ თემაზე დაწერილი წიგნით “Sound and Furry”, რომელიც სპორტული მიმომხილველის ჰოვარდ კოზელის და ცნობილი მოკრივის მუჰამედ ალის ცხოვრებას ეძღვნება. პოსოფიც იზიარებს მოსაზრებას, რომ მოსწავლეებს მოსწონთ ეს პროექტი და მასაც მოსწონს მოსწავლეებთან კითხვის სარგებლობაზე საუბარი.

სპორტის მასწავლებელი დაგ პოსოფი სპორტულ თემაზე დაწერილი წიგნით “Sound and Furry”

ბიჭებზე აშკარა ფოკუსირებამ წარმოშვა კითხვები ამ პროექტში გოგონათა ჩართულობის შესახებ, რომლებიც თავს პროექტიდან ამოვარდნილად გრძნობენ. უამრავი გოგონა, რომელსაც უყვარს კითხვა, გამოთქვამს წუხილს, რომ მათი ინტერესები სათანადოდ არ არის ასახული. პროექტის ავტორები ცდილობენ, გამოასწორონ ეს შეცდომა და შექმნან სპეციალური ჯგუფები გოგონებისთვის.

პროექტის ავტორი ტორი ჯენსენი ამბობს, რომ ბავშვობაში არც თვითონ ყოფილა კითხვის დიდი მოყვარული და ამ ფაქტორმა დამატებითი სტიმული მისცა იმის გამოსაკვლევად, რატომ არ უყვართ ბიჭებს კითხვა. მან ერთ მომენტზე გაამახვილა ყურადღება: წამოზრდილ ბიჭებს მიაჩნიათ, რომ “კითხვა კაცის საქმე არ არის”. ეს იმიტომ, რომ კითხვას მათ უმთავრესად ქალები ავალებენ. თუ ბიჭი რამის წაკითხვას გადაწყვეტს, ის ისეთ ლიტერატურას ამჯობინებს, რომელიც სკოლაში არ ისწავლება და “კაცურიცაა” (მაგალითად, ფანტასტიკას), ასეთი წიგნების კითხვას კი ნამდვილ კითხვად არც აღიქვამენ.

ჯენსენის პროექტმა ბიჭების თვალში ეს სტერეოტიპი უნდა დაამსხვრიოს, რადგან ისინი დაინახავენ და გაიცნობენ მამაკაცებს, რომლებიც კითხულობენ სხვადასხვა ჟანრის ლიტერატურას, გაზეთებს, ჟურნალებს და ა.შ.

ბიჭების წიგნებისგან ჩამოშორების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, რა თქმა უნდა, თანამედროვე ტექნოლოგიებია – ინტერნეტი და კომპიუტერული თამაშები.

მკვლევარები ორ ძირითად რჩევას გვაძლევენ:

. თუ გვსურს, ბიჭებმა იკითხონ, მათი ინტერესებიც უნდა გავითვალისწინოთ და მოვიწონოთ მათი არჩევანი, თუნდაც ის ჩვენსას არ ემთხვეოდეს (პროექტის ერთი მონაწილე ღიმილით იხსენებს ბიბლიოთეკარი ქალის შეწუხებულ სახეს, როცა ბავშვობაში მას მკლავჭიდზე დაწერილი წიგნი სთხოვა);

. ბიჭებმა კრიტიკულ ასაკში კითხვას სირთულის გამო არ უნდა დაანებონ თავი; ამ დროს შეიძლება, მათ მსუბუქი ლიტერატურა შევთავაზოთ – მოგვიანებით ისინი რთულ წიგნებს დაუბრუნდებიან.