სახლები საბავშვო ლიტერატურიდან, როგორც კითხვისა და გრამატიკის სწავლების რესურსი

ლიტერატურული ნაწარმოების პერსონაჟის საცხოვრებელი გარემო რომ პერსონაჟის სახისა და ხასიათის შემავსებელი რგოლია, მეტწილად განსაზღვრავს მის მოქმედებას, ერთგვარად ხსნის მის მნიშვნელობას, ყველამ კარგად ვიცით. ქართული ლიტერატურის კურიკულუმში მრავლადაა ტექსტები, სადაც პერსონაჟის სახლსა და გარემოზე, ლიტერატურულ სივრცეზე ყურადღების გამახვილება გვიწევს. თუმცა, ლიტერატურულ მსჯელობას, პარალელების გავლენას, ტექსტში დამალული საიდუმლოს ამოცნობას, როგორც თამაშს თუ სახალისო აქტივობას, შეგვიძლია დაწყებით კლასებშიც დავუთმოთ საგაკვეთილო დრო.

საბავშვო ლიტერატურაში აღწერილი ლიტერატურული სივრცე, პერსონაჟის სახლი არასდროს არის შემთხვევითი, გარდა ტექსტის ჯადოსნური, სათავგადასავლო, მხიარული კონტექსტისა. ეს კონკრეტული აღწერები პატარა მკითხველის სხვადასხვა უნარის განვითარებას უწყობს ხელს, როგორიცაა, სივრცითი აღქმისა და მიმართულებების, სივრცითი ფორმების შედარება, აღწერითი ტექსტის საშუალებით თხრობის განვითარება, ლექსიკური მარაგის გამდიდრება, ზმნისწინების, ზედსართავებისა, ზმნიზედებისა და ხარისხის ფორმების სწავლება და სხვა.

რამდენიმე ლიტერატურული სახლის მაგალითზე მოგიყვებით, როგორ შეიძლება საინტერესო და შედეგიანი გაკვეთილების დაგეგმვა.

ეტაპი 1. გავიხსენოთ რამდენიმე სახლი საბავშვო ლიტერატურიდან:

1. კარლსონის სახლი სახურავზე;
2. სახლები თოკების ქალაქიდან ( სალამურას თავგადასავალი);
3. ცეროდენა ნილს კარლსონის სახლი ვირთხის სოროში;
4. ჰობიტების სახლები;
5. რეზო ინანიშვილის ზღაპარი „სად ცხოვრობს მეზღაპრე“
6. ნებისმიერი სხვა წიგნი, რომელიც გაგახსენდებათ.

ეტაპი2

1. წავიკითხოთ ტექსტი;
2. განვიხილოთ შინაარსი;
3. დავაზუსტოთ უცხო სიტყვები;
4. რამდენიმე სიტყვა ავტორსა და ნაწარმოებზე.

ეტაპი 3

1. რას გვეუბნება პერსონაჟის საცხოვრებელი გარემო პერსონაჟზე?
2. რატომ დაასახლა ავტორმა ესა თუ ის პერსონაჟი კონკრეტულ ადგილას?
3. რით გამოირჩევა პერსონაჟის საცხოვრებელი ადგილი?
4. რით განსხვავდება პერსონაჟთა სახლები ერთმანეთისგან?

ეტაპი 4

გრამატიკული სამუშაო:

1. რომელი სიტყვაუპასუხებსკითხვას „როგორი“?
2. დავაკვირდეთ ზედსართავებს აღწერით ტექსტში;
3. კიდევ რა ენობრივი საშუალებებია გამოყენებული პერსონაჟის გარემოს აღწერისათვის?
4. ვისწავლოთ სივრცითი მიმართებები, ზმნიზედები;
5. დავაკვირდეთ ზმნისწინებს;
6. აღვწეროთ ჩვენი საცხოვრებელი გარემო.

ეტაპი 5

ლექსიკური სამუშაო:

1. ლექსიკა

• სიტყვის მნიშვნელობა
• სიტყვების დალაგება
• სიტყვების გადაწყობა ჯგუფების თუ შინაარსის მიხედვით
• სიტყვების დაკავშირება
• სიტყვისკოგნიტიურირუკები
• საპირისპირო მნიშვნელობის სიტყვების ამორჩევა
• სინონიმების ამორჩევა
• ერთი სიტყვისგან ნაწარმოები სიტყვების ამორჩევა
• სიტყვის წარმოება-მარტივი, რთული
• სიტყვის მისადაგება ილუსტრაციასთან
• ზედმეტი სიტყვის გამორიცხვა

ეტაპი 6

შემოქმედებითი სამუშაო:

1. დავხატოთ პერსონაჟის საცხოვრებელი გარემო;
2. ავაწყოთ პატარა დიორამა;
3. ავაწყოთ დიდი დიორამა;
4. გამოვიყენოთ ფერადი ქაღალდი, კინეტიკური ქვიშა, პლასტილინიდა სხვა მასალები, ასევე, ბუნებრივი მასალები.

ეტაპი7

წერითი სამუშაო:

• აღვწეროთ პერსონაჟის სივრცე;
• საგნები, რომლებიც გამოყენებულია პერსონაჟის საცხოვრებელ გარემოში;
• მივუსადაგოთ ჩვენ მიერ დახატული/აწყობილი ილუსტრაციები ტექსტს;
• მოვუფიქროთ პერსონაჟს ალტერნატიული სივრცე;
• როგორ მოიქცეოდა ერთი რომელიმე პერსონაჟი მეორესთან სტუმრად რომ აღმოჩენილიყო;
• როგორი შეიძლება იყოს სივრცე, რომელმაც შეიძლება ყველა ეს პერსონაჟი გააერთიანოს;
• როგორია ჩემი საცხოვრებელი სივრცე?