სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მოსწავლეებისთვის ადაპტირებული ტექსტები, დავალებებით

საქართველოს ზოგადი განათლების სისტემა თანაბარ შესაძლებლობას აძლევს ყველა მოსწავლეს, მიიღოს ხარისხიანი განათლება და იყოს წარმატებული.

მასწავლებლის პასუხისმგებლობაა, გაითვალისწინოს თითოეული მოსწავლის შესაძლებლობები და გამოიყენოს ისეთი აქტივობები, რომლებიც გაააქტიურებს საგაკვეთილო პროცესს და მასში ჩართავს ყველა მოსწავლეს, ხელს შეუწყობს მას, უკეთ გაიგოს შესწავლილი მასალა. ამის მისაღწევად, შესანიშნავი მოდელია სწავლების დიფერენცირებული მიდგომა, რომელიც გულისხმობს მოსწავლეზე დაკვირვებას, მისი საჭიროებების გამოკვეთას და ამ საჭიროებებზე მორგებული საგაკვეთილო პროცესის დაგეგმვას.

სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მოსწავლეებთან მუშაობისას მასწავლებელმა მოსწავლეთათვის ხარისხიანი განათლების მისაღებად უნდა უზრუნველყოს:

• ახალი უნარების განვითარება;
• ახალი ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა;
• სასწავლო მიზნების შესაბამისობა ასაკთან და უნარებთან;
• შეძენილი უნარების გამოყენების წახალისება.

სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლეებისთვის საგანმანათლებლო პროცესი ხელმისაწვდომი მხოლოდ დიფერენცირებული სწავლების გამოყენებით ხდება. აქვე შეგიძლიათ იხილოთ მოსწავლის საჭიროებებზე მორგებული ტექსტები დავალებებით.

მესარკე

აკაკი წერეთელი

ერთ სამართლიან მეფეს, ერთ საწყალ კაცზე, ბევრი საჩივარი შემოსდიოდა. მეფემ იფიქრა, რომ კაცი დამნაშავე იქნებოდა და დაიბარა მომჩივნებიც და ის საწყალი კაციც. მომჩივნები ხელმწიფეს კაცის ჩამოხრჩობას სთხოვდნენ. მაშინ კაცმა უთხრა ხელმწიფეს: ბატონო მეფეო, მხოლოდ ამ ქალების საჩივარს ნუ მიიღებთ, მაგათ გარდა, კიდევ არის ამ სოფელში სხვა ქალები, იმათაც მოუსმინეთ, თუ ისინიც შეგევედრებიან ჩემს ჩამოხრჩობას, მეც თანახმა გავხდები, რა გაეწყობაო.

დაეთანხმა ხელმწიფე, მოიყვანა ის დანარჩენი ქალები. იმათ აქეს კაცი და მისი გადარჩენა სთხოვეს. დაიბნა მეფე და კაცს ჰკითხა: ეს რას ნიშნავს, ბევრი მტერი გყოლია და ცოტა მეგობარიო? კაცმა უპასუხა. მემტერება ის, ვინც სარკეში თავისი ნამდვილი სახე და ნაკლი დაინახა, მაგრამ მის გამოსწორებას კი არ ცდილობს, არამედ სურს სხვა დაადანაშაულოს. მეფე მიხვდა რატომაც უჩიოდნენ კაცს და გასცა ბრძანება: დღეის მერე აღარავინ გაბედოს საჩივარი აღარც მესარკეებზე და აღარც მწერლებზე, რადგან ორივენი ერთმანეთს ემსგავსებიან თავიანთი საქმითო.

 ჩაწერე გამოტოვებული სიტყვები:

• მეფე იყო

•  მესარკეს უჩიოდნენ

• მესარკე გადაარჩინა ორმოცი ქალის

• მომჩივანი ქალები იყვნენ

თქმულების ბოლოს მესარკე შედარებულია მწერალთან. მწერალი ყოველთვის სიმართლეს ამბობს და მიუთითებს ადამიანს თავის ნაკლსა და კარგ თვისებებზე. ასევეა სარკეც.

სარკემ იმ მომჩივან ქალებს დაანახა თავიანთი მანკიერი, ცუდი თვისებები. ისინი გაღიზიანდნენ, გაბრაზდნენ და მესარკეს ლანძღვა დაუწყეს.

• მესარკე გადაარჩინა მეფის

• სარკე არის სიმბოლო

გაეცანი რამდენიმე ანდაზას:

„სიმართლეს დიდი ძალა აქვს“;

„სიმართლის მთქმელს ცხენი შეკაზმული უნდა ჰყავდესო“;

„მართალი კაცი ქვაზე მაგარიაო“.

 მელოტები (ალეგორიული ზღაპარი)

ცხოვრობდა ერთი მეფე, რომელიც თავისი სამეფოს ბედნიერებაზე ფიქრობდა, მაგრამ ვერ ახერხებდა ხალხის გაბედნიერებას. ერთ დღეს ერთმა მრჩეველმა უთხრა, რომ ქვეყნიდან გაეგდო მელოტები და მაშინ ყველაფერი კარგად იქნებოდა.

იმ დღიდან მეფის მსახურებმა დაიწყეს მელოტების გაძევება. ვინც მათ არ დაემორჩილებოდა, ყველას ცუდად ექცეოდნენ. მელოტებთან ერთად ქოჩრიანებიც იჩაგრებოდნენ.

შეწუხდა ხალხი და მეფეს უამბეს გასაჭირი. მეფემ დაიბარა მსახურები, მათ გაიმართლეს თავი. მეფემ ისევ მსახურებს დაუჯერა და შეაქო.

გათამამდნენ მსახურები და კიდევ უფრო ცუდად ეპყრობოდნენ ხალხს. ხალხიც აუჯანყდა (შეეწინააღმდეგა) მეფეს. მეფემ ისევ დაიბარა მსახურები და დატოვა ოთახში სასაუბროდ. თვითონ კი დაიმალა, აინტერესებდა მის გარეშე რას იტყოდნენ და როგორ მოიქცეოდნენ. მეფე რომ აღარ გამოჩნდა, მსახურებმა დაიწყეს საუბარი. მეფე შორიდან აკვირდებოდა მათ. ნახა, რომ ყველა მისი მსახური მელოტი იყო. მაშინ მიხვდა, რომ კარისკაცები ატყუებდნენ. დასაჯა უსამართლო მსახურები და სამეფოში სიმშვიდემ და სიწყნარემ დაისადგურა. მეფეს ხალხის ბედნიერებაში ხელს უშლიდა თავისივე კარისკაცები, რომლებიც იყვნენ ხარბები და ძალაუფლების მოყვარენი, უსამართლონი.

დავალება 2. შეავსე სიტყვის პირამიდა

დავალება 3. უპასუხე შეკითხვებს და დაასრულე წინადადებები

დავალება 4. პერსონაჟის რუკის გამოყენებით დაახასიათე მელოტები:

.

 ქუჩი

ვაჟა-ფშაველა

ბალახი ვარ მთის. დიდი კლდის მკერდზე ამოსული. ჩემი მცველი და პატრონი კლდეა.

გარშემო დიდი ლოდები მარტყია, ყურადღებას არ მაქცევენ იყურებიან უფსკრულისკენ.

ხანდახან ჩემი დედა, კლდე, ტირის. თავის დახოცილ შვილებს დასტირის. კლდის შვილები ლოდებია, დაბლა რომ ყრია კლდის მონაწყვეტი. დაბლიდან საცოდავად შესცქერიან (უყურებენ) თავის მშობლებს.

ნეტა ერთი მეგობარი მაინც მომცა ხანდახან გამოვესაუბრებოდი. ლამაზი ყვავილები, ისევე, როგორც მე ბედკრული შევნატრით პირიმზეს. მე თვალს ვერ ვაშორებ პირიმზეს ისე მიყვარს. ის კი ერთხელაც არ გადმომხედავს, რომ ჩემი დამწვარი, მოკლული გული გაცოცხლდეს. მზეს შესცქრის იმას ეტრფის. როცა მზე ჩავა დაიქვითინებს, (იტირებს) განიცდის სატრფოს განშორებას. პირიმზეს ტირილი კი მეც ამატირებს ხოლმე. გუშინ, მგონი, მეც გადმომხედა. არა, ის წმინდაა, მე კი უშნო, თორემ ერთხელაც დამიძახებდა: ქუჩო! კლდის შვილო, გამარჯობა შენიო!

დავალება. შეავსე მოთხრობის რუკა:

შეავსე პერსონაჟის რუკა.

დაასრულე წინადადებები.

დავალება 2. შეავსე პერსონაჟის რუკა. პერსონაჟი – ქუჩი

დავალება 2. შეავსე პერსონაჟის რუკა. პერსონაჟი – ქუჩი

ჩაწერე პერსონაჟის სახელი

დაწერე როგორია პერსონაჟი

 ხაზარულა

ნოდარ დუმბაძე

იმ წლის შემდეგ ხაზარულას აღარ მოუსხამს. ორი წლის შემდეგ, დადგა ცივი ზამთარი და ბებიამ ხაზარულას მოჭრა გადაწყვიტა.

• წელსაც ვაცადოთ და მერე მოვჭრათ.
• გათავდა ნენა, რავარც მე ვერ შემაშინებ აწი, ვერც მაგას.
• მე ვერ მოვჭრი მაგას, ხომ მითხარი ხედავს და ეყურებაო (ესმისო)?
• არა ნენეა, რაღაცას დედაბერი იტყვის, ყველაფერი კი არ უნდა დაიჯერო.
• მაინც ვერ მოვჭრი – ვუთხარი ბებიას და ხაზარულას ავხედე.

ბებიამ ჩვენს მეზობელს, ანანიას, დაუძახა. ანანიამაც მისაყვედურა:

• რატომ არ ჭრი ხეს?

მეცოდება და მიტომ – ვუპასუხე

• რა გეცოდება ბიჭო, ხე? შენხელა ბიჭები ომში მიდიან და შენ ხე ვერ მოგიჭრია. ხელი ჩაიქნია ანანიამ და წავიდა.

დავალება:

დაასრულე წინადადებები

1. ბიჭმა ხე არ მოჭრა იმიტომ, რომ ——————.
2. დიალექტი კუთხური ———————-. მოხაზე ტექსტში დიალექტური ფორმები.

ნაწილი 3.

ხის ქვეშ ღვინის ქვევრები იყო. ქვევრი გატყდა, შეკრთა ხაზარულა და წითელი სითხე დაესხა ხაზარულას ფესვებზე. დაიცალა ქვევრი, ხაზარულამ შეისრუტა უკანასკნელი წვეთი და ახლა მიხვდა ადამიანისა და ღვინის საიდუმლოს. თავადაც მოუნდა სიმღერა, ცეკვა, სირბილი, კოცნა, მაგრამ რა ექნა, ხე იყო ხაზარულა. ამიტომ დილამდე მხოლოდ ტოტებს აშრიალებდა. დილით კი გვერდში დარტყმა იგრძნო, ყურადღება არ მიაქცია, თუმცა ეს დარტყმა ერთ საათს გაგრძელდა და ბოლოს ხაზარულა გვერდზე გადაწვა და დაეშვა დედამიწაზე. ხაზარულამ თვალები დახუჭა……

ანანიამ წააქცია ხაზარულა. თოვლი მოსულიყო, ყველაფერი გადათეთრებულიყო, მხოლოდ ჩვენი ეზო გამოიყურებოდა მგლოვიარედ. მარანზე მიცვალებულივით ახალმოჭრილი, ტოტებდამსხვრეული ვეებერთელა ხაზარულა ესვენა.

დავალება:

1. გახაზე ტექსტში ზედსართავი სახელები. ზედსართავ სახელს დაესმის კითხვა – როგორი?
2. ამოიწერე ტექსტიდან მხატვრული ხერხი შედარება. რასთან არის შედარებული ხაზარულა?
3. ამოიწერე სამი ზმნა. ზმნა გამოხატავს მოქმედებას ან მდგომარეობას.

 ე თ ე რ ი

ხალხური ზღაპარი

თავი 1.

ღარიბ ცოლ-ქმარს შვილი არ ჰყავდათ. მივიდნენ მკითხავთან. მკითხავმა სამი ვაშლი მისცა კაცს და უთხრა: როცა შენს ცოლს მოშივდეს ორი ვაშლი აჭამე, როცა მოსწყურდეს მესამეც მიეცით და შვილი გეყოლებათო. მართლაც ეყოლათ შვილი. ულამაზესი და უმშვენიერესი ეთერი.

თავი 2.

ეთერს დედ-მამა მალე დაეღუპა (გარდაეცვალა) დარჩა მარტო.

ერთხელ ტყეში მოხეტიალესა და მშიერს ხეზე ჩაეძინა. ტყეში მეფის შვილმა, აბესალომმა, ნახა ეთერი, ძალიან მოეწონა და ცოლობა შესთავაზა. ეთერი არ დასთანხმდა, რადგან ის გლეხის შვილი იყო და არ შეეფერებოდა. აბესალომმა კი ფიცი დადო, სიყვარული შეჰფიცა და უთხრა, რომ არ მიატოვებდა.

დავალება:

ტესტის მიხედვით:

1. როგორ აღმოჩნდა ეთერი ხეზე?
2. ვინ შესთავაზა ეთერს ცოლობა?
3. ეთერი რატომ არ დასთანხმდა ცოლობაზე?

თავი 3.

გიშრისთმიანი (შავთმიანი) ეთერიც დასთანხმდა აბესალომს ცოლობაზე. აბესალომმა ფიცის ნიშნად ეთერს შავტარიანი დანა მისცა და სასახლეში წაიყვანა. აბესალომს თან ახლდა ვეზირი (მსახური) მურმანი. მურმანსაც შეჰყვარებია ეთერი და ფიქრობდა, როგორ დაეშორებინა აბესალომი და ეთერი. ფიქრში წასულს, ეშმაკი შემოხვდა, მურმანმა უამბო თავისი გასაჭირი. ეშმაკმა კი უთხრა: თუ მას სულს მიჰყიდდა, დაეხმარებოდა და ეთერსა და აბესალომს ერთმანეთს დააშორებდა. მურმანმა სული ეშმაკს მიჰყიდა. აბესალომმა კი ეთერი მიატოვა.

დავალება: ტექსტის მიხედვით:

1. ფიცის ნიშნად რა მისცა აბესალომმა ეთერს?
2. ვის სურდა აბესალომისა და ეთერის დაშორება?

დავალება: ტექსტის მიხედვით, შეავსე მოთხრობის რუკა:

 ეთერი VI-VII თავი

ეთერის სიყვარულმა აბესალომი ავად გახადა. აბესალომმა მურმანი უკვდავების წყლის მოსატანად გაუშვა. ასე სურდა ეთერის დაბრუნება. დაემშვიდობა ეთერს მურმანი და წავიდა უკვდავების წყლის მოსატანად.

აბესალომი კი ძალიან ავად გახდა მისი წამალი არსად იყო. მივიდა ეთერთან აბესალომის და, მარეხი. აბესალომის ავადმყოფობა რომ გაიგო, ეთერმა ბევრი იტირა. მარეხმა კი უთხრა:

„ადე ეთერო, გამომყე,

შენ მომირჩინე ძმა ისი“.

ეთერმა გაიგო მარეხის თხოვნა და გაჰყვა აბესალომთან.

• ნეტავ ჩემი ნახვით კი მოგირჩეს ძმა და როგორ არ წამოვალო, – უთხრა მარეხს.

შეავსე პერსონაჟის რუკა აბესალომსა და ეთერზე:

ეთერი VIII-IX თავი

ქალმა რომ ბანზე (აივანზე) შედგა ფეხი, მომაკვდავმა აბესალომმა იცნო და წამოიძახა:

„ეთერი ბანზე შემოდგა,

სულში ნათელი ჩამიდგა“ ( ეთერი მოვიდა და გამიხარდა).

როგორც კი ეთერი ოთახში შევიდა, აბესალომი მოკვდა. ეთერი მივიდა, ჩაეხუტა მკვდარს ატირდა და ისიც დააკვდა ზედ აბესალომს.

აბესალომი და ეთერი ერთად დამარხეს. მოვიდა მურმანი, ნახა აბესალომისა და ეთერის საფლავი, გაითხარა საფლავი და ისიც შუაში ჩაწვა. იმის საფლავზე ეკალი ამოვიდა. ეთერისაზე კი – ვარდი და ია.

დავალებები:

დავალება N 1.

პერსონაჟის რუკის დახმარებით დაახასიათე აბესალომი:

1. გმირის დახასიათების სქემა ( მურმანი; აბესალომი)

„ლექსი ბრილიანტი“ პერსონაჟი – ეთერი

აქტივობა ხელს შეუწყობს ტექსტის გაგება-გააზრებას, პერსონაჟის თვისებებზე ყურადღების გამახვილებასა და დახასიათებას, და გრამატიკული საკითხების შესწავლა/განმტკიცებას.

ნაწარმოების შესწავლის შემდეგ, სასურველია, მოსწავლემ ნახოს ოპერა „აბესალომი და ეთერი“. ტექსტის ადაპტირება ხდება მოსწავლის ინდივიდუალური შესაძლებლობებიდან გამომდინარე, ხოლო დავალებები ეძლევა იმის მიხედვით, რა მიზანიც აქვს დასახული და რა ინდივიდუალური სასწავლო გეგმა აქვს მასწავლებელს. ინდივიდუალური სასწავლო გეგმა კი დაკავშირებულია ე.ს.გ.-ს მისაღწევ შედეგებთან.