პრაქტიკული სამუშაოები გეოგრაფიაში

გეოგრაფიის საგნის სპეციფიკა იმაში მდგომარეობს, რომ  მის შესასწავლად და გასააზრებლად  აუცილებელია მოსწავლეებს შეეძლოთ სხვადასხვა გეოგრაფიული წყაროების – ტექსტური, კარტოგრაფიული, სტატისტიკური და სხვ.  გამოყენება ინფორმაციის მოსაპოვებლად და ცოდნის შესაძენად. ამ უნარების განვითარება კი  პრაქტიკული სამუშაოების ხშირად შესრულებითაა შესაძლებელი.

პრაქტიკული სამუშაოები გეოგრაფიის სწავლების პროცესის განუყოფელი ნაწილია. პრაქტიკული სამუშაოების შესრულება უზრუნველყოფს თეორიული ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენების უნარის ფორმირებას, ავითარებს ისეთ  მნიშვნელოვან უნარ-ჩვევებს, როგორიცაა  გააზრებული კითხვა, ანალიზი, რუკების, სტატისტიკური მონაცემების  შედარება, დამუშავება,  გამოყენება და სხვ.  სხვადასხვა  სახის პრაქტიკული სამუშაოების შედეგად მოსწავლეები ეცნობიან და  იყენებენ კარტოგრაფიულ, შედარებით-გეოგრაფიულ, გეოეკოლოგიურ, გეოსისტემურ მიდგომებს და მეთოდებს.  გთავაზობთ პრაქტიკული სამუშაოს რამდენიმე მაგალითს.

პრაქტიკული სამუშაო N 1

ა)  განსაზღვრეთ მანძილი ვულკანებს ორისაბასა და კოტოპახს შორის. გაზომვის რომელ ხერხს გამოიყენებთ და რატომ?  (პასუხი: სახაზავისა და მასშტაბის საშუალებით, რადგან ეს ვულკანები სხვადასხვა განედზე მდებარეობენ;  3,5 სმ × 900 კმ= 3140 კმ);

ბ) მსოფლიოს ფიზიკურ რუკაზე იპოვეთ  თითქმის ერთსა და იმავე განედზე მდებარე გეოგრაფიული ობიექტები (მაგ; ლონდონი და ბერლინი);  შეიძლება თუ არა ამ ორ ქალაქს შორის მანძილის განსაზღვრა რუკის გრადუსთა ბადის საშუალებით?  პასუხი დაასაბუთეთ. (პასუხი: ლონდონი – 1 º დ.გ, ბერილინი – 13º ა. გ.; 1+13=14º; 14º×71,7 კმ=1003,8 კმ);

პრაქტიკული სამუშაო N 2

რუკის – „დედამიწის ქერქის აგებულება“ –  მიხედვით განსაზღვრეთ:

ა) რა მიმართულებით და არ სიჩქარით მოძრაობს თითოეული ლითოსფეროს ფილა?

ბ) დაასახელეთ დედამიწის რეგიონები, სადაც  ადგილი აქვს ლითოსფეროს ფილების შეჯახებასა და დაშორიშორებას.

გ) რელიეფის რომელი ფორმები წარმოქმნება ლითოსფეროს ფილების შეჯახებისა და დაშორიშორების ადგილებში?

დ) ივარაუდეთ, როგორი განლაგება ექნებათ კონტინენტებსა და ოკეანეებს მრავალი მილიონი წლის შემდეგ.

ე) დახაზეთ კონტინენტებისა და ოკეანეების  განლაგების სქემატური ნახაზი შორეულ მომავალში.

პრაქტიკული სამუშაო N3

ევროპის, აზიისა და ჩრდილოეთ ამერიკის ბუნებრივი ზონების რუკების გამოყენებით:

ა) ამოიწერეთ ევროპის, აზიისა  და ჩრდილოეთ ამერიკის ბუნებრივი ზონები დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ ჩრდილოეთ განედის  40⁰ განედის გასწვრივ.

ბ) დაადგინეთ ბუნებრივი ზონების  ბუნებრივი კომპონენტების მსგავსება და განსხვავება (იანვრისა და ივლისის  საშუალო ტემპერატურები,  ნალექების წლიური რაოდენობა და მათი რეჟიმი,  შიდა წყლები, ნიადაგები,  მცენარეული საფარი და ცხოველთა სამყარო) და წარმოადგინეთ ცხრილის ან სქემის სახით;

გ) გამოიტანეთ დასკვნა ბუნებრივი ზონების მრავალფეროვნებისა და  მათი კონტინენტებზე განლაგების ხასიათის შესახებ;

დ) უპასუხეთ კითხვებს:

1.  40-გრადუსიან პარალელზე მდებარე ევროპისა და აზიის  რომელი ბუნებრივი ზონები  არ გვხვდება  ჩრდილოეთ ამერიკაში.
2. 40-გრადუსიან პარალელზე მდებარე ჩრდილოეთ ამერიკის რომელი ბუნებრივი ზონები არ გვხვდება ამავე პარალელზე ევროპასა და აზიაში?
3.  რით განსხვავდება  ბუნებრივი ზონების განლაგება ევროპაში, აზიასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. დაასახელეთ  ამ განსხვავების ძირითადი მიზეზები.

პრაქტიკული სამუშაო N 4

აფრიკის ქალაქების  ადის-აბება, ალჟირი, ვალენი და პრეტორიას

კლიმატური დიაგრამების გამოყენებით  შეავსეთ ქვემოთ მოცემული ცხრილი, დაადგინეთ კლიმატის ტიპი ამ ქალაქებში. პასუხი დაასაბუთეთ წლიური ტემპერატურის ცვლილებითა და ნალექების მოსვლის რეჟიმით.

პრაქტიკული სამუშაო N5

ადგილის  მარტივი გეგმის შედგენა:

ა) ექსკურსიის დროს  ჩაატარეთ მარშრუტული აგეგმვა და შეადგინეთ ადგილის გეგმა;

ბ)  მოამზადეთ მარშრუტის მოკლე აღწერილობა  რელიეფის ფორმების, შიდა წყლების, ნიადაგისა და მცენარეული საფარის შესახებ.

პრაქტიკული სამუშაო N 6

ინდოეთისა და გერმანიის  სქესობრივ-ასაკობრივი პირამიდების გამოყენებით:

ა) დაადგინეთ განსხვავება ამ ქვეყნებში სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობის შორის და ქალებისა და მამაკაცების თანაფარდობა სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფებში.

ბ)  იმსჯელეთ  გამოვლენილი განსხვავების მიზეზებზე;

გ) რით აიხსნება გერმანიის სქესობრივ-ასაკობრივ პირამიდებში სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფში  მოსახლეობის  „ხარვეზები“;

დ) დახაზეთ გერმანიისა და ინდოეთის დემოგრაფიული პირამიდები 2030 წლისთვის, რომელშიც გათვალისწინებული იქნება  სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობის 5 წლით ზრდა და  მოსახლეობის აღწარმოების ძირითადი მაჩვენებლები (შობადობა, სიკვდილიანობა და ბუნებრივი მატება);

ე)  აღწერეთ, როგორ შეიცვლება დემოგრაფიული პირამიდების ფორმა და  რა ცვლილებები მოხდება ამ ქვეყნების  სქესობრივ-ასაკობრივ სტრუქტურაში;

ვ) გამოიტანეთ დასკვნა სხვადასხვა აღწარმოების ქვეყნებში მოსახლეობის რიცხოვნობისა და  ასაკობრივი სტრუქტურის ცვლილებების შესახებ.

პრაქტიკული სამუშაო N 7

მსოფლიოს ფიზიკური რუკის  ან გლობუსის გამოყენებით  შეავსეთ ცხრილი:

პრაქტიკული სამუშაო N8

აფრიკისა და ავსტრალიის  ფიზიკური რუკების გამოყენებით  შეავსეთ ცხრილი: „აფრიკისა და  ავსტრალიის  გეოგრაფიული მდებარეობის შედარება“.