ეკოლოგიური ეფექტურობის ინდექსის, (EPI – Environmental Performance Index) სახელმწიფოთა ეკოლოგიური ანუ „მწვანე“ პოლიტიკის მაჩვნებელების შედარებითი ანალიზის რაოდენობრივი შეფასების მეთოდია. EPI ქვეყნების ეკოლოგიური მაჩვენებლების ჩამონათვალისა და სტატისტიკური ინიციალიზაციის მეთოდიკაა მათი „მწვანე“ პოლიტიკის გათვალისწინებინოთ. EPI –ის მიხედვით ხდება ქვეყნების რანჟირება რამდენიმე კატეგორიის მიხედვით, რომლებიც ძირითადად ორ ჯგუფში ერთიანდებიან: ეკოსისტემის სიცოცხლის ხანგრძილოვობა (Ecosystem Vitality) და ეკოლოგიური ჯანმრთელობა (იგივე ეკოლოგიური რაციონალურობა).
იელის უნივერსიტეტის ეკოლოგიური პოლიტიკისა და მართვის ცენტრმ,ა (Yale Center for Environmental Law and Policy) კოლუმბიის უნივერსიტეტთან და მსოფლიოს ეკონომიკურ ფორუმთან ერთად, უკვე ათეულ წელზე მეტია შეიმუშავა საერთაშორისო მნიშვნელობის ეკოლოგიური მდგრადობის ინდექსი. 2000 წელს ერთობლივი ძალებით გამოქვეყნდა EPI–ის წინამორბედი – ეკოლოგიური მდგრადობის ინდექსი. ამ პერიოდში მსოფლიოს ქვეყნების მთავრობები ცდილობდნენ თავიანთი პოლიტიკური კურსის კორექტირებას მდგრადი განვითარების კონცეფიის გათვალისწინებით. ეკოლოგიური მდგრადობის ინდექსის დადგენა პირველი მცდელობა იყო შეეფასებინათ მსოფლიოს ქვეყნები ეკოლოგიური მდგრადობის რამდენიმე კრიტერიუმით; მათ შორის ბუნებრივი რესურსების მარაგებით, გარემოს დაბინძურების დონით წარსულშა და აწმყოში, გარემოსდაცვითი ღონისძიებებით. 2006 წელს ეს მაჩვენებელი ეკოლოგიური მდგრადობის ინდექსით შეიცვალა, რომელიც იელისა და კოლუმბიის უნივერსიტეტების ჯგუფმა შეიმუშავა. წინა მაჩვენებლისგან განსხვავებით ეს ინდექსი აღარ ზომავდა მდგრადობას და მის ნაცვლად აფასებდა ეკოლოგიურ ეფექტურობას. EPI კონცენტრირებულია ქვეყნებში არსებულ „მწვანე“პოლიტიკასა და მის შედეგებზე. ანგარიში ყოველ 2 წელიწადში ერთხელ ქვეყნდება.
ინდექსის მეთოდოლოგია ისეა შემუშავებული, რომ სახელმწიფოებმა შეძლონ შეადარონ თავინთი მიღწევები და ნაკლოვანებები სხვა ქვეყნების ანალოგიურ მაჩვენებლებს. შედარება ხდება 10 მაჩვენებლის მიხედვით, რომლებიც ორ ძირითად ეკოლოგიურ ჯგუფად იყოფა: 1. ეკოლოგიური ჯანმრთელობა ანუ გარემოს გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე; 2. ეკოსისტემების სიცოცხლისუნარიანობის უზრუნველყოფა და ბუნებრივი რესურსების გონივრული გამოყენება. ამ ჯგუფებში შედის შემდეგი 10 მაჩვენებლი: ეკოლოგიური ჯანმრთელობა, ჰაერის დაბინძურება და გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე, ჰაერის დაბინძურება და გავლენა ეკოსისტემის მდგომარეობაზე, წყალი (გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე), წყლის რესურსები (გავლენა ეკოსისტემის მდგომარეობაზე), ბიომრავალფეროვნება, ტყე, თევზჭერა, სოფლის მეუნეობა, კლიმატის ცვლილება და ენერგეტიკა.
| ეკოლოგიური ეფექტურობის ინდექსი | |||
| ჯგუფი | ეკოლოგიური ჯანმრთელობა (30 %) | ||
| პოლიტიკური კატეგორია | ეკოლოგიური ჯანმრთელობა (15 %) | ჰაერის დაბინძურება და მისი გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე (7,5 %) | წყალი (ეფექტი ადამიანის ჯანმრთელობაზე (7,5 %) |
| ინდიკატორი | 1. ბავშვთა სიკვდილიანობა (15 %) | 2. მყარი ნაწილაკები (3,75 %) | 4. სანიტარიის ხელმისაწვდომობა (3,75 %) |
| 3. ჰაერის დაბინძურება შენობა–ნაგეგობებში(3,75 %) | 5. სასმელი წყლის ხელმისაწვდომობა (3,75 %) | ||
| ჯგუფი | ეკოსისტემის სიცოცხლისუნარიანობა (70 %) | ||
| პოლიტიკური კატეგორია | ჰაერი (ეფექტი ეკოსისტემაზე) (8,75 %) | წყლის რესურსები (ეფექტი ეკოსისტემაზე) (8,75 %) | ბიომრავალ
ფეროვნება (17,5 %) |
| ინდიკატორი | 6. SO2 1 სულ მოსახლეზე (4,38 %) | 8. წყლის ხარისხის შეცვლა (8,75 %) | 9. საარსებო გარემოს დაცვა (4,38 %) |
| 7. SO2–ის დამოკიდებულება მშპ–სთან (4,38 %) | 10. ბიომის დაცვა (8,75 %) | ||
| 11. საზღვაო დაცული რაიონები (4,38 %) | |||
| პოლიტიკური კატეგორია | სოფლის მეურნეობა (5,83 %) | ტყე (5,83 %) | თევზჭერა (5,83 %) |
| ინდიკატორი | 12. სასოფლო–სამეურნეო სუბსიდიები (3,89 %) | 14. ტყის რესურსების მარაგი (1,94 %) | 17. თევზჭერა სანაპირო შელფზე (2,92 %) |
| 13. პესტიციდების რეგულირება (1,94 %) | 15. ტყის ფართობების ცვლილება (1,94 %) | 18. თევზის რესურსების ექსპლუატაცია (2,92 %) | |
| 16. ტყის საფარის დაკარგვა (1,94 %) | |||
| პოლიტიკური კატეგორია | კლიმატისა და ენერგეტიკის ცვლილება (17,5 %) | ||
| ინდიკატორი | 19. CO2 1 სულ მოსახლეზე (6,13 %) | ||
| 20. CO2–ის დამოკიდებულება მშპ–სთან (6,13 %) | |||
| 21. CO2–ის რაოდენობა კილოვატ/საათზე (2,63 %) | |||
| 22. მთლიან წარმოებულ ელექტროენერგიაში აღდგენადი ელექტროენერგიის პროცენტი (2,63 %) | |||
თითოეული ინდიკატორის მიხედვით ქვეყანას ენიჭება ქულა. ქულების რაოდენობა დამოკიდებულია სახელმწიფოს პოზიციაზე იმ დიაპაზონის ფარგლებში, რომელიც გაისაზღვრება ამ ინდიკატორების ყველაზე უარეს მაჩვენებელსა (0 სტაბილურ სკალაზე) და სასურველ მიზანს (100 ქულის ეკვივალენტი) შორის. სასურველი მიზანი შესაძლებელია დადგინდეს საერთაშორისო ხელშეკრულებების საფუძველზე: მაგ; სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების სტანდარტების, პროფესიული დასკვნების და სხვა წყაროების მიხედვით.
რუკაზე შინდისფერით აღნიშნულია ქვეყნები, სადაც ეკოლოგიური ეფექტურიბის ინდექსი ძალიან დაბალია და მწვანე ფერით კი ის ქვეყენები, სადაც ეს მაჩვენებლი მაღალია.
უკანასკნელი მონაცემები 2014 წლის 25 იანვარს გახდა ცნობილი დავოსის ფორუმზე. რეიტინგების დადგენაში 178 ქვეყანა მონაწილეობდა. ცხრილში მოცემულია პირველ და ბოლო ათეულში შემავალი ქვეყნები. საქართველო 101–ე ადგილზეა 47.23 ქულით.
| ადგილი და ქვეყანა | ქულა | ადგილი და ქვეყანა | ქულა |
| 1. შვეიცარია | 87.67 | 169. ბანგლადეში | 25.61 |
| 2. ლუქსემბურგი | 83.89 | 170. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა | 25.01 |
| 3. ავსტრალია | 82.4 | 171. სუდანი | 24.64 |
| 4. სინგაპური | 81.78 | 172. ლიბერია | 23.95 |
| 5. ჩეხეთი | 81.47 | 173. სიერა–ლეონე | 21.74 |
| 6. გერმანია | 80.47 | 174. ავღანეთი | 21.57 |
| 7. ესპანეთი | 79.79 | 175. ლესოტო | 20.81 |
| 8. ავსტრია | 78.32 | 176. ჰაიტი | 19.01 |
| 9. შვედეთი | 78.09 | 177. მალი | 18.43 |
| 10. ნორვეგია | 78.05 | 178. სომალი | 15.47 |
EPI ევოლუციას განიცდის ყოველ ახალ მოხსენებაში. მაგ; 2012 წელს EPI –ითან ერთად ასევე გამოქვეყნდა ეკოლოგიური ეფექტურობის ტენდენციური ინდექსი ანუ ისტორიული EPI, რომლის მიხედვითაც ქვეყნების რანჟირება მოხდა ბოლო ათწლეულში მათი ეკოლოგიური მიღწევების მიხედვით. ეს მაჩვენებლი გვიჩვენებს, თუ რომელ ქვეყნებში გაუმჯობესდა ეკოლოგიური მდგომარეობა დროთა განმავლობაში და სად გაუარესდა. ისტორიული EPI –ის მიხედვით ლიდერი ქვეყანაა ნიგერი, რომლის მაჩვენებლი 45.88 %–ით გაუჯობესდა და რეიტინგში 142–ე ადგილი დაიკავა, ხოლო სიტუაცაი ყველაზე მეტად გაუარესდა ბაჰრეინსა – –4.09% და 82–ე ადგილი და კატარში – –1.33% და 44–ე ადგილი.
