(„ბავშვები სტერეოტიპებით არ იბადებიან“ – „გლადა ჰუდიკ თეატრი“)
„არასოდეს შეწყვიტო ჩახუტება“
ბუსე ოსტლინი – „გლადა ჰუდიკ თეატრის“ წევრი
„რამდენი მოცვია ამქვეყნად?“ – ეკითხება შელ-ოკე ალექსს.
„ძალიან რთული კითხვაა. ურთულესი,“ – პასუხობს ალექსი.
მშვიდად მიუყვებიან ლიანდაგებს. მალე მატარებელი ჩამოდგება, ისინი კვლავ გაჰყვებიან საკუთარ ოცნებებს და ეცოდინებათ, რომ ყოველთვის, ყოველთვის შეუძლიათ დასვან ურთულესი, თუნდაც უპასუხო კითხვები.
ეს ერთი შვედური ფილმის ფინალური სცენაა. ფილმს სწორედ შელ-ოკეს შეკითხვა ჰქვია – „რამდენი მოცვია ამქვეყნად?“. მისი განსაკუთრებულობა იმაშია, რომ მასში შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ადამიანები თამაშობენ. როცა ფილმს ნახავთ, ამ განმარტებაშიც კორექტივს შეიტანთ – შეზღუდული კი არა, შეუზღუდავი – შეუზღუდავი და თვალუწვდენელი შესაძლებლობები! ფილმი ამ და ასეთ შესაძლებლობებზე მოგითხრობთ, მარტივად და შთამბეჭდავად დაგარწმუნებთ იმაში, რომ ნამდვილი სიცოცხლე სწორედ ჩვენს მიერ დაწესებული სტერეოტიპების, მკაცრი ჩარჩოების და ნორმების მიღმაა. მთავარი გმირის – ალექსის ისტორია კი იმაზეა, თუ როგორ ეხმარებიან ეგრეთ წოდებული შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ადამიანები მას, „ჩვეულებრივს“, „ნორმალურს“ – საკუთარი თავის და სიყვარულის ხელახლა პოვნაში.
დიახ, ეს ორმხრივი მაგიაა და რაც უფრო ხშირად დავრწმუნდებით ამაში, მით უფრო მეტ საზღვარს გადავლახავთ. არიან ადამიანები, რომლებმაც ამ რწმენის პილიგრიმობა ითავეს და საქმედაც აქციეს – მრავალფეროვანი, საინტერესო, შემეცნებითი და მხატვრული ღონისძიებებით ისინი საზოგადოებას ამ მარტივ და შეუვალ ჭეშმარიტებაზე ესაუბრებიან. ფილმი „რამდენი მოცვია ამქვეყნად?“ სწორედ ასეთ პილიგრიმთა ერთ-ერთი წარმატებული პროექტია – შვედეთის ქალაქ ჰუდიკსვალის მუნიციპალური ორგანიზაციის „გლადა ჰუდიკ თეატრის“ ნაწარმოები.
თეატრის დასი ტიპური და შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე მსახიობებისგან შედგება. თეატრალურ საქმიანობასთან ერთად „გლადა ჰუდიკ თეატრის“ ძირითადი მიზანია შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირების მიმართ საზოგადოებაში დამკვიდრებული სტერეოტიპული აზროვნების, ხედვისა და დამოკიდებულების შეცვლა. პროექტი ხორციელდება „შვედური ინსტიტუტის“ მხარდაჭერით.
ხოლო ფილმის „რამდენი მოცვია ამქვეყნად?“ მთავარი გმირის – ალექსის ისტორია კი იმ რეალური პილიგრიმის ისტორიაა, ვის თავშიც პირველად გაჩნდა ასეთი თეატრის იდეა, ვინც ამ იდეას ბოლომდე უერთგულა და განახორციელა კიდეც. ალექსი პერ იოჰანსონს განასახიერებს – „გლადა ჰუდიკ თეატრის“ დამფუძნებელს და შთაგონების უშრეტ წყაროს მათთვის, ვინც შშმ პირების საკითხებზე მუშაობს.
როდესაც პერ იოჰანსონმა, ქ. ჰუდიკსვალში, 1996 წელს თეატრი დააარსა, ამით უნდოდა შეექმნა სივრცე, სადაც თავადაც და შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებიც ერთად გააკეთებდნენ იმას, რაც მოსწონთ. ეს იქნებოდა მათი განვითარების საწინდარიც. „ადამიანებს ვერ დაეხმარები იმით, რომ ისინი გეცოდებოდნენ, დაეხმარები მხოლოდ პატივისცემის გამოხატვით, მოთხოვნების წაყენებით და მათი სერიოზულად აღქმით“ – ეს იოჰანსონის სიტყვებია და თქვენ მათ იმ არაჩვეულებრივი წიგნის შესავალში წაიკითხავთ, რომელსაც ქართველი მკითხველი სულ მალე იხილავს. ამ წიგნის წყალობით „გლადა ჰუდიკ თეატრის“ დასს კიდევ უფრო ახლოდან გაიცნობთ.
„ბავშვები სტერეოტიპებით არ იბადებიან“ – ეს ერთ-ერთი მასშტაბური პროექტია, რომელსაც „გლადა ჰუდიკ თეატრი“ სხვადასხვა ღონისძიების სახით წარმატებით ახორციელებს. პროექტი ბავშვებსა და მასში ჩართულ ყველა მონაწილეს ადამიანებს შორის არსებული განსხვავებების დადებითად აღქმაში ეხმარება და, იმავდროულად, აჩვენებს, რომ ამ სამყაროში ყველას აქვს სხვადასხვა შესაძლებლობა და უნარი.
განსხვავებული ადამიანების მიღებითა და დაფასებით ბავშვებს ჯანსაღი ღირებულებები უყალიბდებათ. სწორედ ამიტომ, პროექტის უმთავრესი სამიზნე ბავშვებია – სკოლა და მოსწავლეები. (პროექტის „ბავშვები სტერეოტიპებით არ იბადებიან“ ფეისბუქ-გვერდზე შესაძლებელია ყველა აქტივობის უფრო დეტალურად გაცნობა _ https://www.facebook.com/gladahudiktheater.
„გლადა ჰუდიკ თეატრის“ საქმიანობა უკვე არაერთ ქვეყანაშია ცნობილი. სასიხარულოა, რომ 2020 წლიდან ამ ქვეყნებს საქართველოც შეუერთდა. ამჟამად პროექტში ჩართულია 33 საშუალო სკოლა, (თბილისი, ბათუმი, ხარაგაული, გურჯაანი, ხაშური და სხვ.) პროექტის ფარგლებში მოსწავლეები ნახულობენ ფილმს „რამდენი მოცვია ამქვეყნად?“, მოსწავლეებთან ერთად განიხილება კონკრეტული საკითხები, როგორიც არის გარიყულობა, დისკრიმინაცია, ჩაგვრა, ბავშვის უფლებათა კონვენცია. პროექტს მხარს უჭერს საქართველოს განათლების და მეცნიერების სამინისტრო და ნებისმიერ სკოლას შეუძლია, ნებისმიერ დროს ჩაერთოს პროექტის საქმიანობაში.
სასკოლო აქტივობების გარდა, დაიგეგმა სხვადასხვა ღონისძიების გამართვა ფართო საზოგადოებისთვის, მაგალითად, გამოფენების, ფილმის ჩვენების, წიგნის პრეზენტაციების მოწყობა. პროექტი თანამშრომლობს საქართველოში მოქმედ დღის ცენტრებთან, განვითარების ცენტრთან „ოთახი ეზოში“, ინტეგრირებულ თეატრთან „აზდაკის ბაღი“, „საქართველოს დაუნის სინდრომის ასოციაციასთან“, ასოციაცია „ანიკასთან“ და ა.შ. ამ ზაფხულს ფილმის „რამდენი მოცვია ამქვეყნად?“ ჩვენება მოეწყო თბილისში – მზიურის პარკში, ზუგდიდსა და ხარაგაულში.
პროექტს ჰყავს „ქართველი ელჩებიც“ – ოთხი „მომხსენებელი“, როგორც მათ უწოდებენ: ალექსანდრე, სესილი, რომანი და მარიამი. ალექსანდრეს, სესილის და მარიამს მსახიობობა უნდათ, მათი ცხოვრება ძალიან შემოქმედებითია, უყვართ ხატვა და წერა, ასევე საკუთარი გამოცდილებების გაზიარება თანატოლებისთვის, რომანი კი საკუთარ მცირე წარმოებაზე ოცნებობს და სჯერა, რომ ერთ დღესაც ამ სურვილს აიხდენს. პროექტის ფარგლებში ”Artefact Production”-თან თანამშრომლობით, ვანო არსენიშვილმა და ნინო ორჯონიკიძემ გადაიღეს დოკუმენტური ფილმები პროექტის მომხსენებლების შესახებ.
თანდართული ლინკებით შვედური პროექტის ქართველი ელჩების სამყაროს უკეთესად გაიცნობთ:
„გლადა ჰუდიკ თეატრის“ ერთ-ერთი შთამბეჭდავი პროექტია ასევე ფოტო-წიგნი „ჩვენ – 30 ამბავი“. მისი ავტორები არიან მწერალი არჩილ ქიქოძე და ფოტოგრაფი ლევან ხერხეულიძე. მომზადდა ასევე ფოტო-გამოფენა იმავე სათაურით, რომელიც მოიცავს 30 პორტრეტს და 30 ამბავს ინტელექტუალური შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირების შესახებ. გამოფენის მიზანი აქაც იგივეა – შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა მიმართ დამკვიდრებული სტერეოტიპული აზროვნების, ხედვისა და დამოკიდებულების შეცვლა და საზოგადოებაში მათი ინტეგრაციის ხელშეწყობა.
გარდა ფილმისა „რამდენი მოცვია ამქვეყნად?“, „გლადა ჰუდიკ თეატრის“ აქტივობების ნუსხაში კიდევ არაერთი მხატვრულ-შემეცნებითი ღონისძიება და პროექტია. მათ შორისაა ფილმი „მოდის ჩვენება – “გლადა ჰუდიკიდან“ ნიუ-იორკამდე“. ეს ფილმი დოკუმენტურია და რეალურ ამბავს ეფუძნება, ემოციის გარეშე არც მისი ყურებაა შესაძლებელი. ესაა ამბავი ხუთი შშმ მსახიობისა, რომლებსაც პერ იოჰანსონმა ოცნება აუხდინა და ნიუ-იორკის მოდის კვირეულზე მათი ჩვენება მოაწყო. „არასდროს მოვიხდი ბოდიშს იმის გამო, ვინც ვარ. ჩვენ ლამაზები და ჭკვიანები ვართ და დროა, ვიკაშკაშოთ“. ეს ერთ-ერთი მსახიობის, სრულიად გამორჩეული, ქარიზმატული და მომხიბვლელი ემა ორთლუნდის სიტყვებია, რომლითაც ის ნიუ-იორკის მოდის კვირეულზე, აუდიტორიის წინაშე წარდგა.
შვედური პროექტი კიდევ ბევრ სიახლეს შესთავაზებს საზოგადოებას და მათ შორის ქართველ მაყურებელს/მკითხველს. ეს კი ნიშნავს კიდევ ბევრ გადალახულ სტერეოტიპს, კიდევ ბევრ აღმოჩენილ შესაძლებლობას, ადამიანურ გამარჯვებას და ბრწყინვალე სიხარულს, სიხარულს, რომელსაც ბადებს ურთულესი კითხვების თავბრუსხვევა, ძნელი და ამავდროს ჰაერზე მსუბუქი კითხვების უფლება და ღიღინი პასუხის ლოდინში…