ფრიდრიხ ნიცშე ამბობდა „ვისაც არ ჰყავს მამა, უნდა იყოლიოს“. ფილოსოფოსი იმას გულისხმობდა, რომ მამებს შვილების განვითარებაში იგივე წვლილი მიუძღვით, რაც დედებს. ორივე მშობლის სიყვარულს, ისევე როგორც უარყოფას, შეუძლია მნიშვნელოვნად მოახდინოს გავლენა შვილის ემოციურ ბალანსზე, თვითშეფასებასა და გონებრივ ჯანმრთელობაზე.
რამდენიმე კვლევით დადგინდა, რომ მამის არყოფნა ბავშვებში იწვევს ადაპტაციის პრობლემებსა და ზრდასთან ერთად დესტრუქციული ქცევების გამოვლენას. რა თქმა უნდა მამის ყოფნას და მის გაგებას პოზიტიური ეფექტი აქვს – ბავშვის ადაპტაციის ხელშეწყობა და ჯანმრთელი ფსიქოლოგიური განვითარების წახალისება.
მამის ფსიქიკური მდგომარეობა პირდაპირ გავლენას ახდენს ბავშვზე.
მიჩიგანის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მკვლევრებმა ჩაატარეს კვლევა, რომლითაც შეისწავლეს მამის მნიშვნელობა შვილის ცხოვრებაში. ამ კვლევის ფარგლებში შეგროვდა მასალები 730 ოჯახიდან მთელი ქვეყნის მასშტაბით.
ფსიქოლოგებმა ყურადღება გაამახვილეს მამობრივი სტრესისა და ისეთი გონებრივი პრობლემების, როგორიცაა დეპრესია და შფოთვა, გავლენა ბავშვებზე. შედეგად მათ აღმოაჩინეს, რომ ეს პრობლემები გავლენას ახდენდნენ მამებისა და შვილების ურთიერთობასა და შვილების განვითარებაზე.
ყველაზე საინტერესო ფაქტი ის აღმოჩენაა, რომ მამის ფსიქიკურ მდგომარეობას ხანგრძლივი გამოხატულება აქვს ბავშვში, განსაკუთრებით ისეთ სოციალურ უნარებზე, როგორიცაა თვითკონტროლი და თანატოლებთან ურთიერთობის უნარი.
მაგალითად, აღმოაჩინეს, რომ როდესაც მამას ჰქონდა დეპრესია შვილის ადრეული ასაკისას ეს უფრო მეტად ახდენდა ბავშვის სოციალურ განვითარებაზე გავლენას, ვიდრე იმავე ასაკში დედის დეპრესიული მდგომარეობა. ამ კვლევამ ასევე დაადგინა, რომ მამის მაღალი სტრესი, როდესაც ბავშვები არიან 2-დან 3 წლამდე განსაკუთრებით აზიანებს გონებრივ და მეტყველების განვითარებას.
საყურადღებო დეტალია, რომ ეს პრობლემები დედის მიერ მოხდენილი პოზიტიური გავლენის დამოუკიდებლად ვითარდება. მაგრამ, როგორც მოსალოდნელია, მამის გავლენა უფრო აშკარაა ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში, ალბათ იმიტომ, რომ ბიჭები უფრო მეტად აიგივებენ საკუთარ თავს მამის ფიგურასთან და შესაბამისად, მის ქცევას უფრო დიდი გავლენა აქვს.
მამის სიყვარული ნაკლებობით გამოწვეული ზიანი
ბოლო წლებში ფსიქოლოგებმა უფრო ინტენსიურად დაიწყეს შვილის განვითარებაში მშობლების როლის შესწავლა. შესაბამისად, სხვადასხვა კვლევა ჩატარდა მამის როლის მნიშვნელობის წარმოსაჩენად. როდესაც მამაა აქტიურად ჩართული შვილის გაზდაში, ისინი გარემოს უფრო მეტი თვითდაჯერებულობით შეისწავლიან და ემოციურად უფრო სტაბილურები არიან. ასევე, აქვთ უკეთესი აკადემიური მოსწრება და სოციალური უნარები.
კონექტიკუტის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგებმა შეისწავლეს 36 კვლევის მონაცემები, რაც შეიცავდა 10 000 მშობლისა და მათი შვილების მონაცემებს. ამ მკვლევრებს სურდათ გაეგოთ, როგორ გავლენას ახდენს ცივი ან შორს მყოფი მამა შვილის განვითარებაზე. მათ აღმოაჩინეს, რომ მამისგან უარყოფილ ბავშვებს ახასიათებდათ შფოთვა და არასრულფასოვნების კომპლექსი, ისინი იყვნენ უფრო აგრესიულები და ჰქონდათ ძალადობრივი ქცევები.
ეს შედეგები ადასტურებენ. რომ მამები ისეთივე მნიშნელოვნები არიან ბავშვის ჯანსაღი განვითარებისთვის, როგორც დედები და აკისრიათ დიდი პასუხისმგებლობა შვილების ემოციურ და გონებრივ განვითარებაში.
შეუძლიათ მამებს მათი განწყობის გამოსწორება?
მამობა არ არის მარტივი როლი, განსაკუთრებით ახალი მამებისთვის. მათთვის, ისევე როგორც დედებისთვის, ნორმალურია შიშების, არასრულფასოვნების და შფოთვის შეგრძნებები. მეტიც, მამები გრძნობენ საჭიროებას, რომ გამოჩნდნენ ძლიერები და მხარი დაუჭირონ პარტნიორს. შესაბამისად, ისინი ემოციური გადატვირთვის უფრო მაღალი რისკის ქვეშ იმყოფებიან. სინამდვილეში, ეს სიტუაცია მათ უფრო მეტად დასტრესავს, რასაც გავლენა ექნება ბავშვებზე.
– აღიარეთ სტრესის ნიშნების არსებობა. პირველი პრობლემა მამებისთვის არის ის, რომ ისინი ჩართულები არიან ყოველდღიურ რუტინაში და გრძნობენ ვალდებულებას უზრუნველყონ ოჯახი და ამ პროცესში ვერ ხედავენ სტრესის ნიშნებს. შესაბამისად, პირველი ნაბიჯია იმის აღიარება, რომ ნერვიული და დასტრესილი ხართ. მნიშნელოვანია, დადგინდეს სტრესის გამომწვევი მიზეზები ყოველდღიურობაში, იმითვის, რომ საერთოდ გაუვნებელყოთ ისინი ან შეამციროთ მათი გავლენები.
– გქონდეთ თქვენი სივრცე. მნიშვნელოვანია, რომ მამებს ჰქონდეთ მათი ცხოვრება ბავშვებისთვის მიცემული ზრუნვისა და ყურადღების მიღმა. დაუთმეთ დიდი დრო პარტნიორთან ყოფნას და არ მიატოვოთ თქვენი ჰობი. ეს დრო დაგეხმარებათ, რომ განიტვირთოთ და გადატვირთოთ თქვენი ბატარეები. გახსოვდეთ, რომ იმისთვის რომ მოუაროთ ბავშვს, პირველ რიგში საკუთარ თავს უნდა მოუაროთ.
– გამოხატეთ თქვენ გრძნობები. თქვენს შიშზე, წუხილზე და ნერვიულობაზე საუბარი დაგეხმარებათ უკეთ იგრძნოთ თავი. არ დაფაროთ ეს გრძნობები. მეტიც მნიშვნელოვანია თქვენმა პარტნიორმა იცოდეს, რომ განიცდით და გინდათ იყოთ კარგი მამა, მხარი დაუჭირეთ მათ, ეს გრძნობები თქვენს შორის კავშირს გაამყარებს.
წყარო: https://www.psychology-spot.com/2016/10/emotional-and-cognitive-development.html
