სასწავლო წლის დასაწყისში ახალგაზრდა მასწავლებლები გულმოდგინედ ითვალისწინებენ გამოცდილი კოლეგების რჩევებს. ისინი მთელი სიმძაფრით განიცდიან ყოველი ახალი სასწავლო დღის დაწყებას. მათ, უმეტესად, მხოლოდ თეორიულად იციან, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია გაკვეთილზე შექმნილი მეგობრული ატმოსფერო, მოსწავლეთა სწავლით დაინტერესების საკითხები და საკლასო ოთახის სივრცეში შექმნილი კონფლიქტების უმტკივნეულოდ მოგვარების ხერხები. დღეს იმ ტიპურ შეცდომებზე ვისაუბრებთ, რასაც ახალბედა პედაგოგები ხშირად გამოუცდელობის მიზეზით უშვებენ.
ახალბედა მასწავლებლები ერთდროულად ცდილობენ ყველა არსებული ტექნიკისა და მეთოდიკის გამოყენებას – რასაკვირველია, ეს დაუშვებელია და ძალიან ჰგავს ქვემეხიდან ჰაერში და უმისამართოდ სროლას. ასეთ რეჟიმში ბავშვებს გაურთულდებათ ბევრი ახალი ინფორმაციისა და მასალის გააზრება, მასწავლებელი კი დღის ბოლოს დაღლილობისგან უმოქმედო იქნება. სიმარტივე, ეტაპობრიობა და გონიერება – მხოლოდ ეს არის ახალბედა მასწავლებლის დამხმარე.
საჯაროდ გამოსვლის შიში – საშიში არაფერია, ამაში ვარჯიში დაეხმარებათ და იმის გაცნობიერებაც, რომ შეიძლება ისე ვერ ისაუბრონ გაკვეთილზე, როგორც გეგმავდნენ. ეს არ არის ტრაგედია. ახალბედა მასწავლებელს შეუძლია ივარჯიშოს ნათესავების, მეგობრების თანდასწრებით ან მათ წინაშე, ვისაც ენდობა. ახლობლებისგან ყველა კრიტიკა მისაღებია. კიდევ ერთი კარგი ხერხია, საკუთარი გამოსვლის კამერით ჩაწერა და გაანალიზება, შეფასება, დაფიქრება, თუ რის გამოსწორებაა შესაძლებელი. ასევე, მასალის წინასწარი შესწავლა მასწავლებელს საჯარო გამოსვლის დროს მეტ თავდაჯერებას სძენს. დროთა განმავლობაში აუდიტორიის წინაშე გამოსვლის მღელვარება უკან დაიხევს.
არ გეგონოთ, რომ ყველაზე-ყველაზე ჭკვიანი ხართ – ნამდვილად არა. განვითარებას არ აქვს დასასრული. მასწავლებელი სულ მუდამ ვითარდება და ყოველთვის იარსებებს ისეთი რამ, რაც არ იცის, რის შესახებაც არ სმენია. მასწავლებელმა უნდა შეიმუშავოს ის კონკრეტული უნარები, რომელიც თავის საქმიანობაში კონკრეტულ დროს და ადგილას სჭირდება.
ახალბედა მასწავლებელი მაინცდამაინც არ უნდა იყოს იმის იმედად, რომ რაღაც ახალს, განსაკუთრებულს მოიგონებს – ვიდრე გამოცდილება არ დაუგროვდება, ეს თითქმის შეუძლებელია. ზოგჯერ ახალიც კარგად დავიწყებული ძველია, რომლის შესახებ ნოვატორმა უბრალოდ არ იცის. ცხადია, ნოვატორულ მცდელობებსაც უნდა ჰქონდეს ადგილი, მაგრამ ძალიან კარგია, როდესაც ახალბედა პედაგოგი ნიჭიერი, წარმატებული მასწავლებლების გამოცდილებას ეზიარება, შეისწავლის მათ მიდგომებს, რაც მისთვის პროფესიულ მოტივაციად იქცევა.
ყველასათვის თავის მოწონება – არსებობს უამრავი მოსაზრება და მტკიცებულება. თუკი ახალბედა მასწავლებელი ეცდება, რომ სკოლაში ყველას აზრი გაიზიაროს და ამით თავი მოაწონოს, არაფერი გამოუვა. ერთი ოქროს წესი არსებობს – სხვას კი ნუ შეედრები, არამედ შეედარე საკუთარ თავს. შეადარე საკუთარი წარსული საკუთარ აწმყოს! გაიუმჯობესე საკუთარი შედეგი! მასწავლებელი უნდა ეცადოს გაკვეთილები საინტერესო და სახალისო იყოს. ეს მხოლოდ მის სურვილზე და უნარებზეა დამოკიდებული.
რა გაუადვილებს ახალბედა მასწავლებელს სწავლების პროცესს, რის გათვალისწინებაა სასურველი გაკვეთილებისთვის მოსამზადებლად.
- თქვენი გატაცება
ჩართეთ თქვენი გატაცება, ჰობი სასწავლო დავალებებში, რათა სასწავლო პროცესი საინტერესო, გაკვეთილი კი უფრო მრავალფეროვანი გახდეს. ამ გზით თქვენც მეტი შემართებით და უფრო ჩაღრმავებულად ისაუბრებთ დავალებებზე, მიიღებთ მეტ სასიამოვნო შეგრძნებას. დავუშვათ, თქვენ ფანტასტიკა გიტაცებთ და საუბარი გიწევთ ბუნებაში არსებულ ფიზიკურ მოვლენაზე. აღწერეთ ის მხატვრულად, მაგალითად, მოყევით თუ რატომ არის საღამოს ღრუბლები მოვარდისფრო-ვერცხლისფერი. აღწერის მერე, შეადგინეთ ღია კითხვები. ეს საინტერესოც არის და სასარგებლოც!
- ტანსაცმელი, მაკიაჟი, ვარცხნილობა
რაც არ უნდა დავარწმუნოთ თავი, რომ ამ ყველაფერს მოსწავლეთა აუდიტორიის წინაშე პოზიციონირებისას დიდი მნიშვნელობა არ ენიჭება, გამოცდილება საპირისპიროზე მეტყველებს. ახალბედა მასწავლებელი ბავშვებში განსაკუთრებულ ინტერესს აღძრავს. ისინი ყველა დეტალს აკვირდებიან. ცხადია, მასწავლებელი თავად წყვეტს და ეს მისი პირადი საქმეა, თუ როგორ გამოიყურება, რა აცვია, აქვს თუ არა მაკიაჟი. ერთადერთი, რაც ალბათ დავის საგანი არ უნდა იყოს, აკურატულობაა. სხვა მხრივ, ძირითად პედაგოგიურ იარაღად კვლავ რჩება: საგნის ცოდნა, ღიაობა, ინტონაცია, ცოცხალი ემოციები, ღიმილი.
3.გამომსვლელის მეტყველება
იმისთვის, რომ ახალბედა მასწავლებელს კლასმა ყურადღებით უსმინოს, სასურველია მეტაფორების, ეპითეტების, შედარებების, ზოგჯერ გაზვიადებების მოშველიება. თხრობაში მხიარული ისტორიების, პრაქტიკული შემთხვევების ჩართვა, წიგნებიდან გარკვეული მომენტების გახსენება. ამ გზით მოსწავლეებს ფიქრისკენ უბიძგებთ. ისინიც გაიხსენებენ თავიანთ ცხოვრებისეულ მომენტებს, ამბებს, წაკითხულ ისტორიებს.
- ტექნიკური საშუალებები დავალებებისთვის
ტვინისთვის ინფორმაციის დამუშავება იოლდება თვალსაჩინოების თანხლებით. სურათების დათვალიერება ხომ ყოველთვის საინტერესოა! მასალა უფრო კარგად აღიქმება. თუ გაქვთ შესაძლებლობა, ჩართეთ პროექტორი, გამოიყენეთ ეკრანი, ფლიპ-ჩარტები, მარკერები, რადიო, საინფორმაციო სტენდები, პრეზენტაციები, სურათები, ვიდეო და აუდიო.
5.შესაძლო შეცდომები კლასში
შეცდომის უფლება ახალბედა მასწავლებელსაც აქვს. მთავარია დასკვნის გამოტანა, რაც პედაგოგს პოზიტიურ განვითარებამდე მიიყვანს. განვითარებს ის, რასაც აქამდე არ აკეთებდი. თუ გაკვეთილზე რაიმე გამოგრჩათ, ამის გამო ღამის თევა არ ღირს. თქვენ ყოველთვის შეგიძლიათ ამის თქმა შემდეგ ჯერზე ან ელფოსტით შეტყობინების გაგზავნა.
6.ახალი მასალის გარჩევა
ახალი ინფორმაციის გასარჩევად, მის წარსადგენად და კითხვებზე პასუხის გასაცემად, ახალბედა მასწავლებელმა უნდა მოიპოვოს ლიტერატურა, ვიდეო, სტატიები. მასალები მაღალი ხარისხის უნდა იყოს და თემას პასუხობდეს. ყველაზე მარტივია თემის ნაწილ-ნაწილ, ნაბიჯ-ნაბიჯ დამუშავება, მასალის ფრაგმენტებად დაყოფა. დღეში ერთიდან ორ საათამდე იკითხეთ, აქტიურად დაუსვით თავს კითხვები: გესმით, რა დაწერა ავტორმა, რა იდეის გატარება სურდა? წაკითხვის შემდეგ დააფიქსირეთ ძირითადი ცნებები თეზისებად. პროცესში დაისვენეთ და ყოველ ორ-სამ საათში ტექსტი წერილობით აღადგინეთ. მასალის შესწავლისას შეიმუშავეთ რამდენიმე სლაიდი. მეორე დღეს გაიმეორეთ წაკითხული, შემდეგ შეისწავლეთ მეორე ნაწილი, კვლავ შექმენით რამდენიმე სლაიდი. ძალიან კარგი!
7.მოსწავლეთა კითხვების სახეები
შეკითხვები სხვადასხვა ტიპისაა: საქმიანი (დამაზუსტებელი); მას შეაქვს ეჭვი, რომ მის წინაშე პროფესიონალია (მთხრობელის „გამოჭერა“: „რა არ იცის მასწმა?“) და არა თემატური კითხვები, რომლებმაც შეიძლება დააბნიონ ახალბედა მასწავლებელი. ამ დროს მასწავლებელი ინარჩუნებს შინაგან სიმშვიდეს. არ გამოხატავს უკმაყოფილებას, სიბრაზეს.
8.უკმაყოფილება, კონფლიქტები
რა უნდა გააკეთოს ახალბედა მასწავლებელმა, თუ შეამჩნია, რომ კონფლიქტი მწიფდება? მოუხმოს გონიერებას. თუ მოსწავლის შეკითხვა გასცდა მის კომპეტენციას, უბრალოდ პასუხობს, რომ ამ საკითხში არ არის კომპეტენტური. დიახ, ეს უნდა ვაღიაროთ, რადგან სიმართლეა.
ან ასეთი შემთხვევა: მოსწავლე ახსნილ მასალას გაუგებარს უწოდებს. ჰკითხეთ, რა იყო მისთვის რთული, კონკრეტულად რასთან დაკავშირებით გაუჩნდა კითხვა, სად სჭირდება დეტალური ახსნა? სთხოვეთ, რომ სხვა მოსწავლეებმაც განუმარტონ.
თუ მოსწავლეები მიზანმიმართულად „უჩხიკინებენ“ დამწყებ მასწავლებელს, მას შეუძლია ასე უპასუხოს: „წეღან გასაგებად ვხსნიდი, მაგრამ თუ მაინც ვერ გაიგეთ, ვეცდები, რომ ჩემ თავზე უფრო მეტი ვიმუშაო“. გაკვეთილის დასრულების შემდეგ, მასწავლებელმა უნდა გააანალიზოს სიტუაცია და მოიფიქროს, როგორ შეიძლება მასალის უფრო მარტივად ახსნა.
კონფლიქტებს, ჩხუბს, სიბრაზეს დადებითი შედეგი არ მოაქვს. მასწავლებლის ამოცანაა, შექმნას სამუშაო და სანდო ატმოსფერო.
