“ჩემო კარგო ქვეყანავ, რაზედ მოგიწყენია?

აწმყო თუ არა გწყალობს, მომავალი შენია.”

ბევრს ვსაუბრობთ ხოლმე (განსაკუთრებით ამ ბოლო ხანებში) იმაზე, როგორ იქცევიან ახალგაზრდები, ხშირად ვამუნათებთ მათ და გამუდმებით ვახსენებთ, როგორ ვიქცეოდით მაშინ, მათი თანატოლები რომ ვიყავით. თუმცა, ბევრი რამ გვავიწყდება, ბევრი რამის გახსენებაზეც თვალს ვხუჭავთ და, რა თქმა უნდა, არასდროს ვიხსენებთ იმას, რომ მათ ასაკში ჩვენც ბევრი რამისთვის გვიწევდა ბრძოლა, ბევრ რამეში არ ვეთანხმებოდით უფროს თაობას. ამაში ახალი არაფერია, რა თქმა უნდა. არც ისაა ახალი, რომ ახალგაზრდობას ბრძოლით უწევს თავის დამკვიდრება, საკუთარი სურვილების შესრულება. ბავშვობიდან გვასწავლიდნენ მე-19 საუკუნის ამბავს „მამათა და შვილთა ბრძოლის“ შესახებ, ამბავს იმისა, თუ როგორ აქტიურობდნენ განათლებამიღებული თერგდალეულები, რათა, რაც ისწავლეს, სხვებისთვისაც გაეზიარებინათ. მოვლენები რამდენიმე ეტაპად განვითარდა. მხოლოდ ერთს გავიხსენებ: „გამოცანებში“ ილია ჭავჭავაძემ მაშინდელი მმართველები სხვადასხვა ეპითეტით შეამკო, რომლებიც იმით ემსგავსებოდნენ ერთმანეთს, რომ ქვეყანა „ფეხებზე ეკიდათ“. სწორედ ეს ვერ აპატიეს ჯერ კიდევ ახალგაზრდა ერის მამას და მას ცა და ქვეყანა დაუპირისპირდა, ცრუ ლიბერალი და ცრუ პატრიოტი უწოდეს, ქვეყნის, მამაპაპეული ტრადიციების ღალატში დასდეს ბრალი. ისტორიამ კი ტყუილი და მართალი განსაჯა.

დღესაც ასეა და ყოველთვის ასე იყო.

თუმცა, ისევ ლიტერატურას დავუბრუნდეთ, ის ხომ გვასწავლის, გამოცდილებას გვაძლევს, მაგალითებს გვიდებს წინ… ის ხომ ერთგვარი ანარეკლია ჩვენი ცხოვრების, ჩვენი არსებობის, კაცობრიობის აზროვნების, აზროვნების ისტორიის…

და რას გვასწავლის ლიტერატურა თაობათა შორის ურთიერთობაზე?

ლიტერატურა ხშირად ასახავს თაობათა შორის კონფლიქტებს, ადრეული თაობის ტრადიციებისა და ახალი თაობის იდეალების დაპირისპირებას. ეს კონფლიქტები ხშირად ეხება თვალსაზრისების, მორალისა და ცხოვრების წესის ცვლილებებს. ამ პროცესში ლიტერატურა ეხმარება მკითხველს, ჰქონდეს საკუთარი და გააზრებული პასუხი იპოვოს თანამედროვე პრობლემებზე.

ამის მაგალითები ხშირია მსოფლიო ლიტერატურაშიც და ჩვენთანაც.

„ის ურჩევნია მამულსა, რომ შვილი სჯობდეს მამასა“ – არც ეს მოსაზრება იქნება შემთხვევითი, რა თქმა უნდა, ამასაც თავისი საფუძველი აქვს.

ადამიანის, ერის ცხოვრებაში დგება მომენტი, როცა ასპარეზზე ახალი თაობა გამოდის, ახალი (ან კარგად დავიწყებული ძველი, და, შესაბამისად, იმ წუთისთვის ძალიან ახალი) იდეებით გამოდის, და ამ ახალი იდეებით ახალი ცხოვრების, ან ცხოვრების ახალი წესის, ახალი რეალობის შექმნას მოასწავებს. თუ ამას წინა თაობა ხვდება და გაგებით ეკიდება, ცხოვრებაც ძალიან საინტერესო მიმართულებას იღებს, საზოგადოებაც უფრო ვითარდება. ეს პროცესი უმტკივნეულო ნამდვილად არაა, ამას დიდი ძვრა და ტკივილი მოაქვს თან, მაგრამ, რუსთველის სიტყვები რომ მოვიხმოთ, „ლხინსა ვინ მოიმკის, პირველ ჭირთა უმუშაკო?“

ჰოდა, იმის თქმა მინდა, რომ ლიტერატურამ უნდა გვაპოვნინოს პასუხები ჩვენს მარადიულ კითხვებზე.

მეფე როსტევანს შემთხვევით არ ათქმევინებს დიდი პოეტი: „რა ვარდმან მისი ყვავილი გაახმოს, დაამჭნაროსა, იგი წავა და სხვა მოვა ტურფასა საბაღნაროსა“. და რაც არ უნდა „უმჭკნარი“ იყოს ის ვარდი, ბაღში ამოსულ ახალ ყვავილს ხელი არ უნდა შეუშალოს. ამის გააზრება ჩვენთვის, ყველასთვის, ძალიან მტკივნეულია, სწორედ ამიტომ ვერ ვთმობთ ხოლმე მარტივად. რუსთველის ეს აფორიზმი ილია ჭავჭავაძემ თავის საპროგრამო პოემას,  „აჩრდილს“ ეპიგრაფად წაუმძღვარა, რადგან ეს ყველაზე კარგად გამოხატავდა მის სათქმელს. და თავადაც ასე იქცეოდა, აკი ასე თქვა კიდეც: „ახლა  ჩვენ,  ძველებმა,  კალამი  უნდა  ძირს  დავსდვათ, გზა  კი  ვაჟას  უნდა  დავუთმოთ!“ მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ კიდევ უჭრიდა სიტყვაც და კალამიც, შეძლო და სხვისი უპირატესობა მომენტალურად აღიარა.

ზემოთ ვახსენე, რომ სიახლეებთან შეგუება ძალიან გვიჭირს. არც ესაა ახალი, ამის პასუხიც ჩვენს ისტორიასა და ლიტერატურაში დევს.

ისევ ილია ჭავჭავაძე გვცემს ამაზე პასუხს:

„თერგდალეულები ჩვენს ქართველ კაცს როგორღაც არ ეჭაშნიკება და არ მოსწონს. ამაზედ ფრიად საფუძვლიანი საბუთი აქვთ: პირველი, იმიტომ არ მოსწონთ, რომ თერგდალეულები მართლა-და თერგდალეულები არიან, მეორე იმიტომ… იმიტომ, რომ მეორესაც თერგდალეულები არიან, მესამე იმიტომ… იმიტომ… იმიტომ, რომ მესამედაც თერგდალეულები არიან. მოდი და ამისთანა ჭკვიანური საბუთი სხვა საბუთით დაურღვიე ჩვენს დარღვეულს ქართველობას.“ – თერგდალეულებს სიახლე მოაქვთ, ახალი აზრები, იდეები, ამასთან შეგუება კი ნამდვილად არ არის მარტივი, კომფორტის ზონაში მყოფს არ ემეტება საკუთარი თავი ახალი თავსატეხებისთვის. მაგრამ საქმე ისაა, რომ ამ სიახლეების მიღების გარეშე, განსხვავებული მოსაზრებების მიღების გარეშე საზოგადოება ვერ განვითარდება, განუვითარებლობა კი ახალი და ზოგჯერ გამოუსწორებელი გამოწვევების წინაშე დაგვაყენებს.

როგორ მოვიქცეთ?

ამაზეც პასუხს ისევ ლიტერატურა გვაძლევს. ისევ ილია ჭავჭავაძეს, მის უბერებელ „ოთარაანთ ქვრივს“ დავესესხოთ: „დედაშვილობაში შენ-ჩემობა ვინა სთქვა? ვინ მოიგონა? დედაშვილობაში ორი თვალი რად უნდა იყოს? რად უჭრის დედას ერთი თვალი თავისად და მეორე შვილისად?! ვინ ვისთვისაო? დედაშვილობაში რა საკითხავია?! ვაი, რომ საკითხავი ყოფილა, ამის ჭიდილია თურმე დედა-შვილობაცა! არა , შვილო, შენ გაიხარე! მე კი ჩემისად მაყურებელ თვალს დავიბრმავებ და შენისად მაყურებლით-ღა ვივლი და ვიცოცხლებ…“ აქ აქცენტი მშობლისა და შვილის ურთიერთობაზე კეთდება, მაგრამ სწორედ ეს არის ყველაზე ახლო ჭრილი ურთიერთობისა, რომლის მოდელზეც საზოგადოებრივი ურთიერთობები ვითარდება.

ლიტერატურის მასწავლებლებს ბევრჯერ გვისწავლებია ტექსტები, რომლებიც ამ საკითხს, თაობათა კავშირს, საერთოსა თუ განმასხვავებელს უკავშირდება, ხშირად გვიმსჯელია ჩვენს მოსწავლეებთან ერთად ამ პრობლემაზე, და ზოგჯერ (თუ ყოველთვის არა) გადაჭრის გზებიც დაგვისახავს. არაერთხელ გამოგვიკვეთია, რომ მომავალი თაობა ბევრ შეცდომას უშვებს, ხშირად ეს გამოუცდელობის ბრალია, ხშირად შეიძლება სხვა რამეც იყოს გამომწვევი ამისა, მაგრამ საქმე ის არის, რომ ჩვენ ხშირად ვსწავლობთ საკუთარ შეცდომებზე, სხვის მაგალითებზე, ისტორიაზეც და ლიტერატურაზეც. და მნიშვნელოვანია, მივცეთ საშუალება ახალ აზრებს, დაიბადონ, ახალ ადამიანებს, რომ გამოჩნდნენ.

რას გვასწავლის ლიტერატურა? სხვა ბევრ რამესთან ერთად, ამასაც გვასწავლის.

11-15 წლის ბავშვებს ვთხოვე, სასკოლო ცხოვრებიდან გამოეკვეთათ ერთი პრობლემა. საუბრობდნენ გულწრფელად, თამამად და რაც ყველაზე მთავარია, დიდი ემპათიით, რამაც გამაკვირვა. მათი საუბრის ტონში არ იგრძნობოდა აგრესია. ისიც შევნიშნე, რომ თითქოს პრობლემას, რომელიც შეამჩნიეს, უკვე შეჰგუებოდნენ კიდეც.

წარმოიდგინეთ, რომ ბავშვების ხმებს უსმენთ და იმგვარად წაიკითხეთ ჩემი დღიურიდან მათი ნებართვით ამოწერილი წინადადებები:

• „უპატივცემულობა – შეიძლება არ იყო მისი მეგობარი, მაგრამ პატივი უნდა სცე და უხერხულ მდგომარეობაში არ უნდა ჩააყენო“.
• „მასწავლებლების სიუხეშე“.
• „მიკერძოებულობა ნიშნების წერისას – ნიშნებს იმის მიხედვით რომ წერენ მასწავლებლები, მოსწონთ თუ არა ბავშვი“.
• „ფავორიტიზმი – ბავშვს იმის გამო რომ უწერენ ნიშანს, ერთ-ორ გაკვეთილზე რომ იაქტიურა“.
• „ჩაცმულობასა ან მეტყველებაზე რომ დასცინიან ბავშვები ერთმანეთს“.
• „არასანდო გარემო“.
• „შეცდომებზე ყურადღების გამახვილება, დაძაბულ გარემოს რომ ქმნიან მასწავლებლები“.
• „ბავშვების დაჩაგვრა სკოლაში – უფროსკლასელები უმცროსკლასელებს რომ ჩაგრავენ“.
• „სწავლების ზედა საფეხურზე არჩევითი საგნები რომ არ არის“.

მოსმენისას ვფიქრობდი, თურმე რამდენს დარდობენ ბავშვები, რა სხარტად აფასებენ მოვლენებს, როგორი მომნუსხველია მათი გულწრფელობა.

მერე წარმოვიდგინე, სასწავლო წლის დაწყებისა და დასრულებისას სკოლამ თავის ყველა მოსწავლეს რომ სთხოვოს ერთი პრობლემის გამოკვეთა, მასწავლებლები რომ დავსხდეთ ერთად, წავიკითხოთ – რა აწუხებთ ბავშვებს, რა საინტერესო პროცესი იქნებოდა. თუნდაც ერთი პრობლემის გადაჭრაც რომ შევძლოთ, უკეთეს სასკოლო გარემოს შევქმნიდით.

ბავშვებს სჭირდებათ ვინმე, ვისაც გაანდობენ გულისწუხილს, ვინც მათ გულისხმიერად მოუსმენს. დღეს ვინ უსმენს ბავშვებს?

ბავშვებისა და ზრდასრულების სამყარო იმდენად განსხვავდება ერთმანეთისგან, თითქოს თითოეული ჩვენგანის ცხოვრება ბავშვობიდან არ დაწყებულა. ამ მტკივნეულ თემას ეხება ჰერმან ჰესე თავის ზღაპარში „ჯადოქრის ბავშვობა“. ულამაზესია მწერლის მოგონებები საკუთარი ბავშვობის შესახებ. მაგიურობით გაჯერებული სივრცე – ნივთები, დედა, მამა, პაპები და ბებიები, სტუმრები და ოცნებები ზრდასთან ერთად მიზიდულობას კარგავს. ჰერმან ჰესესთვის სკოლა ბავშვობისგან განჯადოების ადგილია. ის წერს:

„განა უცნაური და საეჭვო არ ჩანდა, რომ ამ „დიდ“ ადამიანებშიც, რომლებიც ოდესღაც თავად იყვნენ ბავშვები, ასე ცოტა მოიძებნებოდა ისეთი, ვისაც სულ არ დავიწყებოდა და არ გადასჩვეოდა იმას, თუ რა არის ბავშვი, როგორ ცხოვრობს, მუშაობს, თამაშობს, ფიქრობს, რა უყვარს და რა აწუხებს? ცოტანი, ძალიან ცოტანი იყვნენ, ვისაც ეს ჯერ კიდევ ახსოვდა. ყველა ისეთი ტირანი და სიტყვამკვახე როდი იყო, ბავშვებს ბოროტად და სიძულვილით რომ ექცევიან, ყველგან თავიდან იშორებენ, ავი თვალით და ამრეზით უყურებენ, ზოგჯერ თითქოს ეშინიათ კიდეც მათი. მაგრამ იმ სხვებმაც, კეთილგანწყობილებმა, ხანდახან ბავშვებთან სასაუბროდაც რომ იცლიდნენ, უმეტესწილად არ იცოდნენ, რა იყო მთავარი და რა იყო – მეორეხარისხოვანი, მათაც კი – თუ ჩვენთვის თავის გაყადრებას გადაწყვეტდნენ – დიდი ძალისხმევა სჭირდებოდათ, რათა ბავშვებამდე დაშვებულიყვნენ. თუმცა არა ნამდვილ ბავშვებამდე, არამედ გამოგონილებამდე, ბავშვების ბრიყვულ კარიკატურებამდე“ [ჰესე 2020, 353].

ამ მონაკვეთის წაკითხვამ დამზაფრა, იმდენად მტკივნეულად აღწერა მწერალმა ბავშვობასთან განშორების მარადიული წრებრუნვა. თითქმის ასი წელია გასული „ჯადოქრის ბავშვობის“ დაწერის შემდეგ, მაგრამ განა ბავშვების მიერ ჩამონათვალ პრობლემებში კვლავ არ იგრძნობა წყენა უფროსებისადმი?!

საკუთარ თავს ვეკითხები, რატომ არ ვუსმენთ ბავშვებს? რატომ ვესაუბრებით ძირითადად ბრძანებითი კილოთი?

ბავშვებისთვის მოსმენაზე ფიქრმა კიდევ ერთი გერმანელი მწერლის, მიხაელ ენდეს, წიგნი „მომო“ გამახსენა. მომო პატარა, ობოლი გოგოა, რომელიც ქალაქის გარეუბანში ძველ ამფითეატრში დასახლდება და ყველას თავს შეაყვარებს.

„ახლა კი, გაგანდობთ პატარა მომოს დიდ საიდუმლოს: მომო ადამიანებს უსმენდა“. – პირველ თავში ამოვიკითხე ეს ფრაზა და ისეთი სიხარულით ავივსე, ცოტა ხანს კითხვა შევწყვიტე. მწერალი ადამიანის ისეთ ფაქიზ და აუცილებელ თვისებას შეეხო, მივხდი, რომ დროულად ვკითხულობდი ძალიან ღრმა და მნიშვნელოვან წიგნს. ასეც აღმოჩნდა.

„დიდი ამბავი! – იტყვის ზოგიერთი მკითხველი, მოსმენა ხომ ყველას შეუძლიაო.

ეს თქვენ გგონიათ, რომ ყველას შეუძლია. სიმართლე თუ გინდათ, ნამდვილი მოსმენა ძალზე ცოტას ეხერხება, მომოსნაირი გულისყურით კი ქვეყნად არავინ უსმენდა.

ისე უსმენდა, თავქარიანებსაც ბრძნული აზრები მოსდიოდათ თავში, თუმცა ნურც იმას იფიქრებთ, თითქოს მომო უჩვეულო ამბებს ჰყვებოდა და სხვებსაც ბრძნულ აზრებს შთააგონებდა. არა, იჯდა თავისთვის გატრუნული და მოსაუბრეს ყურს უგდებდა, მაგრამ იცით როგორ უსმენდა? – მთელი გულისყურითა და თანაგრძნობით. დიდრონი, შავი თვალებით მისჩერებოდა თანამოსაუბრეს და ისიც თავის სიცოცხლეში პირველად გრძნობდა, თუ რა საოცარი და საინტერესო აზრები უტრიალებდა თავში“ [ენდე 2024, 22].

მგონია, რომ მომოს გაცნობის შემდეგ უკეთესი მსმენელი გახდება მკითხველი. ნეტავ, სამყაროს ყველა სკოლა მომოს მსგავსი მსმენელებით იყოს სავსე. ნეტავ, მეც ხშირად მისმენდნენ ასე. ნეტავ, მეც შევძლო მომოსნაირი მოსმენა. ვფიქრობ, თუკი ზრდასრულები, მასწავლებლები და მშობლები, მომოს დავემსგავსებით, სტატიის თავში მოზარდების მიერ ჩამოთვლილი პრობლემები გაქარწყლდება. მთავარია, გულით მოსმენა ვცადოთ.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ენდე, მიხაელ. 2024. მომო. თარგ. ასმათ ფიცხელაური-ფარჯიანი. რედ. მზია გელაშვილი. თბილისი: აზროვნების აკადემიის გამომცემლობა
2. ჰესე, ჰერმან. 2020. 33 ზღაპარი. თბილისი: სულაკაურის გამომცემლობა

საინტერესო დავალება ზედმეტი არასდროსაა, მით უფრო, როცა სასწავლო სემესტრის ბოლოა და აღმოვაჩინეთ, რომ კურიკულუმით გათვალისწინებული პროგრამა თითქმის მთლიანად გავიარეთ და ახლა შეგვიძლია მშვიდად, სინდისის ქენჯნის გარეშე ვაკეთოთ ის, რაც გვინდა.

დავალების ფორმატი:

ფოტო წარსულიდან

დავალების პირობა:

წარმოდგენილია ქართველი მოწყალების დის, ანეტა ანდრონიკაშვილის ფოტო, რომელიც ხომალდ „პორტუგალზე“ დაიღუპა 1916 წელს. მან თავისი მაშველი რგოლი სხვას გადასცა. ანეტა სულ რაღაც 24 წლისა იყო…“.

1916 წელს ქართულ გაზეთ „სახალხო ფურცელში“ გამოქვეყნდა ცნობა:

„დღეს, 27 მარტს, ქაშვეთის ეკლესიაში გადახდილი იქნება პანაშვიდი გემ „პორტუგალზე“ დაღუპულ ანეტა ანდრონიკაშვილის სულის მოსახსენიებლად, რასაც გულითადი მწუხარებით იუწყებიან ნათესავები და ნაცნობები, ბებია, დედა, ძმები განსვენებულისა“.

დავალების პირობა:

1. აღადგინე და დაწერე ბოლო დღე გოგონას დღიურიდან:
2. მონიშნე დღე და რიცხვი.
3. წერე პირველ პირში.
4. გამოხატე გოგონას ემოციები, გრძნობები – მსოფლიოში ომია, ის კი თავისი

სახლიდან შორსაა…

5. ამბავი, რომელიც შეიძლება წინა დღეს მომხდარიყო.
6. იქნებ რაიმე წინათგრძნობა აქვს? იქნებ პირიქით, მხიარულ განწყობაზეა.
7. ვინ ენატრება? რაზე ოცნებობს?
8. გამოიყენე გრძნობა-აღქმის, ემოციების, გრძნობების გამომხატველი ზმნები.
9. გამოიყენე ზედსართავი სახელები, აღწერე ზღვა, გემი, გოგონას კაიუტა…

ტექსტის რედაქტირება:

10. წაიკითხე შენი ტექსტი ყურადღებით და გაასწორე შემდეგი ეტაპების მიხედვით.
11. მხოლოდ ერთხელ წაიკითხე? საკმარისი არ არის, წაიკითხე სამჯერ, მათ შორის, ერთხელ ხმამაღლა.
12. გადახედე ტექსტის სტრუქტურას – აბზაცები სწორად გამოიყენე?
13. ეცადე საკუთარი ნაწერი უცხო თვალით წაიკითხო. რთულია? გეთანხმები, მაგრამ შესაძლებელია.
14. ეცადე დააკავშირო შენი თავი – მკითხველი, და შენი თავი – მწერალი. როგორც მკითხველს, უნდა მოგეწონოს, რაც დაწერე, როგორც მწერალმა.
15. დააკვირდი წინადადებებს, დასრულებული აზრი გადმოეცი? რამე სიტყვა ხომ
16. არ გამოგრჩა?
17. დააკვირდი, ყველა სიტყვა სწორად გიწერია? იქნებ სადმე მექანიკური შეცდომა დაუშვი?
18. კიდევ ერთხელ დააკვირდი და გაასწორე გრამატიკული შეცდომები
19. სასვენ ნიშნებზე რას იტყვი, დარწმუნებული ხარ, რომ სწორად დაწერე?
20. ახლა, როცა შენი ტექსტი უკვე დაარედაქტირე და ყურადღებით წაიკითხე, შეგიძლია დასვა წერტილი, დაისვენო, რა კარგია, როცა დავალება უკვე დაწერილია.

• დამატებითი ფაქტები ბიოგრაფიიდან:
• ანა ანდრონიკაშვილი დაიბადა 1891 წელს სოლომონ ანდრონიკაშვილისა და ნადეჟდა ერისთავის ოჯახში.
• პირველი მსოფლიო ომის დაწყებისთანავე შევიდა მოწყალების დების კურსებზე და წმინდა ნინოს ლაზარეთში დაიწყო მუშაობა.
• იგი თავისი სურვილით წავიდა პირველ მსოფლიო ომში, მუშაობდა მოწყალების დად მცურავ ჰოსპიტალ „პორტუგალზე“. 1916 წლის 30 მარტს (ძველი სტილით 17 მარტს) „პორტუგალს“ ბუქსირით მიჰყავდა რამდენიმე ბრტყელძირიანი ნავი, რათა სანაპიროდან დაჭრილები აეყვანა ხომალდზე. ქალაქ რიზესთან, შავი ზღვის თურქეთის სანაპიროსთან ხომალდი შეჩერდა. იმ დროისთვის „პორტუგალზე“ არ იყვნენ დაჭრილები, მაგრამ იყვნენ ექიმები, მედდები და გემის მომსახურე პერსონალი; „პორტუგალი“ მცურავი ჰოსპიტალი იყო და მას ჰააგის კონვენცია იცავდა. ამიტომ გემის ეკიპაჟმა არანაირი თავდაცვითი ზომა არ მიიღო. გერმანულმა წყალქვეშა ნავმა გაუფრთხილებლად გაუშვა ტორპედო, რომელიც სამანქანო განყოფილების მახლობლად მოხვდა ხომალდს და ორ ნაწილად გახლიჩა. გემი ჩაიძირა.
• პირველ მსოფლიო ომში ანეტას ძმებიც იბრძოდნენ.

(ფოტო – ეროვნული ფოტომატიანე)

ჰარვარდის განათლების სამაგისტრო სკოლის ლექტორმა, დოქტორმა კარენ მაპმა, გამოიკვლია, რა უნდა შეიცვალოს სკოლისა და მშობლების ურთიერთობაში იმისთვის, რომ მათ ბავშვის განვითარებაზე ორიენტირებული თანაშრომლობა შეძლონ.

კარენ მაპის ხელმძღვანელობით მკვლევართა ჯგუფმა გადაამუშავა უკვე ჩატარებული კვლევების შედეგები, შეისწავლა წარმატებული პრაქტიკები და გამოწვევები, ითანამშრომლა სასკოლო საზოგადოებასთან, მათ შორის მასწავლებლებთან.

სწორედ ამ შრომის შედეგად შეიქმნა თანამშრომლობის ორმაგი შესაძლებლობების ჩარჩო, რომელიც ავტორებმა კვლევის ფარგლებშივე გამოსცადეს სკოლის ყოველდღიურ ცხოვრებაში, მიიღეს გამოხმაურება მშობლებისა და მასწავლებლებისგან, დახვეწეს, გააუმჯობესეს და მხოლოდ ამის შემდეგ ის ფართოდ გავრცელდა საგანმანათლებლო წრეებში.

ოჯახსა და სკოლას შორის პარტნიორობის ორმაგი შესაძლებლობების განვითარების ჩარჩო (Dual Capacity-Building Framework, DCBF) სცდება ტრადიციულ მიდგომებს, რომლებიც ოჯახებს სკოლასთან ურთიერთობას ასწავლის. კარენ მაპის ნაშრომის მიხედვით, წარმატებული პარტნიორობისთვის საჭიროა, სკოლამ შესაძლებლობები განუვითაროს არა მხოლოდ ოჯახებს, არამედ მასწავლებლებსაც, რათა შეიქმნას თანამშრომლობითი გარემო, რომელიც მხარს უჭერს მოსწავლეთა განვითარებას.

ორმაგი შესაძლებლობების განვითარების ჩარჩო ეყრდნობა რამდენიმე მნიშვნელოვან კომპონენტს, რომლებიც უნდა გაითვალისწინოს სკოლამ მშობელთა ჩართულობის სისტემური დაგეგმვისთვის.

პირველია გამოწვევების იდენტიფიცირება. გამოწვევების იდენტიფიცირება იმის გაგებაში გვეხმარება, რატომ არ აქვთ სკოლებს და ოჯახებს ერთმანეთის ნდობა და რატომ უჭირთ თანამშრომლობა.

შემდეგია საკვანძო პირობების დაცვა. პროცესის ეფექტურად წარმართვისთვის სკოლამ შემდეგ ექვს მახასიათებელზე უნდა გაამახვილოს ყურადღება:

• პროცესები ურთიერთნდობაზე უნდა იყოს დაფუძნებული – სკოლებში ნაკლები დრო ეთმობა მასწავლებლებსა და მშობლებს შორის ნდობასა და პატივისცემაზე დაფუძნებული ურთიერთობების ჩამოყალიბებას. ასეთი ურთიერთობების არარსებობის შემთხვევაში სკოლებში უფრო ხშირად იღებენ არასწორ, არაპრაქტიკულ და ზოგჯერ მავნე გადაწყვეტილებებს მოსწავლეების შესახებ.
• პროცესები მიმართული უნდა იყოს მოსწავლეების სწავლისა და განვითარებისკენ – კვლევები მოწმობს, რომ ოჯახებიც და სკოლებიც პროცესებში მონაწილეობით უფრო მეტად არიან დაინტერესებულნი, როდესაც ღონისძიებები და პროგრამები ორიენტირებულია ბავშვების კოგნიტიური, ემოციური, ფიზიკური და სოციალური განვითარების ხელშეწყობასა და სკოლის ზოგად გაუმჯობესებაზე. როცა პროცესები მოსწავლეზე ორიენტირებული არ არის, მშობელთა ჩართულობა ფორმალურ ხასიათს ატარებს.
• პროცესები პოზიტივს უნდა ეფუძნებოდეს – სისუსტეებზე, ნაკლოვანებებზე, ნეგატივზე აქცენტების დასმა უარყოფითად აისახება ოჯახების ჩართულობაზე. ეს წააგავს წარსულის მიდგომებს, მაშინ როდესაც პოზიტივზე დაფუძნებული მიდგომა აღიარებს და აფასებს ბავშვისა და ოჯახის ძლიერ მხარეებს. ამგვარი მიდგომით სკოლა ადვილად იზიდავს მოსწავლეთა მშობლებს ორმხრივად სასარგებლო პროცესებში ჩასართავად.
• პროცესები კულტურულად მგრძნობიარე უნდა იყოს და პატივისცემას ეფუძნებოდეს – კულტურულად მგრძნობიარე ჩართულობის სტრატეგიები გულისხმობს, რომ სკოლა აცნობიერებს და აფასებს კულტურულ მრავალფეროვნებას. კულტურათა შორის სხვაობა თანამედროვე გლობალიზებულ სამყაროში სულ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება, რადგან სულ უფრო ნაკლები რჩება ეთნიკურად, რელიგიურად, ენობრივად მონოკულტურული გარემო. სკოლებმა შეიძლება გამართონ კულტურული დღესასწაულები, სადაც ოჯახები ერთმანეთს გაუზიარებენ თავიანთ ტრადიციებს, კულტურასა და ისტორიებს. ეს არა მხოლოდ მასწავლებლებს ეხმარება მოსწავლეთა მრავალფეროვნების გაცნობიერებაში, არამედ აღიარებს და აფასებს ყველა ოჯახის კულტურულ იდენტობას. მრავალფეროვნების აღიარებისა და მასში ტოლერანტულად ცხოვრების მაგალითს სკოლა უნდა იძლეოდეს.
• პროცესები თანამშრომლობითი უნდა იყოს – ძალისხმევა უნდა მიიმართოს სკოლასა და ოჯახებს შორის თანამშრომლობითი პროექტებისკენ. საგაკვეთილო და არასაგაკვეთილო აქტივობების დაგეგმვისას მასწავლებლები პერიოდულად მშობელთა ჩართულობაზეც უნდა სვამდნენ აქცენტს.
• პროცესები უნდა იყოს ინტერაქციული – ცალმხრივი და დახურული კომუნიკაცია შედეგის მომტანი ვერ იქნება. ოჯახებს სასკოლო სიახლეებზე წვდომა ექნებათ, მაგრამ მხოლოდ სასკოლო ბიულეტენის დაგზავნით მათი ჩართვა ვერ მოხერხდება. ამიტომ, გარდა ბიულეტენებისა, შეიძლება შეიქმნას ფორუმები და ჯგუფები სოციალურ ქსელებში, სადაც მეტი ინტერაქცია იქნება შესაძლებელი.

შემდეგი კომპონენტია ორგანიზაციული პირობების დაცვა, რასაც, თავის მხრივ, ეფექტური ლიდერობა სჭირდება. ორგანიზაციულ პირობებში 3 მახასიათებელი იკვეთება:

• ოჯახებსა და სკოლებს შორის პარტნიორობა სისტემური უნდა იყოს – ოჯახების ჩართულობა უნდა იქცეს გრძელვადიან სტრატეგიულ მიზნად და მკაფიოდ გაიწეროს სასკოლო დოკუმენტებში.
• ოჯახებსა და სკოლებს შორის პარტნიორობა ინტეგრირებული უნდა იყოს დანარჩენ სასკოლო ცხოვრებასთან – ოჯახის ჩართულობა „ჩაშენებული“ უნდა იყოს სკოლის ყოველდღიურ აქტივობებში. სტრატეგიული გეგმის კალენდარზე მშობელი არ უნდა გამოტოვონ.
• ოჯახებსა და სკოლებს შორის პარტნიორობა მდგრადი უნდა იყოს – ოჯახის ჩართულობის პროგრამები უნდა გააანალიზდეს, ის, რაც კარგად მუშაობს, უნდა მეორდებოდეს, ის, რასაც შედეგი არ მოაქვს, უნდა უმჯობესდებოდეს. იმისთვის, რომ ხანგრძლივად შენარჩუნდეს მდგრადი, ეფექტიანი თანამშრომლობა, ეს პროცესები უნდა იყოს დაფინანსებული.

საბოლოოდ, იმისთვის, რომ სკოლაში მშობელთა ჩართულობის სისტემა ამოქმედდეს, საჭიროა:

• შესაძლებლობები (ადამიანური კაპიტალი – ცოდნა და უნარები) – სკოლის დირექცია, ადმინისტრაცია, მასწავლებლები და ტექნიკური პერსონალი უნდა იცნობდნენ თავიანთ მოსწავლეებს და მათ ოჯახებს, მათ საჭიროებებსა და სირთულეებს. შესაბამისად, სკოლა უნდა ფლობდეს სტრატეგიებსა და ტექნიკებს ოჯახებთან საკომუნიკაციოდ, ხოლო ოჯახებს ჰქონდეთ სკოლის ფუნქციონირებისა და თავიანთი შვილების განათლების ხელშეწყობის უნარები.
• კავშირები (სოციალური კაპიტალი – ურთიერთობები და ქსელები) – ოჯახებსა და სასკოლო საზოგადოებას სჭირდებათ წვდომა სოციალურ კაპიტალზე ნდობასა და პატივისცემაზე აგებული ძლიერი ქსელების მეშვეობით. ამ ქსელებში შედის ოჯახისა და მასწავლებელის ურთიერთობები და კავშირები სათემო ორგანიზაციებთან.
• თავდაჯერებულობა და თვითეფექტურობა – ნდობის ნაკლებობა ხშირად ხელს უშლის წარმატებულ პარტნიორობას. მასწავლებლებმა და ოჯახის წევრებმა უნდა განავითარონ თავდაჯერებულობა და თვითეფექტურობა, რათა შეძლონ ურთიერთობის დამყარება და ეფექტურად მუშაობა. ეს კი შესაძლებელი ხდება პატარ-პატარა წარმატებული პროექტებით, რომლებიც მეტის მოსინჯვის სურვილს აჩენს.
• ვარაუდები, რწმენა-წარმოდგენები და მსოფლმხედველობა – შესაძლებლობების, კავშირებისა და ნდობის განვითარება მოითხოვს სწორი ვარაუდების, რწმენა-წარმოდგენებისა და პერსპექტივების არსებობას ან გარდაქმნას. მასწავლებლებმა და მშობლებმა უნდა შეცვალონ მავნე სტერეოტიპები და რწმენები პოზიტიური აზროვნებით.

კარენ მაპის ჩარჩო დოკუმენტი ადასტურებს, რომ მასწავლებლებისა და ოჯახების ურთიერთხელშემწყობ მუშაობას მოსწავლეების და მთლიანად სკოლის გაძლიერებისკენ მივყავართ.

ოჯახსა და სკოლას შორის პარტნიორობის ორმაგი შესაძლებლობების განვითარების ჩარჩოს შედეგები კი ასე გამოიყურება:

პედაგოგები შეძლებენ, დააკავშირონ ოჯახის ჩართულობა სწავლასა და განვითარებასთან; ჩართონ ოჯახები როგორც თანაშემქმნელები; პატივი სცენ ოჯახის გამოცდილებას; პატივი სცენ კულტურულ მრავალფეროვნებას.

ოჯახები შეძლებენ, მონაწილეობა მიიღონ სასკოლო პროცესებში როგორც თანაშემქმნელებმა, მხარდამჭერებმა, წამხალისებლებმა, მეთვალყურეებმა, ადვოკატებმა და როლურმა მოდელებმა.

სტატია დაიწერა სახელმძღვანელოს „მშობელთა ჩართულობა სკოლაში“ ერთ-ერთი თავის – „მშობელთა ჩართულობის სტრატეგიული დაგეგმვა სკოლაში“ – მიხედვით, რომლის ავტორია ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი მანანა რატიანი.

https://mshobeltaskola.ge/wp-content/uploads/2024/10/A5_2024.pdf

(სა-შობა-ო ზღაპარი)

 ბავშვებს ყოველთვის აინტერესებთ მისტიკური ამბები, უამრავი კითხვა უჩნდებათ. ხშირად უფროსებისთვის რთულია ბავშვებისთვის გასაგებ ენაზე გადმოსცენ ისეთი იდუმალი და მნიშვნელოვანი ამბები, როგორიც, მაგალითად, იესო ქრისტეს შობა და მისი ცხოვრებაა. აი, მთელი ქვეყანა ზეიმობს შობას, ფანჯრებში სანთლებს ვანთებთ, ირგვლივ „ალილოს“ სულშიჩამწვდომი ხმები ისმის, გაისმის ფრაზები: „ქრისტე იშვა!“, „იესო დაბადებულა!“ ჩვენი პატარები მოდიან ანთებული თვალებით და კითხულობენ: „ვინ არის იესო?“, „როდის დაიბადა?“, „რა გააკეთა იესომ?“ რთულია ამ გულწრფელ და ერთი შეხედვით მარტივ კითხვებს პასუხი გასცე – ასევე მარტივად და გასაგებად. რთულია, გვერდი აუარო რელიგიურ დოგმატებს. არადა, როგორ გვჭირდება და როგორ სჭირდებათ ჩვენს ბავშვებს ამ საოცარი ამბის საოცრება ირწმუნონ, რომ მართლაც გაიგონ ქრისტეს შობის არსი, მართლაც ჩაწვდნენ „ალილოს“ საიდუმლოს.

სწორედ მათ კითხვებზე პასუხების ძიებამ დამაწერინა ეს პატარა ამბავი, რომელსაც ვუზიარებ მასწავლებლებს, მშობლებს – შობა მოდის და იქნებ გამოგადგეთ თქვენს მოსწავლეებთან, შვილებთან იმის სათქმელად, რომ ქრისტე -სიყვარულია. და დღეს როგორც არასდროს, ისე გვჭირდება ეს სიყვარულის, სიკეთის, იესოს ენერგეტიკა. დაე, მზის სხივებმა გაფანტოს ყოველგვარი ბნელი და ბოროტი, დაე ჩვენს გულებშიც იშვას იესო…

###

როგორც ყველა ზღაპარი ესეც „იყო და არა იყო რა“-თი მინდა დავიწყო, თუმცა გარწმუნებთ, რომ ნამდვილად არსებობს, ცხოვრობს ერთი დიდ თვალება გოგო, რომელსაც არც მეტი და არც ნაკლები – თოლია ჰქვია! (ამ შემთხვევაში მხოლოდ „იყო“ ან „არის“ გამოგვადგება, რადგან „არა იყო რა“ არყოფნას აღნიშნავს, გოგონა კი ნამდვილად არსებობს და ეს ამბავი ნამდვილად გადახდა თავს. როგორ დაგარწმუნოთ რომ ნამდვილად არსებობს? როგორ და აი, ამ წუთასაც გვერდზე მიდგას და გულიანად იცინის, უხარია რომ მასზე ვწერ).

როდესაც თოლიაზე ვწერ, სულ მინდა თავიდანვე აღვნიშნო, რომ თოლია და მზე მეგობრები არიან, ერთმანეთი ძალიან უყვართ და ამას გოგონა სრულიად სერიოზულობით გეტყვით. იმასაც კი მოგიყვებათ, როგორ და სად გაიცნო მზე და როგორ დამეგობრდნენ, როგორ შეუყვარდათ ერთმანეთი.

თოლიას ჩვენ თეოს ვეძახით მოფერებით და მასაც ძალზე მოსწონს ეს სახელი, განსაკუთრებით თუ ასე მივმართავთ: თოლია-თეოვო…

იმის გამო რომ თოლიას ღიმილი და სიხარული ამქვეყნად შეუფასებელია, ამ ზღაპარში ასე მოვიხსენიებ მეც.

მართლაც, რომ დამერწმუნეთ, არავის გექნებათ ნანახი თოლია-თეოს სიცილზე უფრო უკეთესი რამ. რომ იცინის პირიდან სულ იები სცვივა, თანაც ყვითელი იები. როდესაც გავიკვირვე, სად გაგონილა ყვითელი იები-მეთქი, თოლია-თეომ ასე ამიხსნა:

– რა გასაკვირია, მე ხომ მზის მეგობარი ვარ და ამიტომაა მზისფერი ჩემი იებიო.

თეოს სახლი ზამთარ-ზაფხულ, შემოდგომა-გაზაფხულ, სულ იებითაა მოფენილი. აღარ ვიცით, სად წავიღოთ მისი სიცილის დროს კონა-კონა გადმოვარდნილი იები. არადა, თოლია-თეოს როგორ უყვარს სიცილი! სულ იცინის და იცინის, მზისფერი იებიც სულ ცვივა და ცვივა! თან ისეთი დამატკბობელ-დამათრობელი სურნელი აქვს თეოს სიცილის იებს, ასეთი სურნელიც მერწმუნეთ, არასდროს და არსად გიგრძნიათ. გოგონას სახლის იატაკი, კედლები, ჭერი სულ ყვითელი იებით აქვს მოფენილ-შემკული. თქვენ წარმოიდგინეთ, ახალ წელსაც კი მის სახლში ყვითელი იების უზარმაზარი ნაძვის ხე იდგმება. უფრო სწორედ ისე უხარია ხოლმე ახალი წლის მოსვლა, იმდენს იცინის, იმდენს უვლის ჩვეულებრივ მწვანე ნაძვის ხეს, იმდენს ცეკვავს მის გარშემო, რომ ცოტა ხანში ნაძვის ხე მზისფერი იებით იმოსება და ირთვება. საბოლოოდ კი ისე ბრწყინავს, ისე კაშკაშებს ყვითელი, რომ სრულიად ზედმეტია მისთვის საახალწლო მოსართავებითა და ნათურებით მორთვა.

გასაოცარია, რომ თოლია-თეოს სიცილის ყვითელი იები არასდროს ჭკნება და ამიტომაა ამდენი და ასეთი ლამაზი, ასეთი მზისფერი და ასეთი მბრწყინავი.

თოლია-თეოს იმხელა თვალები აქვს, რომ მის ფონზე პირიც და ცხვირიც ძალზე პატარა მოუჩანს. თვალები ლურჯი აქვს, ცასავითა და ზღვასავით. როგორც თვითონ ამბობს ერთხელ თურმე იმდენ ხანს იყო მიშტერებული ცას, იმდენ ხანს ელოდებოდა მზეს (მოღრუბლული ამინდი ყოფილა), რომ ცისფერი აურეკლავთ და სამუდამოდ დაუტოვებიათ კიდეც თეოს დიდრონ თვალებს.

წესით თოლია-თეოს ზამთარი არ უნდა უყვარდეს, რადგან ზამთარში ხომ მზე ისეთი კაშკაშა და ყვითელი არ არის როგორც ზაფხულში ან წელიწადის სხვა დროს. თანაც ზამთარში მზე ისვენებს, ან ხანდახან ჩასთვლემს ხოლმე და გოგონასთვის ისე ვეღარ იცლის. მაგრამ ზამთარში თოლია-თეოს სხვა ზამთრის მეგობრები ჰყავს, ფიფქები, რომლებიც ზამთრის დადგომისთანავე, პირველ თოვლს მოჰყვებიან და ერთი სული აქვთ როდის შეხვდებიან თავიანთ პატარა დიდთვალება მეგობარს.

გოგონა გრძნობს, ზუსტად იცის, როდის უნდა ესტუმრონ თეთრი, გამჭვირვალე, ფაფუკი და ულამაზესი ზამთარს მოყოლილი პატარა არსებები, ამიტომ მთელი ღამე ვერ იძინებს მოლოდინისგან. ერთი სული აქვს მიეფეროს, მოიკითხოს, ჩაეხუტოს მონატრებულებს. როგორც კი ინათებს და თოლიას მეგობარი მზე თითის წვერებზე აიწევა, რომ ქვეყანას ცალი თვალით მაინც გადმოხედოს, თეო პერანგის ამარა დგება საწოლიდან, მივარდება ფანჯარას, თავის ყვითელი მეგობარივით ისიც აიწევა, აიწევა თითის წვერებზე, რომ ცალი თვალით მაინც შეხედოს მოფარფატე თეთრ მეგობრებს, მინას მიაჭყლეტს თავის პატარა ცხვირს და სიხარულისგან იცინის და იცინის, ყვითელი იები კი ცვივა და ცვივა. ოთახი საოცარი სურნელითა და საოცარი ხმებით, თეოს სიცილით ივსება.

ამ დროს მიყვარს სწორედ თოლია-თეოს დანახვა. გრძელი, თავის ზომაზე ორჯერ დიდ პერანგში ისეა გახვეული, შეფუთული, რომ ძლივს უჩანს სახე და ორი პატარა ჩალისფერი ნაწნავი, რომელიც ისეა აბურძგნული, ძლივს მიხვდებით, რომ ეს აბურძგნული თმა წინა დღეს კოხტად დაწნული ნაწნავები ყოფილა. ტიტველი ფეხები პერანგიდან გამოჩრილა და იატაკზე დატყაპუნობს. გარშემო კი მზისფერი იებითაა სავსე იქაურობა.

იღვიძებს თოლია-თეო და სახლიც წამსვე ფეხზეა, განსაკუთრებით მაშინ როდესაც თოვლი პირველად მოდის.

თოლია-თეო ჯერ პირს იბანს, საგულდაგულოდ იხეხავს კბილებს, თან ეცინება და პირსაბანი ნიჟარა წამში იებით ივსება. შემდეგ თმებს იწნავს, რა თქმა უნდა ორ ნაწნავს, წითელი ბაფთებით იმაგრებს და ისევ იღიმის.

თეო მხოლოდ ვარდისფერი ნამცხვრებით იკვებება, რა აღარ სცადეს მისმა მშობლებმა რა საჭმელი აღარ დაუმზადეს, რა ნუგბარი აღარ მოუტანა მასზე მზრუნველმა მამიკომ, რომ როგორმე ცოტა მაინც გაესინჯა, მაგრამ ამაოდ. თოლია თეო სადილად, საუზმედ და ვახშმად მხოლოდ პაწაწინა, აუცილებლად ვარდისფერ კრემიან ნამცხვრებს მიირთმევს. არც არის გასაკვირი იმ გოგონასგან, რომელსაც სიცილის დროს ყვითელი იები სცვივა, ხოლო მისი საუკეთესო მეგობრები მზე და ფიფქები არიან.

თეო ჯდება მაგიდასთან, ფეხებს სკამს ურტყამს და გემრიელად შეექცევა მხოლოდ მისთვის დამზადებულ, ვარდისფერი კრემით მორთულ პატარა ნამცხვარს.

ჭამას ისე სწრაფად ამთავრებს, რომ თვითონაც უკვირს. ვეღარ იცდის, ერთი სული აქვს თავის მეგობრებს გამოელაპარაკოს. სასწრაფოდ იცვამს თბილ, შალის კაბას, მუხლებამდე წითელ ბოტებს, ჭრელ კაშნეს ისე იხვევს, რომ ცხვირი საერთოდ აღარ უჩანს, წითელ ბერეტს შუბლზე იფხატავს და გარეთ ცარიელა ლურჯი თვალები და ჩალისფერი ნაწნავებიღა გადის. კი არ გადის, გარბის, კიბეზე სწრაფად ეშვება, სამ საფეხურს ერთბაშად ახტება, შემდეგ კიბის სახელურზე მოექცევა და სრიალით ჩაუყვება კარებისკენ. სახლის შემოსასვლელსაც ყვითელი იებით ავსებს, რომლებსაც შემდეგ მეზობლები აგროვებენ და საკუთარ ოთახებს ალამაზებენ. არ არსებობს მისი ერთი მეზობელიც კი, რომ სახლში სულ პატარა ლარნაკი მაინც არ ჰქონდეს სავსე თოლია-თეოს სიცილის დროს გადმოვარდნილი მზისფერი იებით. როდესაც შუქი ქრება ან ღამეა, სიბნელეა, ეს იები ისე ანათებენ, თითქოს სახლში თვით მზე შემოიჭრაო. ასეთია მისი საჩუქარი, ვინც მზეს დაუმეგობრდა. მზე ყველას კი არ ირჩევს საკუთარ მეგობრად, ასეთები ძალზე ცოტანი არიან და ასეთია ჩვენი თოლია-თეოც.

თეოს თავის დიდი გამადიდებელი შუშა მიაქვს, ფიფქებს ასე უკეთ ეკონტაქტება, რადგანაც ფიფქის ყველა ნაწილს, ყოველ ქიმს თუ უწვრილეს ნაწილაკს კარგად ხედავს. აბა მეგობარი რის მეგობარია, თუ ის კარგად არ შეათვალიერე, მერე კომპლიმენტიც ხომ უნდა უთხრა, ვაი რა კარგად გამოიყურები დღესაო? თანაც როცა პირველად მოვა და წყალივით სჭირდება ერთგული მეგობრისგან ამ სიტყვების მოსმენა.

როგორც კი სადარბაზოს კარებს გასცდა თოლია-თეო მაშინვე შემოესმა წკრიალა ხმა, თითქოს ათასი, არა მილიონი პატარა ზანზალაკი რეკავს ერთადო:

• თეო, თოლია-თეო მოსულა, თოლია-თეო მოსულა მზის და ფიფქების მეგობარიო.

ყოველთვის ასე ეგებებოდნენ და დღესაც ასე ეგებებიან ფიფქები საკუთარ და მზის მეგობარს თოლია-თეოს. აბა კარგად დაუკვირდით პირველი თოვლის მოსვლისას, თუ ყურადღებით დაუგდებთ ყურს, თქვენც გაიგონებთ ამ საოცარ ხმას. ოღონდ უნდა შეეცადოთ, ისე დაუგდოთ ყური, რომ ირგვლივ სხვა არაფერი, აღარ გესმოდეთ, არც მანქანების ხმა, არც ბავშვების ჟრიამული, არც მშობლების ძახილი, მხოლოდ ფიფქებს, პატარა ზანზალაკებისმაგვარ წკრიალს უნდა მიუგდოთ ყური.

და მაშინვე გაიგონებთ მონოტონურ, გაბმულ ფიფქების სიმღერას: თოლია-თეო დავინახეთ, თოლია თეო გვესტუმრა!

თოლიამ გულიანად გაუღიმა, გოგონას დანახვაზე აჟრიამულებულ ფიფქებს, ყვითელი იების კონებიც მაშინვე გადმოცვივდნენ მისი პირიდან, რომლებიც მოჭარბებული სიხარულისგან ფიფქებმა აიტაცეს.

იმ დღეს, თეთრ ფიფქებთან ერთად ყვითელი იებიც ცვიოდა, ჩემი თვალით ვნახე. თუმცა ზოგიერთი იძახდა, რომ ყვითელი ყვავილები კი არა მზის სხივებით გაოქროსფერებული ფიფქებიაო, მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, რომ თოლია-თეო იცინოდა იმ დროს. როცა სადმე ყვითელ ფიფქებს მოკრავთ თვალს, ფიფქებში არ აგერიოთ, კარგად დააკვირდით იქნებ ხელთ თოლიას სიცილის დროს გადმოსროლილი და შემდგომ ფიფქების მიერ ატაცებული მზისფერი იები შეგრჩეთ.

თოლია თეოს გარშემო უამრავი ფიფქი შემოეხვია და ერთად გაეშურნენ დიდი ხის ქვეშ, რომელიც მრავალი წელია, თეოს ეზოში დგას. მეგობრები ხის ქვეშ სხდებიან და ფიფქები გოგონას იმ ამბებს უყვებიან, რაც თავის თვალით უნახავთ ან გადმოცემით მოუსმენიათ საკუთარი ბებია-პაპისაგან, რომლებიც აგრეთვე ჯერ წყლის წვეთები, შემდეგ კი ფიფქები იყვნენ.

თეომ კარგად უწყოდა, როგორ ჩნდებოდნენ ფიფქები, რომ ოდესღაც ოკეანეებთან, ზღვებთან, მდინარეებთან ერთად ცხოვრობდნენ, მათ უზარმაზარ სხეულებს შეადგენდნენ, ტალღებად წარმოიქმნებოდნენ, ბობოქრობდნენ, შემდეგ კვლავ ისეთ სიმშვიდეს უბრუნდებოდნენ, თითქოს არასდროს ებობოქრათ, არასდროს გაერღვიათ საზღვრები, არასდროს ჩაეყლაპათ უზარმაზარი გემები… ეს ყველაფერი კარგად იცოდა თოლია-თეომ, ისიც იცოდა, რომ მისი მეგობარი ფიფქები, ოკეანის წყლად ყოფნის დროს გოგონას მოსახელე ჩიტებსაც – თოლიებს იცნობდნენ, ფსკერზე მოცურავე ტანხატულა თევზებსაც და ოქროსფერ, მწვანე ფარფლაკუდიან, უმშვენიერეს სირინოზებსაც. მათზე უამრავი რამ მოესმინა თოლია თეოს. სირინოზების საოცარი სიმღერები – ფიფქების მიერ მოყოლილი თუ მოტანილი – ზეპირად იცოდა კიდეც. მღეროდა ხოლმე თეო უცნაურ, გაუგებარ ენაზე სიმღერებს, შეეძლო მთელი დღე ემღერა, ჩვენს შეკითხვაზე – რას მღეროდა და რა ენაზე, თეო მხოლოდ იცინოდა და აფრქვევდა თავის ყვითელ იებს.

ზღვის, ოკეანის თუ მდინარეების წვეთებს სანატრელ ფიფქად ქცევაში თეოს მეგობარი მზე ეხმარებოდათ. აიწეოდა, აიწეოდა თითის წვერებზე მზე, დააცხუნებდა, ისე დააცხუნებდა თითქოს ცეცხლი ეკიდა ყველაფერსო. თავის მცხუნვარე სხივებს ოკეანეებშიც, ზღვებშიც თუ მდინარეებშიც გასტყორცნიდა, გაგზავნიდა და შემდეგ ამ სხივებს მიჰყავდათ მზესთან ფიფქებად ქცევის სურვილით შეპყრობილი წვეთები. (თურმე ყოველი წყლის წვეთის ოცნება და მიზანი ფიფქად ქცევა ყოფილა! ასე უთხრეს ფიფქებმა გოგონას, ყოველი წვეთი ოდესმე აუცილებლად იქცევა ფიფქად). ხოლო მზესთან მოხვედრილი წვეთები, ფაფუკი ღრუბლების დახმარებით უკვე ულამაზეს, მრავალწახნაგა ფიფქებად გადაიქცევიან, ზამთრის დადგომისთანავე კი მათ დედამიწაზე აგზავნის მზე, რომ დაფიფქონ ხეები, ქუჩები, ფანჯრები, სახლის სახურავები. მათ მზისგან კიდევ ერთი დავალება აქვთ: იპოვონ მზის მეგობარი თოლია თეო და მოუყვნენ საინტერესო ამბები, ფიფქების მიერ ნანახი და მოსმენილი. ასევე გადაეცათ მზისგან მოკითხვა. ამიტომ იყო, რომ მათ თეო მთელი წელი ელოდებოდა და პირველ თოვლს ამხელა სიხარული მოჰქონდა გოგონასთვის.

მას შემდეგ რაც თოლიამ, თავის ხისტარიანი გამადიდებელი შუშით სათითაოდ დააკვირდა მის გარშემო მოფარფატე ყველა ფიფქს, ყოველი მათგანი კომპლიმენტებით აავსო და ყოველ მათგანს ქიმები, წახნაგები დაუთვალა, კიდევ ერთხელ დარწმუნდა, რომ არ არსებობდა ორი ერთნაირი ფიფქი. ამის შემდეგ გოგონამ ფიფქებს განუცხადა:

• ძლივს ვითმენდი, ერთი სული მაქვს გაჩვენოთ, მთელი ზაფხული ვაგროვებდი… – და გამალებით დაუწყო მიწას თხრა. ფიფქებს გაუკვირდათ, ფიფქვას უმატეს, აწრიალდნენ…
• თოლია-თეო, თოლია-თეო, რატომ თხრი მიწას? – რატომ თხრის, რატომ თხრის, იმეორებდა ექო.
• ზაფხულში ყვავილები შევინახე თქვენთვის და მინდა, გაჩვენოთ… კისკისებდა გოგონა.

საოცარია ფიფქების სიხარული, რაღაცნაირად იბერებიან, უფრო ქათქათები და დიდები ხდებიან… ვერ იჯერებდნენ, რომ თუ ოდესმე დადგებოდა დრო, როდესაც საკუთარი თვალით იხილავდნენ ნამდვილ, ზაფხულის ყვავილებს, თეოს მიერ საგულდაგულოდ შენახულს ღრმად მიწაში.

თოლია თავისი პატარა ნიჩბით (რომელიც წინასწარ, წინა დღეს მოემზადებინა, ხომ გრძნობდა რომ აუცილებლად მოვიდოდა პირველი თოვლი) გამალებით თხრიდა შავ, სველ მიწას. უცებ ნიჩაბი რაღაცას მოხვდა და თეომაც თხრა შეწყვიტა, დაიხარა პატარა, ამოთხრილ ორმოსთან და ფრთხილად ამოიღო მინა, რომელიც საგულდაგულოდ ჩამარხულ, შენახულ ყვავილებს ზემოდან ეფარა. მინის შემდეგ კი ერთმანეთის მიყოლებით სათუთად ამოალაგა: სამი ცალი ვარდი – ერთი წითელი, ერთიც თეთრი და ერთიც ყვითელი ნარინჯისფერი წინწკლებით. სამი გვირილა თეთრფურცლიანები და ყვითელგულიანები, მზესავით მბრწყინავი და თეოს იებივით ყვითელი მზესუმზირას ყვავილი (თეოს ეს ყვავილი განსაკუთრებით უყვარდა, თავის მეგობარს აგონებდა), ჭიამაიას კაბასავით წითელი ყაყაჩო და ბოლოს ულამაზესი დუმფარას ყვავილი, რომელსაც წყლის შროშანასაც უწოდებენ, ხოლო ძალიან, ძალიან ადრე მას გედის ყვავილს ეძახდნენ.

(თქვენც შეგიძლიათ მიბაძოთ თოლია-თეოს და როდესაც ძალიან, ძალიან მოგენატრებათ ზაფხულის ყვავილები ზამთარში, დატკბეთ მათით).

თოლია-თეოს ირგვლივ უცებ პატარა წალკოტი, ყვავილების ბაღი გაჩნდა, უამრავი ყვავილით, ყვითელი იებით და მის გარშემო მოფარფატე გახარებული თოვლის ფანტელებით.

ახლა ჯერი ფიფქებზე მიდგა, ახლა ფიფქებს უნდა გაეოცებინათ პატარა, სიცივისგან ლოყებაწითლებული გოგონა, რომელსაც სიცილის დროს ყვითელი იები სცვიოდა, მზის მეგობარი იყო და ჩალისფერი ნაწნავები დაწვნიდან სულ რაღაც თხუთმეტ წუთში ეშლებოდა, თანაც ისე, რომ ძლივს მიხვდებოდით, ეს აბურდული თმა ოდესღაც ნაწნავები თუ იყო, ამიტომ მისი გაოცება არცთუ ისე ადვილი საქმე იყო (პირადი გამოცდილებიდან).

დიდი ფუსფუსის, აურზაურის შემდეგ ფიფქებმა მოთათბირება დაიწყეს, რა უნდა მოეყოლათ, რა ამბავს უნდა გაეოცებინა, რას უნდა აევსო სიყვარულით და სიკეთით პატარა თეოს დიდი გული, რომელიც უამრავ რამეს იტევდა და პირდაპირ კავშირში იყო იმ ამბავთან – მაინცდამაინც თეოს, რომ დაუმეგობრდა მზე.

ერთი ყველაზე უფრო თეთრი და ყველაზე მეტწახნაგა ფიფქი, რომელიც რაღაცით ვარსკვლავსაც წააგავდა, თოლიას მიერ ზაფხულში, ზამთრის ფიფქებისთვის შენახულ, ნარინჯისფრად დაწინწკლულ, ყვითელი ვარდის ფურცელზე ჩამოჯდა, მომხიბვლელად, თანაც მრავალმნიშვნელოვნად გაიღიმა და დაიწყო, (არ გაქვთ ნანახი ფიფქების მომხიბვლელი და მრავალმნიშვნელოვანი ღიმილი? აბა კარგად დააკვირდით) დაიწყო იმ ამბის მოყოლა, ოდესღაც დედამიწელებს (ანუ ჩვენ, ადამიანებს) სიყვარული როგორ მოევლინათ, სიყვარული როგორ იშვა, როგორ დაიბადა ადამიანად და როგორ გვიხსნა, ჩვენ – ადამიანები უსიყვარულობისგან.

თოლია-თეო ყურადღებით უსმენდა, მისი დიდი გულიც უკვე მზად იყო ადამიანად მოვლენილი სიყვარული მიეღო. უფრო საინტერესო იქნება, თუ თვითონ ამ მრვალწახნაგა, ვარსკვლავისმაგვარ ფიფქს დავუგდებთ ყურს, რომელსაც ეს ამბავი დიდი ბებიებისგან, იმ დიდ ბებიებს კიდევ თავის დიდი ბებიებისგან, მათ კიდევ საკუთარ დიდი-დიდი ბებიებისგან ჰქონია გაგონილი. ყველაფერი კი ასე დაიწყო:

• ძალიან, ძალიან ადრე, საუკუნეების, უამრავი წლის, უფრო მრავალი თვის და დაუთვლელი დღის წინ თურმე ერთ პატარა ქალაქში, ერთი პატარა სათნო, კეთილი გოგონა ცხოვრობდა, რომელსაც მარიას ეძახდნენ. მარიას ულამაზესი თვალები ჰქონია, გრძელი ჭრილით და თაფლისფერი, თბილი თვალებით. ამბობდნენ მომაჯადოებელი ძალა აქვთო მარიას თვალებს, ვინც უყურებდა თურმე თვალს ვეღარ აშორებდა. მათი მაცქერლები ვეღარ გრძნობდნენ, როგორ გადიოდა დრო და თავით ეშვებოდნენ მარიას თვალების თაფლისფერ სიღრმეებში. მერე როგორც თავად ამბობდნენ, სულ სხვა სამყაროში ვიყავითო, სულ სხვა სამყარო ვიგრძენით და ვნახეთო, ძალიან მანათობელი და ოქროსფერი სამყაროვო. იმის გამო, რომ მარია კეთილი გოგონა იყო და არ არსებობდა არცერთი არსება (არა მხოლოდ ადამიანი), რომ მისთვის გოგონას ცუდი სდომებოდა, მარია ცდილობდა თვალებში არ შეეხედა ადამიანებისთვის, რადგან ფიქრობდა, რომ სამსახურს, ოჯახს მოცდებოდნენ ისინი, სამუშაოს დაკარგავდნენ და შვილები მშივრები დარჩებოდათ. ყველაზე მთავარი კი ის იყო, რომ საკუთარ შვილებს ვეღარ მოუყვებოდნენ ჯადოსნურ ზღაპრებს (იმ დროს არც ტელევიზორი არსებობდა და არც კომპიუტერი არ იყო ჯერ გამოგონებული, ამიტომ დედები, მამები შვილებს ზღაპრების მოყოლით ართობდნენ. ზღაპრების მარაგი რომ გამოელეოდათ თავად თხზავდნენ, იგონებდნენ და ასე გრძელდებოდა მანამდე, სანამ შვილები თავადვე არ გახდებოდნენ დედები ან მამები). ამიტომ პატარა მარია თვალებდახრილი დადიოდა მუდამ, სანამ ვინმე თვითონვე არ სთხოვდა, გეხვეწებით შემოგვხედეო, ძალიან გვჭირდება შენი ოქროსფერი სამყაროვო.

მარიას კიდევ ერთი პატარა საიდუმლო ჰქონდა, რომელიც მხოლოდ ბავშვებმა და ფიფქებმა იცოდნენ, დღესაც ეს ამბავი მხოლოდ ფიფქებმა ვიცით, რადგან ჩვენი დიდი-დიდი-დიდი ბებიები ყოფილან შემსწრე ამ ამბებისა, ფიფქები კი არასოდეს ტყუიან.

როდესაც პატარა მარიას გულით რამე უხაროდა და ეს მაშინ ხდებოდა, როდესაც სიკეთეს სჩადიოდა, მაგალითად, რომელიმე პატარას (რომელსაც არც დედა ჰყავდა და არც მამა, ამიტომ ზღაპრებს არავინ არ უყვებოდა), მარია უამრავ ჯადოსნურ და სასწაულებით სავსე ზღაპარს მოუყვებოდა ხოლმე, მაშინ მარია იღიმოდა და ირგვლივ უამრავ ყვითელ იებს აფრქვევდა! – როგორც შენ ჩვენო თოლიავო, – დააყოლა ფიფქმა.

გოგონა სულგანაბული უსმენდა მარიას ამბავს, თან ხელთათმანები გაეხადა და იორთქლავდა პაწაწინა, გაყინულ თითებს.

– იქიდან გამომდინარე, რომ მარიას ჩვენი თოლიას მსგავსად სიცილის დროს ყვითელი იები სცვიოდა, მაშასადამე მარიაც მზის მეგობარი ყოფილაო, როგორც თეო-თოლიაო. – დაასკვნა ერთმა მსუქანმა ფიფქმა, რომელსაც ძალიან უყვარდა დასკვნების გაკეთება და ამაში რატომღაც სულ დიდებს ჰბაძავდა, ეს მას ძალიან სასაცილოდ წარმოაჩენდა ხოლმე. აი, ამ წუთსაც ახითხითდა თოლია თეო და ირგვლივ ყვითელი იების ბუღი დააყენა.

– დამაცადეთ ამბის მოყოლაო, – გაბრაზდა ვარსკვლავისნაირი, მრავალწახნაგა ფიფქი, მას ერგო წელს ზღაპრის მოყოლა გოგონასთვის, მთელი წელი ემზადა ამისთვის და ახლა კიდევ ამ მსუქანმა ფიფქმა თავისი დასკვნებით სულ თავგზა აუბნია!

– ნამდვილად მართალი ბრძანდები მსუქანო ფიფქოო, მარია ნამდვილად იყო მზის მეგობარიაო – განაგრძო მრავალწახნაგამ ამბის მოყოლა. – დილით როგორც კი მზე ამოვიდოდა, მარიაც მაშინვე ადგებოდა და მზეს ეგებებოდა აივნიდან, გაიზმორებოდა, გაიზმორებოდა და თავის თაფლისფერ თვალებს შეანათებდა ხოლმე. როგორც მაშინ იმ პატარა ქალაქში ამბობდნენ, სადაც მარია ცხოვრობდა, ამ დროს მარია მზის სხივებით საკუთარ თვალებს მუხტავსო, ამიტომაა, რომ მარიას როცა უყურებ თვალებში მზისფერ სამყაროში, სიოქროსფერეთში გადადიხარო, ეს მარიას თვალები კი არ არის, მზის სხივებიაო, გოგონას თვალებში მომწყვდეულიო. კიდევ ათასი ხმა დადიოდა მარიას შესახებ, ზოგიც იმას იძახდა გოგონა ჰიპნოზს უკეთებს ხალხსო. ასე იყო თუ ისე, მარია განაგრძობდა ცხოვრებას, მთელი მისი არსება, მისი სხეული სიყვარულს მოეცვა.

დადიოდა, დადიოდა მარია თავის პატარა ქალაქში და ყოველდღე, ყოველ წამს სიყვარულს გასცემდა, სულ უფასოდ ურიგებდა შემხვდურთ სიყვარულს. სადღაც მათხოვარი ფულს ითხოვდა, ჩამოძონძილი და ჭუჭყიანი, ხელგამოშვერილი იხვეწებოდა დახმარებას. ჩაუვლიდა მარია და მთელ თავის სიყვარულს ჩაუღვრიდა გამოწვდილ ხელში. მარიას გაცემული სიყვარული ისე ჩაეღვრებოდა ჭუჭყიან, დაძონძილ მათხოვარს მთელ სხეულში, რომ მისი ძონძები ვეღარ ფარავდნენ, როგორ აუძგერდებოდა გული, როგორ უცემდა და რაღაც ოქროსფერიც გადაუვლიდა ხოლმე. იმ დღეს მათხოვარზე ბედნიერი არავინ არ იყო. დადიოდა მთელი დღე მარია და ასე არიგებდა სიყვარულს, რაც უფრო მეტს გასცემდა, უფრო მეტად ივსებოდა სიყვარულით. შემდეგ დაჯდებოდა თავის აივანზე, უყურებდა ჩამავალ მზეს და ათას ზღაპარს იგონებდა, ათს საოცარ ამბავს, იმ ბავშვებისთვის რომლებსაც არც დედა ჰყავდათ და არც მამა.

გადიოდა დრო, მარია იზრდებოდა, თვალები უფრო თაფლისფერი უხდებოდა, უფრო და უფრო უჭირდა თვალებდახრილს სიარული, უფრო და უფრო უჭირდა ის მოზღვავებული სიყვარულის შეკავება, რასაც მთელი მისი არსება მოეცვა, უფრო და უფრო დიდხანს ატარებდა დროს აივანზე მზის ცქერაში. მზეც უფრო და უფრო აგვიანებდა ჩასვლას, ამიტომ იმ დროს დღეები ძალიან გრძელი იყო.

ხალხს უკვირდა – რა არის, რატომ ღამდება ასე გვიანო, ბავშვებს კიდევ უხაროდათ უფრო მეტ თამაშს და ზღაპრის მოსმენას ასწრებდნენ. მშობლებმა აღარ იცოდნენ, რა ზღაპარი მოეგონათ, რადგან რაც არსებობდა და რაც გამოიგონეს ყველა ზღაპარი უკვე მოყოლილი ჰქონდათ. პატარები კი სულ უფრო მეტ და უფრო საინტერესო ზღაპრებს მოითხოვდნენ, ისეთებს, არასდროს რომ არ ჰქონდათ გაგონილი. ამ დროს მარია მათი გაჭირვების ტალკვესი იყო, ჩამოუქროლებდა ხოლმე ყველა სახლს, ოჯახს, სადაც ბავშვები ცხოვრობდნენ, ზღურბლთან კი ახალ-ახალ ზღაპრებს ტოვებდა. მარია ხომ დღის ნახევარს ზღაპრების მოგონებას უთმობდა, ნახევარს კიდევ სიყვარულის ჩამორიგებას.

ერთხელაც მზე დაფიქრდა, ეს პატარა გოგო როგორ გაუძღვებოდა, როგორ აუვიდოდა ამდენი ადამიანის სიყვარულით ავსებას? თანაც იმ დროს ადამიანები ვერ ხვდებოდნენ ჯერ კიდევ რა იყო სიკეთე, რა იყო სიყვარული.

ამიტომ მზემ გადაწყვიტა, რომ მარიას დახმარებოდა. როდესაც მარია თვალებგაბრწყინებული შეჰყურებდა მზის ამოსვლას, მასთან მზისგან გამოგზავნილი ანგელოზი მიფრინდა, – თქვა ვარსკვლავის მსგავსმა ფიფქმა და ცოტა ხნით გაჩუმდა. ანგელოზის ხსენებით ყველა უფრო დაინტერესდა. ირგვლივ ისეთი სიჩუმე იდგა ფიფქების სუნთქვის ხმასაც კი კარგად გაარკვევდა ადამიანი. თოლია-თეოს მეორე ხელი შემოედო ლოყისთვის, რადგან ის წინა შემოდებული ხელი დაუბუჟდა.

– მაშინ ადამიანებს ანგელოზები ეცხადებოდნენ, რომ ეთქვათ, რა სურდა მზეს, – განაგრძო მრავალწახნაგამ. ანგელოზი ისეთი თეთრი და გამჭვირვალე იყო ჰაერისგან ძლივს გაარჩევდა კაცი, თუმცა მარიას, რა თქმა უნდა, ეს არ გასჭირვებია. ანგელოზს ფრთებიც ჰქონდა დიდი და ფიფქებით მოხატული, – ეს სიტყვები ამაყად წარმოთქვა ფიფქმა და თან სხვა ფიფქებს გადახედა, რომლებსაც სიამაყის გრძნობა ასევე აშკარად ეტყობოდათ.

– ანგელოზმა, მარიას მზის სხივების საჩუქარი გადასცა, პატარა არსება, პატარა ბავშვი, ბიჭი, რომელსაც სამყარო უნდა შეეცვალა, რომელიც თავად სიყვარულად მოევლინა კაცობრიობას. ბიჭი, რა თქმა უნდა, ბოლომდე ადამიანი არ ყოფილა, ის იმისთვის გამოგზავნეს ზეციდან, რომ კაცობრიობისთვის ესწავლებინა, რა არის სიყვარული, რა არის სიკეთე…

ასე იშვა, სიკეთე და სიყვარული დედამიწაზე. მარიამ მას იესო უწოდა, ზუსტად ასე ეს ოთხი ასო: ი ე ს ო.

რადგან მაშინ ადამიანებმა ბოლომდე არ უწყოდნენ, რა იყო სიყვარული და სიკეთე, ვერ გაიგეს, რატომ გამოგზავნეს მათთან პატარა იესო, ან მარია რა შუაში იყო და გადაწყვიტეს მისი თავიდან მოშორება, – ფიფქებმა ამოიოხრეს. ფიფქების ამოოხვრაზე სევდიანი რამ, ბავშვებო მერწმუნეთ, არ გექნებათ გაგონილი. პატარა თოლიაც შეწუხდა, ლამისაა იტიროს, დიდრონი თვალის გუგები წყლით აევსო და ხელსაყრელ შემთხვევას ელოდებიან, რომ გადმოიღვარონ.

• იესო ადამიანებს სიყვარულს ასწავლიდა. როგორ უნდა ეცხოვრათ ისე, რომ სიყვარული მოესწროთ. ყველაზე მეტად მას ბავშვები უყვარდა, რადგან ბავშვზე მეტად სიყვარული არავის შეუძლია ამქვეყნად, მათზე ძლიერ ვერავინ განიცდის სიყვარულს. ბავშვების გულები ძალზე დიდია და ერთად აღებულ ორმოცდაათი უფროსის გულს უდრის. ეს კარგად იცოდა იესომ და იმ ქალაქის პატარების გულების დაპყრობა უკვე მოესწრო. ისე კარგად ჰყვებოდა თურმე ზღაპრებს და ათასნაირ ამბებს სიყვარულზე, სიკეთეზე, მის მოსმენას არაფერი სჯობდა. ბავშვებსაც სხვა რა უნდოდათ, იდგნენ და უსმენდნენ, შეეძლოთ ასე მდგარიყვნენ მის გარშემო და მთელი დღეები ესმინათ მისთვის, რომელიც რაღაც სხვა, მათთვის უცხო სამყაროზე უამბობდათ. ეს სამყარო რაღაცით მარიას ოქროსფერ, მზის სამყაროსაც კი ჰგავდა, მაგრამ უფრო მისაწვდომი და შესაძლებელი ჩანდა ვიდრე მარიასი. იესო ასწავლიდა, როგორ ჩაედინათ სიკეთე, როგორ დამსგავსებოდნენ იმ გამჭვირვალე, ფრთებზე ფიფქებმოხატული ანგელოზს, რომელიც მარიას გამოეცხადა. მარიაც იქვე იყო, არ შორდებოდა ზეცისგან ნაბოძებ ბიჭუნას. თუმცა ახლა აღარ ცდილობდა თვალებდახუჭულს ევლო, რადგან იმ სამყაროში რომელსაც მარია პატარაობიდანვე გულით ატარებდა, იესოს თავად შეჰყავდა ხალხი. აღარ იყო იმის საშიშროება, რომ ადამიანები ამ სამყაროსთვის მზად არ იყვნენ, რადგან მისი ბიჭი მათ ამზადებდა და ამ სამყაროსაც ჰპირდებოდა.

აი ასე დაიბადა და ასე ცხოვრობდა ოდესღაც, ჩვენთან დედამიწაზე თვით სიყვარული, – ფიფქს კიდევ სურდა რაღაცის თქმა, მაგრამ თავს იკავებდა. ფიქრობდა – ვთქვა თუ არაო, ჯერ ადრე ხომ არ არის თოლია-თეოსთვისო, იცოდესო ამბის დასასრულიო. თუმცა ბოლოს მაინც გადაწყვიტა ამბის დასრულება, თოლია-თეო აუცილებლად გაიგებსო, უნდა იცოდესო.

• მარია იღიმოდა და ყვითელ იებს კვლავ აფრქვევდა, იესოსთან შეკრებილი ბავშვები კი მარიას იებს კრეფდნენ და მათზე ბედნიერი არავინ იყო იმ წუთას. როგორც ვთქვი, მაშინ ადამიანებმა არ იცოდნენ, რა იყო სიყვარული. ამიტომ იმ ქალაქში გამოჩნდნენ ისეთი ადამიანებიც, რომლებმაც მარიას და მის ბიჭს ვერ გაუგეს და იფიქრეს, რომ ზეცის მიერ გამოგზავნილი იესო შეიძლება საფრთხედ ქცეულიყო მათთვის, მათი ქალაქისთვის, მათი ბავშვებისთვის, მათი ბედნიერებისთვის. ის კი არ იცოდნენ, რა იყო ბედნიერება, იესო სწორედ ამას განმარტავდა, ისინი კი ყურს არ უგდებდნენ, რადგან თავი ყველაფრის მცოდნეებად მოჰქონდათ.

უსიყვარულოდ და უსიკეთოდ დარჩენილი ხალხი შეიკრიბა და გადაწყვიტეს იესო დაესაჯათ.. დაესაჯათ იმისთვის, რომ ის მათთვის უცნობ და გაუგონარ სიყვარულსა და სიკეთეს ასწავლიდა ადამიანებს…

დასჯა კი იყო სასტიკი… თაფლისფერთვალება მარია ცრემლებად იღვრებოდა, კი იცოდა, რომ ისინი მზის მიერ ნაბოძებ ბიჭს ვერ გაანადგურებდნენ, რადგან მას ისე უსწორდებოდნენ როგორც ადამიანს… კი იცოდა ეს, მაგრამ მაინც ტიროდა. რა ექნა, დიდი გული ჰქონდა. ეს გული კიდევ ცრემლებით ავსებოდა და ხომ უნდა გადმოღვრილიყო, ხომ უნდა დაცლილიყო მარიას დიდი გული?

რა თქმა უნდა, იესო ვერ გაანადგურეს, ის უბრალოდ იქ დაბრუნდა საიდანაც ადამიანებს მოევლინა სიყვარულის სასწავლებლად… ადამიანებს კი ყველაზე საოცარი, ყველაზე ლამაზი რამ – სიყვარული გვაჩუქა…

დაასრულა ფიფქმა თავისი საოცარი ისტორია. თოლია-თეოს გული იმხელა გამხდარიყო, რომ მკერდში უკვე ვეღარ ეტეოდა… სიცივეს საერთოდ ვეღარ გრძნობდა..

მახსოვს, სახლში, რომ ამოვიდა სულ ერთიანად წითელი და ცხელი იყო, სიცხე გავუზომეთ. სიცხე არ ჰქონდა, რომ ვკითხეთ რა დაგემართაო, (ბებიამ გამოთქვა ვარაუდი ალბათ ზამთრის სუსხმა შეახურაო) თეომ გვიპასუხა:

• იესოს, მარიას ბიჭის სიყვარული ჩამეღვარა ტანშიო, ჩემი გული სიკეთით აივსოო.

მერე გაიცინა, გაიცინა და ბოლოს ისე აკისკისდა მთელი სახლი ზანზარებდა, იატაკი კი მზისფერი იებით მოფენილიყო.

ჩვენ გაოცებული ვუცქერდით და მხრებს ვიჩეჩდით, ასე უცებ რა დაემართა ჩვენს გოგოსაო.