არა და არ ეღირსა შოთა რუსთველის პორტრეტს თავისი პოემის ტექსტთან ერთად, ორ ყდას შორის მშვიდობიანი და ბედნიერი თანაცხოვრება.
ჯერ ძველი ხელნაწერიდან ამოჭრეს თავისი ლამაზი, ოქროსფერი შემკულობიანად, ვინ იცის, რატომ? იქნებ ვინმე, ავტორზე გაბრაზებულმა მკითხველმა ასე იძია შური, იქნებ მეტისმეტი სიყვარულისგან, იქნებ მის წარმოდგენილ რუსთველს რომ არ ჰგავდა იმიტომ, იქნებ უბრალოდ იეჭვიანა? რატომ, არავინ იცის, მაგრამ ერთი რამ ფაქტია, პოეტის პორტრეტი ხელნაწერიდან ამოიღეს, სხვა ხელნაწერში ჩააკრეს, ზედაც ის ფაქიზი, წვრილყვავილებიანი შემკულობა მიაყოლეს, საოცარი ფერებით და და უზუსტესი დეტალებით რომ იწონებდა თავს, მერე ამ ახალ ხელნაწერში ზაზა ციციშვილის შეკვეთით იოსებ თბილელმა ტექსტის გადაწერა დაიწყო.
იოსებ თბილელი დიდი კაცი იყო, განათლებული, პოეტი, დიპლომატი, დიდი მოღვაწე სკოლებისა და ბიბლიოთეკების დამაარსებელი. ერთ-ერთი იმათთაგან, ვინც საქართველოს მშველელად ევროპას მოიაზრებდა, მოლაპარაკებაც უწარმოებია, თუმცა, ამაოდ, ეს იცით, ძველი ამბავია.
თავისი წიგნებიც ბევრი დაწერა, „დიდმოურავიანიც“ გაგონილი გექნებათ. სხვისიც გადანუსხა, ისე კარგად და ზუსტად, რომ მოგვიანებით, ვახტანგ მეექვსემ „ვეფხისტყაოსნის“ პირველი გამოცემისთვის სწორედ მისი გადაწერილი, ზაზასეული ვეფხისტყაოსანი გამოიყენა. გადაწერა, ყდაც მოუვარაყა, აშიებიც, ყველა პატარა დეტალი გაითვალისწინა.
თუმცა ეს ამბავი არც იოსებ თბილელზეა, არც ვახტანგ მეექვსეზეა, არც ზაზა ციციშვილზე და თქვენ წარმოიდგინეთ, არც თეკლა ბატონიშვილზე, ერეკლეს ნებიერა ნაბოლარაზე, პოეტსა და მეომარ, თავზეხელაღებულ გოგოზე, 1832 წლის შეთქმულების მონაწილეზე. ( რომელსაც ასევე ჰქონდა საკუთარი, პირადი „ვეფხსიტყაოსანი“).
ეს ამბავი რუსთველის პორტრეტზეა, ეს ამბავი პორტრეტის ბედზეა, ერთხელ რომ ამოჭრეს ხელნაწერიდან და სხვაში ჩააწებეს, მერე კი, ეს ახალი ბინა-ხელნაწერი მეფისნაცვალ ვორონცოვზე გააჩუქეს, რომელმაც პირველი, რაც გააკეთა, ხელნაწერიდან შოთას პორტრეტი ამოჭრა, გასავრცელებლად. „«Книга Барсова Кожа» принесена в дар князьем М. С. Воронцову книязьем Александрем Вахтангевич Орбелиановым 1 сент. 1853 года, Тифлис».
ერთი რამ, რაც ყოველთვის გვეშლებოდა და დღემდე გვეშლება, არასდროს ვიცით, ვის რა უნდა ვაჩუქოთ და ვის რა არ უნდა ვაჩუქოთ. არ გგონიათ ასე? ან კიდევ საჩუქრის მფლობელებს აღმოაჩნდებათ ხოლმე უცნაური, უხიაკი ხასიათი.
ასეთი ბედი ერგო პოეტის პორტრეტს, შემდეგ ის დაიკარგა, სხვა ქვეყანაში მოხვდა, სად არ იყო, რა არ ნახა, მერე გადაარჩინეს და უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკას შესწირეს.
დღეს პორტრეტი ცალკე ინახება, მაინც ვერ ეღირსა თავის დაწერილ პოემასთან ერთად, ორ ყდას შორის მშვიდი თანაცხოვრება.
პოეტის ბედი ქვეყნის ბედს ჰგავს. არ მეთანხმებით?
