ალბათ გაგიგონიათ, რომ ვირტუალური რეალობის ტექნოლოგიები საგანმანათლებლო მიზნებისთვისაც გამოიყენება, მაგრამ შესაძლებელია კი მათი ეფექტიანი გამოყენება ფიზიკური კულტურის მიმართულებით? მიუხედავად იმისა, რომ საკლასო ოთახში ბევრი რამ შეიცვალა, ფიზიკური აღზრდა იმავე მოდელს მისდევს. რატომ გათანამედროვდა საკლასო სივრცე, სპორტული დარბაზი კი კვლავ ბურთი-მოედნის ამარაა დარჩენილი? რისი შეცვლა შეიძლება 21-ე საუკუნეში?
დავიწყოთ გამოწვევებით – დღევანდელი ფიზიკური აღზრდის უმთავრესი გამოწვევა ჰიპოდინამია და სუსტი მოტივაციაა, რაც ცხოვრების მჯდომარე წესით და მოძრაობითი აქტივობის შეზღუდვით არის განპირობებული. ჰიპოდინამიის სინდრომი ხშირად ტექნიკური პროგრესის თანხმლებ უარყოფით მოვლენადაც განიხილება.
ახლა კი ვირტუალურ რეალობაში გავერკვეთ. ვირტუალური რეალობა, ანუ VR, არის ტექნიკური საშუალებებით შექმნილი სამყარო, რომელიც ადამიანს შეგრძნებების: მხედველობის, სმენის, ყნოსვის, შეხების – დახმარებით გადაეცემა. VR იმიტირებს განსაზღვრულ ქმედებას, ასევე – რეაქციას განსაზღვრულ ქმედებაზე. VR ახალი, ხელოვნური სამყაროს კონსტრუირებას ახდენს.
VR-ის უპირატესობებია: ჩართულობა – VR-ის ეფექტის გამო ტრანსფორმირდება საგანმანათლებლო პროცესი, რაც მას უფრო მიმზიდველს ხდის; ჩაძირვა – ადამიანი იძირება სამგანზომილებიან სივრცეში და ურთიერთქმედებს რეალურთან მიახლოებულ ავატარებთან, ობიექტებთან და არა ეკრანზე აღბეჭდილ ბრტყელ ფოტოსურათთან; ფოკუსირება – VR უზრუნველყოფს სრულ იზოლაციას გარე გამღიზიანებლებისგან, მასწავლებელს აძლევს მოსწავლის მოძრაობის კონტროლის შესაძლებლობას.
თუ ფიზკულტურის მასწავლებელი ხართ და გსურთ, თანამედროვე ტექნოლოგიებთან იმეგობროთ, ვიდრე მოსწავლეებს სამგანზომილებიან სამყაროს გააცნობთ, თავად მოსინჯეთ სპორტული აქტივობა VR-ის საშუალებით. ვირტუალური რეალობის დახმარებით თქვენ შეგიძლიათ არა მხოლოდ თვალი მიადევნოთ სპორტულ შეჯიბრებებს, არამედ თავად გახდეთ სპორტსმენი, ჩაიძიროთ ვირტუალურ რეალობაში და გააცნობიეროთ მისი სარგებელი სწავლის პროცესში. ვირტუალური ტექნოლოგიები სპორტულ თამაშებს ბავშვებისა და უფროსებისთვის გაცილებით წარმტაცს ხდის.
ათი წლის წინ Nintendo-ს Wii-მ მოთამაშეებს საშუალება მისცა, ჩოგბურთი საკუთარ სახლში, კედელთან, ვირტუალურ პარტნიორთან ეთამაშათ. ახლა VR გვთავაზობს ბევრად უკეთეს გამოცდილებას, რომელიც უფრო სახალისო და ინტერაქციულია. Oculus Rift-მა, HTC Vive-მა და PlayStation-მა VR შექმნეს ვირტუალური თამაშების პლატფორმები. VR Sports Challenge და BoxVR სპორტული თამაშების საუკეთესო მაგალითად იქცნენ.
ვირტუალურ რეალობას აქვს შანსი, მნიშვნელოვანი სარგებლობა მოუტანოს როგორც სპორტსმენს, ისე მწვრთნელსაც. VR ტექნოლოგია საშუალებას აძლევს ამ უკანასკნელს, სხვადასხვა რაკურსიდან მიადევნოს თვალი თავის გუნდს, სპორტსმენს კი შეუძლია თავად ნახოს, რას აკეთებდა რეალური მატჩის ან ვარჯიშის დროს. მწვრთნელების მოთხოვნით, ვირტუალურ მოედანზე თამაშის ქცევის გაანალიზებითვის ხდება განსაზღვრული სიტუაციების მოდელირება, მოთამაშე კი თავად წყვეტს, რა აირჩიოს, საით გაიქცეს, როგორ მიაღწიოს მიზანს და სხვ. როცა მოთამაშე დაინახავს, როგორ იდგა, მოძრაობდა, სად დაუშვა შეცდომა, მომავალში ის უფრო სწორ გადაწყვეტილებებს მიიღებს.
მაგალითად, CoPeFoot-ი იმისთვის შეიქმნა, რომ ფეხბურთელებს ესწავლათ და პრაქტიკაში მიეღოთ ტაქტიკური გადაწყვეტილებები. ეს პროგრამა ერთგვარი სასწავლო პლატფორმაა, სადაც სპორტსმენები ააქტიურებენ ავატარებს, რათა ნამდვილ საფეხბურთო მოედანზე სხვადასხვა სიატუაციაზე სწორი რეაგირება მოახდინონ.
VR ფართო შესაძლებლობას იძლევა უსაფრთხო ვარჯიშისთვის, განსაკუთრებით – ისეთ კონტაქტურ სპორტში, როგორიც ფეხბურთია. ახალბედა ფეხბურთელებს შეუძლიათ, ეს ტექნოლოგია „თამაშის წიგნივით“ გამოიყენონ. ისინი ტრავმულ, საშიშ მოძრაობებს ვირტუალურ მინდორზე აანალიზებენ.
რაც შეეხება ოპტიმალურ დატვირთვას: გულისცემა, სუნთქვის სიხშირე და ოფლიანობა, სხეულის მდგომარეობის მნიშვნელოვანი ფიზიოლოგიური მაჩვენებლებია. ფიზიკური ვარჯიშის დროს მათ ინდიკატორებად მიიჩნევენ. ამ მაჩვენებლების საფუძველზე, განსაკუთრებით – გულისცემის მიხედვით, შექმნილ სტანდარტებს იყენებენ პლატფორმებად, რომლებზეც ფასდება როგორც მოზრდილების, ისე ბავშვების ფიზიკური აქტივობის გავლენა.
ბოლო წლებში VR ტექნოლოგიები გვეხმარება როგორც ფიზიოლოგიური რეაქციების შესწავლასა და გაუმჯობესებაში, ისე უსაფრთხო, კონტროლირებადი და მოტივირებული გარემოს შექმნაში. ვთქვათ, მოვარჯიშე ადამიანს, დიდსა თუ პატარას, შეუძლია ველოტრენაჟორის მეშვეობით წარმოიდგინოს, რომ ველოსიპედით სოფლის გზას მიუყვება ან ხელების სავარჯიშო ტრენაჟორზე ვარჯიშის დროს წარმოიდგინოს, რომ ულამაზეს ვენეციაში გონდოლით მიცურავს.
ვირტუალური რეალობა ყველასთვისაა. მაგალითად, აუტისტური სპექტრის დარღვევათა მქონე ბავშვები ასეთი ვარჯიშით განიმტკიცებენ დადებით ქცევას. ბევრი მათგანი მიდრეკილია უძრავი ცხოვრების წესისკენ. ვირტუალური რეალობის ტექნოლოგია ხელს უწყობს მათ გააქტიურებას. ზრდის მათ მოტივაციას, ცხოვრების ჯანსაღი წესისკენ უბიძგებს მათ.
ეს ეხება ჯანმრთელობის პრობლემების არმქონე ბავშვებსაც. კიდევ ერთხელ აღვნიშნავთ: ამ ინტერაქციული ინსტრუმენტის გამოყენების ერთ-ერთი მთავარი მიზანი ისაა, რომ მოსაწყენი სავარჯიშოები საინტერესო გახდეს.
VR ეფექტიანი ინსტრუმენტია, რომელიც აუტისტური სპექტრის დარღვევათა მქონე ბავშვებს სოციალური ინტერაქციების და არავერბალური მინიშნებების შესწავლაში ეხმარება.
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებს VR აქამდე მიუწვდომელ გამოცდილებას სჩუქნის. მაგალითად, ვირტუალურ სამყაროში ისინი შეუზღუდავად, სურვილისამებრ გადააადგილდებიან. ეტლს მიჯაჭვულ ბავშვს/უფროსს შეუძლია, სერფინგზე დგომის არაჩვეულებრივი ემოცია განიცადოს და სხვ.
ადამიანი, რომელიც სწავლობს, როგორ გაუმკლავდეს ფიზიკურ ან სენსორულ დარღვევებს, ვირტუალური რეალობის გამოყენებით უზრუნველყოფს თავის უსაფრთხოებას. მარტივი მაგალითი: მას, ვინც ახლახან დაიწყო ეტლით სარგებლობა, შეუძლია ვირტუალური რეალობის საშუალებით ისწავლოს ავტომანქანებით გადატვირთულ ქუჩაში ან ხალხით სავსე სავაჭრო ცენტრში გადაადგილება, დაბრკოლებებისთვის თავის არიდება.
მკვლევრები ვირტუალური გარემოს მოდელირებისთვის იყენებენ კონსტრუქციას ორი პროექციული კედლით. ამისთვის მათ სჭირდებათ სტერეოსკოპური სათვალე. ის რაღაცით ჰგავს კინოთეატრის 3D სათვალეს. განსხვავება ისაა, რომ გამოსახულება ზუსტად ერგება ადამიანის ხედვის კუთხესა და მიმართულებას, რაც ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ ადამიანი მართლაც იმყოფება სავარჯიშო დარბაზში, მწვრთნელი კი მის წინ დგას. ადამიანს აქვს ამრეკლავი მარკერი, რომელსაც ინფრაწითელი კამერები აკონტროლებენ. ეს ეხმარება სისტემას, ზუსტად მიჰყვეს მის მოძრაობას.
როდესაც მომხმარებელი სისტემაში შედის, პირველ რიგში ვირტუალურ სამწვრთნელო სივრცეში თავის ვირტუალურ გამოსახულებას სარკეში ხედავს. საკუთარი თავის ვირტუალური სურათის დახმარებით მომხმარებელს შეუძლია შეამოწმოს, როგორ ვარჯიშობს. მოთხოვნისამებრ, სარკე ტრიალდება, რომ თავი სხვადასხვა მხრიდან დაინახო და ვარჯიში სწორად შეასრულო.
ვირტუალური ტექნოლოგიის დახმარებით შესაძლებელია იმის ვიზუალიზირება, რისი დანახვაც რეალობაში შეუძლებელია. სისტემა მომხმარებელს რჩევებსაც აძლევს. მაგალითად, სარკეში დანახული სხეულის ზოგერთი ნაწილი სხვაგვარად იფერება. ვთქვათ, თუ ბუქნებს სწორად აკეთებთ, ავატარზე ბარძაყი ფერს იცვლის და წითლდება.
სისტემა მიუთითებს შეცდომაზეც. ვთქვათ, თავის ზედმეტად დახრის დროს კისერი აქცეინტირებულად გამოისახება სარკეში.
ვირტუალურ რეალობას შეუძლია სავარჯიშოების სწორად შესრულების დემონსტრირებაც: ნახევრად გამჭვირვალე ფიგურა თქვენს ავატარს ეკვრის და თქვენთან ერთად ვარჯიშობს. მომხმარებელს შეუძლია, უბრალოდ გაიმეოროს მის მიერ შესრულებული მოძრაობა.
ვირტუალური რეალობა ფიზკულტურაში არა მხოლოდ დროს ზოგავს, არამედ რეალურ შედეგსაც იძლევა. მოსწავლეები იმაღლებენ თვითსწავლების უნარს, ამჟღავნებენ თავიანთ პოტენციალს, თავიდან იცილებენ ტრავმებს. ვირტუალური რეალობის ტექნოლოგიების გამოყენება ფიზიკური აღზრდის გაკვეთილს უთანაბრებს სახალისო სწავლებას, რაც მას უფრო სრულყოფილს ხდის.
