იმისათვის, რომ უკეთესად დაიმახსოვროთ საჭირო ინფორმაცია და უფრო დიდხანს შეინარჩუნოთ მეხსიერებაში, საჭიროა, იპოვოთ ნათელი და დასამახსოვრებელი ასოციაციები. მათი გამოყენება დაგეხმარებათ სწორ დროს ინფორმაციის სრულად გამოყენებაში. ასოციაციების შექმნა არის შემოქმედებითი პროცესი, მასში არაფერია რთული და შეუძლებელი. არსებობს რამდენიმე წესი, რომელთა შესწავლაც საჭიროა:
- ასოციაცია საინტერესო უნდა იყოს;
- ასოციაცია უნდა იყოს უჩვეულო;
- ასოციაცია უნდა იყოს რაც შეიძლება დეტალური.
რა არის ასოციაცია და როგორ შეუძლია მას დაგვეხმაროს ინფორმაციის დამახსოვრებაში?
რატომ გვჭირდება ასოციაციური აზროვნების განვითარება?
ასოციაციების პრინციპი სწავლების მრავალი მეთოდის საფუძველს წარმოადგენს. ჩვენთვის უფრო ადვილია, დავიმახსოვროთ აბსტრაქტული ინფორმაცია. ასოციაციური აზროვნება დაეხმარა ჩვენს წინაპრებს – გადარჩენაში, აღმოჩენების გაკეთებაში, ცხოვრების პრობლემების მოგვარებაში.
ასოციაციური კონცეფციების ერთობლიობა ემყარება ადამიანის ცხოვრების გამოცდილებას. ეს არის ასოციაციური აზროვნების პლატფორმა. ამ ტიპის აზროვნება მონაწილეობს ინფორმაციის დამუშავებაში, ამ დროს ლოგიკური ანალიზი არ ხდება.
რა არის ასოციაცია?
ასოციაცია არის კავშირი გარკვეულ იდეებს შორის, ერთი სურათი იწვევს სხვა გამოსახულებას (კონცეფციას). მაგალითად, სიტყვამ „ნაძვის ხე” შეიძლება გამოიწვიოს ასოციაცია „ახალი წელი” და ა.შ.
ასოციაციური აზროვნების მიზნებია:
ახალი ორიგინალური იდეების შექმნა;
წარმოსახვითი აზროვნებისა და ფანტაზიის განვითარება;
აზრობრივი კავშირის ჩამოყალიბება.
ასოციაციების კლასიფიკაცია
არსებობს ასოციაციების რამდენიმე კლასი:
მსგავსების მიხედვით (კოცონი – ასანთი);
დროსა და სივრცეში სიახლოვე (ცომი – ტორტი; მცენარე – ყვავილი);
საპირისპირო თვისებებით ან განსხვავებით – (მხიარული – მოსაწყენი; თხევადი – მყარი);
მიზეზობრივი (ტრავმა – ტკივილი’ ხახვი – ცრემლი).
თქვენ შეგიძლიათ დაუკავშიროთ სიტყვა არა მხოლოდ სხვა სიტყვას (ობიექტის ლექსიკური აღნიშვნა), არამედ ობიექტის ნიშნებსაც (სუნი, ფერი, გამოსახულება, შეგრძნება, მეხსიერება, სიმბოლო და ა.შ.).
ასოციაციური აზროვნების განვითარება საჭიროა, რადგან მრავალი მიზეზის გამო, ადამიანს აქვს საკმაოდ შეზღუდული ასოციაციების წრე, რაც საშუალებას არ აძლევს მას, ისარგებლოს ასოციაციური აზროვნების ყველა შესაძლებლობით. გარდა ამისა, ეს ხელს უწყობს მეხსიერების განვითარებას.
ასოციაციური ჯაჭვი
ახალი ობიექტების, პროცესების, მოვლენებისა და ფაქტების დამახსოვრება ხდება ჩვენი არსებული გამოცდილების საფუძველზე. ჩვენ ვრთავთ წარმოსახვას და ვიმახსოვრებთ ახალ სიტყვას, მას ვუკავშირებთ ჩვენთვის უკვე ნაცნობს. ასოციაცია წარმოიქმნება არა მხოლოდ ობიექტთან, არამედ მის მახასიათებლებთან. რა თქმა უნდა, ბევრმა ჩვენგანმა, საბანკო ბარათის პინ-კოდის დამახსოვრების მიზნით, საკუთარი ასოცირების ჯაჭვი შექმნა. მაგალითად – დაბადების დღე, წელი, შვილის პირველი დღე სკოლაში ან ნებისმიერი მნიშვნელოვანი თარიღი. თქვენ შეგიძლიათ, ეს კომპონენტები ერთმანეთთან დააკავშიროთ.
მარტივი სავარჯიშოები
ასოციაციური აზროვნების მიზანმიმართულად განვითარების მიზნით, საჭიროა რამდენიმე მარტივი ვარჯიშის დაუფლება.
სავარჯიშო 1. ჩვენ ვეძებთ უამრავ ასოციაციას.
ჯერ ორ სიტყვას ვამბობთ, შემდეგ კი ვქმნით სერიას, რომელიც პირველი სიტყვით დაიწყებოდა, ხოლო მეორეზე დამთავრდება. მაგალითად: ფუნჯი – მუზეუმი; ფუნჯი – ტილო – მხატვარი – ფერწერა – მუზეუმი.
სავარჯიშო 2. ჩვენ ვქმნით ასოციაციების ჯაჭვს.
სიტყვისთვის ჩვენ ვირჩევთ ასოციაციურ სიტყვას და შემდეგი სიტყვისთვისაც იმავეს ვაკეთებთ. მაგალითად: ქოლგა – წვიმა – ცივი – თბილი ჩაი – ბუხარი – სახლი და ა.შ. ეს ჯაჭვები უნიკალური იქნება, რადგან თითოეულ ადამიანს ექნება საკუთარი ასოციაციური ჯაჭვი.
სავარჯიშო 3. ერთი მინიშნება.
ჩვენი ამოცანაა ორი სიტყვის მინიშნებით შევარჩიოთ ასოციაცია. მაგალითად: დაბურული და დიდი (ტყე, ეზო).
სავარჯიშო 4. ორიგინალური ასოციაციები.
ჩვენ ვქმნით უჩვეულო ასოციაციებს, რომლებიც ასე აშკარად არ მიგვანიშნებს. მაგალითად: ზღარბი – ნემსების გროვა.
ასეთი სავარჯიშოები ასტიმულირებს ბავშვების აზროვნებას, ეს მათ ეხმარება ესეების წერაში, გარკვეული ინფორმაციის გაანალიზებაში, ინფორმაციის უფრო მარტივად და ღრმად დამახსოვრებაში.
ასეთი სავარჯიშოები დამახასიათებელია სარეკლამო ინდუსტრიისთვის. ასე იქმნება სარეკლამო კონცეფციები, იწერება ლოზუნგები.
ასოციაციური აზროვნების განვითარებაში უფრო რთული ინსტრუმენტები ჩავრთოთ. სავარჯიშოები იყოფა სამ კატეგორიად: აზროვნების განთავისუფლება, აზროვნების წარმართვა, ასოციაციების ჯაჭვის შექმნა.
ვარჯიშის პირველი ტიპია აზროვნების განთავისუფლება სტერეოტიპებისგან. უმარტივესი სიტყვები ერთი შეხედვით გაუგებარ ასოციაციებს იწვევს, მაგრამ ჩვენ ავუხსნით მათ და ყველაფერი ცხადი გახდება. ამავე დროს, ჩვენ ნამდვილად ვავარჯიშებთ აზროვნებას არაპროგნოზირებადი ასოციაციების ძიებაში.
სააზროვნო სავარჯიშოები გვასწავლის, რომ ვიგრძნოთ აუცილებელი ასოციაციების სისტემა, თუმცა ისე, რომ არ მოვექცეთ ჩარჩოში. გვეძლევა დავალება და ჩვენ ვქმნით უამრავ ასოციაციას სხვადასხვა პროფესიის, ეროვნების, ასაკისა და რელიგიის პოზიციიდან. ჩვენ თითქოს ვზღუდავთ აზროვნებას გარკვეული ასოციაციური ჯაჭვით, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ჩვენი აზროვნება მწირია. ჩვენ უბრალოდ ვსწავლობთ შესაფერისი მაგალითის სწორ დროს მოძიებას.
ასოციაციების წრის გასაფართოებლად სავარჯიშოების ჯგუფში შედის დავალებები, რომლებიც მოიცავს ახალი ასოციაციების შექმნას.
ასოციაციური აზროვნების განვითარების მიზნით თქვენ უნდა იპოვოთ კავშირი ყოველდღიურ საქმიანობაში. გამვლელების, მანქანებში მყოფი მგზავრების დაკვირვებისას ეცადეთ გამოიცნოთ მათი ასაკი, სოციალური მდგომარეობა და ა.შ.
ერთ-ერთი კარგი სავარჯიშოა ინტელექტუალური თამაში „რა? სად? როდის? ”, რადგან მონაწილეები პასუხობენ კითხვებს, ლოგიკური აზროვნებისა და წარმოსახვის წყალობით, ასოციაციური ჯაჭვების სწრაფი ორგანიზების წყალობით და არა მხოლოდ ზოგადი ერუდიციის დახმარებით.
ასოციაცია არის კავშირი ინდივიდუალურ ფაქტებს, საგნებსა თუ მოვლენებს შორის, რაც აისახება ადამიანის გონებაში და მის მეხსიერებაში ფიქსირდება.
ასოციაციების შექმნის უნარი არის ჩვენი გონების ყველაზე მნიშვნელოვანი უნარი. არსებობს ასეთი მიმართულებაც: ასოციაციური ფსიქოლოგია (ან ასოციაციონიზმი), რომელიც ცდილობს ახსნას პიროვნების გონებრივი პროცესები მისი ასოციაციების შესწავლით, გარკვეულ ობიექტებთან დაკავშირებით (სტიმული – რეაქცია). ინფორმაციის დამახსოვრების პროცესი შეიძლება ამ თვალსაზრისით იქნას განხილული.
ასოციაციების ტიპები
ნებისმიერ ობიექტებს შორის ასოციაციების მოსაძებნად რამდენიმე გზა არსებობს:
- დროისა და სივრცის კავშირი: მაგიდა და სკამი, ზამთარი და თოვლი;
- მსგავსება (მსგავსება): დედამიწა და ბურთი, ნათურა და მსხალი;
- კონტრასტი (საპირისპირო): სიკეთე და ბოროტება, შავი და თეთრი;
- მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი: ქუხილი და ელვა, ნათურა და შუქი;
- განზოგადება: პომიდორი და ბოსტნეული, ძაღლი და ცხოველი;
- წარდგენა: ბოსტნეული და კიტრი, ცხოველი და კატა;
- ობიექტზე დაქვემდებარება: მანქანა და მოტოციკლი;
- ნაწილი და მთელი: წამი და წუთი, მანქანა და ძრავა;
- დამატება: კბილის პასტა და კბილის ჯაგრისი.
ამ მეთოდების გამოყენებიდან გამომდინარე, ასევე მათი სხვადასხვა მოდიფიკაციისა და მათი გამოყენების პირობების გათვალისწინებით, შეგიძლიათ იპოვოთ სხვადასხვა ტიპის ასოციაციები. მაგალითად:
თემატური, რომელშიც ობიექტები ერთმანეთს უკავშირდება ერთი თემატიკით (მარკეტინგი და რეკლამა);
ფონეტიკური, რომელშიც არსებობს ასოთა შეთანხმება, ჰარმონია ობიექტებს შორის (ციკლონი – ციკლოპი; ბარი – ჯარი – ქარი);
სიტყვის შექმნა, რაც ხდება ფუძისა და სიტყვათა სხვა ნაწილების შეერთებით (სიზარმაცე და ზარმაცი; ღრუბელი და ღრუბლიანი).
აღსანიშნავია, რომ ჩვენს ცნობიერებაში მიმდინარე ასოციაციური პროცესები დამოკიდებულია მათში სხვადასხვა სენსორული ორგანოების მონაწილეობის ხარისხზე. განასხვავებენ ვიზუალურ, აუდიალურ, კინესთეტიკურ, გემოვნებისა და ყნოსვის ასოციაციებს. ადამიანის წინასწარგანწყობიდან გამომდინარე, მისი სენსორული სისტემის მახასიათებლების გათვალისწინებით, იქმნება შესაბამისი ასოციაციები.
ვიღაცას აქვს მოტორული მეხსიერება, ისევე როგორც ნაპოლეონს (რომელიც სამჯერ წერდა ყოველ ახალ სახელს და სამუდამოდ იმახსოვრებდა). ვიღაც, მისი განვითარებული აუდიალური მეხსიერების გამო, ამჯობინებს ინფორმაციის ხმამაღლა გამოთქმას. ადამიანები, რომელთა მეხსიერების საფუძველი ვიზუალურია (უმრავლესობაა) დასამახსოვრებელ ტექსტში საკვანძო სიტყვებს მიზანმიმართულად არჩევენ (ხაზს უსვამენ, აფერადებენ, ქმნიან სქემებსა და ნახატებს).
ადამიანებმა უკვე შეიმუშავეს ასოციაციური ტექნიკა, რომელიც შესაფერისია უმეტესობისთვის. ამ ტექნიკას ეწოდება მნემონიკა.
როგორ უნდა განვავითაროთ ასოცირებული აზროვნება?
იმისდა მიუხედავად, რომ დღეს არსებობს მრავალი მნემონიკა, რომლებიც ხელს უწყობენ ასოციაციების შექმნას ყველა სახის ინფორმაციის დამახსოვრების მიზნით, არ არსებობს უნივერსალური ტექნიკა, რომელიც შესაფერისი იქნება ყველა შემთხვევაში. ხშირად დამოუკიდებლად გვიწევს ასოციაციების შექმნა. ასოციაციური აზროვნება, უპირველეს ყოვლისა, ჩვენს შემოქმედებით შესაძლებლობებზეა აგებული, კერძოდ კი, რაიმე ახალის შექმნის უნარზე, არსებულის შეცვლაზე.
ასოციაციური აზროვნების განვითარება მჭიდრო კავშირშია ადამიანის წარმოსახვასთან, რომლის განვითარება შესაძლებელია კრეატიული აზროვნების პროცესში. ამასთან, ასოციაციების წრის გაფართოება მიიღწევა ფოკუსირებული ვარჯიშის საშუალებით. გთავაზობთ რამდენიმე მარტივ სავარჯიშოს:
სავარჯიშო 1. დრუდლის გამოცნობა. დრუდლები არის ამერიკელი კომიკოსის როჯერ პრისის და კრეატიული პროდიუსერის ლეონარდ სტერნის გამოგონება. გამოგონების არსი ის გახლავთ, რომ უნდა დახატოთ სურათი, რომელსაც მრავალი ინტერპრეტაცია შეიძლება ჰქონდეს. დრუდლი ეს არის დაუსრულებელი ნახატი, რომელსაც შეიძლება მრავალი ინტერპრეტაცია ჰქონდეს. ერთმა ადამიანმა შეიძლება დაინახოს გველი, მეორემ – მთის ქედები.
სავარჯიშო 2. ასოციაციების ჯაჭვის შექმნა. შეარჩიეთ ნებისმიერი სიტყვა და დაიწყეთ მასთან ასოცირების ჯაჭვის შექმნა, ჩამოწერეთ ისინი ქაღალდზე. მაგალითად, „ტრენინგები – კურსები – გაკვეთილები “. შეეცადეთ ჩაწეროთ ასოციაციები რაც შეიძლება მალე და გააკეთეთ კავშირი რაც შეიძლება უჩვეულო.
სავარჯიშო 3. დაკარგული ასოციაციების ძიება. შეარჩიეთ ნებისმიერი ორი სიტყვა ან ფრაზა, რომელსაც, რაც შეიძლება ცოტა საერთო ექნება. შეეცადეთ, შექმნათ ასოციაცია, რომელიც აკავშირებს ამ ორ სიტყვას. მაგალითად, სიტყვებისთვის „დილა” და „საკვები”, სიტყვა „საუზმე” იქნება დამატებული ასოციაციური სერიის შემსრულებელი ელემენტი. შეეცადეთ, იპოვოთ დაკარგული ბმული სიტყვებისთვის: ფილმი და ოცნება, ლიფტი და მანქანა, ყვავილი და ცათამბჯენი.
სავარჯიშო 4. შესაფერისი ასოციაციები. შეარჩიეთ ორი სიტყვა და შეეცადეთ დაასახელოთ ასოციაციები, რომლებიც შესაფერისია თითოეული ამ სიტყვისათვის. მაგალითად, სიტყვების „თეთრი” და „მსუბუქი” შეიძლება დაასახელოთ ასეთი ასოციაციები: თოვლი, ფუმფულა, ბუმბული და ა.შ. სავარჯიშოების გართულებისთვის შეგიძლიათ აირჩიოთ არა ორი, არამედ სამი ან თუნდაც მეტი სიტყვა.
სავარჯიშო 5. არაჩვეულებრივი ასოციაციები. ასოციაციური აზროვნების განვითარების მიზნით, იმისათვის, რომ უკეთესად დავიმახსოვროთ, სასარგებლოა ყველაზე ნათელი და არასტანდარტული ასოციაციების მოძებნა. ადამიანთა უმეტესობა მოცემული სიტყვებისთვის შემდეგ ასოციაციებს დაასახელებს:
რუსი პოეტი – პუშკინი;
ფრინველი – ქათამი;
ხილი – ვაშლი;
სახის ნაწილი – ცხვირი.
შეეცადეთ ერთი და იმავე სიტყვებით წარმოთქვათ სხვა, ნაკლებად პოპულარული ასოციაციების წარმომადგენლები.
სავარჯიშო 6. მენტალური (გონებრივი) რუკების შედგენა. ასოციაციური მეხსიერების განვითარების სასარგებლო სავარჯიშოა მენტალური ბარათები. ამგვარი ბარათების შედგენის იდეის ერთ-ერთმა ავტორმა, ტონი ბუსანმა თავის წიგნში „სუპერ მეხსიერება” დაწერა, რომ „… თუ გსურთ, დაიმახსოვროთ ახალი, უბრალოდ უნდა დააკავშიროთ ეს უკვე ცნობილ ფაქტთან, რაშიც დაგეხმარებათ ფანტაზია “.
თუ ამ ვარჯიშებს დღეში მინიმუმ 10-15 წუთის განმავლობაში ასრულებთ, მაშინ რამდენიმე დღის შემდეგ ვარჯიში უფრო ადვილი და სახალისო გახდება და, რაც მთავარია – შეძლებთ ნებისმიერი ახალი მასალის სწრაფად დამახსოვრებას.
გამოყენებული ინტერნეტგვერდი: https://kornan.jimdofree.com
