დაეხმარე სალამურას ჭიამაიების პოვნაში
რითია განსაკუთრებული ამა თუ იმ საკითხის ინტეგრირებულად სწავლება?
კითხვაზე პასუხი ძალიან მარტივია: საგანთა შორის ინტეგრირება მოსწავლეებს საშუალებას აძლევს, კონკრეტული საკითხი შეისწავლონ არა დაცალკევებულად, ფრაგმენტულად, არამედ გააერთიანონ ცალკეულ საგნებში მიღებული ცოდნა და სამიზნე ცნებებზე დაყრდნობით მთლიანობითად წარმოიდგინონ საგნებსა და მოვლენებს შორის არსებული ურთიერთკავშირი.
მულტიდისციპლინური მიდგომა საგნების თემატურ გაერთიანებას გულისხმობს. დისციპლინები შეიძლება გაერთიანდეს როგორც თემის, ისე უნარებისა და დამოკიდებულებების გარშემოც. სწავლება მიმდინარეობს სხვადასხვა დისციპლინის ფარგლებში, თუმცა თითოეული გაკვეთილი ქმნის ერთგვარ ჯაჭვს, ანუ ერთმანეთის ლოგიკურ გაგრძელებას წარმოადგენს შერჩეული თემის ამოწურვამდე. თუ სასწავლო ფოკუსს რომელიმე ცნების გააზრებისკენ მივმართავთ, ამ შემთხვევაშიც ინტეგრაციის პროცესში ჩართული ყველა საგანი მისივე შინაარსის ფარგლებში შეეცდება ცნების მნიშვნელობის გააზრებას (მ. ბოჭორიშვილი).
გთავაზობთ მეოთხე კლასის მოსწავლეებისთვის შექმნილი მარტივი, სახალისო, შემოქმედებითი დავალების – დაეხმარე სალამურას ჭიამაიების პოვნაში – სარეკომენდაციო სცენარს, რომელიც ხუთი საგნის ინტეგრირებით არის წარმოდგენილი და შესაძლებელია, შემაჯამებელ დავალებადაც გამოვიყენოთ.
ძირითადი რესურსი – არჩილ სულაკაურის „სალამურას თავგადასავალი“ (სახელმძღვანელო: ქართული, IV კლასი. ნინო გორდელაძე, თინათინ კუხიანიძე).
გრძელვადიანი სამიზნე ცნებები:
ქართული ენა და ლიტერატურა – ტექსტი; გრამატიკა.
ბუნებისმეტყველება – სივრცეში ორიენტირება.
მათემატიკა – მათემატიკური მოდელი, კანონზომიერება, ლოგიკა.
ხელოვნება – სახვითი ხელოვნების მხატვრულ–გამომსახველობითი საშუალებები (ელემენტები) და ხერხები (პრინციპები); სახვითი ხელოვნების ტექნიკა; სახვითი ხელოვნების დარგები და ჟანრები;
ისტ – ინფორმაცია, ტექსტური რედაქტორი (Microsoft Word); მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი.
დავალების პირობა – გაიხსენე არჩილ სულაკაურის „სალამურას თავგადასავალი“. წარმოიდგინე, რომ სალამურას შენ უნდა დაეხმარო დაკარგული ჭიამაიების პოვნაში. ამისთვის უნდა შეასრულო რამდენიმე დავალება და მოგზაურობის დღიურის ჩანაწერების სახით წარუდგინო თანაკლასელებს. სურვილისამებრ, შეგიძლია ჩანაწერები გააკეთო პროგრამა word-ში, ნახატები – პროგრამა Paint-ში და შეინახო ელექტრონულ დღიურში.
შეფასების კრიტერიუმები:
- წერილობით გადმოეცი მოგზაურობის დროს თავს გადახდენილი საინტერესო ამბები, შენი გრძნობები, ფიქრები. მიუთითე ადგილი, დრო (დაწერის თარიღი) აღწერე გარემო, პერსონაჟები, როგორ გამოიყურებიან, რას აკეთებენ.
- გამოიყენე სხვადასხვა შინაარსის წინადადებები, სწორად დასვი სასვენი ნიშნები.
- პირობითი ნიშნების გამოყენებით შექმენი ადგილის გეგმა.
- გამოთვალე მანძილი შენი სახლიდან მეცხრე მთამდე.
- წარმოადგინე, რომელ მინიშნებებს დაეყრდენი ჰორიზონტის მხარეების ამოცნობისა და ვარსკვლავებზე დაკვირვების დროს.
- შექმენი ნახატები (მოგზაურობის ამსახველი პეიზაჟები და საინტერესო ადგილები).
წინარე ცოდნის გააქტიურება, დავალების პირობის გაცნობა და გაცნობიერება:
- დაგიწერიათ თუ არა ვინმეს დღიური?
- რომელ პირში უნდა იყოს დღიური დაწერილი?
- თქვენი აზრით, რატომ უნდებათ ადამიანებს დღიურის ჩანაწერების გაკეთება?
- სად მწყემსავდა სალამურა ჭიამაიებს?
- რატომ დაიკარგნენ ჭიამაიები?
- სად ეძებდა მათ სალამურა? რა გზა გაიარა?
- საით მიდიოდა მარჯვენა გზა? მარცხენა?
- რატომ იდგა სალამურა დაფიქრებული?
დავალების შესასრულებლად საჭირო რესურსები და აქტივობები:
რესურსი – ჰორიზონტის მხარეების ილუსტრაცია
აქტივობა – გაიხსენე ჰორიზონტის მხარეები. დადექი ხელებგაშლილი სახით ჩრდილოეთისკენ. რა იქნება შენ უკან? (სამხრეთი). რას გვიჩვენებს მარჯვენა ხელი? (აღმოსავლეთს) მარცხენა? (დასავლეთს)
რესურსი – პირობითი ნიშნები
აქტივობა – გაიხსენე, რას ვუწოდებთ ადგილის გეგმას (ხმელეთის გარკვეული ნაწილის გამოსახვას პირობითი ნიშნების საშუალებით ადგილის გეგმას ვუწოდებთ).
გამოიყენე პირობითი ნიშნები და შექმენი ადგილის გეგმა, რომ ადვილად იპოვო სალამურას ადგილსამყოფელი.
რესურსი – სქემა (დრო – სიჩქარე – მანძილი)
აქტივობა – დაადგინე მანძილი შენი სახლიდან მეცხრე მთამდე, თუ იცი, რომ გზის გასაყარამდე მატარებლით უნდა იმგზავრო 2 საათი 70 კმ/სთ სიჩქარით, ხოლო შემდეგ მეცხრე მთამდე – 1 საათი ფეხით 3 კმ/სთ სიჩქარით.
აქტივობა – ორი საათი მატარებლით უნდა იმგზავრო. დააკვირდი ბუნებას, გაიხსენე, როგორ თამაშობენ ხელოვანები ხაზებით, ფერებითა და ფორმებით. ჩახატე შენს წიგნაკში პეიზაჟი. გამოსახე სივრცე შენთვის ნაცნობი ხერხებით. გამოსახულებები კომპოზიციურად გაანაწილე ფურცელზე, ანუ შექმენი გაწონასწორებული კომპოზიცია. შეგიძლია, ნახატები შეასრულო პროგრამა paint-ში.
აქტივობა – ერთხელ კიდევ გაიხსენე:
- რატომ ერქვა სალამურას ეს სახელი?
- რა ძალა ჰქონდა მის სალამურს?
- როგორ ეხმარებოდნენ ჭიამაიები ხალხს ამინდის პროგნოზის გაგებაში?
- რატომ გაუბრაზდა მათ სალამურა?
აქტივობა – მატარებლით მგზავრობა დასრულდა. შენ უკვე დიდი გზის გასაყართან ხარ. ახლა ფეხით უნდა გაიარო 3 კილომეტრი, რომ მეცხრე მთასთან მიხვიდე. იმისთვის, რომ მალე იპოვო სალამურა, გაიხსენე ტექსტის მე–3 თავი (გრიგალი. შეხვედრა ტყის პირას) და მონიშნე სწორი პასუხი, სად იმყოფება ის ახლა.
- მაღალი მთიდან ტყისკენ დაეშვა.
- მდინარის ნაპირს მიუყვება.
აქტივობა – შეისვენე, დააკვირდი ტყეს, როგორია? წიწვოვანი, შერეული თუ ფოთლოვანი? წიგნაკში გააკეთე ნახატები და ჩანაწერები.
რესურსი – გადაჭრილი კუნძის, ხავსისა და ჭიანჭველების ბუდის ილუსტრაციები
აქტივობა – აი, უკვე სალამურას შეხვდი ტყეში. ახლა ჩრდილოეთით უნდა წახვიდეთ. მართალია, კომპასი დაგავიწყდა, მაგრამ შენ ხედავ ხის გადაჭრილ კუნძს, ხავსს და ჭიანჭველების ბუდეს. მათი დახმარებით შეძლებ, წაიყვანო სალამურა ჩრდილოეთით.
- გაიხსენე, რას გვანიშნებს ხის გადაჭრილ კუნძზე გამოსახული წლიური რგოლები?
- რომელ მხარეს ირჩევს ზრდა-განვითარებისთვის ხავსი?
- რის მაჩვენებელია ჭიანჭველების ბუდის შესასვლელი? ხის რომელ მხარეს აშენებენ ისინი ბუდეს?
(ხის გადაჭრილ კუნძზე გამოსახული წლიური რგოლები ანუ წრეები გვანიშნებს ჰორიზონტის მხარეებს. ფართო, განიერი რგოლების წყება სამხრეთის ნიშანია, ხოლო წვრილი და ერთმანეთთან ახლოს მიჯრილი – ჩრდილოეთის; ხავსი ზრდა-განვითარებისთვის ჩრდილოეთის მხარეს ირჩევს; ჭიანჭველები ბუდეს ყოველთვის ხის სამხრეთით აშენებენ და ბუდის შესასვლელიც სამხრეთის მაჩვენებელია).
აქტივობა – დაღამდა, მაგრამ არ შეშინდე, ვარსკვლავებიან ცაზე დააკვირდი პატარა დათვის თანავარსკვლავედს, გაიხსენე და იპოვი, რომელი ვარსკვლავი გვიჩვენებს ჩრდილოეთის მხარეს.
ჩრდილოეთის მიმართულებას გვიჩვენებს პოლარული ვარსკვლავი, რომელიც პატარა დათვის თანავარსკვლავედის ბოლოშია).
აქტივობა – შენ და სალამურამ ყველაფერი სწორად გამოიცანით და ჭიამაიები იპოვეთ. ახლა დროა, დაემშვიდობო მას და შინ დაბრუნდე.
შეამოწმე, დღიურში შენი მოგზაურობის ყველა ჩანაწერია?
ერთხელ კიდევ ყურადღებით წაიკითხე, დააკვირდი სასვენ ნიშნებს და მოემზადე, რომ მოგზაურობის ჩანაწერები თანაკლასელებს წარუდგინო.
შენიშნვნა: ყველა აქტივობა რამდენიმე დღის განმავლობაში შესრულდება კლასში.
