ამ სტატიაში წარმოგიდგენთ ინტერვიუს იმ ცხრა ვიზიონერთან, რომლებიც თანამედროვე სამყაროში მსოფლიო განათლების რევოლუციონერებად გვევლინებიან. ისინი სხვადასხვა სფეროში მოღვაწეობენ, ზოგი მათგანი სწავლების ციფრულ მომავალს ქმნის, ზოგი კი – შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებისთვის სკოლაში სიარულის ხელმისაწვდომობას ემსახურება, თუმცა საბოლოო ჯამში ყველა მათგანი ერთ მიზანს ემსახურება: მსოფლიოს ყველა ბავშვს 21-ე საუკუნეში განათლების მიღების შესაძლებლობა მიეცეს.
5) ტვიზიჯი ჯეკსონ კაგური
,,ნიაკას შიდსის ობლების” პროექტის სულისჩამდგმელი, უგანდა;
– განათლება ერთადერთი გზაა სიღატაკისა და უიმედობის უწყვეტი წრიდან თავის დასაღწევად, – ამბობს ტვიზიჯი ჯეკსონ კაგური, რომელიც სწორედ იმიტომ დაბრუნდა მშობლიურ უგანდაში, რომ თავისი ეს სიტყვები საქმედ ექცია და უგანდელ „შიდსის ობლებს” დახმარებოდა.
კაგურიმ, რომელიც ოჯახის ხუთ შვილს შორის ნაბოლარაა, ყველაფერი იღონა, რომ მამას სკოლაში შეეყვანა:
– ოთხი წლის რომ ვიყავი, ჩემი და-ძმები უკვე სკოლაში სწავლობდნენ, – იგონებს ის, – მახსოვს როგორ დავსუნსულებდი სახლის გარშემო ყოველ დილით, რომ მათი კვალი მეპოვა და უკან გავყოლოდი. ასე გრძელდებოდა ერთი თვე, მაგრამ ყოველდღიურად, მამაჩემი დამიჭერდა და მეუბნებოდა: „არა, ვერ წახვალ, შენთვის ჯერ ძალიან ადრეა სკოლაში შესვლა”.
ბოლოს ის გატყდა:
„ხვალვე წავალ სკოლაში და გადავიხდი შენი სწავლის საფასურს, თუ შემპირდები, რომ არასოდეს არცერთ გამოცდაში არ ჩაიჭრები”.
ამ სიტყვებმა შემართებით ამავსო. სკოლაში ტყავიდან ვძვრებოდი, რომ კარგად მესწავლა, რადგან ვიცოდი, რომ თუ ასე არ მოვიქცეოდი, მამა იქ აღარ გამიშვებდა.
– ძალიან ბევრი ოჯახისათვის, მთელი საზოგადოებისათვის, განათლება ადამიანური რესურსის დიდ ინვესტიციად იქცა მშობლების სიბერის, ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უსაფრთხოების თვალსაზრისით. მშობლები მთელ თავიანთ ქონებას შვილების განათლებაში დებენ, ოცნებობენ და ნატრობენ, რომ, როდესაც მათი შვილები უნივერსიტეტებს დაამთავრებენ, სოფელში დაბრუნდებიან და უფროს თაობაზე იზრუნებენ.
საუბედუროდ, კაგურის და და ძმა შიდსის ინფექციამ იმსხვერპლა. მათ ოთხი ბავშვი დარჩათ, რომლებიც მზრუნველობას საჭიროებდნენ. კაგური, რომელიც 1990-იანი წლების დასაწყისში კოლუმბიის უნივერსიტეტში მოწვეულ მკვლევრად მუშაობდა და ამიტომ ნიუ-იორკში ცხოვრობდა, ამ ბავშვების ერთადერთ იმედად იქცა: „რომ არ ვყოფილიყავი მე, ბიძა, რომელიც ცოცხალი გადარჩა და თანაც მუშაობდა, მათ არასოდეს ექნებოდათ განათლების მიღების შანსი”.
ამ ფაქტმა შთააგონა ის 2001 წელს, რომ ,,ნიაკას შიდსის ობლების” პროექტი შეექმნა, რომელიც მიზნად ისახავს, განათლებისაკენ მიმავალი გზა გაუკაფოს შიდსის ვირუსის გავრცელების შედეგად დაობლებულ ბავშვებს; უზრუნველყოს მათი სრულფასოვანი კვება, ჯანმრთელობის დაცვა და აღმოუჩინოს ფინანსური დახმარება.
– მამაჩემს ერთი ფანქარი ჰქონდა და ხუთად გადაამტვრია, რომ მე და ჩემს და-ძმებს თითო ნატეხი შეგვხვედროდა. ამის შემდეგ თითოეულ ჩვენგანს თავისი ფანქარი ჰქონდა, ანუ საკუთარ განათლებაზე თავად უნდა ეზრუნა, – ამბობს კაგური, – ჩემს სოფელში ბავშვები ჯერაც ანებებენ თავს სწავლას იმის გამო, რომ ფანქრის მეხუთედიც კი არ გააჩნიათ.
პროექტი მოსწავლეებს უზრუნველყოფს უნიფორმით, სასკოლო ნივთებით, სამედიცინო მომსახურებით, კარგი კვებით, სუფთა სასმელი წყლით და მჭიდროდ თანამშრომლობს ბავშვების გადარჩენილ ნათესავებთან:
„ბებიები, რომლებიც მივლიდნენ, როდესაც ავად ვხდებოდი და ბებიები, რომლებმაც სამ-ნახევარი მილი მათრიეს უახლოეს საავადმყოფომდე, როდესაც ცხრა წლისა ხიდან გადმოვვარდი, ძალიან ჰგვანან იმ ბებიებს, რომლებიც თავიანთ დაობლებულ შვილიშვილებთან ერთად მოდიან ჩემთან, ყველაფერი საუკეთესო ემეტებათ მათთვის, ყველაფერი საუკეთესო, რომელთა მიცემაც არ შეუძლიათ”.
პროექტი დაახლოებით 7000-ს ,,მუკააკას”, ანუ ობოლი მოსწავლეების პატრონ ბებიას დაეხმარა. 2012 წელს მათ გამოუყვეს მიკროსესხები, აგროკულტურული იარაღები და გრანტები სახლისა და ოჯახის მოსაწესრიგებლად. შარშან მოსწავლეთა რაოდენობა კიდევ ექვსასამდე ბავშვით გაიზარდა; მათ 95 პროცენტს მშობლები ცოცხალი აღარ ჰყავს.
კიგური ოცნებობს, რომ მისმა პროექტმა დანარჩენი უგანდა და მთელი აფრიკა მოიცვას. მისი უახლოესი გეგმებია შექმნას პროფესიული სასწავლებლები, პანსიონის ტიპის სკოლა და ააშენოს მზის ენერგიაზე მომუშავე ტექნოლოგიის ცენტრი.
– ღმერთმა იმდენი რამ მომცა და სხვებისათვის იმდენი რამის გაზიარება მარგუნა წილად, რომ ამაზე მეტ კმაყოფილებას ამქვეყნად ვერაფერი მომგვრიდა, – ამბობს კაგური.
– მინდა, რომ ყველა ჩემი მოსწავლე ერთ დღეს მინიჯეკსონი გახდეს – მსოფლიოს გარშემო იმოგზაუროს, წარმატებას მიაღწიოს, მაგრამ არასოდეს დაივიწყოს, საიდან არის წარმოშობით.
6) სუგატა მიტრა
ავტორი პროქტისა ,,ხვრელები კედელში” და 2013 წლის ტედი პრიზის მფლობელი სასწავლებელ „სკოლა ღრუბლებში” დაარსებისათვის, ინდოეთი;
– ტრადიციული საგაკვეთილო პროცესი სისხლიან ქირურგიულ პროცესს ჰგავს, – ორაზროვნად ამბობს ხოლმე სუგატა მიტრა, რომელმაც სახელი მოსწავლის მიერ წარმართული სასწავლო პროცესის კვლევით გაითქვა.
– ამგვარ გაკვეთილებზე, – გვარწმუნებს იგი, – მეტაფორულად რომ ვთქვათ, თავს ვხდით ბავშვებს და ცოდნას და იდეებს პირდაპირ შიგ ვუდებთ.
მიტრა დიდ ქომაგია იმ იშვიათი მოვლენისა, რომელსაც თავად „უსისხლო განათლებას” უწოდებს და რომელიც რადიკალურად განსხვავებული მიდგომის ქონას გულისხმობს:
„ამ მოძღვრების მიხედვით, ადამიანის ტვინს ყველაფრის გადაწყვეტა შეუძლია, თუკი მას ჭეშმარიტად საინტერესო პრობლემას შესთავაზებენ. თუკი მოზარდი ფიქრობს, რომ ამოცანა მართლაც მიმზიდველია, იგი აუცილებლად მოისურვებს მისი პასუხის პოვნას”.
სიტრას კვლევა განათლების უმასწავლებლოდ მიღების შესახებ, 1999 წელს დაიწყო, როგორც კი პირველ პროექტს ,,ხვრელი კედელში” საფუძველი ჩაეყარა. ნიუ დელის ერთ-ერთი ჯურღმულის ერთ-ერთ კედელში ხვრელი გამოთხარეს და იქ კომპიუტერი ჩაამონტაჟეს. ბავშვებისთვის არავის უსწავლებია კომპიუტერის გამოყენება, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ძალიან მალე შეისწავლეს კომპიუტერიც და ინტერნეტის მოხმარებაც. ამ პროექტმა უკვე ინდოეთისა და კამბოჯის 23 სოფელი მოიცვა.
– ბავშვები ერთმანეთს ასწავლიდნენ მაუსის გამოყენებასა და ინტერნეტში შესვლას, – ამბობს ის, – უნდა არსებობდეს ბავშვების, მასწავლებლების, ხელმძღვანელებისა და ოჯახის ერთობლივი ძალისხმევა სამყაროს შესაცნობად.
მიტრას სჯერა, რომ განათლებაში უკვე დაგვიანებულიც კია ძირეული ცვლილებების გატარება:
– სისტემა ერთიანად გადასახედია. უნდა ამოვიღოთ მოძველებული მეთოდები და ისინი ჩავანაცვლოთ ახლით, რომლებიც ჩვენს ეპოქას შეესაბამება. ეს არ არის დანგრეული სისტემა – პირიქით, ძალიან წარმატებულია და მისი მეთოდოლოგიის სისწორე პრაქტიკულადაა დამტკიცებული, მაგრამ მას თანამედროვეობისათვის მორგება სჭირდება. ჩვენც უპირატესობა უახლეს მეთოდებს უნდა მივანიჭოთ.
ჩნდება კითხვა: რით უნდა დაიწყონ მასწავლებლებმა რევოლუცია? „ნუ ებრძვით სისტემას, შეცვალეთ მოვლენები ჩუმად, – ამბობს ის, – თუკი ამას ბევრი ადამიანი გააკეთებს, სისტემაც შეიცვლება”.
